Transcript Warsztaty_jezykowe_dla_maturzystow 2014/10/01

WARSZTATY JĘZYKOWE DLA
MATURZYSTÓW
ODSŁONA 3 – STYL
Opracowała
mgr Bożena Sadlik
SEKWENCJA TEORETYCZNA – KLASYFIKACJA
BŁĘDÓW STYLISTYCZNYCH
PUNKTACJA NA ZESTAWIE MATURALNYM
Styl ( 0-5pkt.)
 Jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą
wypowiedzi, urozmaicona leksyka ( słownictwo)
max 5 pkt.
 Zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny,
wystarczająca leksyka
max 3 pkt.
 Na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy
językowe
max 1 pkt.
Uwaga! Jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione,
nie przyznaje się punktów.
DEFINICJA STYLU
Styl to językowe ukształtowanie wypowiedzi celowo
oraz świadomie jej nadane przez osobę piszącą lub
mówiącą i zauważane przez odbiorcę. Autor wybiera
określone tworzywo, czyli inaczej środki (wyrazy,
biorąc pod uwagę ich znaczenie oraz budowę, a
nawet odmianę) oraz związki wyrazowe (np.
frazeologiczne) i decyduje, w jaki sposób ich użyje:
jakimi rodzajami zdań się posłuży, jaką nada
tekstowi formę, w jakim porządku wprowadzi
poszczególne informacje.
CO WARTO WIEDZIEĆ O STYLU?
Wybór tworzywa językowego zależy od wielu czynników.
Najważniejsze to:
 rodzaj (gatunek) tworzonego tekstu, np. liryczny, nastrojowy
wiersz, zawiadomienie, prośba, sprawozdanie sportowe,
wywiad, list, recenzja książki,
 funkcja wypowiedzi, np. informacja o faktach, wyrażenie
opinii, nakłonienie partnera do określonego zachowania się,
uzewnętrznienie uczuć,
 wzgląd na odbiorcę: na jego zainteresowania, wykształcenie,
wiedzę, stanowisko, wiek, stan zdrowia i in.,
 cechy osobiste nadawcy: jego upodobania, poglądy,
skłonności, zawód, pochodzenie, przynależność do
określonej grupy społecznej, uzdolnienia i umiejętności
językowe, stosunek do świata, spostrzegawczość.
RODZAJE BŁĘDÓW
1.
Błędy językowo – stylistyczne, czyli:
a.
mieszanie stylów
Z głębi mieszkania wyłoniła się Ida, zapytując Z głębi mieszkania wyłoniła się Ida i głośno
pełnym głosem, czy tata już wrócił.
zapytała, czy tata już wrócił.
(zderzenie słownictwa oficjalnego z codzienną sytuacją)
Bieżącego roku spotkał mnie zaszczyt brania
udziału w olimpiadzie polonistycznej.
(związek spotkał mnie zaszczyt odnosi się do sytuacji
oficjalnych związanych z zaproszeniem na ważne
uroczystości...)
Bieżącego roku brałam udział w olimpiadzie
polonistycznej.
b.
nadużywanie słów pochodzenia obcego
nadużywanie kolokwializmów pochodzenia obcego
Romeo jest moim idolem.
Romeo jest postacią, która mi się podoba.
„Poczwarka” Doroty Terakowskiej to coolowa
książka o tolerancji, która teraz jest na topie.
„Poczwarka” Doroty Terakowskiej to bardzo
popularna obecnie książka o tolerancji.
mieszanie stylów poprzez zastosowanie obcych wyrazów
Sądzę, że zdobyłaby serca większości
populacji.
Sadzę, że zdobyłaby serca większości ludzi.
c.
nadużywanie zaimków
Jego miłość do tej kobiety jest tak wielka, że
jej pozorowana śmierć doprowadza go do
rozpaczy, a ostatecznie do śmierci.
Jego miłość do Julii jest tak wielka, że
pozorowana śmierć ukochanej doprowadza
Romea do rozpaczy, a ostatecznie do śmierci.
(zaimki wskazujące: tej, tak – są zbędne; nagromadzenie
zaimków osobowych – jego, jej, go – jest przyczyną
niejednoznaczności wypowiedzi)
To ona tu dokonała wielu morderstw.
To Lady Makbet dokonała wielu morderstw.
lub
To ona dokonała wielu morderstw.
(wersja poprawna, jeżeli uczeń pragnie uniknąć
powtarzania wyrazów)
Moim zdaniem tę sztukę powinno się tak
właśnie oglądać.
Moim zdaniem tę sztukę powinno się oglądać
z uwagą.
d.
powtarzanie wyrazów w obrębie zdania
Życie osoby, która uważa, że najważniejsze
jest życie według własnych z góry ustalonych
zasad, wcale nie jest takie proste, jak nam
się wydaje.
Życie osoby, która kieruje się własnymi, z
góry ustalonymi zasadami, wcale nie jest
takie proste, jak nam się wydaje.
