Transcript Bayram Barun – Sayıştay

KAMU MALİ YÖNETİM
SİSTEMİMİZDE DIŞ DENETİM
VE YENİ SAYIŞTAY KANUNU
BAYRAM BARUN
SAYIŞTAY DENETÇİSİ
15 ARALIK 2011
Mevlana derki;
Elle ayağa kılavuzluk eden gözdür.
Basılacak tutulacak yeri de o görür,
Basılmayacak tutulmayacak yeri de o !
Kör pisliklerden çekinmez.
Çekinmenin asıl vesilesi gözdür.
10.04.2015
2
Gören göz gerçekten görür ise;
Sistemin vazgeçilmez bir unsuru olur
Etkin olur
Faydalı olur
10.04.2015
3
Gerçekten gören göz olursa;
Daha hesap verebilir ve saydam bir mali
yönetim oluşur
Kaynaklar daha etkin kullanılır
Hata, yolsuzluk ve sahtecilik riski azalır
Yönetime değer katar
Halkın beklentileri karşılanır
10.04.2015
4
Yaşanan ekonomik krizler sonrasında bütün
ülkelerin ortak gündem maddeleri;

Kaynak kullanım etkinliğinin artırılması

Vatandaşa sunulan hizmet kalitesinin
yükseltilmesi

Kamuda saydamlığın sağlanması

Hesap verme sorumluluğu sisteminin etkin bir
biçimde işletilmesi

Etkin denetim mekanizmalarının kurulması
gibi hususlar olmuştur.
10.04.2015
5
Hesap Verme Sorumluluğu


Siyasi hesap verme sorumluluğu

Vatandaşa hesap verme

Meclisin bilgi edinme ve denetim yolları

Bütçe hakkı (Bütçe ve Kesin hesap)

Sayıştay raporları yoluyla yürütmenin denetimi
Yönetsel hesap verme sorumluluğu

Mali hesap verme sorumluluğu

Performans hesap verme sorumluluğu
Fransız
İnsan
Beyannamesi
ve
Madde
yurttaşların
XIV.-
temsilcileri
Tüm
aracılığı
ile
Yurttaş
Hakları
bizzat
verginin
ya
da
gerekliliğini
belirlemeğe, vergilemeyi serbestçe kabul etmeye,
vergi
gelirlerinin
kullanılmasını
gözlemeye
ve
verginin miktarını, matrahını, tahakkuk biçim ve
süresini belirlemeye hakkı vardır.
Madde XV.- Toplum, her kamu görevlisinden,
göreviyle ilgili hesap sorma hakkını haizdir.
AB Uygulamalarına Uyumlu KMYK
• Bütçe kapsamının genişlemesi
• Hesap verilebilirlik ve mali saydamlık
• Stratejik planlama
• Performans esaslı ve çok yıllı bütçeleme
• Tahakkuk esaslı muhasebe
• İç kontrol
• Dış denetim
KMYK ya Göre Dış Denetim
Sayıştayın denetim alanı genişlemiştir
Sayıştay tarafından TBMM adına yapılır
Uluslararası genel kabul görmüş denetim
standartlarına uygun gerçekleştirilir
Düzenlilik ve performans denetimi şeklinde iki türü
vardır
Denetim sonuçları düzenli olarak parlamentoya
raporlanmalıdır
Dış Denetim
Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
hesap verme sorumluluğu çerçevesinde,

yönetimin malî faaliyet, karar ve işlemlerinin
kanunlara, kurumsal amaç, hedef ve planlara
uygunluk yönünden incelenmesi ve sonuçlarının
Türkiye Büyük Millet Meclisine raporlanmasıdır.
Dış Denetim
Genel kabul görmüş uluslararası denetim standartlarına uygun olarak;
Kamu idaresi hesapları ve bunlara ilişkin belgeler esas alınarak, malî
tabloların güvenilirliği ve doğruluğuna ilişkin malî denetim
Kamu idarelerinin gelir, gider ve mallarına ilişkin malî işlemlerinin
kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygun olup olmadığının
tespiti
Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp
kullanılmadığının belirlenmesi, faaliyet sonuçlarının ölçülmesi ve
performans bakımından değerlendirilmesi
suretiyle gerçekleştirilir.
Değişen denetim anlayışı
Uygunluğun tespitinden performansın
değerlendirilmesine yöneliş
Keyfi uygulama yerine standartlar
Rakip görmektense paydaş olmak
Yargılamak sorgulamak yerine değer katmak
Girdi ve çıktılara değil sonuçlara ve etkilere
odaklanmak
Hesap verebilirliğin ve saydamlığın
yerleşmesine ve gelişmesine katkı sağlayarak iyi
yönetişimi desteklemek
Verimli etkin ve ekonomik yönetim
uygulamalarını teşvik etmek
10.04.2015
12
Dış Denetime İlişkin Uluslararası
Düzenlemeler
Lima Deklarasyonu
INTOSAI Denetim Standartları
INTOSAI Denetim Standartlarına
Avrupa Uygulama Rehberleri
İlişkin
Avrupa Birliğine Aday Ülke Sayıştaylarına
İlişkin Tavsiyeler
OECD-SIGMA’NIN Yüksek Denetim Kurumları
Kıyaslama Listesi
Dış(Yüksek) Denetim Kurumu Sayıştaylar
Sayıştaylar, kamu kaynaklarının vatandaş yararına
kullanımını sağlamak için parlamentolar adına
denetim yapmak üzere kurulmuşlardır.
İki tür Sayıştay örgütlenmesi mevcuttur.


