Transcript Presentation1

1
‫گذری بر علم بیومتریک‬
‫رض ــا شیخی‬
‫و‬
‫محمود قلی پور‬
‫‪2‬‬
‫بیومتریک چیست؟‬
‫بیومتریک اشاره دارد به تکنولوژی ای برای اندازه گیری و آنالیز‬
‫مشخصات بدن افراد جهت تشخیص هویت شخص و تحلیل‬
‫آماری دادههای بیولوژیکی‬
‫شناسایی اتوماتیک یک شخص با استفاده از ویژگیهای اختصاص ی‬
‫(مشخصات فیزیولوژیکی یا رفتاری)‬
‫‪3‬‬
‫به طور کلی ویژگیهای بیومتریک به دو دسته تقسیم‬
‫می شوند‪:‬‬
‫‪-۱‬خصوصیات وابسته به فیزیک انسان ها‪ ،‬این دسته از ویژگیها به‬
‫مجموعه ای از خصوصیات همراه انسان اعم از اثرانگشت‪ ،‬عنبیه‬
‫چشم‪ ،‬چهره‪ DNA ،‬و غیره اشاره دارد‪ ،‬این ویژگیها عمدتا ً از بدو تولد‬
‫انسان و گهگاه قبل از تولد انسان شروع به شکل گیری نموده و تا آخر‬
‫عمر در بدن انسان ثابت و غیرقابل تغییر(گهگاه تغییرات اندک)می‬
‫مانند‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ -۲‬خصوصیات رفتاری انسان ها‪ ،‬این ویژگیها در حقیقت‬
‫خصوصیات ناشی از رفتارهای انسان هاست نظیر راه رفتن انسان‪،‬‬
‫نحوه فشردن دکمه ها(مثالً موبایل)و غیره که می تواند بیانگر‬
‫مشخصات یک انسان خاص باشد نظیر راه رفتن یک انسان که گاهی با‬
‫نگاه کردن آن از پشت سر می توان تشخیص داد که وی کدام یک از‬
‫دوستانتان است‬
‫‪5‬‬
‫علم بیومتریک ( بیومتریک در امنیت)‬
‫امروزه به علت اهمیت روز افزون اطالعات و تمایل افراد به امنیت‬
‫بیشتر اطالعات مخصوصا در ‪ ،Internet‬ابزارهای قدیمی مانند‬
‫استفاده از ‪ Password‬به تنهایی جوابگو و قابل اعتماد نمی باشد‪،‬‬
‫خصوصا با ایجاد تجارت الکترونیک و خرید و فروش اینترنتی مسئله‬
‫امنیت نه تنها برای شرکتها وبانکها بلکه برای عموم افراد مهم شده‬
‫است‪.‬بنابرین متخصصین به دنبال راه هایی مطمئن تر می گردند یکی‬
‫از موفق ترین راه های یافته شده استفاده از علم ‪Biometric‬است‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫تکنولوژیهای بیومتریک‬
‫‪( .1‬اثر انگشت)‬
‫‪( .2‬هندسه دست)‬
‫‪( .3‬اندازه گیری شبکیه چشم)‬
‫‪( .4‬اندازه گیری عنبیه)‬
‫‪( .5‬تشخیص چهره)‬
‫‪( .6‬تشخیص امضاء)‬
‫‪( .7‬تشخیص صدا)‬
‫‪( .8‬آزمایش دی‪ -‬ان‪-‬ای)‬
‫‪( .9‬نمودار حرارتی چهره)‬
‫‪( .10‬شدت ضربه بر روی صفحه کلید)‬
‫‪( .11‬شکل گوش)‬
‫‪( .12‬بوی بدن)‬
‫‪7‬‬
‫طبقه بندی متدهای بیومتریک‬
‫‪8‬‬
‫تصاویری از تکنولوژیهای بیومتریک‬
‫‪9‬‬
‫حضور و‬
‫انگشتی ‪،‬‬
‫بدون تماس و‬
‫تماسی‬
‫دستگاه‬
‫كارت‬
‫موارد استفاده از‬
‫تکنولوژی بیومتریک‬
‫دستگاه كنترل‬
‫تردد كارمندان‬
‫كارتخوان‬
‫دوربین‬
‫‪10‬‬
‫شناسایی مجرمان‬
‫تجارت الکترونیک‬
‫دسترس ی به رایانه‬