Takie jego zachowanie może świadczyć także
o jego nierozwadze.
Takie zachowanie może świadczyć także o
jego nierozwadze.
Nawet krytycy filmowi, którzy są tylko od
krytykowania filmów, wzruszą się i przyznają,
że film jest świetny i zasługuje na nagrodę.
Nawet krytycy, którzy są tylko od oceniania
filmów, wzruszą się i przyznają, że dzieło jest
świetne i zasługuje na nagrodę.
e.
powtarzanie wyrazów w obrębie myśli – akapitu
Jest on bardzo odważny, o czym świadczy to,
że postanawia odwiedzić Julię, choć to grozi
mu śmiercią, bo jego rodzina jest zwaśniona
z rodziną Julii. Takie jego zachowanie może
świadczyć także o jego nierozwadze.
Jest bardzo odważny, o czym świadczy
następująca scena: postanawia odwiedzić
Julię, choć wie, że ten czyn grozi śmiercią, bo
jego rodzina jest zwaśniona z rodziną
ukochanej. Takie zachowanie może jednak
świadczyć także o jego nierozwadze.
Postacią, która wywarła na mnie ogromne
wrażenie, jest bohaterka „Poczwarki” Doroty
Terakowskiej. Myszka, bo tak ma na imię, jest
dzieckiem chorym na syndrom Downa.
Podobna jest do każdej innej osoby z DS. Jej
główka jest okrągła.
Postać, która wywarła na mnie ogromne
wrażenie, to bohaterka „Poczwarki” Doroty
Terakowskiej. Myszka, bo tak ma na imię,
choruje na syndrom Downa. Podobna jest do
każdej innej osoby z DS. Ma okrągłą główkę.
f.
stosowanie konstrukcji synonimicznych
(wielosłowie)
Ta książka była ciekawa i interesująca.
Ta książka była ciekawa.
(podkreślone wyrazy mają to samo znaczenie)
Bohaterska, dzielna, odważna postawa
Bohaterska postawa mężczyzny wzbudziła
mężczyzny wzbudziła podziw wśród świadków podziw wśród świadków zdarzenia.
zdarzenia.
SEKWENCJA ĆWICZENIOWA
ĆWICZENIE 1
Przeczytaj uważnie podany tekst. Czy zauważyłeś w
jego stylu jakąś szczególną cechę? Wymień ją.
Mówię wam, kochani, było wspaniale. Od rana słońce,
gorąca woda, mówię wam, super. No i ten zapach,
mówię wam. Kwiaty wszędzie. I drzewa kwitły, mówię
wam! To był prawdziwy urlop. A wieczorem, mówię
wam, wszędzie muzyka.
Charakterystyczne dla stylu tego autora jest…………
ĆWICZENIE 2
Przypatrz się pod kątem właściwości stylistycznych
temu tekstowi, a następnie odpowiedz na pytania:
Znowu ten ból. Codziennie rano. Rozsadza głowę.
Woda. I tabletka. Teraz odczekać. Jeszcze trochę.
Trochę ulgi. O, Boże! No, teraz. Już.
 Co w ukształtowaniu wypowiedzi zwróciło twoją
uwagę?
 O czym informuje tekst?
 Co chciał autor przekazać w taki właśnie sposób?
ĆWICZENIE 3
Przeczytaj fragmenty trzech różnych tekstów i
przyporządkuj je określonym typom wypowiedzi
(oznaczając każdą z nich literą „a", „b", „c"):
 ... Ze względu na powtarzające się przypadki
wścieklizny wśród psów zarządza się pod groźbą
kary zakładanie kagańców wszystkim psom przebywającym w miejscach publicznych: na ulicy, w
parkach itp. oraz niespuszczanie ich ze smyczy...
ĆWICZENIE 3 CD.

... W ostatnich tygodniach coraz częściej słyszymy o przypadkach
zachorowań zwierząt domowych, przede wszystkim psów, na
wściekliznę. Warto więc przypomnieć czytelnikom nieco
szczegółów związanych z tą groźną i niebezpieczną chorobą.
Informacje te przydadzą się nie tylko właścicielom
czworonożnych pupilów, ale wszystkim ludziom, których choroba
również nie oszczędza. Zapobiegną też z jednej strony beztrosce,
a z drugiej panice. W okresie nasilonej zachorowalności nie
wolno dopuszczać do bezpośrednich kontaktów z psami, np. w
czasie spaceru. Nie wiadomo przecież, czy któryś z nich nie jest
chory, a każdemu pogryzieniu może towarzyszyć zakażenie
groźnym zarazkiem. Nie róbmy jednak awantury sąsiadowi, że
jego pies, na smyczy i w kagańcu, otarł się sierścią o nasz
płaszcz. Nie zarazimy się ani przez powietrze, jak np. grypą, ani
przez dotyk, jak np. świerzbem, jeżeli nie zostaliśmy pokąsani
przez zwierzę, nic nam nie grozi. [...]
