Transcript Gerçeğe Uygun Değer

03.12.2011
AYMMO
Gerçeğe Uygun
 İhtiyaca Uygun
 Tarafsız
 Karşılaştırılabilir
 Tutarlı
 Anlaşılabilir
 Zamanında Sunulmuş
 Güvenilir
Finansal Bilgiye Olan İhtiyaç
 ORTAK RAPORLAMA DİLİ





IFRS FOUNDATION (UFRS VAKFI-2010 Tüzük
Değişikliği İle)
IASB (Standart Belirleyici Organ)
(1973-2001→IAS/2001-IFRS)
AVRUPA KOMİSYONU ve EFRAG (Avrupa
Finansal Raporlama Danışma Grubu-Direktifler:4,
7 ve 8)
FASB(ABD)







İktisadi Devlet Teşekküllerini Yeniden Düzenleme
Komisyonu,
Türk Standartları Enstitüsü Muhasebe Standartları
Özel Daimi Komitesi,
Sigorta Murakabe Kurulu
Sermaye Piyasası Kurulu
Maliye Bakanlığı Koordinatörlüğü'nde Kurulan
Muhasebe Standartları Komisyonu
Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu
(TMUDESK)
Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK)
 IAS/IFRS’lerle
Tam Uyum
 SPK’ya Tabi Ortaklıklar
 Bankacılık Sektörü
 Sigorta ve Bireysel Emeklilik
Şirketleri




Ölçeklerine Göre İşletmeler (Md.1522-1523)
TMS/TFRS/KOBİ Standartlarına Göre Raporlama
(Md.64-88)
TMS/TFRS/KOBİ Standartlarına Göre Değerleme
(Md. 78-81)
Uygulamanın Başlaması: 01.01.2013 (Md. 1534)






Muhasebe Standartları
Denetim Standartları
Bağımsız Denetim
Yetkilendirme
Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar
Yaptırımlar




TAM SET / KOBİ STANDARTLARI
TMS + TFRS + KAVRAMSAL ÇERÇEVE +
YORUMLAR
BİLANÇO ESASI
VERGİ AMAÇLI DEĞİL BİLGİ AMAÇLI
DEFTER TUTMA
(TTK AÇISINDAN)
TACİR
ESNAF
TMS/TFRS
(TAM SET)
Bankalar
Sigorta Şirketleri
Halka Açık Şirketler
Büyük Sermaye Şirketleri
KOBİ TFRS
Büyük Ölçekli Şahıs İşletmeleri
Küçük ve Orta Ölçekli
İşletmeler



Halka Açık Olmayan
Kamuyu Aydınlatma Zorunluluğu Bulunmayan
Genel Amaçlı Finansal Tablo Hazırlayan








HEDEF KİTLE: Yatırımcılar, Borç ve Kredi Verenler
DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ: Gerçeğe Uygun Değer
FİNANSAL RAPORLARIN SAYISI ve İÇERİĞİ
Finansal Durum Tablosu (Bilanço)
Kapsamlı Gelir Tablosu
Nakit Akış Tablosu
Özkaynak Değişim Tablosu
Açıklamalar ve Dipnotlar




Durdurulan Faaliyetler ve Satış Amaçlı Elde
Tutulan Duran Varlıklar
Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Yeni Bir Kalem → Canlı Varlıklar
Azınlık Payları





Varlık
Borç
Özkaynak
Gelir : Hasılat ve Kazanç
Gider: Maliyet ve Zarar


İşletmeye Ekonomik Yarar Sağlamasının veya
İşletmeden
Ekonomik
Yarar
Çıkışlarının
Muhtemel Olması
Maliyet veya Değerinin Güvenilir Şekilde
Ölçülmesi



İLKE BAZLI
TARİHSEL MALİYET İLE CARİ DEĞERE
DAYALI KARMA ÖLÇÜM SİSTEMİ
GERÇEĞE UYGUN DEĞER







Gerçeğe Uygun Değer
Maliyet Bedeli
Net Gerçekleşebilir Değer
Kullanım Değeri (İşletmeye Özgü Değer)
Geri Kazanılabilir Değer
Satış Maliyetleri Düşülmüş Gerçeğe Uygun Değer
İtfa Edilmiş Maliyet Bedeli





Karşılıklı pazarlık ortamında,
bilgili ve istekli gruplar arasında
bir varlığın el değiştirmesi ya da
bir borcun ödenmesi durumunda
ortaya çıkması gereken tutardır.



tüm satın alma maliyetleri, dönüştürme maliyetleri
ve stokların mevcut durumuna veya konumuna
getirilmesi için katlanılan diğer maliyetler
toplamıdır (TMS 2)
varlıkların elde edilmesinde veya inşasında ödenen
nakit ya da nakit benzerleri ya da verilen diğer
bedellerin gerçeğe uygun değeridir (TMS 16 ve 38)
muhasebeleştirme tarihindeki peşin fiyatın eşdeğer
tutarı ya da ödemenin normal kredi vadesinin
ötesine ertelenmesi durumundaysa tüm ödemelerin
bugünkü değeridir (KOBİ Standartları)


İşin normal akışı içinde, tahmini satış fiyatından,
tahmini
tamamlanma
maliyeti
ve
satışı
gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış giderleri
toplamının, düşürülmesiyle elde edilen tutarı
ifade eder
TMS 2 Uyarınca Stoklarda Değer Düşüklüğünün
Tespitinde Kullanılır


Bir varlığın devam eden kullanımı ile
ekonomik
ömrünün
sonunda
elden
çıkarılmasından elde edilmesi beklenen
gelecekteki
nakit
akışlarının
bugünkü
değeridir.
Varlılarda değer düşüklüğünün belirlenmesi
amacıyla varlığın satış maliyetleri düşülmüş
gerçeğe uygun değeriyle (gerçekleşebilir
değer) kıyaslanmak suretiyle kullanılan bir
değerleme ölçüsüdür (TMS 36)


Bir varlığın satış giderleri düşürülmüş gerçeğe
uygun değeriyle kullanım değerinden büyük
olanıdır.
Gerçekleşebilir
değeri
belirlenebilen
ve
kullanımda
olmayan
varlıların
değer
düşüklüğünün
belirlenmesinde
kullanılan
değerleme ölçüsüdür.



