Transcript Dlaczego trzeba umieć sprawnie się porozumiewać?

OEIiZK
Ośrodek Edukacji Informatycznej
i Zastosowań Komputerów
02-026 Warszawa
ul. Raszyńska 8/10
http://www.oeiizk.waw.pl
1
Metody aktywizujące w pracy
ucznia
OEIiZK
(zespołowej i indywidualnej) ze szczególnym
uwzględnieniem technologii informacji i komunikacji.
Opracowanie:
Grażyna Gregorczyk i Małgorzata Rostkowska
2
OEIiZK
Luka edukacyjna – nożyce edukacyjne
3
I. Komunikacja, czyli umiejętność
porozumiewania się
OEIiZK
Ćwiczenie Zabawa z klockami lub rysunkami
Uzasadnienie zabawy.
To ćwiczenie pokazuje jak ważne jest umiejętne komunikowanie
się.
Porozumiewanie się polega na przekazywaniu informacji.
Umiejętności porozumiewania się kształtują relacje między
ludźmi.
Właściwe komunikowanie się jest podstawową umiejętnością,
którą powinien posiadać nauczyciel, powinien on odpowiednio
uczyć tego uczniów. Jest to także jedno z podstawowych
osiągnięć, które w nowej szkole ma zdobywać uczeń w procesie
4
kształcenia.
Dlaczego trzeba umieć sprawnie
się porozumiewać?
OEIiZK
Przede wszystkim komunikacja pochłania nam wiele
czasu. Badania pokazują, że 70% czasu, jakim
dysponujemy poza snem, przeznaczamy na
porozumiewanie się na różne sposoby. Z tego 11%
przypada na pisanie, 15% na czytanie, 32% na
mówienie i 42-57% na słuchanie. Tak więc naszym
podstawowym sposobem porozumiewania się jest
komunikacja ustna.
5
Dlaczego trzeba umieć sprawnie
się porozumiewać?
OEIiZK
W szkole komunikowanie się jest podstawowym
środkiem nauczania. Tak więc doskonalenie
umiejętności ustnego porozumiewania się może
spowodować przyspieszenie procesu uczenia się w
innych dziedzinach. Wreszcie, porozumiewanie się
jest tak ważne, ponieważ od niego zależy nasze
istnienie w społeczeństwie. Np. w środowiskach ludzi
interesu sprawne komunikowanie się znajduje się w
pierwszej dziesiątce umiejętności uważanych za
niezbędne do skutecznego działania.
6
Przekazywanie informacji może odbywać się
jednokierunkowo lub dwukierunkowo.
W komunikowaniu jednokierunkowym nadawca przekazuje informacje bez sprzężenia
zwrotnego z odbiorcą.
Jednokierunkowe komunikowanie się jest szybsze, może być stosowane
w przypadku prostych komunikatów i łatwych do dokładnego przekazania. Jest ono
bardziej uporządkowane. Nadawca ma większą pewność siebie, gdyż nie jest
atakowany przez odbiorców. Ten sposób komunikowania się jest skuteczny w szkole,
gdy np. trzeba zadbać o porządek.
OEIiZK
W dwukierunkowym komunikowaniu się istnieje sprzężenie zwrotne nadawcy
z odbiorcą.
Dwukierunkowe komunikowanie się jest dokładniejsze. Sprzężenie zwrotne pozwala
nadawcy na udoskonalenie i doprecyzowanie komunikatu. Odbiorcy przez możliwość
zadawania pytań lepiej rozumieją komunikat co zwiększa ich pewność siebie. W szkole
ten sposób porozumiewania się jest niezbędny i dodatkowo ma on aspekt motywacyjny,
poprzez możliwość wypowiedzenia się i zadawania pytań.
7
O doskonałej komunikacji możemy mówić, gdy w jej
efekcie w umyśle odbiorcy powstaje obraz
identyczny, jak w umyśle nadawcy.
OEIiZK
Istnieją trzy podstawowe problemy dotyczące
wymiany informacji:
• właściwe “nadawanie”,
• właściwe “odbieranie”
• używanie pozajęzykowych środków
przekazu - komunikacja niewerbalna.
8
Kiedy komunikacja jest
nieefektywna:
OEIiZK
 gdy jesteś tak bardzo przejęty tym, co chcesz
powiedzieć, że nie zwracasz uwagi na to co mówią inni,
 czekasz tylko na to, by wejść w słowo mówiącemu i
przedstawić swój punkt widzenia,
 słuchasz wybiórczo - słyszysz tylko to, co chcesz
usłyszeć,
 przerywasz mówiącemu i kończysz za niego wypowiedź,
zniekształcając ją dla własnych celów.
9
Kilka dobrych rad dla
słuchającego i mówiącego
OEIiZK
Jasno formułuj swoje opinie
Bądź konkretny - nie mów ogólnikami
Staraj się mówić w sposób interesujący
Informuj o emocjach, które przeżywasz
Patrz w oczy rozmówcy, a nie w niebo
Jeśli czegoś nie rozumiesz - zadawaj pytania
Nie popędzaj, nie przerywaj
Nie ośmieszaj rozmówcy ani tego, co mówi. 10
II. Zachowania interpersonalne
Rodzaje zachowań społecznych:
OEIiZK
uległość
agresja
asertywność
Asertywność - to umiejętność pełnego wyrażania siebie
w kontakcie z inną osobą czy osobami.