‫شناسایی شهروندان‬
‫شناسایی ملی‬
‫رای گیری‬
‫گواهینامه رانندگی‬
‫کاربردهای بیومتریک‬
‫‪11‬‬
‫امتیازات فناوري بیومتریک‬
‫فناوري بیومتریک داراي امتیازات فراوانی است‬
‫که م یتوان این امتیازات را براي هر گروه از‬
‫کاربران آن بصورت زیر‬
‫تقسیم بندي نمود‪:‬‬
‫کارفرمایان‬
‫• کاهش هزینه هاي نصب و نگهداري سیستمهاي مبتنی بر‬
‫شناسه کاربري و رمز‬
‫• افزایش ضریب امنیت بدلیل عدم امکان اشتراك یا فراموش‬
‫کردن کلمات عبور و کشف دسترسی هاي غیرمجاز به‬
‫شناسه هاي کاربري‬
‫کارمندان‬
‫• سرعت و سهولت در تردد بدلیل عدم نیاز به حفظ یا ثبت‬
‫شناسه کاربري و رمز‬
‫• امنیت باال در ذخیره سازي و دسترسی به پرونده هاي‬
‫محرمانه‬
‫• غیر قابل انکار بودن تعامالت بیومتریکی در دعاوي‬
‫حقوقی‬
‫کاربران عادي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫سرعت و سهولت بدلیل عدم نیاز به حفظ یا ثبت شناسه‬
‫کاربري و کلمه عبور‬
‫امنیت باالي پرونده هاي شخصی و نامه هاي الکترونیکی‬
‫اطمینان خاطر در انجام خرید هاي الکترونیکی‬
‫امکان انجام تعامالت الکترونیکی بدون نیاز به ارائه‬
‫مشخصات کامل‬
‫معماری سیستمهای بیومتریک‬
‫مطابقت‬
‫متمرکز کردن‬
‫اعتبار سنجی‬
‫استخراج جزئیات کوچکتر‬
‫و ایجاد نمونه‬
‫دریافت اطالعات‬
‫ایجاد ارائه دیجیتالی از‬
‫عکس‬
‫‪16‬‬
17
18
‫اسکن صورت‬
‫صورت‪:‬‬
‫اسکن از صورت به طرزی متفاوت از موارد دیگر صورت‬
‫می گیرد‪ .‬در این روش نمونه بدست آمده باید به صورت سه‬
‫بعدی باشد‪.‬‬
‫از یک دوربین متحرک که به صورت یک نیم دایره که مرکز آن‬
‫صورت شخص مورد نظر قرار گرفته استفاده کرد و به وسیله‬
‫نرم افزار مربوطه یک تصویرسه بعدی به دست آورد‪.‬‬
‫در تصویر به دست آمده نقاط قرار گیری ابروها ‪ ،‬چشمها‪ ،‬بینی‪،‬‬
‫دهان ‪،‬چانه و طول چانه و پیشانی همچنین فاصله چشمها و‬
‫ابروها و ‪ ...‬ثبت و سپس با نمونه های ذخیره شده مقایسه می‬
‫شوند‪ .‬این روش به علت استفاده از سخت افزار و نرم افزارهای‬
‫گران قیمت هزینه زیادی دارد ولی قابلیت اعتماد باالیی دارد‪.‬‬
‫‪19‬‬
‫شناسایی از طریق چهره‬
‫‪20‬‬
21
‫اسکن چشم‬
‫اسکن چشم به دو صورت انجام میشود‪:‬‬
‫اسکن شبکیه‬
‫اسکن عنبیه‬
‫اسکن شبکیه‬
‫اسکن شبکیه ‪ :‬در اسکن شبکیه با استفاده از دوربین مخصوص الگوی رگ‬
‫های خونی اسکن می شود برای این کار از لیزر مادون قرمز کم قدرت‬
‫استفاده میشود‪.‬‬
‫برای بدست اوردن یک تصویر با کیفیت خوب و متمرکز باید چشمها‬
‫نزدیک دوربین قرار گیرد‪.‬‬
‫که همین موضوع و اینکه از اشعه لیزر استفاده می شود باعث شده افراد‬
‫زیادی به این روش عالقه نشان ندهند‪.‬‬
