Transcript EP*GENET*K VE D*YET - Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü

GERİATRİDE BESLENME
SORUNLARI
Rüksan Çehreli
Institute of Oncology,
Dokuz Eylul University
İzmir, Turkey
[email protected]
BİLİM TARİHİ
İNSAN GENOMU 30000 GENDEN
OLUŞUR ÜZERİNDE 100.000 FAZLA
DİZİLMİŞ PROTEİNLER VARDIR
Genomik stabilitede diyetin önemi
Gen ekspresyonuyla ilişkili DNA sentezi ve
onarımında bir çok mikro besin rol oynar.
 Folik asit
 B12
 B6
 Niasin
 C vitamini
 E vitamini
 Fe, Zn vb
DNA metabolik yolu için gereklidir.











21. Yüzyılda insan genomu ile ardışık
başlayan çalışmalar - OMİCS alanında
devam edecek gibi görülmektedir.
GENOMİCS,
PROTEOMİCS,
METABOLOMİCS,
NUTRİOMİCS,
DİETOMİCS
NUTRİGENOMİCS
LİPİDOMİCS
GLYCOMİCS
PHARMACO- GENOMİCS
NUTRİGENOMİCS AND
PHARMACOGENOMİCS
Multidisipliner alanlarda ortaya çıkan ve
gelecek için ümit veren iki önemli
konudur.
GENETİK VE BESLENME
 İnsanlar hergün 3X 1000000³ hücreyi
dengeli olarak beslemek durumundadır.
Beslenme ve genetik uyumu önemli
 Hücrelerin beklediğinden farklı beslenebiliriz

İNSANLIĞIN
BESLENMEYE
BAĞLI İKİ
ÖNEMLİ SAĞLIK
SORUNU VAR !
AÇLIK !
Dünyada 800.000 aç var

AÇLIK
ŞİŞMANLIK
dünyada 1 milyar obez var)
STOP Disease related Malnutrition: Prague
Declaration June 2009
ENHA joined with the Czech Presidency of the EU,
22 June 2009

Avrupa Parlamentosu, Çevre,
Sağlık ve Gıda Komisyonu üyeleri
"Kanserle ilişkili malnütrisyonun"
önemini vurgulayan ve
malnütrisyonla savaşı önceleyen
bir karara imza attılar.




For the third time MEPs call upon the Commission for
action on malnourished patients
06 May 2010
Members of the European Parliament have voted for the third
time for the European Commission to fund research and
guidelines for nutritional support to tackle Europe’s ‘silent
killer’, malnutrition. This supports last month’s vote by the
Parliament’s Environment, Health and Food Safety committee.
“Malnutrition has an adverse impact on people’s health and
wellbeing and represents a healthcare and societal cost equal
to that of obesity.
Malnutrition affects up to 50% of cancer patients and we
need to ensure that nutritional care guidelines are updated to
reflect the evidence base and are integrated into guidelines.”
Malnütrisyonun Etkileri
Malnütrisyonun sağlık ve bakım
giderlerine getirdiği yük yıllık tahmini
7.3 milyar sterlini aşmaktadır.
 Bu harcamanın yarısından fazlası
ise 65 ve üstü hastalara
yapılmaktadır.
http://www.ageconcern.org.uk/AgeConcern/h
ungry2bheard_overview.asp

SONUÇ BİLDİRGESİ



Bugün, AB üye ülkelerin sağlık bakanlığı temsilcileri,
AB Çek Başkanlığı, tıp uzmanları, sağlık çalışanları,
sağlık sigortası grupları temsilcileri, ESPEN (Avrupa
Klinik Nütrisyon ve Metabolizma Derneği) ve ENHA
(Avrupa Sağlık için Nütrisyon Birliği)
“Hastalıkla ilişkili beslenme bozukluğunun da dahil
olduğu malnütrisyonun, Avrupa''da acil bir halk
sağlığı problemi olduğu konusunda fikir birliğine
vardılar.”
Hastaların hayat kalitesini düşüren, gereksiz
morbidite ve mortaliteye neden olan, tüm
Avrupa''daki sağlık sistemlerinin etkinliğini azaltan
malnütrisyondan korunma konusunda gerekli
adımların atılmasına ihtiyaç vardır.!!!
Malnütrisyon Nedenleri















• Medikal Faktörler
– İştahsızlık
– Eksik dişler, diğer oral problemler ve disfaji
– Tat ve koku duyusunun kaybı
– Solunum problemleri (Amfizem)
– Gastrointestinal problemler (malabsorbsiyon)
– Endokrinolojik problemler (diyabet, tirotoksikoz)
– Nörolojik problemler, (Serebrovasküler olaylar,
Parkinson hastalığı)
– Infeksiyonlar
– Fiziki yetersizlik (artrit)
– İlaç etkileşimleri (digoxin, antibiyotikler vs)
– Diğer hastalıklar (kanser)
Az tuz , düşük kolesterol: kısıtlanmış diyetler
Fekal tıkanıklık , konstipasyon
Yaşam Tarzı ve Sosyal Faktörler






