Transcript Tiết 101: Hoán dụ

Chµo mõng c¸c
thÇy c« gi¸o vÒ
dù giê .
KiÓm tra bµi cò
1. Ẩn dụ là gì ? Điểm giống và khác nhau giữa
ẩn dụ và so sánh?
2. Câu thơ “ Một tiếng chim kêu sáng cả rừng”
thuộc kiểu ẩn dụ gì?
Tiết 101: Hoán dụ
I. Bài học
* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
1/ Ngữ liệu 1:(SGK-82) Xét các từ ngữ in đậm:
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành đứng lên .
( Tố Hữu)
1. Hoán dụ là gì?
Tiết 101: Hoán dụ
Chỉ người
nông dân
Áo và
I.Bµi häc
- Áo nâu
người có
1.Ho¸n dô lµ gi?
quan hệ
Chỉ
người
- Áo xanh
*Kh¸i niÖm: Ho¸n
gần
gũi
công nhân
dô lµ gäi tªn sù
Sự vật có đặc
vËt,hiÖn tîng, kh¸I
Đặc điểm,
điểm, tính chất
niÖm b»ng tªn cña
tính chất
1 sù vËt, hiÖn tîng,
Những người Nơi
sống và kh¸i niÖm kh¸c cã
- Nông thôn sống ở nông
người
quan hÖ gÇn gòi
thôn
sống có víi nã.
Những người
quan hệ
- Thị thành
sống ở thành
gần gũi.
phố
Vật chứa đựng Vật bị chứa đựng
Hoán dụ
CÁCH DIỄN ĐẠT
CỦA TÁC GIẢ TỐ HỮU
Áo nâu liền với áo xanh
Nông thôn cùng với thị thành
đứng lên.
(Tố Hữu)
Cách nói ngắn gọn, tăng sức
gợi hình, gợi cảm cho sự
diễn đạt
CÁCH DIỄN ĐẠT
BÌNH THƯỜNG
“Tất cả nông dân ở nông
thôn và công nhân ở
thành phố đều đứng lên.”
Thông báo sự kiện,
không có giá trị biểu cảm.
Tiết 101: Hoán dụ
* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
1/ Ngữ liệu 1:(SGK-82) Xét các từ ngữ in đậm:
I, Bài học
1. Hoán dụ là gì?
*Kh¸i niÖm:
*Tác dụng: Làm
tăng sức gợi hình
,gợi cảm cho sự
diễn đạt.
•Ghi nhớ 1: (sgk –
T82)
Tiết 101: Hoán dụ
* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
I, Bài học
2/ Ngữ liệu 2:(SGK-83) Xét các từ ngữ in đậm:
1. Hoán dụ là gì?
Bàn tay ta làm nên tất cả
a.
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm .
( Hoàng Trung Thông)
b.
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao .
( Ca dao)
c.
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè
( Tố Hữu)
2. Các kiểu hoán dụ
Tiết 101: Hoán dụ
* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
2/ Ngữ liệu 2:(SGK-83) Xét các từ ngữ in đậm:
a. Bàn tay ta
Chỉ người lao động
Lấy bộ phận để chỉ toàn thể
b. - Một
- Ba
Số ít
Số nhiều
Lấy cái cụ thể để chỉ cái trìu tượng
c. Đổ máu
Chiến tranh
Lấy dấu hiệu của hiện tượng để gọi hiện
tượng.
I, Bài học
1. Hoán dụ là gì?
2. Các kiểu hoán dụ
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.
( Hoàng Trung Thông )
Lấy một bộ phận
để gọi toàn thể
Một cây làm chẳng nên non.
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
( Ca dao )
Lấy cái cụ thể
để gọi cái trừu
tượng.
b)
c)
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
( Tố Hữu )
d) Áo nâu liền với áo xanh
Nông dân cùng với thị thành đứng lên.
( Tố Hữu )
Lấy dấu hiệu
của hiện tượng
để gọi hiện
tượng
Lấy vật chứa
đựng để gọi vật
bị chứa đựng
Tiết 101: Hoán dụ
* Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu
2/ Ngữ liệu 2:(SGK-83) Xét các từ ngữ in đậm:
I, Bài học
1. Hoán dụ là gì?
2. Các kiểu hoán dụ
Có 4 kiểu hoán dụ
-Lấy bộ phận để gọi toàn
thể.
-Lấy vật chứa đựng để
gọi vật bị chứa đựng.
-Lấy dấu hiệu của sự vật
để gọi sự vật.
-Lấy cái cụ thể để gọi cái
trừu tượng.
* Ghi nhớ 2( sgk- tr 83)
II - LUYỆN TẬP
1. Bài 1 (sgk/84)
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau vàchobiết
mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?
a. Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách.
Làng xóm ta ngày nay bón mùa nhộ nhịp cảnh làm ăn tập thể.