Finansal varlığın (finansal borcun) itfa edilmiş
maliyeti, gelecekteki nakit girişlerinin (nakit
ödemelerinin) etkin faiz oranı ile indirgenmiş
bugünkü değeridir ve bir dönemin faiz geliri (gideri)
finansal varlığın (borcun) dönem başındaki defter
değeri ile dönemin etkin faiz oranının çarpılmasına
eşittir.
Vadeleri sabit ve ödeme planları belirli olan finansal
araçların (sabit getirili yatırım araçları ile sabit
ödemeli borçlanma araçları) temel değerleme
ölçüsüdür.
Bileşik faiz esasına göre hesaplanır.
Stoklar
Maddi Duran
Varlıklar
Maddi Olmayan
Duran Varlıklar
Yatırım Amaçlı
Gayrimenkuller
Satış Amaçlı Elde
Tutulan Varlıklar/
Durdurulan
Faaliyetler
Finansal Araçlar
İlk Ölçüm
Sonraki Ölçüm
Değer Düşüklüğü
Amortisman
Maliyet Bedeli
Maliyet/Net
Gerçekleşebilir Değer
(Düşük Olanı)
Yöntem Gereği
-
Maliyet Bedeli
Maliyet/Yeniden
Değerleme Modeli
Test Sonucuna Göre
(Maliyetiyle
Değerlenenler İçin)
Var
Maliyet Bedeli
Maliyet/Yeniden
Değerleme Modeli
Test Sonucuna Göre
(Maliyetiyle
Değerlenenler İçin)
Var
Maliyet Bedeli
Maliyet/Gerçeğe
Uygun Değer
Yöntemi
Test Sonucuna Göre
(Maliyetiyle
Değerlenenler İçin)
Var
(Maliyetiyle
Değerlenenler)
Yöntem Gereği
Yok
Test Sonucuna Göre
(İtfa Edilmiş Maliyetiyle
Değerlenenler İçin)
-
Defter Değeri ile Satış Maliyetleri
Düşülmüş Gerçeğe Uygun Değer
(Düşük Olanı)
Gerçeğe Uygun
Değer
Gerçeğe Uygun
Değer/İtfa Edilmiş
Maliyet









Finansal Araçlar
Stoklar
Duran Varlıklar
Maddi Duran Varlıklar
Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Satış Amaçlı Gayrimenkuller
Hasılat (İnşaat Sözleşmeleri Dahil)
Kiralama İşlemleri
 Finansal