Ofis Tipi Sayıştaylar (Anglo- Sakson)
Yargı Tipi Sayıştaylar (Kıta Avrupası/Fransız Modeli)
Türk Sayıştay’ı(Eski durum)
1862’de kuruldu
Anayasal bir kurumdur
Yargı modeli (Fransız uygulaması) kabul edilmiştir
İşlem tabanlı denetim üzerine odaklanır
Denetim sonuçları ağırlıklı olarak yargılama
süreci içerisinde değerlendirilir
Hazırlanan performans denetim raporları
sınırlı sayıda da olsa TBMM ye sunulur
Meclise Bütçe Kesin Hesabı ile ilgili Genel
Uygunluk Bildirimi sunmakla yükümlüdür
Sayıştayın Görevleri
Denetim Görevi
Yargılama Görevi
Sayıştayın Görevleri
Denetim Görevi
Denetim görevi asıl olarak TBMM adına yapılır.
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri
Sosyal güvenlik kurumları
Mahalli idareler (Bağlı idareler ve BİT’ler)
KİT’ler
Kanunlarla Sayıştay denetimi öngörülen diğer idareler
Her türlü kamu kaynağı kullanımı ve tarnsferi
Sayıştay tarafından denetlenir.
Sayıştayın Görevleri
Yargılama Görevi
Sayıştayın yargılama görevi sorumluların hesap ve
işlemlerinin yasal düzenlemelere uygun olup olmadığına
karar verilmesi şeklinde gerçekleşir.
Sayıştay’da denetçiler tarafından hazırlanan sorgular bunlara
yapılan savunmalar yargılama dairelerinde yargı işlemine
konu olur.
Temyiz, yargılamanın iadesi ve karar düzeltilmesi gibi kanun
yolları vardır.
Sayıştayın yargı kararları Anayasa hükmü uyarınca kesindir.
AB ile Uyumlu Yeni Sayıştay Kanunu
INTOSAI Denetim Standartlarına
uygulamalarına uyumlu
ve
AB
Anayasa ve KMYK düzenlemelerine paralel
3 Aralık 2010 tarihinde kabul edildi.(19/12/2010
tarihli RG)
Denetim Türleri

Düzenlilik Denetimi
 Uygunluk Denetimi
 Mali Denetim

Performans Denetimi

Kaynakların etkili ekonomik ve verimli
kullanılmasının değerlendirilmesi
Mali Denetim

Mali tabloların şekil ve içerik açısından mali
raporlama sistemine uygunluğu,

Mali tablolarda yer alan rakamların kuruma ilişkin tüm
işlemleri içerecek şekilde doğru ve güvenilir olduğu,

Kuruma tahsis edilen kamu kaynaklarının yasama
organınca öngörülen amaçlara ve hizmetlere
harcandığı,

Hesap ve işlemlerinin kanun, tüzük ve yönetmeliklere
uygun olarak yapıldığı
Mali Denetimin Amacı


Mali tabloların denetlenen kurumun mali durumunu ve
faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle doğru ve
güvenilir bir biçimde gösterip göstermediği konusunda
denetim görüşü oluşturmak için mali tabloların bir
bütün olarak, hata veya yolsuzluk nedeniyle önemli
hata içermediğine ilişkin makul güvence elde etmek
Bir kurumun mali tablolarına ilişkin güvence temel
olarak iki yolla elde edilir:


İç kontrollerden (kontrol güvencesi)
Hesap ve işlemlerin incelenmesinden (maddi doğruluk
güvencesi)
Performans Denetimi