11
Asertywność - pięć praw Fensterheima
OEIiZK
• Masz prawo do robienia tego co chcesz - dopóty,
dopóki nie rani to kogoś innego.
• Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez
asertywne zachowanie - nawet jeśli rani to kogoś
innego - dopóki Twoje intencje są asertywne - nie
agresywne.
• Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić.
• Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa
nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do
przedyskutowania tej sprawy z inną osobą.
12
• Masz prawo do korzystania ze swoich praw.
Jak nauczyć się postawy asertywnej?
OEIiZK
Warto uświadomić sobie ważną rolę myślenia pozytywnego i koncentracji
uwagi na własnych mocnych stronach,
Spróbować dać sobie prawo do przeżywania różnych emocji, także
negatywnych, oraz do informowania otoczenia o tym co się czuje,
Sformułować osobistą hierarchię wartości, w której na poczesnym miejscu
znalazłaby się zgoda z samym sobą, chęć obrony własnego ja bez
ranienia innych,
Dobrze byłoby wyrobić w sobie nawyk zatrzymywania pojawiającej się
nagle negatywnej myśli na swój temat i zastępowania jej pozytywnymi
sformułowaniami,
Przyswoić sobie różne techniki asertywne, w realizacji własnych
zamierzeń i w obronie własnych praw, na przykład:
technikę “czterech kroków”
technikę “zdartej płyty”
technikę “zasłona z mgły”
13
Jak nauczyć się postawy asertywnej?
OEIiZK
 Technika „czterech kroków” przewiduje określenie w
jednym krótkim zdaniu,
 krok 1 - na czym polega problem,
 krok 2 - jakie w związku z tym przeżywasz
rzeczywiste emocje,
 krok 3 - co proponujesz,
 krok 4 - jakie to będzie miało konsekwencje dla
dalszej relacji interpersonalnej.
Np.
 krok 1 - „Zwracając mi uwagę, podnosisz głos.
 krok 2 - Jest mi przykro, trochę głupio, a jednocześnie ogarnia
mnie złość.
 Krok 3 - Jeśli powiesz mi spokojnie, o co dokładnie chodzi,
 krok 4 - będę mógł znacznie lepiej zrozumieć zarzuty”.
14
Jak nauczyć się postawy asertywnej?
Technika „zdartej płyty” polega na wielokrotnym i
stanowczym powtarzaniu zdania - klucza oraz na
parafrazie połączonej z wyrażaniem uczuć..
Np.
OEIiZK
„nie, nie pożyczę ci pieniędzy, bo nie oddajesz”
„rozumiem, że teraz to się zmieni, ale nie pożyczę ci, bo nie
oddajesz”
„ja też cię bardzo lubię, ale nie pożyczę ci bo nie oddajesz”
„owszem chętnie ci pomogę w innej sytuacji, ale pieniędzy ci nie
pożyczę bo nie oddajesz”
 itp., itd.
Stosując tę technikę, unikamy pułapki wpędzenia się w
poczucie winy z powodu odmowy spełnienia czyichś żądań. Jest
to bardzo skuteczny sposób obrony przed manipulacją i
wywieraniem presji.
15
Jak nauczyć się postawy asertywnej?
OEIiZK
Technika „zasłony z mgły” polega na dopuszczaniu i
komunikowaniu możliwości, że w stawianych zarzutach
jest część prawdy.
Bywa pożyteczna w sytuacji, gdy jesteśmy atakowani nie
wprost, czyli kiedy ktoś się „czepia”, unikając otwartego
mówienia, o co naprawdę chodzi. Na ogół w takiej
sytuacji złościmy się i odpowiadamy atakiem, co
powoduje potęgowanie wzajemnych żalów i pretensji.
Kluczowe jest używanie zwrotów „być może” i „chyba
rzeczywiście”
Np.
„Być może mogłam nie spieszyć się z postawieniem tej pały. Chyba
rzeczywiście nie lubię tej klasy”.
16
III. Konflikty w relacjach
społecznych i ich rozwiązywanie
OEIiZK
Konflikt w relacjach międzyludzkich jest nieunikniony. W popularnym
rozumieniu konflikt to zdarzenie w której uczestnicy próbują narzucić sobie
nawzajem swoją wolę. Konflikt występuje dość często w sytuacjach szkolnych
i nauczyciel zwykle jest zobowiązany jakoś ten konflikt załagodzić lub
rozwiązać. Można konflikt rozwiązać stosując jedną z metod:
Autorytarną - najczęściej stosowana przez nauczyciela będącego osobą
lubiącą dominować, “który wszystko wie najlepiej”. Czasem jest pożądane
zastosowanie tej metody np. w sytuacji zagrożenia.