Araç: Bir işletmenin finansal varlığı ile diğer bir
işletmenin finansal borcunda ya da özkaynağa dayalı finansal
aracında artışa neden olan herhangi bir sözleşmedir.
Finansal Varlıklar: Sayma Yöntemi İle Tanımlanmıştır (TMS
32; Prg. 11)
Nakit Mevcudu (Kasa, Banka-Vadeli, Vadesiz)
Alacaklar (Senetli-Senetsiz, Vadeli-Vadesiz Çekler)
Menkul Kıymetler (Hisse Senetleri, Kar-Zarar Ortaklığı
Belgeleri, Tahvil ve Bonolar vs.)
Finansal Borçlar: Sayma Yöntemi İle Tanımlanmıştır
Borçlar (Senetli-Senetsiz, Vadeli-Vadesiz Çekler, Krediler,
Çıkarılmış Tahviller)
FİNANSAL
VARLIKLAR
• Alım-Satım Amaçlı
• Satılmaya Hazır
• Vadeye Kadar Elde Tutulacak
• Kredi ve Alacaklar
FİNANSAL
BORÇLAR
• Krediler
• Borçlar
• Verilen Çekler
• Tahviller
RİSKTEN
KORUNMA
ARAÇLARI
• Türev Ürünler
Finansal Varlık
Yöntem
Değerleme Farkı
Alım Satım Amaçlı
Gerçeğe Uygun Değer
Kâr / Zarara
Satılmaya Hazır
Gerçeğe Uygun Değer
Öz Kaynaklara
Vadeye Kadar Elde
Tutulacak
İtfa Edilmiş Maliyet
Kâr / Zarara
Krediler ve Alacaklar
İtfa Edilmiş Maliyet
Kâr / Zarara
29
NAKİT MEVCUTLARININ DEĞERLEMESİ
TMS/TFRS
Kasa
(TL)
Kasa
(Döviz)
Banka
(Vadesiz TL)
Banka
(Vadesiz Döviz)
Vergi Kanunları
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
Gerçeğe Uygun
Değer
Gerçeğe Uygun
Değer
İtibari Değer
(VUK/Md. 284)
İtibari Değer
(VUK/Md. 284)
Gerçeğe Uygun
Gerçeğe Uygun
Borsa Rayici
Değer
Değer
(VUK/Md. 280/284)
(Milli Para Karşılığı) (Milli Para Karşılığı)
Gerçeğe Uygun
Değer
Gerçeğe Uygun
Değer
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Gerçeğe Uygun
Gerçeğe Uygun
Borsa Rayici
Değer
Değer
(VUK/Md. 280-281)
(Milli Para Karşılığı) (Milli Para Karşılığı)
Borsa Rayici
(VUK/Md. 280/284)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Borsa Rayici
(VUK/Md. 280-281)
Banka
(Vadeli TL)
Gerçeğe Uygun
Değer
İtfa Edilmiş Maliyet
Bedeli
İtibari Değer
(Nominal Tutar)
Kıst Getiri
(VUK/Md. 281)
Banka
(Vadeli Döviz)
Gerçeğe Uygun
Değer
İtfa Edilmiş Maliyet
Bedeli
Yatırılan Tutarın TL
Karşılığı
Kıst Getiri+Borsa
Rayici (VUK/Md.
281/280)
ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ
TMS/TFRS)KOBİ
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
Vergi Kanunları
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
Alacaklar
(Senetli-Senetsiz)
Gerçeğe Uygun
Değer (İskonto
Edilmiş Tutar)
İtfa Edilmiş Maliyet
Bedeli
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Mukayyet Değer/
Senetli Alacaklarda
Reeskont
(VUK/Md. 281)
Alınan Çekler
(Vadesiz)
Gerçeğe Uygun
Değer (Çek Bedeli)
Gerçeğe Uygun
Değer (Çek Bedeli)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Alınan Çekler
(Vadeli)
Gerçeğe Uygun
Değer (İskonto
Edilmiş Tutar)
İtfa Edilmiş Maliyet
Bedeli
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 281)
Şüpheli Alacaklar
Gerçeğe Uygun
Değer
Gerçeğe Uygun
Değer
Tasarruf Değeri
(VUK/Md. 323)
Tasarruf Değeri
(VUK/Md. 323)
Değersiz
Alacaklar
Bilanço Dışı Bırakılır
Mukayyet Değerleri İle Zarara İntikal
Ettirilir
MENKUL KIYMETLERİN DEĞERLEMESİ
TMS/TFRS)KOBİ
Vergi Kanunları
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
Hisse Senetleri
Gerçeğe Uygun
Değer
Gerçeğe Uygun
Değer
Alış Bedeli
(VUK/Md. 279)
Alış Bedeli
(VUK/Md. 279)
Kar/Zarar
Ortaklığı Belgesi
Gerçeğe Uygun
Değer
Gerçeğe Uygun
Değer
Alış Bedeli
(VUK/Md. 279)
Alış Bedeli
(VUK/Md. 279)
Tahvil – Bono
(Kamu – Özel)
Gerçeğe Uygun
Değer
İtfa Edilmiş
Maliyet Bedeli
Alış Bedeli
Borsa Rayici veya
Kıst Getiri
(VUK/Md. 279)
FİNANSAL BORÇLARIN DEĞERLEMESİ
TMS/TFRS)KOBİ
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
Vergi Kanunları
İlk Kayıt
Sonraki Ölçüm
Borçlar
(Senetli–Senetsiz)
Gerçeğe Uygun
Değer (İskonto
Edilmiş Tutar)
İtfa Edilmiş
Maliyet Bedeli
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 285)
Mukayyet Değer/
Senetli Alacaklarda
Reeskont
(VUK/Md. 285)
Krediler
Gerçeğe Uygun
Değer
(Anapara Tutarı)
İtfa Edilmiş
Maliyet Bedeli
Kredinin Nominal
Tutarı
Kıst Faiz Gideri
(VUK/Md. 285)
Verilen Çekler
(Vadesiz)
Gerçeğe Uygun
Değer (Çek Bedeli)
Gerçeğe Uygun
Değer (Çek Bedeli)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 285)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 285)
Verilen Çekler
(Vadeli)
Gerçeğe Uygun
Değer (İskonto
Edilmiş Tutar)
İtfa Edilmiş Maliyet
Bedeli
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 285)
Mukayyet Değer
(VUK/Md. 285)
Çıkarılmış
Tahviller
Gerçeğe Uygun
Değer
İtfa Edilmiş Maliyet
Bedeli
İtibari Değer
(VUK/Md. 286)
İtibari Değer
(VUK/Md. 286)
Vazgeçilen
Alacak
Kar/Zararda Raporlanır
(TFRS 9)
3 Yıl İçinde Zararla İtfa Olunmazsa Kar
Hesabına Aktarılır (VUK/Md. 324)
Stok:

İşin normal akışı içinde satılmak için elde tutulan;

Satılmak üzere üretilmekte olan ya da

Üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda
kullanılacak ilk madde ve malzemeler şeklinde
bulunan varlıklardır.

Hizmet sunulması durumunda ise, stoklar; işletmenin
henüz ilgili geliri elde etmediği hizmetin maliyetini
de kapsar.
Maliyet Bedeli
Stok Maliyeti:

Tüm satın alma maliyetleri

Dönüştürme maliyetleri

Stokların mevcut durum ve konumuna getirilmesi
için katlanılan maliyetlerden oluşur.
(Ticari Mal, Mamüller, Yarı Mamuller, İlk Md. Mlz. Satışı Gerçekleşmemiş Hizmetlere
İlişkin Maliyetler)
İlk Kayıt
Maliyetin Belirlenmesi
Sonraki Değerleme
Borçlanma Maliyetleri
Maliyet Bedeli
Maliyet Bedeli (VUK/Md.274-275)
Normal Maliyet Yöntemi
Tam Maliyet Yöntemi
(VUK/Md.275)
Maliyet Bedeli ile Net
Gerçekleşebilir Değerden düşük
olanı
Maliyet Bedeli (VUK/Md.274
uyarınca karşılık ayrılabilir)
Özellikli varlıklarda maliyete
eklenir, diğerlerinde doğrudan faiz
gideridir.
Maliyet Hesaplama Yöntemleri
LİFO haricinde gerçeğe en yakın
hesaplama yöntemi.
Değer düşüklüğü
Net Gerçekleşebilir Değer ile
değerlendiğinde karşılık ayrılmış
olur.
Yan Ürünlerin Değerlenmesi
Net Gerçekleşebilir Değerle
değerlenir.
Vadeli satın almalarda maliyete
eklenir, kredili satın almalarda
maliyete eklenmesi ihtiyaridir (VUK
GT:238).
LİFO haricinde gerçeğe en yakın
hesaplama yöntemi.
VUK/Md.274 uyarınca değerleme
gününde satış bedeli maliyet
bedeline nazaran % 10 veya daha
fazla düşüklük gösterirse veya
VUK/Md.278 uyarınca tabii afetler
veya diğer haller nedeniyle değeri
azalırsa emsal bedel ile değerlenir
VUK/Md.278 uyarınca emsal bedel
ile değerlenir.
Tek Düzen Hesap Planında;
 işletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve
 tahmini yararlanma süresi bir yıldan fazla olan
varlıklar duran varlık olarak değerlendirilmiş ve
 Maddi Duran Varlıklar ve Maddi Olmayan Duran
Varlıklar olmak üzere iki ana grupta incelenmişlerdir.