Hesap verme sorumluluğu çerçevesinde
idarelerce belirlenen hedef ve göstergeler ile
ilgili olarak faaliyet sonuçlarının ölçülmesi

Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli
kullanılıp kullanılmadığının değerlendirilmesi
Performans Denetimi
Stratejik plan
 Performans programı
 Performans esaslı bütçe
 Bütçe uygulamaları
 Faaliyet raporları
 Sayıştay değerlendirmesi

STRATEJİK
PLANLAR
UZUN VE ORTA
VADELİ
HEDEFLERİN
BELİRLENMESİ
5 Yıllık
PERFORMANS
PROGRAMI
FAALİYET
RAPORLARI
YILLIK
HEDEFLERİN VE
GÖSTERGELERİNİN
BELİRLENMESİ,
MALİYETLENDİRME
HEDEFLERE VE
GÖSTERGELERE
İLİŞKİN SONUÇLAR
1 Yıllık
(Uygulama)
1 Yıllık
(Uygulama
Sonuçları)
Stratejik Yönetim Sistemi
Performans
Hedefi 1.1.1
Harcama
Birimi A
Stratejik
Hedef 1.1
Stratejik
Amaç 1
Harcama
Birimi B
Harcama
Birimi A
Stratejik
Hedef 1.2
Stratejik Plan
Harcama
Birimi B
Performans
Hedefi 1.1.2
Performans
Hedefi 1.2.1
Performans
Hedefi 1.2.2
Performans
Hedefi 2.1.1
Performans
Hedefi 2.1.2
Performans
Hedefi 2.2.1
Performans
Hedefi 2.2.2
Performans Programı
Faaliyet / Proje
Maliyet
Faaliyet / Proje
Faaliyet / Proje
Maliyet
Faaliyet / Proje
BÜTÇE
Faaliyet / Proje
Maliyet
Faaliyet / Proje
Faaliyet / Proje
Maliyet
Faaliyet / Proje
Bütçe
Stratejik
Plan
Performans
Değerlendir
mesi
Performans
Programı
Kurumsal
Düzeyde Mali
Yönetim Modeli
Faaliyet
Raporu
Bütçe
Bütçe
Uygulaması
27
Sayıştayın Hazırlayacağı Raporlar
Genel Uygunluk Bildirimi
Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu
Mali Denetim Raporu
Performans Denetim Raporu
Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu
Mali İstatistikleri Değerlendirme Raporu
KİT raporları
Diğer raporlar
Yeni Sayıştay Kanunu
İşlem tabanlı yerine sistem tabanlı bir denetim
Esas olarak Parlamentoya rapor sunmayı benimseyen bir yapı
Cezalandırmayı değil yol göstermeyi hedeflemek
İyi uygulamaları teşvik etmek ve raporlamak
Kamu idarelerinin performansını değerlendirmek
İdarelerle arasına engller değil köprüler kurmak
Kamuda hesap verebilirliği ve saydamlığı teşvik etmek
Planlama,uygulama, koordine etme ve denetlemeden oluşan
döngüsel bütünün ayrık değil yapışık bir parçası olduğu bilinci
Kapalı değil saydam bir kurum olmak sivil toplum ve kamu
idareleri ile sürekli diyalog kurmak
Yeni Sayıştay Kanununda Kamu idarelerine Düşen Görev
Sadece girdilere değil çıktılara sonuçlara ve etkilere odaklanmak
Harcanan her bir kuruşun vatandaşın parası olduğunu unutmamak
Hesap vermek ve saydam olmak
Amaçların ve hedeflerin bireysel-kurumsal değil toplumsal olduğunu bilmek
Etkin bir iç kontrol sistemi kurmak ve bunu geliştirerek çalıştırmak
Sadece mali hedefleri değil performans hedeflerini benimsemek
Kaynakları etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde etmek ve
kullanmak
Kamuoyu, Parlamento ve Sayıştayla sürekli diyalog kurmak
Bütün mali işlemleri muhasebeleştirilmek ve raporlamak
Faaliyet karar ve her türlü işlemi stratejik amaç ve hedeflerle uyum içinde
yürütmek
Sayıştay’dan Beklentiler
Tüm kamu fonları, kaynakları ve faaliyetlerini
denetlemesi ve denetim sonuçlarını raporlaması
Sayıştay denetiminin düzenlilik ve performans
denetimlerini içermesi
İşlevsel ve kurumsal açıdan bağımsız olması
Sayıştayın raporları ve yıllık faaliyet raporlarının
zamanında ve gerekli özenle hazırlanması ve hiçbir
sınırlamaya tabi olmadan açıklanması
Denetlenen kurumlarda yüksek nitelikli ve etkin iç
kontrol
sistemlerinin
geliştirilmesi
üzerine
yoğunlaşması
Sayıştay’dan Beklentiler
Hazırlayacağı raporların Parlamentoda etkin bir
şekilde değerlendirilmesi
Sayıştayın uluslararası genel kabul görmüş
uluslararası genel kabul görmüş denetim
