Transcript Bài giảng 1
Giới thiệu về thống kê DEPOCEN Chương 1 Giới thiệu chung và cách thu thập số liệu • Các phương pháp thống kê là gì? • Tại sao chúng ta lại cần các phương pháp thống kê? Các phương pháp thống kê được mô tả như việc định nghĩa các phương pháp sử dụng trong việc thu thập số liệu, biểu diễn, phân tích và làm sáng tỏ dữ liệu (Weinberg and Schumaker 1962) Để hiểu việc biểu diễn các tính chất và mô tả các thông tin như thế nào? Để biết việc vẽ minh họa về một tổng thể lớn mà chỉ dựa trên thông tin thu được từ các mẫu ra sao? Để biết các dự báo thu được chắc chắn đến mức độ nào? Để biết bằng cách nào cải tiến quy trình Một công ty có kế hoạch giới thiệu một sản phẩm mới. Lợi tức của một sản phẩm trong công ty giảm xuống nghiêm trọng trong sáu tháng gần đây. Công ty muốn thay đổi mẫu mã của sản phẩm đã có. Giám đốc Marketing muốn kiểm tra xem mẫu mã mới ảnh hưởng đến thái độ của khách hàng với sản phẩm mới như thế nào? Cổ điển và Bayesian Cổ điển: Fisher and Pearson Bayesian: Thomas Bayes Tham số và phi tham số (nửa tham số) Nguyên nhân (causal) và tương quan Bước 1: Xác định bài toán Bước 2: Thiết lập các đối tượng nghiên cứu. Bước 3: Xác định dạng dữ liệu cần thu thập. Bước 4: Xác định nguồn lấy thông tin. Bước 5: Xác định cỡ mẫu và cách lấy mẫu. Bước 6: Xác định phương pháp thu thập số liệu. Bước 7: Tiến hành thu thập số liệu. Bước 8: Mô tả số liệu. Bước 9: Phân tích số liệu. Bước 10: Chuẩn bị và diễn giải báo cáo kết quả. Phân loại Thống kê •Thống kê mô tả: • Lấy số liệu từ mẫu. • Mô tả số liệu. •Thống kê suy luận: •Phân tích số liệu. •Đưa ra kết luận. Thống kê mô tả •Thu thập số liệu (khảo sát) •Biểu diễn số liệu (bảng, đồ thị) •Đặc trưng của số liệu: mức ý nghĩa Một đặc trưng: tổng thể: là một tham số Mẫu: là một thống kê x i n Các bước xác định bài toán: (1) Các vấn đề liên quan. (2) Thông tin về công ty như:sản phẩm, dịch vụ, thị trường, khách hàng…. (3) Những thay đổi gần đây có thể làm ảnh hưởng đến công ty. (4) Các hoạt động có thể làm giảm nhẹ bài toán. Để thu được thông tin cơ bản, xác định giới hạn, làm rõ bài toán và giả thuyết, xác định nguyên nhân và tạo các câu “nếu … thì…”. Các loại kế hoạch nghiên cứu: - Thăm dò - Mô tả - Nguyên nhân Thiết kế cấu trúc số liệu thu thập được dựa trên các đối tượng nghiên cứu. Bước 4: Các số liệu gốc Chính Phụ Thu thập số liệu Số liệu phức tạp Bản in hoặc điện tử Quan sát Khảo sát Thí nghiệm Tổng thể: là tất cả các đối tượng được quan sát. Mẫu: là một phần của tổng thể được chọn để phân tích. Các phương pháp lấy mẫu Mẫu Mẫu không có xác suất Mẫu có xác suất Mẫu ngẫu nhiên đơn giản Mẫu phân tầng Mẫu hệ thống Mẫu chùm Mẫu có xác suất Các đối tượng mẫu được chọn dựa trên những khả năng đã biết. Mẫu có xác suất Mẫu ngẫu nhiên đơn giản Mẫu hệ thống Mẫu phân tầng Mẫu chùm Mẫu ngẫu nhiên đơn giản • Mọi đối tượng có khả năng được chọn như nhau. • Việc chọn có thể hoàn lại