Transcript บทบาทของ พยาบาลเวชปฏิบัติ

สมจิต หนุเจริญกุล RN., Ph.D.
ศาสตราจารย์ เกียรติคุณ ภาควิชาพยาบาลศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
การรฟื
้ นฟูวชิ าการพยาบาลเวชปฏิ
บัติ ๒๖ สิ งหาคม ๒๕๕๓
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
1
แหล่งประโยชน์ ทางด้ าน
เศรษฐกิจ
ปัจจัยทางด้ านการเมือง
สั งคม และวัฒนธรรม
• ฐานะและการศึกษาของผู้หญิง
• รายได้ ของประชาชาติ
• % ทีใ่ ช้ สาหรับสุ ขภาพ
• งบประมาณทั้งหมดสาหรับ
สุ ขภาพ
ระบบบริการสุ ขภาพ
• ทิศทาง/นโยบาย
• ความรู้เทคโนโลยี
• กระบวนทัศน์
ประชากรและ
ปัญหาสุ ขภาพ
09/04/58
พยาบาล
• พันธะของนักการเมือง
• จริยธรรม
ทิศทางและแนวโน้ ม
วิชาชีพการพยาบาล/
พยาบาลเวชปฏิบัติ
Somchit Hanucharurnkul
แหล่งประโยชน์
ทางด้ านบุคลากร
สุ ขภาพกาลังคน
การกระจาย
องค์ กรวิชาชีพ กฏหมายและ
การควบคุม ผู้นาทางการ
พยาบาล
2
ปัญหาและความต้ องการด้ านสุ ขภาพของประชาชน
1. การเพิม
่ จานวนโรคเรื้อรัง ผู้ป่วยทีม่ ีปัญหา
ซับซ้ อน เสี ยค่ าใช้ จ่ายสู ง
2. การเปลีย่ นแปลงลักษณะของประชากร การ
เพิม่ ประชากรผู้สูงอายุ พ.ศ. ๒๕๖๓ คาดว่ า
จะสู ง ถึง ๑๕.๓ ล้ านคน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
3
อุบัตกิ ารของโรคเรื้อรัง
 ค.ศ 2020 (2563) อัตราการตายจากโรค
เรื้ อรังสูงถึง 73% ของการตายทั้งหมด และ
60% ของโรคที่เป็ นภาระทั้งหมด
 และ79% ของการตายจากโรคเรื้ อรังเกิดใน
ประเทศที่กาลังพัฒนา
(World Health Organization, 2010).
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
4
Four major burden chronic
diseases
 cardiovascular disease,
 cancer,
 chronic obstructive pulmonary
disease, and
 type 2 diabetes.
(World Health Organization, 2010).
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
5
ปัญหาและความต้ องการด้ านสุ ขภาพ
ของประชาชน
3. ปัญหาเด็กและเยาวชน พฤติกรรมสุ ขภาพ
สารเสพติด unsafe sex การตั้งครรภ์
วัยรุ่ น
4.ปัญหาสุ ขภาพมารดา และทารก ความ
รุ นแรงในครอบครัว
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
6
วิกฤตระบบสุ ขภาพ
5. การเกิดภัยพิบัติ ทั้งจากธรรมชาติ และ จาก
มนุษย์
6. ร.พ. ทั่วไป ร.พ. ศูนย์ ร.พ. จังหวัด แน่ นแออัด
7. ความคาดหวังของประชาชนต่ อการบริการ
สุ ขภาพสู งขึน้
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
7
ICN 2007
วิกฤตระบบสุ ขภาพ
8. การขาดแคลนกาลังคน
การขาดแคลนแพทย์ ทั้งจานวน และการกระจาย
ขาดแพทย์ เวชศาสตร์ ครอบครัว
ขาดวิสัญญีแพทย์ มี 700 คน
ขาดจิตแพทย์
การขาดแคลนพยาบาล และ การขยาย
ขอบเขตของการปฏิบัติการพยาบาล
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
8
Paradigm Shift
Biomedical Model
Holistic Model
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
9
Spiritual
Health
Social Health
Psychological
Health
Physical Health
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
(Prawes Wasri, 2000)
10
Paradigm Shift
Acute care philosophy
Primary Care, Community Setting
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
11
Acute care setting
Acute care philosophy
Disease & Pathology
Cure
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
12
Traditional Practice Model
Physician
Registered Nurses
Auxiliary Personnel
09/04/58
Patients/Family
Somchit Hanucharurnkul
13
Primary care / community setting
Self-care philosophy
Patient participatory philosophy
Health & Quality of Life (Holism)
09/04/58
Maximize internal & external resources
for health, healing and peaceful dead
Somchit Hanucharurnkul
14
Collaborative Practice Model
Physician
Registered
Nurse
09/04/58
Auxiliary
Personnel
Patients/
Family
Somchit Hanucharurnkul
15
การเปลีย่ นแปลงระบบบริการสุขภาพ
 Managed care – continuity
โรงพยาบาล สู่บา้ น
จาก
 Home care, ambulatory care and day
surgery
 People receive most of their care in
their communities
 Families, friends and caregivers are
trust into caregiver roles.
