Slide 1

KATEGORIE
SŁOWOTWÓRCZE
RZECZOWNIKÓW
ODCZASOWNIKOWYCH
Lekcja dla II klasy gimnazjum


Slide 2

Drogi Uczniu
Na dzisiejszej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości
oraz nabędziesz nowe umiejętności,
które zwiększą Twoją sprawność językową.
W czasie lekcji przed komputerem
zachowaj poniższe zasady.
• Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie.

• Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania
zadań w karcie pracy.
• Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela.

• Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem.


Slide 3

3

Karta pracy

WIADOMOŚCI
Wyrazy pochodne o wspólnym znaczeniu
słowotwórczym, nadane im przez odpowiednie
formanty, tworzą odrębne kategorie
słowotwórcze.

Kolejne slajdy zapoznają Cię
z najważniejszymi kategoriami rzeczowników
pochodzących od czasowników,
czyli z rzeczownikami odczasownikowymi.


Slide 4

4

Rzeczowniki pochodne

Karta pracy

mogą być utworzone od:
 innych rzeczowników

chleb – chlebak

 czasowników

czytać – czytanie

 przymiotników

stary – starzec

sześć – szóstka
 liczebników
swój – swojak
 zaimków
 wyrażeń przyimkowych pod głową – podgłówek
 dwóch wyrazów
nos, róg - nosorożec


Slide 5

5

NAZWY CZYNNOŚCI
tworzą między innymi

Karta pracy

FORMANTY:
anie,

-enie, - ka, -anka, -anina, - cie,
-zero (morfologiczne)


Slide 6

6

NAZWY CZYNNOŚCI
Ćwiczenie 1.

Karta pracy

Utwórz wyrazy pochodne, wyodrębnij formanty.
-anie,

pływać

pływ anie

-enie,

mówić

mówi enie

-ka

orać

or ka

-anina,

dłubać

dłub anina

-zero (morfologiczne)

przebiegać

przebieg


Slide 7

Karta pracy

NAZWY CZYNNOŚCI

7

Ćwiczenie 2.
Utwórz po trzy rzeczowniki powyższej kategorii przy
pomocy formantów: -anie, -anina, zero morfologiczne.

gmatwać

strzelać

bieganie

gmatwanie

strzelanie

bieganina

gmatwanina

strzelanina

biegać

bieg

-

strzał


Slide 8

8

NAZWY WYKONAWCÓW
CZYNNOŚCI Karta pracy
tworzą między innymi

FORMANTY

acz , -arz , -ak, -ca,
-nik, -icie, -ec


Slide 9

NAZWY WYKONAWCÓW CZYNNOŚCI
9

Ćwiczenie 3.

Karta pracy

Utwórz wyrazy pochodne, wyodrębnij formanty.

-acz

pal acz

pal ić

-arz

pis arz

pis ać

-ak

pływ ak

pływ ać

-ca

sprzedaw ca

sprzedaw ać

-nik

pracow nik

pracow ać

-iciel

roznos iciel

roznos ić

-ec

jeździ ec

jeźdz ić


Slide 10

NAZWY WYKONAWCÓW
CZYNNOŚCI Karta pracy

10

Ćwiczenie 4.

Zanalizuj słowotwórczo poniższe wyrazy według wzoru:

skoczek = skocz + ek
kłamca

kłam + ca

zbieracz

zbier + acz

oskarżyciel

oskarż + yciel

nadawca

nadaw + ca

koczownik

koczow + nik


Slide 11

NAZWY URZĄDZEŃ
NARZĘDZI I PRZYRZĄDÓW

11

Karta pracy
tworzą między innymi

FORMANTY:
-ak, -acz, aczka, -nik, -alnik,
arka, -adło


Slide 12

NAZWY NARZĘDZI, URZĄDZEŃ
12
I PRZYRZĄDÓW
Ćwiczenie 5.

Karta pracy

Utwórz wyrazy pochodne, wyodrębnij formanty.
-ak

czerp ać

czerp ak

-acZ

rozpyl ać

rozpyl acz

- aczka

kop ać

kop aczka

-nik

pal ić

pal nik

-alnik

powiększ ać

powiększ alnik

-arka,

pogłębi ać

pogłębi arka

-adło

wah ać

wah adło


Slide 13

13

NAZWY NARZĘDZI, URZĄDZEŃ
I PRZYRZĄDÓW
Ćwiczenie 6.

Karta pracy

Zanalizuj słowotwórczo poniższe wyrazy według wzoru:
mierzyć - przyrząd do mierzenia = mier + nik

rozgniatać

o przyrząd
do rozgniatania

czerpać

o urządzenie
do czerpania

grzać

o urządzenie do grzania grz + ałka

prać

o urządzenie do prania

rozgniat + acz

czerp + ak

pr + alka


Slide 14

NAZWY MIEJSC, W KTÓRYCH
COŚ SIĘ ODBYWA
14
tworzą między innymi

Karta pracy

FORMANTY:

-ania, -arnia, -alnia,
-isko


Slide 15

15

NAZWY MIEJSC, Karta pracy
W KTÓRYCH COŚ SIĘ ODBYWA
Ćwiczenie 7.
Utwórz wyrazy pochodne, wyodrębnij formanty.

- nia

pracow ać

pracow nia

-arnia

pal ić

pal arnia

-alnia

pr ać

pr alnia

-isko

wysyp ać

wysyp isko


Slide 16

16

NAZWY MIEJSC, W KTÓRYCH
COŚ SIĘ ODBYWA
Ćwiczenie 8.

Karta pracy

Zanalizuj słowotwórczo poniższe wyrazy według wzoru:
czytać = pomieszczenie, w którym się czyta , czyt + elnia
piec

miejsce, w którym się piecze

piek + arnia

kreślić

miejsce, w którym się kreśli

kreśl + arnia

spawać

pomieszczenie, w którym się spawa spaw + alnia

jadać

pokój, w którym się jada

jad + alnia


Slide 17

ZAPAMIĘTAJ
RZECZOWNIK ODCZASOWNIKOWY
MOŻE POWSTAĆ PRZEZ

dodanie
przyrostka

wyraz podstawowy

+

przyrostek

=

wyraz pochodny

odrzucenie cząstki
bezokolicznika
wyraz podstawowy

-

-eć,
-ać,-yć

=

wyraz pochodny


Slide 18

17

Karta pracy
Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadań w karcie pracy.

Jeżeli jednak, stwierdzasz, że czegoś nie zrozumiałeś,
wróć do slajdów poprzez hiperłącza.
Wiadomości – slajdy nr 3, 4, 5, 8, 11, 14

Ćwiczenia - slajdy nr 6, 7, 9, 10, 12, 13, 15, 16


Slide 19

To już koniec !
Przejrzyj kartę pracy,
podpisz ją i oddaj nauczycielowi
języka polskiego.
Do zobaczenia na innej lekcji!