‫درضمن بر خالف تصور اینکه شبکیه تغییر نمی کند تحقیقات پزشکی نشان‬
‫داده که برخی از بیماریها روی شبکیه تاثیر می گذارند و آن را تغییر می‬
‫دهند‪.‬‬
‫‪23‬‬
‫اسکن عنبیه‬
‫اسکن عنبیه‪:‬‬
‫در اسکن عنبیه دوربین مخصوص رگه های عنبیه را اسکن می‬
‫کند وبا توجه به اینکه تعدادی زیادی از ویژگیها مورد اسکن و‬
‫مقایسه قرار می گیرند روش مطمئنی ایجاد می شود‪ ،‬در ضمن‬
‫این روش با لنز ها و عینک ها نیز تطبیق داده شده و نیز مشکل‬
‫نزدیک بودن دوربین به چشم نیز حل شده و کاربر باید چشم خود‬
‫را در فاصله حدوداً ‪ ۳۰‬سانتی متری از دوربین قرار دهد ‪.‬‬
‫‪24‬‬
25
‫)‪(BioCam-VL‬دوربین نور مریی‬
‫این دوربین براي ثبت خودکار تصاویر عنبیه‬
‫در طیف نور مریی طراحی شده است‪.‬‬
‫اسکن دست‪:‬‬
‫برای اسکن سطح کف دست از اسکنرهایی با صفحه اسکنی که‬
‫برای درست قرار گرفتن دست هنگام اسکن مهره هایی برروی‬
‫آن قرار گرفته استفاده می شود مانند اثر انگشت‬
‫‪27‬‬
‫مشکل اساسی در اسکن دست‬
‫جغرافیای کف دست بعد از مدتی با گذشت سال و با باال‬
‫رفتن سن تغییر می کند و نیز جراحات نیز باعث عوض‬
‫شدن شکل کف دست می شود ‪ ،‬بنابرین در استفاده از این‬
‫روش باید اسکن به دست آمده در مواقع لزوم و نیز بعد از‬
‫یک دوره زمانی به روز شود و اسکن جدیدی برای‬
‫شناسایی افراد ایجاد شود‪ .‬بنابرین استفاده از این روش در‬
‫مواردی مفید است که به طور مستمر مورد استفاده قرار‬
‫گیرد و افراد مورد شناسایی با این روش در دسترس‬
‫باشند‪ .‬البته این روش به علت اینکه سطح بزرگی را مورد‬
‫مقایسه قرار می دهند دارای ضریب اطمینان باالیی‬
‫هستند‪.‬‬
29
‫تاریخچه انگشت نگاری‬
‫بر روی سفالینههای جا مانده از تمدن بابل‪ ،‬چین و یونان و همچنین‬
‫دیوار مقبرههای مصری‪ ،‬اثر انگشت افراد پیدا شدهاست‪ .‬اما ممکن است‬
‫این آثار برای تزیین و یا تصادفی بر جای مانده‪.‬‬
‫در هزاره دوم قبل از میالد بابلیها از اثر انگشت به عنوان امضا‬
‫استفاده میکردند‪.‬‬
‫در چین باستان‪ ،‬مقامات رسمی از سفالینه اثر انگشت برای مهر نمودن‬
‫اسناد استفاده میکردند‪.‬‬
‫با ابداع کاغذ و ابریشم در چین‪ ،‬قراردادهای رسمی با فشردن دست بر‬
‫روی اسناد مهر میگردید‪.‬‬
‫‪ ۸۵۰‬سال قبل از میالد یک بازرگان عرب با نام ابو زید حسن شاهد‬
‫رسمیت یافتن اسناد وامها در چین بودهاست‪.‬‬
‫‪30‬‬
‫رشید الدین همدانی‪ ،‬طبیب برجسته ایرانی در کتاب جامع التواریخ به‬
‫رسم چینیها در شناسایی افراد از طریق اثر انگشت اشاره کرده و‬
‫توضیح دادهاست که " شواهد و تجربیات نشان میدهد که هیچ دو نفری‬
‫اثر انگشت کامالً یکسان ندارند"‪.‬‬
‫در این زمان در ایران نیز از اثر انگشت شصت برای مهر نمودن‬