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
16
ระบบสุ ขภาพ:สร้ างระบบบริการทีส่ ุ ขใจทั้งผู้ให้
และผู้รับบริการ
 สร้ างระบบบริการปฐมภูมิเชิงรุ กทีม่ ีคุณภาพและ
เป็ นทีศ่ รัทธาเชื่อถือในชุ มชนเพือ่ ลดความแออัดของ
โรงพยาบาล
 สร้ างระบบงานทีท่ าให้ แพทย์ และบุคลากรทางการ
แพทย์ มีกาลังใจ ได้ รับความชื่นชม และมีความสุ ข
จากการทางาน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
17
การพัฒนาการพยาบาลเพื่อป้ องกันและแก้ไขภาวะ
วิกฤติสุขภาพ
 การขยายขอบเขตของการปฏิบัติการพยาบาล
 การเพิม่ การผลิตพยาบาล
 การพัฒนาและการใช้ ศักยภาพของพยาบาล
อย่ างเต็มความสามารถ
 การจัดระบบการพยาบาล
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
18
ความจาเป็ นของการขยายขอบเขต
ของการปฏิบัตกิ ารพยาบาล
1. 1.เพือ่ ขจัดอุปสรรคทีข่ ดั ขวางการเข้ าถึงบริการ
สุ ขภาพ
2. 2. การเพิม่ ความต้ องการบริการพยาบาลที่
เชี่ยวชาญเฉพาะด้ าน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
19
ความจาเป็ นของการขยายขอบเขต
ของการปฏิบตั ิการพยาบาล
3.ความต้ องการการพยาบาลทีบ่ ้ านซึ่งผู้ป่วย
ต้ องการการดูแลทีซ่ ับซ้ อนขึน้
4. ความต้ องการความก้ าวหน้ าในวิชาชีพ
5. อัตราการเกิดโรคต่ างๆ ของโลกและของแต่ ละ
ประเทศเพิม่ ขึน้
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
20
การแก้ ปัญหาการขาดแคลนเจ้ าหน้ าทีส่ ุ ขภาพ


09/04/58
การจัดทีมสุ ขภาพวิธีใหม่
ต้ องแก้ ไขจารีตประเพณีที่แต่ ละวิชาชีพ
ปิ ดขอบเขตของการปฏิบัติของวิชาชีพ
มากเกินไป
Somchit Hanucharurnkul
21
การแก้ ปัญหาการขาดแคลนเจ้ าหน้ าทีส่ ุ ขภาพ



09/04/58
Task shift
ทักษะบางอย่ างทีอ่ ยู่ภายใต้ ขอบเขตของ
วิชาชีพแพทย์ อาจเป็ นสิ่ งที่วชิ าชีพการ
พยาบาลและการผดุงครรภ์ ปฏิบัติอยู่แล้ ว
เป็ นประจา
บทบาทบางอย่ างของวิชาชีพการพยาบาล
อาจกระทาโดยผู้ช่วยพยาบาล / ผู้ช่วย
เหลือดูแล
Somchit Hanucharurnkul
22
เป้าหมายของการวางแผนกาลังคนทางด้ านพยาบาล

เพือ่ ให้ มั่นใจได้ ว่ามีพยาบาลที่มีความรู้
และทักษะตรงกับปัญหาและความ
ต้ องการของผู้ใช้ บริการในสถานบริการ
ต่ างๆ และพยาบาลเหล่ านั้นต้ องมีเอกสิ ทธิ์
และได้ รับการยอมรับที่เหมาะสม
การมี Advanced Practice Nurse (APN)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul

23
Skill Mixed Team
ของพยาบาล
•
- พยาบาลทั่วไป
-พยาบาลเฉพาะทาง
-ผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสู ง
CNS ตามกลุ่มผู้ป่วยทีซ่ ับซ้ อน
วิสัญญีพยาบาล
ผดุงครรภ์
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
24
Skill Mixed Team
ของพยาบาล
• พยาบาลเวชปฏิบัติทั่วไป (เฉพาะทาง)
พยาบาลเวชปฏิบัติชุมชน (APN)
• ผู้ช่วยพยาบาล
• ผู้ช่วยเหลือดูแล
• ผู้บริหารจัดการทางการพยาบาล
• อาจารย์ พยาบาล/นักวิจัย
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
25
เป้าหมายของการวางแผนกาลังคนทางด้ านพยาบาล

เพือ่ ให้ มั่นใจได้ ว่ามีพยาบาลทีม่ ีความรู้
และทักษะตรงกับปัญหาและความ
ต้ องการของผู้ใช้ บริการในสถานบริการ
ต่ างๆ และพยาบาลเหล่ านั้นต้ องมีเอกสิ ทธิ์
และได้ รับการยอมรับที่เหมาะสม
(Affar & Styles, 1992 p.80)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
26
การสร้ างความเข้ มแข็งของบริการสุ ขภาพระดับปฐมภูมิ
เป็ นพืน้ ฐานในการปรับปรุ งคุณภาพการบริการใน
ทุกระดับ
เป็ นการลดความแออัดในโรงพยาบาล
เป็ นการประกันการเข้ าถึงบริการสุ ขภาพถ้ วนหน้ า
ของประชาชนทุกคน ด้ วยค่ าใช้ จ่ายทีเ่ หมาะสม
และ มีคุณภาพตามมาตรฐานทีย่ อมรับได้
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