TMS’ler
çerçevesinde
işletmenin
yararlanma
amaçlarına bağlı olarak; MDV, MODV, Satış Amaçlı
Elde Tutulan Duran Varlıklar ile Yatırım Amaçlı
Gayrimenkuller.
MDV
Mal veya hizmet
üretimi/arzı
kiraya verilmek
İdari kullanım
amacıyla ve
bir dönemden fazla
kullanımı öngörülen
fiziki kalemlerdir.
MODV
•Fiziksel niteliği
olmayan ,
•tanımlanabilir,
•kontrol edilebilir,
•parasal olmayan
varlıktır.
Satış Amaçlı DV
Bir yıl içerisinde
satılması
amaçlanan duran
varlıklar
Yatırım Amaçlı G.
Menkul
Kira geliri veya
değer artış kazancı
elde etmek
amacıyla
elde tutulan
gayrimenkullerdir.
MDV
Maliyet
Bedeli
Takas yolu ile
edinilenler
gerçeğe uygun
değer
MODV
Maliyet bedeli
İşletme
birleşmesi veya
takas yolu ile
edinilenler,
gerçeğe uygun
değer
Satış Amaçlı DV
Defter değeri ile
satış maliyetleri
düşülmüş gerçeğe
uygun değerinden
düşük olanı
Yatırım Amaçlı G.
Menkul
Maliyet bedeli;
Finansal kiralamada,
gerçeğe uygun değer ile
asgari kira
ödemelerinin bugünkü
değerinden düşük
olanı;
İşletmece inşa
edilmesi durumunda,
gerçeğe uygun değer ve
Takas durumunda;
gerçeğe uygun değer
veya defter değeri
MDV
MODV
Satış Amaçlı DV
Yatırım
Amaçlı G.
Menkul
Maliyet
veya
Yeniden
Değerleme
Modeli
Maliyet
veya
Yeniden
Değerleme
Modeli
Varlığın ilk
ölçümünde
kullanılan
kriterler
Maliyet veya
Gerçeğe
Uygun Değer
TMS 16 Maddi Duran Varlıklar
VUK
Maliyet Bedeli
Maliyet Bedeli
Maliyetin
Belirlenmesi
Kullanıma Hazır Hale Getirilinceye
Kadar Yapılan Harcamalar+Günlük
Bakım Onarım Dışında Kalan
Harcamalar
Borçlanma
Maliyetleri
Özellikli varlıklarda maliyete
eklenir, diğerlerinde doğrudan faiz
gideridir.
Elde Edilmesi veya Değerinin
Artırılması Münasebetiyle Yapılan
Harcamalar (Normal Tamir Bakım
Harcamaları Hariç)
Vadeli satın almalarda maliyete
eklenir, kredili satın almalarda
işletme dönemine ilişkin olanların
maliyete eklenmesi ihtiyaridir
İlk Kayıt
Değer düşüklüğü
Amortisman
Maliyet Modelinde TMS 36’ya Göre
Geri Kazanılabilir Tutar İle Defter
Değeri Arasındaki Fark Dikkate
Alınır. Yeniden Değerleme
Modelinde Değer Düşüklüğü
Yöntem Gereğidir.
Varlığın Bedeli – Kalıntı Değeri –
Değer Düşüklüğü Tutarı
(İşletmece Belirlenen Yararlı Ömre
Göre Kıst Esaslı)
VUK/Md.317’de yer alan hükümler
doğrultusunda fevkalade
amortisman uygulaması
kapsamında söz konusu olabilir.
Varlığın Kayıtlı Bedeli (VUK/Md.
313)
Maliye Bakanlığı’nca Belirlenen
Faydalı Ömre Göre (VUK/md. 315)
a. TMS Açısından:

Maddi duran varlıkların parçalarının düzenli aralıklarla yenilenmesi
durumunda, yenileme maliyetleri ilgili maddi duran varlığın defter değerine
dahil edilir. Yenilenen parçaların eskilerinin defter değeri ise bilanço dışı
bırakmaya ilişkin hükümler çerçevesinde bilanço dışı bırakılır.
b. Vergi Kanunları Açısından:

Maddi duran varlıkların değerini artırmayan ve/veya fonksiyonunu
geliştirmeyen giderlerin –parça yenilenmesi şeklinde dahi olsa- maliyete
eklenmesi ya da eski parçanın defter değerinin bilanço dışı bırakılması söz
konusu değildir.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Maddi duran varlığın maliyetine eklenen parça bedellerinin ticari kardan
çıkarılması, eski parçalara ilişkin gider yazılan tutarların da ilgili dönemde
ticari kara eklenmesi gerekmektedir.
a. TMS Açısından:

Maddi duran varlığın kullanımının devamı için yapılması gereken her büyük
çaptaki düzenli arıza kontrollerinin maliyeti ilgili varlığın maliyet bedeline
eklenir.