‫اسناد استفاده میکردند‪.‬‬
‫‪31‬‬
‫علت بوجود آمودن خطوط سر انگشتان‬
‫عدهای از زیستشناسان معتقدند که علت به وجود آمدن خطوط سرانگشتان‬
‫کمک به تشخیص گرمی و سردی و زبری یا نرمی اجسام است‪ .‬در حالیکه‬
‫عده دیگری علت این امر را افزایش اصطکاک و جلوگیری از لغزیدن دست‬
‫انسان در گرفتن اجسام میدانند‪.‬‬
‫‪32‬‬
‫علت اهمیت علم انگشت نگاری‬
‫علت اهمیت علم انگشتنگاری‪ ،‬کمک آن به تشخیص هویت واقعی‬
‫افراد و خصوصا ً مجرمان و متهمان است‪ .‬حتی با کمک این علم‬
‫میتوان شغل برخی از افراد را مشخص کرد‪.‬‬
‫اثر انگشت در آیات قرآن کریم‬
‫بحث اثر انگشت به طور ضمنی در آیه ‪۳‬و‪۴‬سوره قیامت مورد‬
‫اشاره قرار گرفته است‪ .‬خداوند متعال در این دو آیه میفرماید‪:‬‬
‫" اَیَحْ سبُ ْا ِال ْن ُ‬
‫ی‬
‫سان اَلَّ ْن نَجْ َم َع ِعظا َمهُ‪ .‬بَلی قا ِد َ‬
‫رین َعلی أَ ْن نُ َس َّو َ‬
‫بَنانَهُ"‬
‫آیا انسان گمان میبرد استخوانهای او را پس از مردن و‬
‫متالشی شدن جمعآوری نخواهیم کرد؟ آری ما قادریم که حتی‬
‫انگشتان (خطوط سرانگشتان) او را دوباره به صورت اول‪،‬‬
‫موزون و مرتب کنیم‪.‬‬
‫‪34‬‬
‫سابقه تاریخی بررسی خطوط برجسته سرانگشتان و کف دست و پا به‬
‫صورت علمی به نیمه دوم قرن هفدهم میالدی بر میگردد‪ .‬درسال‬
‫‪" ۱۶۸۴‬دکتر نهیما گریو" در انگلستان و در سال ‪" ۱۶۸۶‬دکتر مارسلو‬
‫مالپیگی" در ایتالیا این خطوط برجسته و نیز منافذ ریز پوست کف دست‬
‫و پا را از دیدگاه پزشکی مورد مطالعه قرار دادند‪.‬‬
‫‪35‬‬
‫تاریخچه انگشتنگاری در ایران‬
‫در ایران ابتدا از اثر انگشت برای تأیید و امضای اسناد استفاده شده‬
‫است‪ .‬قدیمی ترین سندی که تاکنون به دست آمده و درباره اثر انگشت‬
‫است‪ ،‬مربوط به قرن هشتم هجری قمری می باشد‪.‬‬
‫سابقه استفاده از اثر انگشت در اسناد تجاری به عنوان امضا در ایران‪،‬‬
‫به قرن ‪۱۴‬میالدی برمی گردد‪ ،‬اما سابقه اثر انگشت برای تشخیص‬
‫هویت و کشف جرم به اواخر حکومت قاجاریه مربوط می شود‪.‬‬
‫‪36‬‬
‫تشخیص هویت از طریق انگشتنگاری بر این اصل استوار است که دو‬
‫اثر انگشت کامالً یکسان وجود ندارد‪ .‬آثار انگشت بسیاری از لحاظ‬
‫شکل‪ ،‬طرح و یا اندازه وجود دارند‪ ،‬اما تا به امروز دو اثر انگشت که‬
‫کامالً مشابه هم باشند به دست نیامده است ‪.‬‬
‫بنابراین مهمترین فایده علم انگشتنگاری تعیین هویت مجرمان می‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪37‬‬
‫مزایای سیستم‌های اندازه گیری اثر انگشت‪:‬‬
‫‪-۱‬هر شخص دارای اثر انگشت منحصر بفردی است ‪.‬‬
‫‪-۲‬اثر انگشت در برابر گذشت زمان مقاوم است ‪.‬‬
‫‪-۳‬این تکنولوژی به بلوغ خود رسیده است ‪.‬‬