27
“ในระดับนานาชาติมีหลักฐานชี้ชัดว่ าประเทศที่มี
การสาธารณสุ ขมูลฐานทีเ่ ข้ มแข็ง มีผลลัพธ์ ทาง
สุ ขภาพทีด่ ี และมีประสิ ทธิภาพกว่ า ประชาชนมี
ความเท่ าเทียมในการเข้ าถึงระบบบริการสุ ขภาพ
มากกว่ า ค่ าบริการสุ ขภาพต่ากว่ า และผู้ใช้ บริการ
สุ ขภาพมีความพึงพอใจมากกว่ า ประเทศทีม่ ีการ
สาธารณสุ ขมูลฐานอ่ อนแอกว่ า”
(Pan American
Health Organization, 2007)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
28
วิวฒ
ั นาการการบริการปฐมภูมใิ นประเทศไทย
สุ ขศาลา
สถานีอนามัย
บริการปฐมภูมิ PCU
โรงพยาบาลส่ งเสริมสุ ขภาพตาบล
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
32
ร.พ.ส่ งเสริมสุ ขภาพตาบล (ร.ส.ต. )
มุ่งการส่ งเสริมสุ ขภาพ ป้ องกันโรค การ
บาดเจ็บ โดยมีพนื้ ที่รับผิดชอบในระดับตาบล
และมีเครือข่ ายร่ วมกับสถานีอนามัย และหน่ วย
บริการสุ ขภาพอืน่ ในตาบลข้ างเคียง
ให้ การรักษาพยาบาล
สร้ างสิ่ งแวดล้ อมเพือ่ สุ ขภาพ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
33
นโยบายของรัฐบาลต้ องชัดเจน
 มีพยาบาลเวชปฏิบัตทิ ุกสถานีอนามัย /
ปฐมภูมิ ร.พ.ส่ งเสริมสุ ขภาพตาบล
(ร.ส.ต. )
 ต้ องการ NP 21,494 คน ขณะนีม้ ี
10,797
09/04/58
คน
Somchit Hanucharurnkul
34
พัฒนาการและการเตรียมพยาบาล
เวชปฏิบัติในประเทศไทย
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
35
หลักสู ตรพยาบาลเวชปฏิบัตใิ นประเทศไทย
มหาวิทยาลัยมหิดล
2516- 29 อนุปริญญาพยาบาลสาธารณสุ ขเวชปฏิบัติ 1 ปี
จานวนทั้งสิ้น 655 คน
2521-2530 หลักสู ตรประกาศนียบัตรพยาบาลเวชปฏิบัติ 6
เดือน เน้ นหนักด้ านการรักษาพยาบาลขั้นต้ น รวม 371 คน
2535-2538 หลักสู ตร ประกาศนียบัตรบัณฑิตทาง
สาธารณสุ ขศาสตร์ สาขาวิชาการพยาบาลสาธารณสุ ขเวช
ปฏิบัติ หลักสู ตร 1 ปี จานวน 39 คน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
36
หลักสู ตรพยาบาลเวชปฏิบัตใิ นประเทศไทย
รามาธิบดี
2521-2533 หลักสู ตรพยาบาลเวชปฏิบัติทางตา 6
เดือน
2524 หลักสู ตรพยาบาลเวชปฏิบัติทวั่ ไป 6 เดือน
2527 หลักสู ตรพยาบาลเวชปฏิบัติทารกแรกเกิด 6
เดือน
2530 หลักสู ตรพยาบาลเวชปฏิบัติท้งั หมด 4 เดือน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
37
การขับเคลือ่ นของสภาการพยาบาล
พระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุง
ครรภ์ พ.ศ. 2528 และที่แก้ไขเพิ่มเติมโดย
พระราชบัญญัติวิชาชีพการพยาบาลและการผดุง
ครรภ์ (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2540 มาตรา 4 (3) การ
กระทาการตามวิธีที่กาหนดไว้ในการรักษาโรค
เบื้องต้น การให้ภมู ิคุม้ กันโรค และการวางแผน
ครอบครัว
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
38
สภาการพยาบาลกับยุทธศาสตร์
การขับเคลือ่ น
1. การมีส่วนร่ วมในการสร้ างองค์ ความรู้
2. การมีส่วนร่ วมในการพัฒนานโยบาย
ด้ านสุ ขภาพของประเทศ
3. การมีส่วนร่ วมในการปรับระบบบริการ
สุ ขภาพ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
39
สภาการพยาบาลกับยุทธศาสตร์
การขับเคลือ่ น (ต่ อ)
4. การดาเนินการให้ ผู้ประกอบวิชาชีพการ
พยาบาลและการผดุงครรภ์ สามารถ
บริการวิชาชีพได้ อย่ างอิสระ และมี
กฎหมายคุ้มครอง
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
40
สภาการพยาบาลกับยุทธศาสตร์
การขับเคลือ่ น (ต่ อ)
5. การกากับคุณภาพงานบริการ
6. การพัฒนาศักยภาพพยาบาลชุมชน
(Capacity Building)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
41
TNC’S movement and strategies
• Effectiveness of primary care
services provided at a Nurses’
Private Clinic.