Bir önceki kontrolden kalan maliyetler ise bilançodan çıkarılır.
b. Vergi Kanunları Açısından:

Maddi duran varlıklara ilişkin yapılan genişletici ya da değer kazandırıcı
giderler dışında kalan harcamalar doğrudan gider olarak dikkate alınacaktır.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Maddi duran varlığın maliyetine eklenen düzenli arıza kontrol bedellerinin
ticari kardan çıkarılması, eski düzenli arıza kontrolüne ilişkin gider yazılan
tutarların da ilgili dönemde ticari kara eklenmesi gerekmektedir.
TMS açısından

İki yönteme göre;
◦ Maliyet Modeli:
Maliyet Bedeli – (Birikmiş Amortisman + Birikmiş Değer
Düşüklüğü Zararı)
◦ Yeniden Değerleme Modeli:
Gerçeğe Uygun Değer – (Birikmiş Amortisman + Birikmiş
Değer Düşüklüğü Zararı)
YENİDEN DEĞERLEME
ARTIŞ
AZALIŞ
Gider
Özkaynak
İzleyen Dönemlerde
İzleyen Dönemlerde
Artış
Azalış
Artış
Özkaynaklarda
Raporlanır
Yeniden Değerleme
Değer Artışından
Karşılanır; Kalanı
Gider Yazılır
Önceki Azalış Tutarı
Kadar Olan Kısmı
Gelir Yazılır. Kalan
Kısım Özkaynaklarda
Raporlanır.
Azalış
Gider
a. TMS Açısından:
 Arsa ve binalar ayrılabilir varlıklardır ve sınırsız ömre
sahip olan arsaya isabet eden bedel üzerinden
amortisman ayrılması mümkün değildir.
b. Vergi Kanunları Açısından:
 Arsa bedelleri bina maliyetleri içerisinde
değerlendirilmekte ve söz konusu bedeller üzerinden
amortisman ayrılmaktadır.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:
 Arsa bedeline isabet eden amortisman tutarları ticari
kardan çıkarılır.
TMS Açısından:

TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardı hükümleri
geçerlidir.

Bir varlığın defter değerinin geri kazanılabilir tutarını aşmış
olması durumunda bu varlık değer düşüklüğüne uğramış olacak ve
aralarındaki fark kadar karşılık ayrılacaktır.

Geri kazanılabilir tutar: bir varlığın, satış maliyetleri düşülmüş
gerçeğe uygun değeri ile kullanım değerinden yüksek olanıdır.

Satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değer: bir varlığın
karşılıklı pazar ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında
gerçekleştirilen satışı sonucu elde edilmesi beklenen tutardan, elden
çıkarma maliyetlerinin düşülmesi suretiyle bulunan değer olacaktır.

Kullanım Değeri: Bir varlıktan elde edilmesi beklenen gelecekteki
nakit akışlarının bugünkü değeridir.
DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ GÖSTERGELERİ VARSA
Gerçeğe Uygun Değer
(Satış Maliyetleri
Düşülmüş)
Kullanım
Değeri
Yüksek Olanı Seç
Geri Kazanılabilir
Tutar
Defter Değeri
Düşük Olanı Seç
Yeni Defter Değeri
Vergi Kanunları Açısından:

VUK md. 317 uyarınca, afetler, yeni icatlar ya da cebri çalışma
sonucu değerini kısmen veya tamamen yitiren maddi duran
varlıklar için, Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek fevkalade
ekonomik ve teknik amortisman oranları kullanılarak, varlık için
değer düşüklüğü ayrılması mümkündür.
Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Fevkalade amortisman nispetine ilişkin tutar ile TMS’ye göre
hesaplanan değer düşüklüğü tutarı kıyaslanıp gerekli
düzeltmeler yapılacaktır.

Eğer fevkalade amortisman nispeti belirlenmediyse, söz konusu
değer düşüklüğünün tamamı ticari kara eklenmelidir.
a. TMS Açısından:

Bir maddi duran varlığın elden çıkarılmasından kaynaklanan net tahsilat ile
varlığın defter değeri arasındaki fark, kazanç ya da zarar olarak doğrudan
dikkate alınır.
b. Vergi Kanunları Açısından:

VUK 328 uyarınca, maddi duran varlık satışından elde edilen bedel ile birikmiş
amortismanların dikkate alındığı envanter değeri arasındaki fark kar ya da
zarar olarak dikkate alınır.

Aynı cins bir varlığın edinilmesi işletme için zaruri ise ya da işletme yöneticileri
tarafından konuya ilişkin bir karar alınmış olursa, mükellefler bu satıştan doğan
kazancı üç yıl boyunca özkaynak hesaplarında takip edebilirler.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Genel olarak satışın takibinde TMS ve VUK hükümleri esasen paralel iken
yenileme fonu uygulamasından yararlanıldığı durumda, kar yazılan tutar mali
kazancın tespitinde ticari kazançtan çıkarılabilecektir.
Dışarıdan Alınmışsa
Borçlanma Maliyetleri
Takas Yoluyla Elde Edilmişse
İşletme
Geliştirilmişse
İçerisinde
TMS 38 Maddi Olmayan
Duran Varlıklar
VUK
Maliyet bedeli
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.269,270,271)
Özellikli varlıklarda maliyete
eklenir, diğerlerinde doğrudan
faiz gideridir.
Vadeli satın almalarda
maliyete eklenir, kredili satın
almalarda işletme dönemine
ilişkin olanların maliyete
eklenmesi ihtiyaridir
Gerçeğe Uygun Değer
Emsal bedel (VUK/md.267)
Maliyet bedeli (sadece ar-ge
projelerinde ve sadece
geliştirme harcamaları
aktifleştirilir)
Maliyet Bedeli (KVK GT:1)
TMS açısından:
 İki yönteme göre;
 Maliyet Modeli:
Maliyet Bedeli – (Birikmiş Amortisman + Birikmiş Değer
Düşüklüğü Zararı)