– Yemek, pişirme ve beslenme
konusunda
bilgisizlik
– İzolasyon/Yalnızlık
– Fakirlik
– Alışveriş yapamama, yemek
hazırlayamama
Psiklolojik Faktörler





–
–
–
–
–
Konfüzyon
Demans
Depresyon
Üzüntü
Anksiyete
YAŞLILARDA MALNÜTRİSYONUN
KLİNİK SEMPTOMLARI






Erken semptomlar
İştahın azalması
Et sevmeme
Günlük gereksinimin
1/3 kadar besin
alımında azalma
Genel huzursuzluk
Dirençli yorgunluk ,
Hareketliliğin Azalması








Geç klinik
semptomlar
İştahın azalması ,Et
tüketiminde sakınma
Günlük gereksinimin 2/3
kadar besin alımında
azalma
Kas zayıflığı ve güçsüzlüğü
Dirençli ağır yorgunluk
Belirgin ağırlık kaybı
Kuru ,ince ve çatlak cilt
Hareketsizilik , başkasına
bağımlılık
SARKOPENİ SARKOPENİ
Sarcopeni tanısı 3
kriterden 2- 3 ile olur
1.düşük kas dokusu
2.düşük kas gücü
3.düşük fiziksel
preformans
İNSULİN
HORMONLAR
TESTESTERON
FİZİK
AKTİVİTE
KAS
İLAÇLAR
AMİNO
ASİT
OBEZ HASTALARDA
MALNÜTRİSYON
TARAMASI
YAPMALIMIYIZ ?
Obezite ve Sarkopeni




.
Obezite ve Sarkopeni
Kanada > 2100 Akc / Gİ Ca
hastaların %15 obez ( BMI=30)
Obez hastaların %15 i CT sonucu
sarkopenik bulunmuştur.
Sarkopenik obezite erkeklerde fazladır.





Curr Opin Rheumatol. 2012 Nov;24(6):623-7.
Sarcopenia in older adults.
Walston JD.
SARKOPENİK YAŞLILARDA MEDİKAL AJANLAR İLE
HEDEFLENEN MULTİPLE BİOLOGİC PATHWAYS
GELİŞTİRİLMEKTEDİR.
YETERLİ BESLENME VE HEDEFLENEN EGZERSİZ
TEDAVİ İÇİN ALTIN STANDARD OLARAK
GÖRÜLMEKTEDİR
A pilot randomized controlled trial to improve geriatric
frailty
BMC Geriatrics 2012, 12:58
Ding-Cheng Derrick ,Hsiao-Hui Tsou ,Rong-Sen ,Jau-Yih Tsauo ,ChingYu ,Chao Agnes Hsiung,Ken N.


3 aylık kısa bir sürede Uygun egzersiz
ve beslenme yönetiminin sağlanması
ile
Güçsüz yaşlı yetişkinlerde Dinamik
kırılganlık süreci, kemik mineral
yoğunluğu ve 25 (OH) D vit düzeyini
artırabilir.

J Nutr Health Aging. 2012 Jul;16(7):660-5.

Validation of screening tools to assess appetite
among geriatric patients.
Hanisah R, Suzana S, Lee FS.

YAŞLILARDA YETERSİZ BESLENMENİN EN ÖNEMLİ NEDENİ İŞTAH AZLIĞI





İŞTAHIN DEĞERLENDİRİLMESİ İÇİN NUTRİSYONEL SORGULAMA FORMLARI
PRATİK OLABİLİR
SGA FORMLARI
MALNUTRİTİON VE İŞTAH AZLIĞI HASTA OLAN VE OLMAYAN YAŞLILARDA
SIKLIĞI EN ÇOK GÖRÜLEN PROBLEMDİR.
MALNÜTRİSYONU ÖNLEMEK İÇİN ERKEN BULGULARI DEĞERLENDİRMEK
AMACIYLA DÜZENLİ OLARAK İŞTAH SORGULANMALIDIR.
 The
depression prevalence in
independent elderly population
 is between 5 and 20 %,

DEPRESYON ÖNEMLİ BİR HALK
SAĞLIĞI PROBLEMİ OLARAK
GELECEKTE DÜNYA GENELİNDE
İKİNCİ BİR SORUN OLABİLİR.





Depresyonlu kişiler genellikle glisemik
indexi yüksek besinleri tüketirler
Ancak total besin tüketimi iştahın
azalmasına bağlı olarak aşırı CHO
alımından daha az olabilir.
antidepressan İlaçlar CHO alımını
etkiler
Selective serotonin reuptake inhibitors
(SSIRs) CHO alımını azaltır.
Tricyclic antidepressants CHO alımını
artırır.
XEROSTOMİA
xerostomia yaşlılıkta çoklu ilaç
kullanımına bağlı olarak sıklıkla
görülür.
 Ancak xerostomia yapan ilaçların
azaltılması bile bunu önleyebilir.