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
42
ทาไมพยาบาลจึงเหมาะสมในการดูแลสุ ขภาพ
ระดับปฐมภูมิ
1. ค่าใช้จ่ายในการศึกษาพยาบาลน้อยกว่า
28,000 vs 300,000
4 ปี vs 6 ปี + 6
2. พยาบาลมีประสบการณ์ในการดูแลผูป้ ่ วยมา
ก่อน ถ้าอบรมเรื่ องการรักษาโรคเบื้องต้น
จะทาได้ดีกว่า
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
43
3. พยาบาลส่ วนใหญ่ มีความสามารถใน
การติดต่ อสื่ อสาร การสอน และการ
ให้ คาปรึกษา มีความเอือ้ อาทร
4. จานวนพยาบาลมีมากกว่ า
150,000 vs 30,000
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
44
5. การดูแลสุ ขภาพในระดับปฐมภูมิ ไม่
ใช้ เทคโนโลยีข้นั สู งมากนัก แต่ ใช้
ทักษะในการทางานร่ วมกับคนอืน่ ๆ
6. ใช้ แพทย์ ได้ เหมาะสม กับทีข่ าดอยู่
แล้ วอย่ างมาก
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
45
ทัศนะของ Capra
พยาบาลที่ได้ รับการศึกษาที่ดี และมีแรงจูงใจสู ง
เป็ นผู้ทเี่ หมาะสมทีส่ ุ ดทีจ่ ะรับผิดชอบในฐานะ
General practitioner ในการดูแล
สุ ขภาพโดยทัว่ ไป การสอน และการให้ คาปรึกษา
การเข้ าใจวิถีชีวติ ของคน เพือ่ การสร้ างเสริม
สุ ขภาพและการป้ องกันโรค
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
46
พยาบาลเหล่านีจ้ ะติดตามดูแลคนในชุมชน
และสามารถค้ นพบความผิดปกติต้งั แต่
เริ่มแรก ให้ การรักษาดูแลอย่ างต่ อเนื่อง
ถ้ าอยู่ในขอบเขตตามกฏหมาย และส่ งต่ อ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
47
เป้ าหมายของการมีพยาบาลเวชปฏิบัติ ที่ รพ.สต
 ปรับปรุงการเข้ าถึงระบบสุ ขภาพ
 ปรับปรุงการป้ องกันและจัดการโรคเรื้อรัง
 ลดค่ าใช้ จ่าย
 ปรับปรุงผลลัพธ์ ของการบิการสุ ขภาพ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
48
ICN 2007
เป้ าหมายของการมีพยาบาลเวชปฏิบัติ ที่ PCU
 ปรับปรุงการเฝ้ าระวังโรค
 ปรับปรุงการฟื้ นหายจากการบาดเจ็บ
กรณีฉุกเฉิน สาธารณภัย
 ปรับปรุงการปฏิบัตติ ามแผนการรักษา
 ใช้ เทคโนโลยีเหมาะสมในระดับปฐมภูมิ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
49
ICN 2007
บทบาทของ
๗ การใช้ภูมิ
ปั ญญาท้องถิ่น
๖. การป้องกันโรค
และการสร้ างเสริม
สุ ขภาพ
หลักเศรษฐกิจ และสุ ขภาพพอเพียง
พยาบาลเวชปฏิบัติ
๑ ค้ นหาช่ วยเหลือผู้
อ่อนแอ ด้ อยโอกาส ๒.รักษาโรคประจาถิ่น
พิการ ถูกทอดทิง้
เจ็บป่ วยเฉียบพลัน
Better
Community
Strong
Health
community
๕.การเฝ้ าระวัง
และการควบคุม
โรคเรื้อรัง/ระบาด
๓ จัดการให้ ผ้ ปู ่ วย
เรื้อรังได้ รับการรักษา
พยาบาลอย่างต่ อเนื่อง
๔.การดูแลผู้สูงอายุที่
ต้ องพึง่ พา และผู้ป่วย
เรื้อรังที่บ้าน ผู้ป่วย
ระยะสุ ดท้ าย
สั งคมทีเ่ อือ้ เฟื้ อเจือจุน ช่ วยเหลือเกือ้ กูลกัน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
50
ความสาเร็จของผู้ปฏิบตั กิ ารพยาบาลขั้นสู ง
ในการดูแลโรคฮีโมฟี เลียภายใต้ ทรัพยากรที่จากัด
 การวิเคราะห์ สถานะการณ์
 การจัดตั้งเครือข่ าย
 การวางระบบ
 การสอน เป็ นพีเ่ ลีย้ ง และ ให้ คาปรึกษา
 การสร้ างแนวปฏิบัติ
จุฬารัตน์ สุ ริยาทัย
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
51
ผลลัพธ์
 ผู้ป่วยทั้งหมดได้ ขนึ้ ทะเบียนตามโครงการของสปสช.