Yeniden Değerleme Modeli:
Gerçeğe Uygun Değer – (Birikmiş Amortisman + Birikmiş
Değer Düşüklüğü Zararı)
TMS 38 Maddi Olmayan Duran
Varlıklar
Maliyet Modeli veya Yeniden
Değerleme Modeli
Sonraki Değerleme
TMS 36’ya Göre Geri Kazanılabilir
Tutar İle Defter Değeri Arasındaki
Fark Dikkate Alınır.
Değer düşüklüğü


Amortisman


Kuruluş Örgütlenme giderleri
Sınırsız yararlı ömre tabi
olanlar itfaya tabi değil.
Amortismana
Tabi
Tutar:
Varlığın Bedeli – Kalıntı Değeri
– Değer Düşüklüğü Tutarı
İşletmece Belirlenen Yararlı
Ömre Göre)
Kıst Amortisman var
Herhangi bir maddi duran
varlığın maliyetine dahil
olmadıkça doğrudan gider
yazılır (TMS 38 Prg.69).
VUK
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.269,270,271,272)
VUK/Md.317’de yer alan hükümler
doğrultusunda fevkalade amortisman
uygulaması kapsamında söz konusu
olabilir.
 İşletmede
bir
yıldan
fazla
kullanılan
ve
yıpranmaya
aşınmaya ve değerden düşmeye
maruz
kalan
MODV
(VUK/Md.313)
 Varlığın Kayıtlı Bedeli (VUK/Md.
313)
 Maliye Bakanlığı’nca Belirlenen
Faydalı Ömre Göre (VUK/md.
315)
 Kıst Amortisman yok
İhtiyari olarak aktifleştirilebilir
(VUK/Md.282) Aktifleştirilenler
eşit miktarlarda ve 5 yılda itfa
olunur (VUK/Md.326)
Ana Standart: TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Yatırım Amaçlı Gayrimenkul
Olumsuz Unsur

Mal veya hizmet üretiminde, tedarikinde veya idari amaçla
kullanılmak (TMS 16) veya

normal iş akışı çerçevesinde satılmak (TFRS 5) gibi amaçlardan ziyade,
Olumlu Unsur

kira geliri veya değer artış kazancı ya da her ikisini birden elde etmek
amacıyla sahibi veya finansal kiralama sözleşmesine göre kiracı
tarafından elde tutulan
gayrimenkullerdir.

Gayrimenkul: Arsa veya bina ya da binanın bir kısmı veya her ikisini
ifade eder.
YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLERİN
İLK ÖLÇÜMÜ
Satın Alma
Peşin Bedel
Vadeli Satın
Alma
Maliyet Bedeli
Eşdeğer Peşin
Tutarı
İşletmece İnşa Etme
Gerçeğe Uygun Değer
veya
Maliyet Bedeli
Takas Yolu İle Elde
Etme
Gerçeğe Uygun
Değer Veya
Defter Değeri
Satın Alınma
Vadeli Satın Alma
Finansal Kiralama
İşletmece İnşa
TMS 40 Yatırım Amaçlı
Gayrimenkuller
VUK
Maliyet Bedeli
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.269,270,271,272)
Eşdeğer Peşin Ödeme
Vade Farkları Maliyete
Tutarı
Dahildir
(Faizler Gider Yazılır)
Gerçeğe Uygun Değer İle Rayiç Bedel İle Asgari Kira
Asgari Kira Ödemelerinin
Ödemelerinin Bugünkü
Bugünkü Değerinden
Değerinden Düşük Olanı
Düşük Olanı
(VUK/Md. Mük. 290)
Gerçeğe Uygun Değer veya
Maliyet Bedeli
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.271)
Sonraki Değerleme
Maliyetin Belirlenmesi
Borçlanma Maliyetleri
Değer düşüklüğü
Amortisman
TMS 40
VUK
Maliyet Bedeli veya Gerçeğe
Uygun Değer
Kullanıma Hazır Hale
Getirilinceye Kadar Yapılan
Harcamalar+Günlük Bakım
Onarım Dışında Kalan
Harcamalar
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.269,270,271,272)
Elde Edilmesi veya Değerinin
Artırılması Münasebetiyle Yapılan
Harcamalar (Normal Tamir Bakım
Harcamaları Hariç)
(VUK/Md.269,270,271,272)
Özellikli varlıklarda maliyete
eklenir, diğerlerinde doğrudan
faiz gideridir.
Vadeli satın almalarda maliyete
eklenir, kredili satın almalarda
işletme dönemine ilişkin olanların
maliyete eklenmesi ihtiyaridir.
VUK/Md.317’de yer alan
hükümler doğrultusunda
Maddi Duran Varlıklardaki Gibi
fevkalade amortisman uygulaması
kapsamında söz konusu olabilir.
TMS 16 İle Aynı (Gerçeğe Uygun Varlığın Kayıtlı Bedeli (VUK/Md.
Değerle Değerlenenler İçin
313) Maliye Bakanlığı’nca
Amortisman Uygulamasına Son
Belirlenen Faydalı Ömre Göre
Verilir)
(VUK/md. 315)
a. TMS Açısından:

Gayrimenkulün inşası veya geliştirilmesi sırasında ortaya çıkan aşırı
tutarda artık malzeme, kayıp işçilik veya diğer kaynaklar gibi normalin
üzerinde gerçekleşen harcamalar doğrudan giderleştirilir.
b. Vergi Kanunları Açısından:

Vergi uygulamasında tam maliyet esası geçerlidir ve iktisadi kıymetin
iktisap edilmesine ilişkin tüm maliyetler, normalin üzerinde bile olsa,
varlığın maliyet bedeline dahil edilir.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Varlığa ilişkin aşırı maliyet kapsamında doğrudan gider yazılan
tutarların amortisman etkisinde arındırılmış kısmı ticari kara eklenir.
a. TMS Açısından:
İki yönteme göre;

Maliyet Bedeli: TMS 16 hükümlerine göre değerlenir.