hoặc không hoàn lại. • Một trong các cách là sử dụng bảng số liệu ngẫu nhiên thu thập được từ mẫu. Mẫu hệ thống • Lấy cỡ mẫu: n • Chia tổng thể gồm N phần tử thành k nhóm riêng biệt: k = N/n • Chọn ngẫu nhiên một phần tử từ nhóm thứ 1. • Các nhóm tiếp theo cũng được làm tương tự N = 64 n=8 k=8 như vậy. Nhóm 1 Mẫu phân tầng • Tổng thể được chia thành 2 hoặc nhiều nhóm tùy theo một vài đặc trưng thông dụng. • Mẫu ngẫu nhiên đơn giản được chọn từ các nhóm vừa phân chia. • Hai hoặc nhiều mẫu được kết nối với nhau. Mẫu chùm • tổng thể được chia thành một vài “chùm”, mỗi chùm biểu diễn lại tổng thể. • Mẫu ngẫu nhiên đơn giản được chọn từ các chùm. • Các mẫu đơn giản được kết nối làm một. tổng thể chia làm 4 “chùm”. Phương pháp định tính Phương pháp định lượng Quan sát Nhóm trọng tâm Phân tích ban đầu Xác định kỹ thuật Được sử dụng với cỡ mẫu lớn Các câu hỏi được xây dựng với các câu trả lời đã có từ trước. Phương pháp suy luận Quản lý chất lượng Hồi quy Dự báo Kiểm định giả thuyết Chuỗi thời gian Ước lượng Bước 10: Báo cáo kết quả Giới thiệu về thống kê DEPOCEN Chương 2 Biểu diễn số liệu bằng bảng và biểu đồ Các chủ đề •Tổ chức số liệu: theo thứ tự mảng và hiển thị bằng biểu đồ hình cây-lá •Bảng và đồ thị số liệu: •Phân phối tần xuất : bảng, biểu đồ, đường gấp khúc •Phân phối tích lũy: bảng, biểu đồ, hình cung •Tổ chức số liệu định tính một chiều: tổng hợp các bảng •Đồ thị của số liệu định tính 1 chiều: cột, tròn… •Bảng số liệu định tính 2 chiều: Cột, bảng ngẫu nhiên Tổ chức số liệu Số liệu Phân phối tần xuất Phân phối tích lũy Thứ tự mảng 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 38, 41 Biểu diễn hình cây-lá 41, 24, 32, 26, 27, 27, 30, 24, 38, 21 Biểu đồ 2 144677 3 028 4 1 Bảng Hình cung Đường gấp khúc Biểu diễn hình cây-lá: là một kỹ thuật thống kê để hiển thị một tập số liệu. Mỗi giá trị số liệu được chia thành hai phần: phần chính là cây và phần phụ là lá cây. Tổ chức số liệu: •Số liệu biểu diễn hàng ngang: 24, 26, 24, 21, 27, 27, 30, 41, 32, 38 •Số liệu biểu diến theo thứ tự từ nhỏ đến lớn: 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 38, 41 •Biểu diễn cây-lá: 2 144677 3 028 4 1 Một phân phối tần xuất là việc nhóm các số liệu thành các mục riêng biệt để chỉ ra số quan sát trong mỗi lớp. Bảng số liệu: Phân phối tần xuất Số liệu theo thứ tự mảng: 12, 13, 17, 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 35, 37, 38, 41, 43, 44, 46, 53, 58 Lớp 10 đến 20 20 đến 30 30 đến 40 40 đến 50 50 đến 60 Tổng số Tần xuất 3 6 5 4 2 20 Tỉ lệ tần xuất .15 .30 .25 .20 .10 1 Phần trăm 15 30 25 20 10 100 Tỉ lệ tần xuất: Là phần trăm của các quan sát trong mỗi lớp trong tổng thể. Ta lấy số lượng trong mỗi lớp chia cho tổng số quan sát. Note: Tác dụng của biểu diễn cây-lá với một bảng phân phối tần xuất là không làm mất đi tính đồng nhất của mỗi quan sát. Có ba dạng đồ thị thường được sử dụng là: biểu đồ, đường gấp khúc, và