 มีความรู้ เกีย่ วกับฮีโมฟี เลียและการดูแลตนเองเพิม่ ขึน้ ร้ อย
ละ 26.83
 ความสามารถในการทากิจวัตรประจาวันเพิม่ ขึน้ ร้ อยละ
3.50
 สามารถไปโรงเรียนได้ ทางานได้ ไม่ ต้องนอนโรงพยาบาล
ความสาเร็จของผู้ปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู ง จุฬารัตน์ สุ ริยาทัย
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
52
ผลลัพธ์
 ค่ ารักษาลดลงร้ อยละ 44.48
 ไม่ มีรายงานการนอนรักษาในโรงพยาบาลจาก
สาเหตุฮีโมฟี เลีย ยกเว้ นสาเหตุฝากนอนหรือบ้ าน
ไกลจานวน 2 ครั้ง
 ความพึงพอใจของผู้รับบริการมีระดับความพึง
พอใจร้ อยละ 95.50
 ไม่ มีรายงานความพิการของ joint disease
เพิม่ ขึน้
09/04/58
Somchit
ความส
าเร็จHanucharurnkul
ของผู้ปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู ง จุฬารัตน์ สุ ริยาทัย
53
ผลลัพธ์
ค่ าเฉลีย่ ของจานวนครั้งการเจ็บป่ วยด้ วย ฮีโมฟี เลีย
เท่ ากับ 1.25 ครั้งต่ อเดือน
ไม่ มีรายงานการแพ้ยา การติดเชื้อ การเกิดสารต้ าน
ปัจจัยการแข็งตัวของเลือด
คุณภาพชีวติ อยู่ในระดับปานกลาง
09/04/58
ความสาเร็จของผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสู ง จุฬารัตน์
Somchit Hanucharurnkul
สุ ริยาทัย 54
พยาบาลเวชปฏิบัติ : บทเรียนจากต่ างประเทศ
ค่าใช้จ่ายในเรื่ องสุ ขภาพของประเทศสูงมาก
ประชาชนส่ วนใหญ่เป็ นโรคเนื่องจากวิถีชีวิต
ผูส้ ูงอายุมีจานวนเพิ่มขึ้น
ผูค้ นมีปัญหาสุ ขภาพจิตและ
โรคเรื้ อรังเพิม่ ขึ้น
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
55
บทบาทของพยาบาลเวชปฏิบตั ิในระดับปฐมภูมิ
สร้ างสุ ขภาพ
การป้องกันโรค
การรักษาผู้ป่วย
การติดตามดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง
ตลอดจนการฟื้ นฟูสภาพ โดยทางานร่ วมกับ
เจ้ าหน้ าทีส่ ุ ขภาพอืน่ ๆ ในฐานะผู้จดั การการดูแล
ผู้ป่วย
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
56
Evidence based ผลลัพธ์ ของพยาบาลเวชปฏิบัติ
ปัญหาสุ ขภาพของประชาชนร้ อยละ 80-90 สามารถ
ดูแลได้ โดย NP และคุณภาพดีเท่ าหรือดีกว่ าการดูแล
โดยแพทย์ ในโรงพยาบาล
ค่ าใช้ จ่ายต่ากว่ า
Under utilization of nurse practitioners in
the US – cost the country as much as
$ 8.7 B annually ( Tornquist 1997)
NP Master graduate with experience
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
57
เปรียบเทียบคุณภาพการดูแลระหว่ างผู้ปฏิบัติการ
พยาบาลขั้นสู ง NP กับแพทย์ 1966 – 2001 จานวน
35
งาน
ผู้ใช้ บริการมีความพึงพอใจในการบริการของ
พยาบาลเวชปฏิบัติมากกว่าการบริการของแพทย์ แต่
ไม่ พบความแตกต่ างกันในเรื่องภาวะสุ ขภาพ และ
คุณภาพชีวติ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
58
พยาบาลเวชปฏิบัตใิ ช้ เวลากับผู้ป่วย/
ผู้ใช้ บริการมากกว่ า สามารถวินิจฉัยความ
ผิดปกติทางด้ านร่ างกายได้ ละเอียดกว่ า
ความสามารถในการสื่ อสารมีประสิ ทธิภาพ
มากกว่ า และสามารถเขียนบันทึกข้ อมูลเกีย่ วกับ
การรักษาได้ สมบูรณ์ มากกว่ า
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
59
การตัดสิ นใจให้ มีการวินิจฉัยด้ วย x-ray และการ
อ่ านผลฟิ ล์ มพบว่ ามีความถูกต้ องเหมาะสมไม่ ต่าง
จากแพทย์
ค่ าใช้ จ่าย ผู้ป่วยทีไ่ ด้ รับการดูแลจากพยาบาลเวช
ปฏิบัติเสี ยค่าใช้ จ่ายในการรักษาพยาบาลเป็ นรายวัน
น้ อยกว่ าผู้ป่วยทีไ่ ด้ รับการดูแลจากแพทย์
(Lambing, Adams, Fox, & Divine, 2004)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
60
ผลลัพธ์ ระหว่ างแพทย์ ที่มพี ยาบาลเวชปฏิบัตทิ างานร่ วมอยู่ในทีม กับ
แพทย์ ที่ทางานโดยไม่ มพี ยาบาลเวชปฏิบัตอิ ยู่ในทีม
ค่ าใช้ จ่าย จานวนวันนอนโรงพยาบาล อัตราการกลับเข้ า
รับการรักษาซ้าในโรงพยาบาล และอัตราการตาย พบว่ า
รู ปแบบการดูแลที่มพี ยาบาลเวชปฏิบัตทิ างานร่ วมอยู่ใน
ทีมกับแพทย์ สามารถประหยัดค่ าใช้ จ่ายได้ คนละ 975
USD ค่ าใช้ จ่ายนีร้ วมทั้งค่ าใช้ จ่ายสาหรั บการรั กษาใน
โรงพยาบาล และค่ าใช้ จ่ายสาหรับบริการทางการแพทย์
หลังออกจากโรงพยาบาล (Ettner et al., 2006)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
61
Evidence based in Thailand
 Many practice model : Ayuthaya,
Lomsak, etc.
