Transcript Zhvillimi Konjitiv Piazhe

LEKSIONI .
ZHVILLIMI KOGNITIV :PIAZHE
ARMELA XHAHO
JEAN PIAGE

Piaget besonte se
“fëmijët janë mendimtarë
aktivë, të cilët përpiqen
në mënyrë konstante të
ndërtojnë një të kuptuar
të përparuar të botës”.
PROCESI I ZHVILLIMIT TË SKEMAVE
KOGNITIVE


Si një biolog, Piaget ishte i interesuar të mësonte
se si një organizëm përshtatej me mjedisin
(Piaget e përshroi këtë aftësi si inteligjencë.)
Sjellja kontrollohet përmes organizimeve
mendore të quajtura skema, të cilat individi I
përdor për të krijuar një përfaqësim për botën
dhe për të dizenjuar një veprim në të.
SHEMBUJ TË SKEMAVE:
VAZHDIMËSIA E OBJEKTIT
NGA VIJNË SKEMAT?
Hipoteza e Maturimit
• ato janë të paraprogramuara dhe thjesht
zhvillohen në kohën e duhur
Hipoteza Bihejvioriste
• nuk nevojitet asnjë strukturë mendore, I gjithë të
mësuarit është një formim lidhjesh (asosacionesh)

Piaget i hodhi poshtë të dyja këto dhe I dedikoi
karrierën e tij kërkimit të origjinës së formimit të
secilës skemë.
PIAGET PËRSHKROI DY PROCESE QË INDIVIDI
PËRPJEKJEN E TIJ PËR T’U PËRSHTATUR:
1.
PËRDOR NË
Asimilimi
Procesi me ane te te cilit duke perdorur dijet
ekzistuese , ose skemat personi fiton nje dije te
re rreth mjedisit.
Shembull: një foshnjë përdor një skemë të të
thithurit, e cila ishte zhvilluar nga thithja në
një shishkë të vogël në momentin që përpiqet të
thithë në një shishe të madhe.
2.
Akomodimi.
Procesi i ndryshimit të strukturave kognitive
/skemave si rezultat I skemave te reja
Shembull:
Foshnja modifikon një skemë të thithjes e cila
është zhvilluar përmes thithjes së një biberoni
në një skemë e cila do të jetë e përshtatshme
për të thithur një shishe.
LOJA SI ASIMILIM DHE AKOMODIM
Fëmija gjatë lojës me ‘Gjasme” i afrohet botës së
jashtme përmes një skeme (asimilimi)
 Fëmijët gjatë lojës gjithashtu imitojnë dicka që e
kanë vëzhguar apo përsërisin një aktivitet që e
ka bërë në të kaluarën (akomodim)


.

.
N/ Mosha
st (M)
Përshkrimi
1
0–1½
Ushtrohen skemat e Reflekseve
2
1½–4
Reagimet Primare
3
4–8
Reagimet Sekondare
4
8 – 12
Koordinimi i Reagimeve sekondare
5
12 – 18
Reagimet Terciale
6
18 – 24
Fillimi i përfaqësimit simbolik
PSH; 4 - 8 MUAJ (STADI I 3-TË):
“JASHTË SYRIT, JASHTË MENDJES
NENSTADI 1 REFLEKSET- MOSHA 0-1


Te perdorurit e skemave sensomotorike te
gatshme.- femija reagon ndaj mjedisit duke
perdorur reflekset e thjeshta ose skemat qe jane
prezente qe ne lindje
Duke perdorur ose asimiluar skemat e gatshme
femija I ndryshon ose I akomodon ato sipas
eksperiences
NENSTADI 2- REAGIMET CIRKULARE
PARESORE MUAJI 1-4



Tendenca e femijes per te perseritur veprimet ose
skemat qe krijojne ndodhine e deshiruar ne
trupin e vet
Femija nuk do te shikoje per ndonje objekt qe
iken por shikon ne menyre te ngulitur ne vendin
ku objekti ka qene me pare
Psh. Levizja e dores
NENSTADI 3. REAGIMET CIRKULARE
DYTESORE (4-8 MUAJ)

Veprimet cirkulare fokusohen mbi objektet dhe
ngjarjet jashte trupit te tij – dytesore
Psh. Zbulimi I lodres se varur mbi krevat
 Veprimet e femijes synojne nje perfundim te
caktuar- te kuptuarit permes reagimeve motorike

NENSTADI 4- KORDINIMI I SKEMAVE
DYTESORE( MUAJI 8-12)
Femijet jane me te vemendshem ne veprimet e
tyre.
 Perdorin dijet e akumuluara dhe skemat per te
prodhuar nje efekt.