standartlarını benimsemesi ve hayata geçirmesi
Sayıştayın görev ve yetkilerini etkin bir biçimde
yerine getirebilmek için iyi bir organizasyon
yapısına sahip olması
Etkin denetim için personelin yeterli, becerikli ve
sorumluluklarının bilincinde olmasını sağlaması
İstikrarlı Yönetimde Sayıştayın Rolü
Sayıştayların temel işlevi kamusal hesap
verme sorumluluğunun yerleştirilmesi ve
geliştirilmesine katkı sağlamak
Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik,
verimli ve hukuka uygun kullanılması
konusunda denetim ve rehberlik yapmak
İstikrarlı Yönetimde Sayıştayın Rolü
Düzenlilik denetimi ile;
Kamu idarelerinin gelir, gider, mal ile diğer hesap ve
işlemlerinin hukuka uygunluğu tespit edilir
Kamu idarelerinin mali rapor ve tabloları
değerlendirilerek bunların doğruluğu ve güvenilirliği
hakkında görüş bildirilir
Kamu idarelerinin mali karar ve işlemleri ile program
ve faaliyetlerinin hukuka uygunluğu incelenir
Mali yönetim ve iç kontrol sistemleri değerlendirilir
İstikrarlı Yönetimde Sayıştayın Rolü
Performans denetimi ile;
İdarelerce belirlenen hedefler ve uygulama
sonuçlarının değerlendirilmesi,
Kamu idarelerinin kaynaklarını ekonomik ve
verimli kullanımı ile faaliyetlerin kurum
hedeflerine ulaşmadaki etkinliğinin
değerlendirilmesi
Sayıştay Yargılaması
ANAYASA
Hak arama hürriyeti
MADDE 36- (Değişik: 3/10/2001-4709/14 md.)
Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak
suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya
davalı olarak iddia ve savunma ile adil
yargılanma hakkına sahiptir.
Sayıştay Yargılaması
İNSAN HAKLARI VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLERİNİN KORUNMASINA
İLİŞKİN SÖZLEŞME (AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ)
Madde 6
Adil yargılanma hakkı
1.Herkes, gerek medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili nizalar, gerek
cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamalar konusunda karar
verecek olan, yasayla kurulmuş bağımsız ve tarafsız bir mahkeme
tarafından davasının makul bir süre içinde, hakkaniyete uygun ve
açık olarak görülmesini istemek hakkına sahiptir.
2. Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit
oluncaya kadar suçsuz sayılır.
Sayıştay Yargılaması
İNSAN HAKLARI VE TEMEL ÖZGÜRLÜKLERİNİN KORUNMASINA
İLİŞKİN SÖZLEŞME (AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ)
Madde 6
Adil yargılanma hakkı
3. Her sanık en azından aşağıdaki haklara sahiptir:
a) Kendisine yöneltilen suçlamanın niteliği ve nedeninden en kısa
zamanda, anladığı bir dille ve ayrıntılı olarak haberdar edilmek;
b) Savunmasını hazırlamak için gerekli zamana ve kolaylıklara sahip
olmak;
c) Kendi kendini savunmak veya kendi seçeceği bir savunmacının
yardımından yararlanmak ve eğer savunmacı tutmak için mali olanaklardan
yoksun bulunuyor ve adaletin selameti gerektiriyorsa, mahkemece
görevlendirilecek bir avukatın para ödemeksizin yardımından
yararlanabilmek;
d) İddia tanıklarını sorguya çekmek veya çektirmek, savunma tanıklarının
da iddia tanıklarıyla aynı koşullar altında çağırılmasının ve dinlenmesinin
sağlanmasını istemek;
Sayıştay Yargılaması
Hukuki dinlenilme hakkı (6100 sy.HMK- 1 Ekim 2011)
MADDE 27- (1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer
ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına
sahiptirler.
(2) Bu hak;
a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını,
b) Açıklama ve ispat hakkını,
c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve
kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini,
içerir.
.
Mevlana ne diyordu;
Gözümüz görmeli
10.04.2015
40
Teşekkürler
[email protected]