 APN success stories
 Pathway to success of NP
(Hanuchaurnkul et. Al., 2007)
 Cost-effectiveness of nurses’
private clinic (Hanuchaurnkul et.
Al., 2002)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
62
การยอมรับและความเชื่อมั่นต่ อ NP (4 เดือน)
• การรักษาปัญหาความเจ็บป่ วยเฉียบพลัน
• การดูแลทางด้ านจิตสั งคม
• การสร้ างเสริมสุ ขภาพ
สปสช 2551
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
63
เบือ้ งหลังแห่ งความสาเร็จของพยาบาลเวชปฏิบัติ
1. ความตั้งใจของ NP ในการปฏิบัติงานและต้ องการ
ช่ วยบ้ านเกิด
2. การพัฒนาตนเองอย่ างต่ อเนื่อง
3. NP มีความรู้ และทักษะกว้ างทั้งความรู้ ทาง
การแพทย์ จิตสั งคม จิตวิญญาณ และการพัฒนา
ชุ มชน
09/04/58
สมจิ
ต หนุHanucharurnkul
เจริญกุล และคณะ ๒๕๕๐
Somchit
64
4. NP มีทักษะในการติดต่ อสื่ อสาร มีความสามารถใน
การสร้ างและรักษาสั มพันธภาพกับผู้ป่วย ครอบครัว
และชุ มชน
5. สถานีอนามัย ตั้งอยู่ในชุ มชน NP รู้ จักพืน้ เพและวิถี
ชีวติ ของผู้คนในชุ มชน
การดูแลด้ วยหัวใจของ
ความเป็ นมนุษย์
09/04/58
สมจิ
ต หนุHanucharurnkul
เจริญกุล และคณะ ๒๕๕๐
Somchit
65
6. สถานีอนามัยรับผิดชอบจานวนประชากรใน
ชุ มชน ชัดเจน จานวนไม่ มาก ทาให้ เกิดการดูแล
อย่ างต่ อเนื่อง และมีความสั มพันธ์ ที่ดี
สปสช ๒๕๕๑
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
66
 แนวโน้มของพยาบาลเวชปฏิบตั ิ
(ทัว่ ไป)
 การก้าวสู่ APN พยาบาลเวชปฏิบตั ิ
ชุมชน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
67
พยาบาลเวชปฏิบัต/ิ ผู้ปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู ง
เป็ นพยาบาลวิชาชีพทีไ่ ด้ พฒ
ั นาตนเองจนมีความรู้
ความสามารถ มีทกั ษะในการตัดสิ นใจทางคลินิกที่
ซับซ้ อน และมีสมรรถนะในการปฏิบัติทางคลินิกใน
ขอบเขตทีก่ ว้ าง ซึ่งคุณลักษณะของการปฏิบัติน้ัน
ขึน้ อยู่กบั บริบทของแต่ ละประเทศ พยาบาลเวช
ปฏิบัติควรจะมีการศึกษาในระดับปริญญาโททางการ
พยาบาล
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
(ICN, 2005)
68
คุณลักษณะของพยาบาลเวชปฏิบัตใิ นแต่ ละด้ าน
ต้ องได้ รับการเตรียมหลังการจบการพยาบาล
ทัว่ ไป ในระดับขั้นสู ง
หลักสู ตรการศึกษาจะต้ องได้ รับการรับรอง
จะต้ องมีระบบในการให้ ใบอนุญาต โดยการขึน้
ทะเบียนและการให้ วุฒิบัตรรับรองการ
ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสู ง
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
(ICN, 2002)69
ลักษณะของการปฏิบัติ
บูรณาการการวิจยั การศึกษา การปฏิบัตแิ ละการ
จัดการ
มีเอกสิ ทธิและมีอสิ ระในการปฏิบัติ
มีผู้ป่วย / ผู้ใช้ บริการอยู่ในความรับผิดชอบ / มีการ
จัด การในการดูแลผู้ป่วย ผู้ใช้ บริการแต่ ละคน
(own case load / case management)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
70
ลักษณะของการปฏิ
มีทกั ษะขั้นสู งในการประเมินสุ ขภาพ การตั
ดสิ นใจบตั ิ (ต่อ)
ทางคลินิก และการใช้ เหตุผลในการวินิจฉัย
มีสมรรถนะทางคลินิกขั้นสู ง
ให้ คาปรึกษากับเจ้ าหน้ าทีส่ ุ ขภาพอืน่ ๆ
วางแผนโครงการต่ าง ๆ พร้ อมทั้งนาไปปฏิบัติและ
ประเมินผล
เป็ นด่ านแรกทีผ่ ู้ใช้ บริการมาติดต่ อขอความช่ วยเหลือ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
71
Advanced Practice Nurse (APN)
ผู้ปฏิบัติการพยาบาลขั้นสู ง
พยาบาลวิชาชีพที่สาเร็จการศึกษาอย่ างน้ อยใน
ระดับปริญญาโททางคลินิค/ชุ มชน
ได้ รับวุฒิบัตรผู้มีความรู้ ความชานาญเฉพาะทาง
จากสภาการพยาบาล
สภาการพยาบาล 2551
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
72
Advanced Practice Nurse
(APN)
มีความรู้ ความชานาญเฉพาะทางในสาขาการ