Gerçeğe Uygun Değer: Bu yöntemi seçmiş olan bir işletme yatırım amaçlı
gayrimenkulün gerçeğe uygun değerindeki değişimden kaynaklanan kazanç
veya kaybı, oluştuğu dönemde kâr veya zarara dahil eder.
b. Vergi Kanunları Açısından:
Maddi duran varlıkların, ilk ve sonraki muhasebeleştirilmelerinde kullanılan
değerleme ölçüsü, maliyet bedelidir.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:
Maliyet bedeli yönteminin seçilmesi durumunda, TMS ile VUK arasında bir
fark gözlenmezken, gerçeğe uygun değer yöntemi tercih edildiğinde, gerçeğe
uygun değerin durumuna göre gerekli düzeltmelerin yapılması gerekmektedir.
a. TMS açısından:

Maliyet Bedeli Yönteminde: Amortisman ayırma işlemlerine TMS 16
hükümleri çerçevesinde devam edilir.

Gerçeğe Uygun Değer Yönteminde: Yatırım amaçlı gayrimenkullerde
amortisman uygulamasına son verilir.
b. Vergi Kanunları açısından:

Maliye Bakanlığı’nın belirlediği faydalı ömre göre, yatırım amaçlı
gayrimenkuller amortismana tabi tutulur.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Maliyet bedeli yöntemine göre vergi kanunları uyumludur. Gerçeğe
uygun değer yöntemi ile değerlenen yatırım amaçlı gayrimenkullere
isabet eden amortisman tutarı ticari kardan çıkarılır.
a. TMS açısından:

Maliyet Bedeli Yönteminde: Yatırım amaçlı gayrimenkullerde değer
düşüklüğü zararı, varlığın defter değerinin geri kazanılabilir tutarını aşan
kısmını ifade eder. (TMS 16)

Gerçeğe Uygun Değer Yönteminde: Yatırım amaçlı gayrimenkulün gerçeğe
uygun değerindeki değişimden kaynaklanan kazanç veya kayıp, oluştuğu
dönemde kâr veya zarara dahil edilir.
b. Vergi Kanunları açısından:

VUK 317 uyarınca, afetler, yeni icatlar ya da cebri aşınma sonucu maddi duran
varlığın değerini kısmen veya tamamen yitirmesi sonucu belirlenecek fevkalade
ekonomik ve teknik amortisman oranları kullanılarak, varlığın değerinin
düşürülmesi mümkündür.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Fevkalade amortisman oranı tespit edilmişse, buna isabet eden tutar ile değer
düşüklüğü bedeli kıyaslanıp gerekli düzeltmeler yapılacaktır.

Eğer böyle bir oran belirlenmediyse, söz konusu değer düşüklüğünün tamamı
ticari kara eklenmelidir.
Satış Amaçlı Elde Tutulan Varlıklar:


•
•
•
•
•
İşletmede bir yıl içerisinde satılması amaçlanan ve
bu durumun kesine yakın olduğu duran varlıklardır.
Varlığın satışa hazır durumda olması
İşletme yönetiminin satışı taahhüt etmiş olması
Satışın en fazla bir yıl içinde (işletmenin kontrolü dışındaki
olaylar ve koşullar hariç) gerçekleşme olasılığının olması
Varlığın gerçeğe uygun değeri ile uyumlu bir fiyattan
pazarlanıyor olması
Alıcı arayışının aktif bir şekilde yapılıyor olması
TFRS 5
VUK
Satış Amaçlı
Defter Değeri İle Satış Maliyetleri
Düşülmüş Gerçeğe uygun Değerinden
Düşük Olanı
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.269,270,271,272)
Ortaklara Dağıtılacak
Defter Değeri İle Dağıtım Maliyetleri
Düşülmüş Gerçeğe uygun Değerinden
Düşük Olanı
Maliyet Bedeli
(VUK/Md.269,270,271,272)
Özellikli varlıklarda maliyete eklenir,
diğerlerinde doğrudan faiz gideridir.
Vadeli satın almalarda maliyete
eklenir, kredili satın almalarda
işletme dönemine ilişkin olanların
maliyete eklenmesi ihtiyaridir.
Borçlanma Maliyetleri
Değer düşüklüğü
Amortisman
Defter Değeri İle Satış Maliyetleri
Düşülmüş Gerçeğe Uygun Değer
Arasındaki Fark Kadar
Uygulanmaz
VUK/Md.317’de yer alan
hükümler doğrultusunda
fevkalade amortisman uygulaması
kapsamında söz konusu olabilir.
Varlığın Kayıtlı Bedeli (VUK/Md.
313) Maliye Bakanlığı’nca
Belirlenen Faydalı Ömre Göre
(VUK/md. 315)
a. TMS Açısından:

Bir varlığın başlangıçta veya daha sonrasında, defter değerinin, satış
maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değerini aşan kısmı değer
düşüklüğü zararı olarak dikkate alınır.
b. Vergi Kanunları Açısından:

VUK 317 uyarınca, afetler, yeni icatlar ya da cebri aşınma sonucu
maddi duran varlığın değerini kısmen veya tamamen yitirmesi sonucu
belirlenecek fevkalade ekonomik ve teknik amortisman oranları
kullanılarak, varlığın değerinin kaybedilmesi mümkündür.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:

Fevkalade amortisman oranı tespit edilmişse, buna isabet eden tutar ile
değer düşüklüğü bedeli kıyaslanıp gerekli düzeltmeler yapılacaktır.