Contemp Clin Dent. 2012 Apr-Jun; 3(2): 173–175.
Drug induced xerostomia in elderly individuals: An institutional study
Shishir Ram Shetty, Sunanda Bhowmick, Renita
Castelino, and Subhas Babu
Mikronutrientler
yetersizlikleri







Demir yetersizliği
Çinko yetersizliği
Vitamin B12 ve folat yetersizliği
Pridoksine
Riboflavin yetersizliği
Yağda eriyen vitaminler
E ve D vitamini yetersizliği




Micronutrient imbalances,
Defi ciency vitamin D, vitamin B12 ,folic
acid,
increased body iron stores
Tip 2 DM patogenezinde suçlu bulunmuştur.
Lancet 2011 ,
Int J Vitam Nutr Res. 2010 Oct;80(45):314-8.
Polymorphisms affecting trace
element bioavailability.
Mathers JC, Méplan C, Hesketh JE.
Halk sağlığı ve hastalıklarda
genetik ve genomikler
hastalıkların
prevansiyonunda önem
kazandığı için , günümüzde
toplumların genomik yapısı
ve bunun risk profilinin
çıkarılması ilgi gören bir
konu olarak halk sağlığı
koruma sistemleri içinde
önemli bir noktaya geldi.
Bu nedenle genomik yapıyı
etkileyebilen beslenmenin
rolü koruyucu sağlık
hizmetleri açısından daha
fazla dikkat çekmeye
başlamıştır
İnflamatuar
yanıt
Karsinojen
metabolizması
Cell growth
cycle
Hormon
regülasyonu
Apopitosis
Hücre
farklılaşması
DNA onarımı
Sonuç






Epigenetik tedavi güçlü bir klinik potansiyel olarak
yaşlanmayı geciktirme /yaşlanma ilişkili hastalıkları
önleme alanında kullanılmaya başlanılmıştır.
FDA onay verdiği epigentik tedavi ilaçları Özellikle
kanser alanında görmek mümkün
DNMT inhibitors, azacitidine . decitabine,
HDAC inhibitors, depsipeptide, phenylbutyrate,
valproic acid ,suberoylanilide hydroxamic acid,
resveratrol
Gelecekde çalışmalar yeni epigenetik ilaçların
geliştirilmesine yönelik olacaktır
SONUC


21. st yuzyılın değişen tıbbında ilgi gören
konu
hastalıkların özellikleri ve halkın çevresel ve
yaşam tarzına bağlı stresorlere karşı
korunabilmesi için eğitilmesi bu sayede ,
gen ekspresyonlarının ve kronik hastalıkların
artmasının engellenmesi mümkün
olabilecegidir.
sonuc





Gelecekde Çalışmalarda diyet komponentleri ile
hangi genlerin ilişkisi olduğu nutrisyonel
genomikler ( NUTRİGENOMİKLER) phenotype
değişmesi ilgiyle çalışılacaktır.
gene polymorphisms (nutrigenetics)
Nutritional epigenetics,
nutritional transcriptomics .
Nutritional genomics public health paradigms,
TÜM BU ÇALIŞMALAR YAŞLANMAYI
GECİKTİREBİLİRMİ ?
GERİATRİDE

MALNÜTRİSYON
SARKOPENİ
SARKOPENİK OBEZİTE

TANIMLANMASI ÖNEMLİ !!!


SONUÇ


GERİATRİDE MULTİDİSPLİNER
YAKLAŞIM İÇİNDE GÖREV ALAN HER
BRANŞIN FARKINDALIĞININ
ARTIRILMASI VE UYGULANABİLECEK
TARAMA METHODLARININ
GELİŞTİRİLMESİ GEREKLİDİR.
AVRUPA VE ASYA ÖRNEKLERİNDE
OLDUĞU GİBİ MALİYET
RAPORLARININ BELİRLENMESİ
ZORUNLU








Sosyal hizmet uzmanı
Doktor ( aile hekimi) ,
Psikolog
Beslenme uzmanı
Fizyoterapist
Hemşire
Dişhekimi
Sosyal dernekler
1986 NOBEL
ÖDÜLÜ
1942 de
Nerve Growth
Factor NGF
buldu
SARKOPENİK OLABİLİR ??
Dokuz Eylül Üniversitesi
Palyatif Çalışma Merkezi
Let food be your medicine, medicine your food."
-Hippocrates, 2400 B.C

Hastanı önce diyetle,sonra tek ilaçla
, mecbur kalırsan iki veya daha fazla
ilaçla tedavi et; diyetle iyi olacak
hastaya ilaç verme.!
Horasanlı Razi (865-925)