ĆWICZENIE 3 CD.

... Co to, obywatelu, nie umie pan czytać? Dużymi literami
przecież napisane! O! Wszędzie są ogłoszenia! Pieska na smycz,
proszę! Świadectwo szczepienia jest? Bo następnym razem
będzie mandacik!
a) wypowiedź policjanta napominającego właściciela psa,
b) zarządzenie,
c) artykuł zamieszczony w rubryce pt. Lekarz radzi.
ĆWICZENIE 4
O jakim odbiorcy myślał autor następującego tekstu?
... Okruszek szedł, szedł, aż się strasznie zmęczył.
Usiadł sobie pod krzaczkiem i zasnął. Śpi sobie
smacznie, a tu z norki wystawia pyszczek myszka. Kto
to taki siedzi koło mojego domku? Człowiek — nie
człowiek, krasnoludek — nie krasnoludek. Dotknęła
wąsikami żołędziowej czapeczki, połaskotała
Okruszka po kasztanowym brzuszku ogonkiem...
Jakie cechy stylu pozwoliły ci odgadnąć, dla kogo
przeznaczona jest ta wypowiedź?
ĆWICZENIE 5
Autorzy dwóch różnych tekstów zamieszczonych poniżej nie mają ochoty
wracać po wakacjach do miasta. Która wypowiedź ze względu na styl
zdradza osobę myślącą trzeźwo i logicznie, a która — obdarzoną wyobraźnią, skłonną do marzycielstwa?
1.
Jaka szkoda stąd odjeżdżać! Z tego raju natury do kamiennego piekła
bloków, zgiełku ulic, huku samochodów. Zamiast spokoju — znowu
pośpiech, zamiast pachnącego w słońcu igliwia — kurz i benzyna!
SZKODA!!! Gdyby tak można zatrzymać czas, chociaż na trzy dni, na
dwa nawet! jeszcze raz przejść się drogą pomiędzy świerkami,
jeszcze chociaż raz pochodzić chłodnym świtem wśród wilgotnych,
kwitnących wrzosów, rosnących pomiędzy otulonymi jeszcze nocną
mgłą brzozami, i szukać skostniałymi z zimna rękami brązowych,
twardych i jędrnych kapeluszy najpiękniejszych grzybów — kozaków,
ukrytych pod drobnymi kwiatuszkami wrzosów. Wdychać zapach
płonących wieczorami ognisk. Poczuć bliskość ziemi przez
przemoczone buty i pić w domu parujące gorącem mleko, które
napełnia ciało przyjemnym ciepłem i morzy oczy snem, pachnącym
pieczonymi ziemniakami, sianem, lasem...
ĆWICZENIE 5 CD.
2.
Dzisiaj to już ostatni dzień. Właściwie, to szkoda, że trzeba wracać.
Koniec wakacji. Ale przecież wszystko ma swój koniec, zwłaszcza to,
co dobre, kończy się zbyt szybko. Ale pewnie tak samo szkoda by było
odjeżdżać za tydzień czy też za dwa tygodnie. Zresztą taki jest
porządek rzeczy. Kiedy cieszymy się z początku, musimy też pogodzić
się z końcem. Życie w mieście ma poza tym również dobre strony.
Ciepły, własny pokój obiecuje wiele miłych chwil spędzonych z książką
czy przy muzyce. Wieś jest dobra w lecie, gdy jest ciepło i świeci
słońce. A to już wkrótce wrzesień. Za kilka tygodni nadejdzie jesień z
chłodem i deszczem, a człowiek, kiedy chodzi w przemoczonych
butach, nie myśli o urokach natury, lecz o tym, żeby nie dostać kataru
i grypy.
ĆWICZENIE 6
Spotkała cię przed wyjściem do szkoły niemiła przygoda. Zepsuł się
kurek przy wannie. Nie udało się zakręcić wody. Musiałeś poszukać
głównego zaworu. Zajęło ci to trochę czasu i już nie zdążyłeś
zatelefonować do ojca, który wcześniej wyszedł z pracy.
Powiadomienie matki nie wchodzi w rachubę, gdyż właśnie
pojechała na dworzec kolejowy. Wróci do domu za dwa dni.
Postanowiłeś resztę spraw załatwić później, po przyjściu ze szkoły.
Jak opowiesz o tym, co się wydarzyło:
 dyrektorowi szkoły, prosząc, by ci pozwolił skorzystać z telefonu,
 ojcu, który niedawno przeszedł zawał serca i nie wolno go denerwować, ale powiedzieć trzeba, gdyż zdarza mu się wpaść po coś
do domu (pracuje niedaleko, a jest z reguły roztargniony),
 majstrowi hydraulikowi (znajomemu i zaprzyjaźnionemu, któremu
zostawiłeś klucz do mieszkania u sąsiadki emerytki).
PRZESZEDŁEŚ TRZY ETAPY WARSZTATÓW
JĘZYKOWYCH!
Powodzenia na maturze!