Liberalną - pozostawienie spraw “własnemu biegowi”, dawanie uczniom
dużego obszaru swobody, wycofywanie się nauczyciela i nie ingerowanie w
sytuacje konfliktowe. Może to sprzyjać twórczości, ale również chaosowi i
bezcelowym działaniom.
Metoda “bez porażek” - nie ma pokonanych , obie strony zwyciężają,
uzgadniają wspólne rozwiązanie. Nauczyciel może wystąpić w roli negocjatora
lub mediatora.
17
III. Konflikty w relacjach
społecznych i ich rozwiązywanie
Dobry negocjator to taki, który:
OEIiZK
 oddziela ludzi od problemu,
 koncentruje się na interesach, a nie na stanowiskach,
 opracowuje wiele różnych możliwości, zanim podejmie
decyzję, domaga się, aby wynik rozmów oparty był na
obiektywnych kryteriach
18
Ćwiczenie - Zajmij stanowisko
1. Praca samodzielna w przeciwieństwie do pracy zespołowej
wymaga dużej odpowiedzialności za wykonywane zadania.
2. W przeciwieństwie do pracy samodzielnej praca
zespołowa wymaga kompromisu w kontaktach ze
współpracownikami.
OEIiZK
3. Efekt pracy zespołowej jest doskonalszy od efektu pracy
samodzielnej, bowiem jest wynikiem wymiany doświadczeń
członków zespołu.
4. Praca samodzielna zapewnia większy komfort pracy niż
praca zespołowa ze względu np. na ciszę, własne tempo
pracy, pełne autorstwo itp.
19
Ćwiczenie - Zajmij stanowisko
całkowicie się
zgadzam
być może
zgadzam się
1
2
3
4
5
II.
1
2
3
4
5
III.
1
2
3
4
5
OEIiZK
I.
IV. 1
2
3
4
5
20
Ćwiczenie - Zespołowe podejmowanie decyzji
Sytuacja
OEIiZK
Jest środek sierpnia ok. 10 przed południem. Na skutek katastrofy lotniczej
wylądowaliście na pustyni Sonora w południowo- zachodniej części Stanów
Zjednoczonych.
Lekki, dwusilnikowy samolot, w którym pozostały ciała dwóch pilotów spłonął
doszczętnie. Ocalała tylko rama konstrukcji samolotu. Nikt z pozostałych osób nie
jest ranny.
Przed katastrofą pilot nie zdążył zawiadomić nikogo o Waszej pozycji. Jednak tuż
przed uderzeniem samolotu o ziemię powiedział Wam, że jesteście 70 mil na
południowy zachód od obozowiska górniczego, które jest najbliższym
zamieszkałym miejscem, oraz że zboczyliście o około 65 mil z kursu, który był
wytyczony w planie lotu.
Najbliższy teren jest całkiem płaski i z wyjątkiem sporadycznych wysokopiennych
kaktusów wydaje się raczej pustkowiem. Ostatnia prognoza pogody wskazywała,
że tego dnia temperatura osiągnie 45 st.C, co oznacza, że temperatura powierzchni
gruntu osiągnie 39 st.C.
Jesteście ubrani w lekką odzież- koszule z krótkimi rękawami, spodnie, skarpety i
buty miejskie. Każdy ma chustkę do nosa. Wspólnie, Wasze kieszenie zawierają:
2,83$ drobnymi i 85$ w banknotach, paczkę papierosów i długopis.
21
Ćwiczenie - Zespołowe podejmowanie decyzji
Zadanie
OEIiZK
Zanim samolot stanął w płomieniach, Wasza grupa zdołała ocalić 15
przedmiotów wyszczególnionych na następnym slajdzie. Waszym
zadaniem jest uszeregować je według ważności dla waszego przetrwania
- zaczynając od „1” dla najważniejszego, a kończąc dla „15” dla najmniej
ważnego.
Możecie przyjąć, że:
1. Liczba ocalonych osób jest taka sama, jak liczba osób w zespole.
2. Grupa zgodziła się trzymać razem.
3. Wszystkie przedmioty są w dobrym stanie.
Polecenie
1. Każdy indywidualnie nadaje rangę każdemu przedmiotowi, nie
dyskutując z innymi.
2. Kiedy wszyscy skończą, ustalają wspólnie w grupach, po dyskusji porządek jaki grupa uzgadnia dla tych przedmiotów.
22
3. Na koniec będzie podana ocena ekspertów.
Ćwiczenie - Zespołowe podejmowanie decyzji
OEIiZK
Tu jest tabelka do wypełnienia
23
Eksperci mówią zostać i kolejno proponują: 4, 6, 12, 7, 11, 10, 8, 5, 15, 3, 13, 9, 14, 2, 1.
Tzw. „Budujące bloki” w pracy
zespołowej (na podstawie podręcznika doskonalenia pracy zespołowej program
OEIiZK
•
•
•
•
•
•
•
•
TERM)
Formułowanie celów w pracy zespołowej
Otwartość, konfrontacja poglądów
Wsparcie i zaufanie
Jawne procedury działania
Właściwe kierownictwo
Regularne ocenianie osiągnięć
Rozwój indywidualny
Kontakty z innymi grupami
24
OEIiZK
Dziękuję za uwagę
25