‫‪-۴‬استفاده از آن بسیار راحت است ‪.‬‬
‫‪-۵‬دارای نرخ خطای مساوی پایینی می باشد ‪.‬‬
‫‪-۶‬ارزان است ‪.‬‬
‫‪-۷‬عامه پسند است‪.‬‬
‫‪38‬‬
‫اثر انگشت هر فرد اثری از سایش شیارهای پایانه انگشت است‪ .‬با توجه‬
‫به اینکه هیچ دو انسانی اثر انگشت مشابه ندارند‪ ،‬میتوان از این اثر‬
‫برای شناسایی افراد بهرهبرد‪.‬‬
‫‪39‬‬
‫این روش در تعیین هویت از دقت ‪ ۱۰۰٪‬برخوردار بوده و حتی در دوقلوهای‬
‫یکسان (تکتخمکی) نیز اثر انگشت متفاوت است‪ .‬بهگونهای که امکان شباهت‬
‫دو اثر انگشت ‪( ۶۴٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰٫۰۰۰/۱‬یک شصت و چهار‬
‫میلیاردم) میباشد‪.‬‬
‫ایجاد اثر انگشت یک صفت ارثی‪ -‬محیطی است که هر عامل قبل از تولد‬
‫میتواند بر آن اثر گذارد مانند فشارهای روحی و روانی بر مادر و حتی فشاری‬
‫که نوزاد وقت تولد متحمل میشود و حتی کمی تفاوت در درازای بند ناف باعث‬
‫تغییر خطوط سرانگشت میشود‪ .‬اثر انگشت کمی پس از تولد کامالً تثبیت شده و غیر قابل تغییر‬
‫است‪.‬‬
‫اثر انگشتان یک دست یا دو دست هیچ شباهت یا رابطهای با هم ندارند به همین‬
‫دلیل در تشخیص هویت و انگشت نگاری از همه انگشتان دو دست نمونه‬
‫برداری میشود‪.‬‬
‫‪40‬‬
41
‫اثر انگشت‪:‬‬
‫برای استفاده از اثر انگشت از اسکنرهای مخصوصی استفاده‬
‫می شود این اسکنرها انواع متفاوتی دارند ‪.‬بعد از اینکه انگشت‬
‫روی صفحه اسکنر قرار گرفت‪ ،‬بسته به نرم افزار استفاده شده‪،‬‬
‫اثر انگشت اسکن شده و نقاط کلیدی آن تعیین شده و با الگوی‬
‫اولیه تطبیق داده می شود ‪.‬‬
‫هر چند که تحلیل اثر انگشت بعضی از افراد مانند کارگرانی که‬
‫کارهای سخت با دستهای خود انجام می دهند یا افراد معتاد مشکل‬
‫است ولی در کل در بسیاری از موارد از اثر انگشت استفاده های‬
‫موفقی انجام شده است‪.‬‬
‫‪42‬‬
‫کاربردهاي نرم افزار‬
‫کنترل هاي امنیتي سیستم هاي بانکي و صندوق هاي مالي‬
‫‪،‬کنترل دفترهاي دارایي ‪ ،‬سیستم هاي سفارش و خرید ‪،‬حساب‬
‫هاي پرداختي حساب هاي دریافتي و ‪...‬‬
‫‪43‬‬
‫تصویری از سیستم‌های اندازه گیری اثر انگشت‪:‬‬
‫‪www.Prozhe.com‬‬
‫‪44‬‬
‫اسامی خطوط اثر انگشت در شناسایی اثر انگشت‬
‫‪45‬‬
46
‫انواع روشهای تشخیص اثر انگشت‬
‫روش گرد آلومینیم‬
‫با انگشت خود که با صابون شستهایم‪ ،‬روی چند جای یک‬
‫کاغذ سفید و صاف فشار وارد میکنیم و چون به کاغذ نگاه‬
‫کنیم‪ ،‬معموال اثر از جای انگشت نیست‪ .‬دور جای انگشت را با‬
‫مداد مشخص میکنیم و روی آن گرد آلومینیم پخش مینماییم و‬
‫با فوتی آنها را رد میکنیم‪ .‬ذراتی از آلومینیم که پس از فوت‬
‫کردن هنوز روی کاغذ چسبیده و باقی ماندهاند‪ ،‬اثر خطوط‬