(Hồ Chí Minh)
b.
Vì lợi ích mười năm phải trồng cây
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
(Hồ chí Minh)
c.
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
(Tố Hữu)
d.
Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người: Hồ chí Minh
(Tố Hữu)
II - LUYỆN TẬP
1.
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau
và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép
hoán dụ là gì .
a)
Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn
quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa
nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể.
( Hồ Chí Minh )
Làng xóm
Quan
hệ
vật chứa
đựng
chỉ người nông dân.
vật bị chứa đựng.
II - LUYỆN TẬP
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau
và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép
hoán dụ là gì .
b)
Vì lợi ích mười năm :phải trồng cây ,
Vì lợi ích trăm năm phải trồng người.
( Hồ Chí Minh )
1.
Quan hệ:
Mười năm
thời gian trước mắt
Trăm năm
thời gian lâu dài.
cái cụ thể
cái trừu tượng
II - LUYỆN TẬP
1.
c)
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau
và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép
hoán dụ là gì .
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.
( Tố Hữu)
Áo chàm
Quan hệ : dấu hiệu của sự vật
người dân Việt Bắc.
sự vật.
II - LUYỆN TẬP
1.
d)
Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau
và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép
hoán dụ là gì .
Vì sao? Trái đất nặng ân tình
Nhắc mãi tên người: Hồ Chí Minh
(Tố Hữu)
Trái đất
Quan hệ: Vật chứa đựng
nhân loại
vật bị chứa đựng
2. So sánh hoán dụ với ẩn dụ :
Ẩn dụ
GIỐNG
NHAU
KHÁC
NHAU
Ví DỤ
Hoán dụ
- Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên sự vật, hiện tượng khác;
- Có tác dụng tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diến đạt
Dựa vào quan hệ tương đồng
Dựa vào quan hệ tương cận
(giống nhau)
(gần gũi)
Cụ thể:
Cụ thể:
- Bộ phận - toàn thể
- Hình thức
- Vật chứa đựng -vật bị chứa
- Cách thức thực hiện
đựng
- Phẩm chất
- Dấu hiệu của sự vật - sự vật
Gọi
tên
sự
vật,
tượng
- Chuyển đổi cảm giác
- Cụ
thể hiện
- trừu tượng
này bằng sự vật, hiện tượng
“ Đầu xanh có tội tình gì ?
“Ngày ngày mặt trời đi qua
trên lăng
khác.
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”. Má hồng đến quá nửa thì chưa thôi”.
- Đều có bốn kiểu.
Tiết 101: Hoán dụ
BT3
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ
sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ
nào ?
Em đã sống bởi vì em đã thắng
Cả nước bên em, quanh giường nệm trắng.
(Tố Hữu)
Cả nước  những người sống trên đất nước ta.
Quan hệ giữa vật chứa đựng với vật bị chứa đựng
17
Tiết 101: Hoán dụ
Chỉ ra phép hoán dụ trong câu thơ
sau và cho biết nó thuộc kiểu hoán dụ
nào ?
Mồ hôi mà đổ xuống đồng
Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương.
(Ca dao)
Mồ hôi  chỉ sự lao động nặng nhọc, vất vả
Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật .
Tiết 101: Hoán dụ
Ai nhanh hơn?
Đặt câu có sö dông biÖn ph¸p ho¸n dô ®Ó gäi tªn sù vËt, hiÖn
tîng trong c¸c bøc ¶nh sau:
RÊt nhiÒu ngêi muèn ®Õn xø së hoa anh ®µo.
Tiết 101: Hoán dụ
Những c¶nh ®Ñp cña xø së s¬ng mï lu«n hÊp dÉn du kh¸ch.
Điền từ còn thiếu vào dấu …để hoàn chỉnh đoạn
khái niệm Hoán dụ sau đây ?
Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiên tượng, khái niệm
bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác
gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình,
có quan hệ …
gợi cảm cho sự diễn đạt.
1
14
Kể tên các biện pháp tu từ đã
học ở kì II lớp 6
- So sánh
- Nhân hóa
- Ẩn dụ
- Hoán dụ
18
Tiết 44: Cụm danh từ
II.LuyÖn tËp
Bài tập 4: Viết một đoạn văn tả cảnh mặt trời mọc trên quê hương
có sử dụng các phép tu từ mà em đã được học.
Híng dÉn vÒ nhµ
- Häc thuéc ghi nhí .
- Hoµn thµnh c¸c bµi tËp.
- ViÕt mét ®o¹n văn (néi dung tù chän )trong
®ã cã sö dông các phép tu tõ.
- Lµm thªm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp
-Đäc vµ so¹n bµi: “Cô tô” theo c¸c c©u hái
trong SGK.

Giê häc kÕt thóc. Chóc c¸c thÇy
c« gi¸o vµ c¸c em m¹nh khoÎ!