phân phối tần xuất tích lũy (dạng đường cong). Biểu đồ: tạo nên bằng cách các lớp nằm trên trục ngang và tần xuất nằm trên trục thẳng đứng, tần xuất của mỗi lớp biểu diễn độ cao của hình cột và mỗi cột được vẽ cạnh nhau. Một đường gấp khúc gồm các đoạn thẳng nối các điểm nằm chính giữa các lớp và tần xuất của lớp đó. Được sử dụng để xác định tỉ lệ của các giá trị số liệu là nằm trên hay dưới một giá trị chắc chắn nào đó là bao nhiêu. Đồ thị số liệu: Biểu đồ Số liệu theo hàng ngang: 12, 13, 17, 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 35, 37, 38, 41, 43, 44, 46, 53, 58 H is t o g r a m Fr e q u e n c y 7 6 6 5 5 4 4 3 3 2 2 1 0 0 0 5 15 25 36 45 55 M ore Đồ thị số liệu : Đường gấp khúc Số liệu: 12, 13, 17, 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 35, 37, 38, 41, 43, 44, 46, 53, 58 Frequenc y 7 6 5 4 3 2 1 0 5 15 25 36 45 55 M ore Bảng số liệu: Tần số tích lũy Số liệu: 12, 13, 17, 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 35, 37, 38, 41, 43, 44, 46, 53, 58 Lớp 10 đến 20 20 đến 30 30 đến 40 40 đến 50 50 đến 60 Tần số 3 9 14 18 20 % 15 45 70 90 100 Đồ thị số liệu: Dạng hình cung Số liệu: 12, 13, 17, 21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 35, 37, 38, 41, 43, 44, 46, 53, 58 O g iv e 120 100 80 60 40 20 0 10 20 30 40 50 60 Tổ chức số liệu định tính Số liệu định tính Đồ thị số liệu Bảng số liệu Tổng kết thành bảng Hình quạt Dạng cột Dạng khác Ví dụ: Tổng kết số liệu bằng bảng 1 chiều (với một nhà đầu tư) Danh mục đầu tư Số lượng % (ngàn đôla) Dự trữ Cổ phần Tiết kiệm Chi phí khác 46.5 32 16 15.5 42.27 29.09 14.55 14.09 Tổng cộng 110 100 Biến định tính Rất hữu ích trong việc thể hiện mối quan hệ của một phân phối tần: một hình tròn được chia tỉ lệ với các tần xuất của số liệu. Dạng hình quạt Tiết kiệm 15% CP K 14% Cổ phần 29% Dự trữ 42% Tổ chức số liệu định tính dạng bảng 2 chiều •Bảng ngẫu nhiên •Dạng cột Tổ chức số liệu định tính dạng bảng 2 chiều Bảng ngẫu nhiên : Danh mục đầu tư Nhà đầu tư A Nhà đầu tư B Nhà đầu tư C Tổng số Dự trữ Cổ phần Tiết kiệm Chi phí khác 46.5 32 16 15.5 55 44 28 20 27.5 19 7 13.5 129 95 51 49 Tổng số 110 147 67 324 Biểu diễn số liệu được thiết kế tốt nếu: Bản chất Thống kê Liên kết các ý tưởng với sự rõ ràng, chính xác và hiệu quả. Yêu cầu đưa ra thông tin chính xác về số liệu. Sử dụng ‘Biểu đồ gãy khúc’ Không liên hệ với giá trị chuẩn khi so sánh các mảng số liệu Co các trục Không có số 0 trên trục Biểu diễn sai Biểu diễn đúng Minimum Wage 1960: $1.00 Minimum Wage 4 $ 1970: $1.60 2 1980: $3.10 0 1990: $3.80 1960 1970 1980 1990 Biểu diễn sai Freq. 300 200 30% % 10% 0 Biểu diễn đúng FR SO JR SR FR SO JR SR FR = Freshmen, SO = Sophomore, JR = Junior, SR = Senior Biểu diễn sai 200 $ 50 100 25 0 0 Q1 Q2 Q3 Q4 Biểu diễn đúng $ Q1 Q2 Q3 Q4 Biểu diễn sai 45 $ 45 42 42 39 39 36 Biểu diễn đúng $ 36 J F M A M J 0 Graphing the first six months of sales. J F M A M J