ปฏิบัติการพยาบาล
เป็ นผู้ปฏิบัติการดูแลโดยตรงกับผู้ป่วยที่มี
ปัญหาซับซ้ อน/กลุ่มเป้ าหมาย หรือกลุ่มเสี ยง
ทีจ่ ะเกิดปัญหาสุ ขภาพในชุ มชน
สภาการพยาบาล 2551
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
73
Advanced Practice Nurse
(APN)
มีการปฏิบัติงานทีข่ ยายขอบเขตไปสู่ การเป็ นผู้นา
ในการพัฒนาระบบการจัดการดูแลทีม่ ี
ประสิ ทธิภาพ
เป็ นทีป่ รึกษา เป็ นผู้ประสานงานกับทีมสหสาขา
วิชาชีพ ขยายและสร้ างเครือข่ ายการดูแล และ
เป็ นผู้จัดการผลลัพธ์ ทางการพยาบาล
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
สภาการพยาบาล 2551
74
ทักษะที่จาเป็ นสาหรับเจ้าหน้าที่สุขภาพ
 Patient centered care/holistic
care/humanized care
 Partnering
 Quality improvement
 Information and communication
technology
 Public health perspective
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
75
Specific competencies for APN






09/04/58
Specialized in direct practice
Expert guidance and coaching
Consultation
Research skills
Clinical and professional leadership
Ethical and decision making
Somchit Hanucharurnkul
76
For NP specific competencies
 Diagnosis and treatment
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
77
จานวน APN 944 คน
1. อายุรศาสตร์ – ศัลยศาสตร์
2. จิตเวชและสุ ขภาพจิต
3. มารดา – ทารก
4. การพยาบาลเด็ก
5. ชุ มชน
6 ผู้สูงอายุ
7 เวชปฏิบัตชิ ุ มชน
8. โรคติดเชื้อละการควบคุมการติดเชื้อ
9. การให้ ยาระงับความรู้สึก
10. ผดุงครรภ์
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
447
102
34
79
88
44
97
35
17
1
คน
คน
คน
คน
คน
คน
คน
คน
คน
คน
78
Advanced Practice Nurse
ผู้เชี่ยวชาญทางคลินิก (CNS)
พยาบาลเวชปฏิบัติ (Nurse Practitioner)
พยาบาลวิสัญญี (Nurse Anesthetist)
พยาบาลผดุงครรภ์ (Nurse Midwife)
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
79
การปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู งกับวิกฤตการขาดแคลน
พยาบาล
เป็ นการยอมรับถึงความซับซ้ อนของปัญหาและ
ระบบสุ ขภาพและความก้ าวหน้ าขององค์ ความรู้ ของ
ศาสตร์ ทางการพยาบาล
เป็ นการสร้ างบันไดความก้ าวหน้ าให้ กบั ผู้ปฏิบัติการ
พยาบาลต่ อผู้ป่วยและผู้ใช้ บริการโดยตรง
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
80
การปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู งกับวิกฤตการขาดแคลนพยาบาล
เป็ นการรักษาพยาบาลทีม่ ีคุณภาพไว้ ในปฏิบัติการ
พยาบาลโดยตรงได้ ยาวนานทีส่ ุ ด
ทาให้ ทมี การพยาบาลมีพยาบาลทีม่ ีความรู้
ความสามารถในระดับที่แตกต่ างกันร่ วมกันทางาน
เป็ นทีมผสมผสาน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
81
การปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู งกับวิกฤตการขาดแคลนพยาบาล
ทาให้ พยาบาลทัว่ ไปมีความรู้ และทักษะเพิม่ ขึน้
ช่ วยลดความเครียดจากการขาดความมั่นใจใน
การปฏิบัติงาน
 เพิม่ ความพึงพอใจในงาน และการคงอยู่ใน
วิชาชีพ
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
82
การปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู งกับวิกฤตการขาดแคลนพยาบาล
มี role model ที่ดีในการปฏิบัตงิ าน
ปรับปรุ งภาพลักษณ์ ของวิชาชีพ
แก้ไขการขาดแคลนพยาบาลในระยะยาว
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
83
APN ที่ร.พ. ชุ มชน
 APN Med-Sug : Chronic illness
 APN – Mental health and psychiatric
Nursing
 APN โรคติดเชื้อ และการควบคุมการติดเชื้อ
 APN – NP Community Health Nurse
Practitioner