-
-
Shfaqet vazhdimesia kontekstuale e objektit
Nese nje femije shikon nje objekt qe po fshihet0
kerkon aty ku objekti fshihet - femija shikon ne
vendfshehjen e pare.
Gabimi AB
Kujtesa Afatshkurter
NENSTADI 5- REAGIMET CIRKULARE
TRETESORE ( MUAJI 12-18)
Femijet perdorin rruge te reja per arritjen e
qellimit
 Krijojne skema te reja per t’ia arritur qellimit
permes eksplorimit dhe eksperimentimit aktiv
Permiresohet- koncepti per vazhdimesine e objektit

Femija shikon ne vendin e fundit qe ai ka pare se
objekti eshte fshehur
STADI 6 SHPIKJA E MENYRAVE TE REJA
PERMES KORDINIMIEVE MENDORE
Te menduarit simbolik
 Pikturat mendore
 Imitimi I modeleve ne mungese te modelit
 Arrihet vazhdimesia e objektit

STADI PARAOPERACIONAL 2- 7 VJEC
Parakonceptual= 2-4
Te menduarit intuitiv- 4-7
PSE

QUHET STATDI PARAOPERACIONAL
Femija nuk eshte akoma ne gjendje te mendoje
ne menyre operacionale
Operacion- mendim qe karakterizohet nga disa
cilesi specifike logjike
 Manipulimi dhe transformimi I informacionit ne
menyre logjike.

KUFIZIMET E TE MENDUARIT
PARAOPERACIONAL
1. Konkretesia Parashkollori eshte I preokupuar me realitetin
fizik imediat( tani dhe ketu)
2.Pathyeshmeria e te menduarit
 I paafte ta kthej mendimin e tij atje ku ka filluargjerat ndoshin ne nje drejtim

3. Egocentrizmi
 Paftesia e femijes per te kuptuar se pervec
kendveshtrimit te tij per boten , ekzistojne dhe
kendveshtrime te tjera

4. Centracioni
 Fokusimi vetem ne nje aspekt ose ne nje
dimension te nje objekti ose nje situate

5. Mungesa aftesise se konservizmit
 Ka te bej me te kuptuarit se ndryshimi I formes
ose I pamjes se objekteve nuk ndryshon sasine e
tyre

6.Animizmi Objekte jo te gjalla kane cilesi njerezore dhe jane
aftesi te kryejne veprime njerezore

4. Centracioni
 Fokusimi vetem ne nje aspekt ose ne nje
dimension te nje objekti ose nje situate

5. Mungesa aftesise se konservizmit
 Ka te bej me te kuptuarit se ndryshimi I formes
ose I pamjes se objekteve nuk ndryshon sasine e
tyre

6.Animizmi Objekte jo te gjalla kane cilesi njerezore dhe jane
aftesi te kryejne veprime njerezore

7. Realizmi
 Tendenca e femijes per ti mveshur cilesi fizike
reale ndodhive mendore- ( enderra reale)

8. Artificializmi
 Mendon se gjithcka eshte ber nga dora e njeriut(
hena, shiu, deti)

9. Elementet magjike te te menduarit
 Shpjegimi I gjerave me elemente magjik ( I
rrituri transformohet ne kafshe)

ZHVILLIMI KONJITIV I FEMIJEVE : PIKAMJA
E PIAZHESE


Stadi i veprimeve konkrete 7-11 vjec.
Zhvillimi i rregullave dhe strategjive per te
bashkevepruar dhe ekzaminuar boten.



Operacione- seri skemash mbi kthyeshmerine ,
mbledhjen , zbritjen , shumfishimin, ndarjen ose
radhitjen e gjerave.
Skema- rregull i brendshem rreth objekteve dhe
marredhenieve mes objekteve
Konkret: Te menduarit e femijes bazohet ende ne
ate qe femija vezhgon , ne objektet apo ndodhite
konkrete. Femija nuk kupton koncepte abstrakte.
Decentracioni : E kalon vemendjen ne hollesi,
dhe cilesi.
 Kthyeshmeria : kthimi ne origjinen e te
menduarit
 Konservimi : Karakteristikat e objekteve
mbeten te njejta nese nuk shtohet apo hiqet gje.
 Kompensimi – parimi qe ndryshimet ne nje
mase mund te kunderpeshohen nga ndryshimet
ne nje tjeter.


Klasifikikimi – grupimi i objekteve ne
kategori.Ndryshe mund ta quajme Vargezimi –
vendosja e objekteve ne menyre te rregullt sipas nje
cilesie : si madhesia, pesha apo velllimi.

Aftesia per te perjetuar dhe per te bere humor: te
tregoje dhe kuptoje shaka- rritje konjitive

Egocentrizmi : Kuptimi per kendveshtrimet e te
tjereve qe jane ndryshe nga kendveshtrimi i tij

Konjicioni social- Dija qe ka femija rreth
problemeve sociale dhe reagimeve sociale vetedije e
asaj se si mendojne dhe kuptojne njerzit . Formohet
nga humbja e egocentrizmit
PIAZHEJA : STADI I OPERACIONEVE
15 VJEC

FORMALE
11-
Adoleshentët fillojnë të kuptojnë sesi fillojnë të
funksionojnë idetë abstrakte shkencore, morale,
fetare, politike dhe të kuptojnë lidhjet e tyre
logjike

.
Veprimet
formale
• detyra mendore
• te menduarit abstrakt
Egocentizmi i
adoleshentit –
• Çdonjeri ndan
shqetesimet ndnjenjat
dhe mendimet e te
tjereve
4 ASPEKTE MADHORE TE TE MENDUARIT
FORMAL:
Te menduarit hipotetik
Te menduarit logjik
Te menduarit
Formal
Te menduarit abstrakt
Introspeksioni