‫انگشت دست را نمایان میسازند‪.‬‬
‫‪47‬‬
‫روش مرکب‬
‫با انگشت پاک خود روی یک کاغذ فشار میآوریم و دور‬
‫جای انگشت را با مداد مشخص میکنیم‪ ،‬سپس یک کاغذ‬
‫را در داخل مرکب معمولی زده ‪ ،‬روی جای انگشت می‬
‫کشیم‪ .‬پس از چند ثانیه با آب ‪ ،‬مرکب را میشوئیم‪ .‬اگر‬
‫مرکب آبی رنگ باشد‪ ،‬جای انگشت به رنگ آبی روشن‬
‫نمایان میشود‪.‬‬
‫‪48‬‬
‫روش دمیدن‬
‫اگر روی یک شیشه معمولی که با ناخن ‪ ،‬اسم خود را روی آن‬
‫نوشتهایم‪ ،‬با دهان بدمیم‪ ،‬خط نمایان میشود‪ .‬زیرا بخار آب‬
‫روی محل نوشته شده ‪ ،‬مایع میشود‪ .‬اگر با یک تکه چوب‬
‫روی کاغذ صاف و معمولی بنویسیم‪ ،‬خطی نمایان نخواهد بود‪.‬‬
‫ولی اگر مقداری ید جامد کنار کاغذ در زیر یک جام قرار‬
‫دهیم‪ ،‬ید بخار میشود و بسته به دمای اتاق پس از چند دقیقه‬
‫خط به رنگ قهوهای نمایان میگردد‪ .‬برای تعیین اثر انگشت‬
‫هم از همین اصل استفاده میشود‪ .‬با این روش میتوان اثر‬
‫انگشتی را که ده سال از تاریخ آن گذشته است‪ ،‬نمایان ساخت‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫الگوي دمايي نوك انگشت‬
‫يكي از الگوهاي متفاوت در تشخيص زنده بودن اثر انگشت بررس ي‬
‫نقاط مختلف گرم شدن آن است ‪ ،‬در شكل قادر به مشاهده‬
‫اين موضوع خواهيد بود‪.‬‬
‫‪www.Prozhe.com‬‬
‫‪50‬‬
51
‫هك كردن سیستم اسكن اثر انگشت‬
‫براي هك كردن این سیستم از ساخت قالب استفاده مي شود ‪.‬‬
‫ابتدا یك قطعه پالستیك مناسب از نظر اندازه را با گذاشتن در‬
‫مایكرویو یا آب داغ ‪ ،‬نرم و منعطف مي كنیم ‪ .‬سپس در حالي‬
‫كه خیلي داغ نباشد ‪ ،‬انگشت خود را بدون ایجاد حركت اضافي‬
‫یا زاویه نا مناسب ‪ ،‬بر روي پالستیك نرم شده فشار مي دهیم تا‬
‫جاي اثر انگشت بر روي پالستیك بماند ‪ .‬سپس اجازه مي دهیم‬
‫تا این قالب پالستیكي كامالً سرد شود ‪ .‬سپس ژالتین سفت را با‬
‫آب جوش مخلوط كرده تا یك مخلوط روان ایجاد شود ‪ .‬مخلوط‬
‫فوق را در قالب ریخته و اجازه مي دهیم تا خنك شود ‪ .‬بعد از‬
‫خنك شدن آن را از قالب جدا كرده و حاال یك اثر انگشت كامل‬
‫در اختیار داریم ‪.‬‬
‫‪52‬‬
‫تصاویری از آثار انگشت تقلبی‬
‫‪53‬‬
‫نتیجه‬
‫بیومتریک روشهای قابل اطمینان و غیر قابل جعل یا کپی‬
‫برداری را ارائه می دهد ‪ ،‬مخصوصا در مواردی که‬
‫اطالعات حیاتی است مانند اطالعات تجاری مربوط به یک‬
‫شرکت ویا حسابهای بانکی این روشها بسیار موفق است ‪.‬‬
‫امروزه در بعضی ادارات و ساختمانها از چک کردن اثر‬
‫انگشت به همراه شماره پرسنلی برای ثبت ساعات ورود‬
‫وخروج کارمندان استفاده کرد ویا در انتخابات الکترونیک‬
‫نیز بهره جست‬
‫‪54‬‬