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
84
กุญแจสาคัญของความสาเร็จของพยาบาลเวชปฏิบัติ
ไม่ ใช้ แนวคิดทางานแทน
เพิม่ มูลค่ าให้ กบั ระบบสุ ขภาพ
ใช้ รูปแบบการทางานร่ วมกันกับเจ้ าหน้ าที่
สุ ขภาพอืน่ ๆ และกับทุกภาคส่ วน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
85
การศึกษาทีส่ นับสนุนการเพิม่ มูลค่ า ของ NP
แพทย์ จะมีความรู้ ทางด้ านโรคและการรักษา
อย่ างลึกซึ้ง สามารถจัดการกับปัญหาซับซ้ อน
ทางด้ านการแพทย์ ได้ เป็ นอย่ างดี
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
86
การศึกษาที่สนับสนุนการเพิม่ มูลค่ า ของ NP
สามารถทางานกับประชาชนได้ ดีในเรื่องการให้ ความรู้
การจัดการการดูแลผู้ป่วยเรื้อรัง การค้ นหาบุคคลที่มีปัจจัย
เสี่ ยง และหาทางป้องกัน การเข้ าถึงกลุ่มประชากรที่ย้ายถิ่น มี
วัฒนธรรมที่แตกต่ างกัน มีปัญหาทางด้ านเศรษฐกิจ และ
ปัญหาทางจิตสั งคม พยาบาลเวชปฏิบัติเหล่ านีส้ ามารถใช้
ทักษะได้ อย่ างกว้ างขวาง ในการให้ คาปรึกษา การสอน การ
ส่ งเสริมให้ ประชาชนดูแลตนเอง การประสานงานและการใช้
แหล่ งประโยชน์ ต่าง ๆ ในชุมชน รวมถึงการดูแลสุ ขภาพที่
บ้ าน
NP
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
87
บันไดความก้ าวหน้ าของพยาบาลและการศึกษา ปัจจุบัน
วุฒิบัตรผู้มีความรู้ความรู้
ความชานาญ
มีประสบการณ์
สร้ างงาน
(3-5 ปี )
หลักสู ตรพยาบาลศาสตรดุษฎีบัณฑิต
เน้ นการวิจัย วิชาการ
หลักสู ตรพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต
42-45 credits
หลักสู ตรเฉพาะทางระยะสั้ น
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
หลักสู ตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต
พยาบาลเฉพาะทาง
88
พยาบาลทัว่ ไป
การขยายขอบเขตของการปฏิบัตกิ ารพยาบาล
พยาบาลเวชปฏิบัติ
 การพยาบาลสุ ขภาพจิตและจิตเวช
 การพยาบาลผู้สูงอายุ
 การพยาบาลชุมชน
 การพยาบาลอุบัตเิ หตุและฉุกเฉิน
 การพยาบาลด้ านการให้ ยาระงับความรู้ สึก
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
89
การฝึ กอบรมหลักสู ตรวุฒิบัตรของสภาการ
พยาบาล
 สมาคมผู้ปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู ง
 วิทยาลัยผู้ปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู ง
 ราชวิทยาลัยผู้ปฏิบัตกิ ารพยาบาลขั้นสู ง
เทียบเท่ า ป. เอก
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
90
บันไดความก้าวหน้ าของพยาบาลและการศึกษา อนาคต
หลักสู ตรฝึ กอบรมเพือ่ วุฒิบัตร
เน้ นการปฏิบัติผู้นาทางคลินิค
หลักสู ตรพยาบาลศาสตรดุษฎีบัณฑิต
เน้ นการวิจัย วิชาการ
ป.เอกเทียบเท่ า
หลักสู ตรพยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต
(36 cr)
หลักสู ตรเฉพาะทางระยะสั้ น
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
หลักสู ตรพยาบาลศาสตรบัณฑิต
พยาบาลเฉพาะทาง
พยาบาลทัว่ ไป
91
บทสรุป
 การมี NP ในสถานีอนามัย / ระดับปฐมภูมิ/ร.พ.
ส่ งเสริมสุ ขภาพประจาตาบล ทาให้ ผู้รับบริการ
พอใจ และคุณภาพการดูแลดีขนึ้
 พยาบาลพร้ อมที่จะให้ การบริการแบบองค์ รวมด้วย
หัวใจของความเป็ นมนุษย์ เพือ่ ปรับปรุ งสุ ขภาพและ
ความเป็ นอยู่ของบุคคล ครอบครัว และชุ มชน
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
92
บทสรุ ป
 แต่ พยาบาลต้ องได้ รับการพัฒนาทั้งความรู้
ทักษะความคิดเชิงระบบ การแก้ ปัญหา และ
ความเป็ นผู้นา
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
93
คุณภาพของการดูแลระดับปฐมภูมิ คือการใช้
หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระ
ดาริของพระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่หัว
ภูมิพลอดุลยเดช
09/04/58
Somchit Hanucharurnkul
94