Eğer böyle bir oran belirlenmediyse, söz konusu değer düşüklüğünün
tamamı ticari kara eklenmelidir.
a. TMS açısından:
 Eğer ilgili varlık için değer düşüklüğü gider olarak
dikkate alınmışsa, bu gidere isabet edecek tutarda
değer artışı gelir olarak dikkate alınır. Daha fazla
değer atışı ölçüm yöntemi gereği dikkate alınmaz.
b. Vergi Kanunları Açısından:
 Maddi duran varlıkların, ilk ve sonraki
muhasebeleştirilmelerinde kullanılan değerleme
ölçüsü, maliyet bedelidir.
c. Ticari-Mali Kar Karşılaştırması:
 Daha önce gider kaydedilmiş tutarlara ilişkin ortaya
çıkan ve gelir olarak dikkate alınan değer artışları mali
karın tespitinde ticari kardan çıkarılır.

Hasılat: Ortakların sermayeye katkıları dışında,
özkaynakta artışla sonuçlanan ve işletmenin
dönem içindeki olağan faaliyetlerinden elde
edilen brüt ekonomik fayda tutarıdır.



-
-
Mal satışları,
Hizmet sunumları ve
İşletme varlıklarının başkaları tarafından
kullanılmasından sağlanan;
Faiz,
İsim hakkı ve
Temettüler


Ekonomik Faydaların İşletmeye Girişinin
Muhtemel Olması
Güvenilir Şekilde Ölçülmesi


Ölçüm: Gerçeğe Uygun Değer
Gerçeğe Uygun Değer: Karşılıklı pazarlık
ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir
varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun ödenmesi
durumunda ortaya çıkması gereken tutardır.
Hasılat, işletme tarafından uygulanan ticari
iskontolar ve miktar indirimleri de göz önünde
tutularak, alınan veya alınacak olan bedelin
gerçeğe uygun değeri ile ölçülür.

Takasa konu edilen mal veya hizmetler benzer
özelliklere ve değere sahip değilse hasılat yaratıcı bir
işlem olarak değerlendirilmez.

Takasa konu edilen birbirinden farklı mal veya
hizmetlerin değiştirilmesinde, takas hasılat yaratan bir
işlemdir ve hasılat, alınan mal veya hizmetlerin
gerçeğe uygun değerinden transfer edilen nakit ve
nakit benzerleri tutarının düşülmesi suretiyle
hesaplanır. Alınan değerlerin gerçeğe uygun değeri
belirlenemiyorsa hasılat, elden çıkarılan mal veya
hizmetlerin gerçeğe uygun değerine varsa transfer
edilen nakit ve nakit benzerleri tutarının eklenmesi
suretiyle hesaplanır.

Vadeli satış işlemlerinde satış bedelinin gerçeğe uygun
değeri gelecekteki tüm tahsilatların emsal faiz oranı ile
iskonto edilmesi yoluyla belirlenir. Dolayısıyla peşin
bedel ile vadeli bedel arasındaki tutar, faiz geliri olarak
dikkate alınır.

Bir ürünün satış bedeli ayrıştırılabilir nitelikteki
satış sonrası servis hizmetlerini de içeriyorsa,
servis hizmetine ilişkin bedel bu hizmetin
verildiği dönemlerde hasılat yazılır.
(TMS 11 Uyarınca İnşaat Sözleşmeleri Dahil)
 Tamamlanma Yüzdesi Yöntemi:
 Hasılat tutarının güvenilir biçimde ölçülebilmesi;
 İşleme
ilişkin ekonomik yararların işletme
tarafından elde edileceğinin muhtemel olması;
 Raporlama
dönemi sonu itibariyle işlemin
tamamlanma düzeyinin güvenilir biçimde
ölçülebilmesi ve
 İşlem için katlanılan maliyetler ile işlemin
tamamlanması için gereken maliyetlerin güvenilir
biçimde ölçülebilmesi.
HİZMET SUNUMLARINA İLİŞKİN
HASILATIN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
(TMS 11 DAHİL)
Sonucun Güvenilir
Şekilde Tahmin
Edilmesi
Sonucun Güvenilir
Şekilde Tahmin
Edilememesi
Tamamlanma Yüzdesi
Yöntemi
Katlanılmış Maliyetlerden
Geri Kazanılması Muhtemel
Olan Tutar Kadar
Sonucun Güvenilir Şekilde
Tahmin Edilememesi ve
Maliyetlerin Geri
Kazanılmasının Muhtemel
Olmaması
Maliyetler Gider Yazılır
Hasılat Kaydı Yapılmaz


Etkin faiz yöntemi uygulanır.
Faiz içeren bir menkul kıymetin ediniminden önce
ödenmemiş faizin tahakkuku durumunda;
sonradan tahsil edilen faiz, edinim öncesi ve
edinim sonrası dönemlere ayrılır ve yalnızca
edinim sonrasına ait kısım hasılat olarak finansal
tablolara yansıtılır.


İlgili sözleşmenin özü dikkate alınarak,
Tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilir.

Hissedarların tahsil etme hakları ortaya çıktığında
finansal tablolara yansıtılır

Daha önce finansal tablolara yansıtılmış olan
hasılat tutarının tahsil edilebilirliği konusunda bir
belirsizlik ortaya çıktığında, tahsil edilemeyen
veya tahsil edilebilmesi muhtemel olmaktan çıkan
tutar
başlangıçta
hasılat
olarak
muhasebeleştirilmiş tutarın düzeltilmesi yerine,
gider olarak finansal tablolara yansıtılır.
TMS 18 HASILAT
VERGİ KANUNLARI
Gerçeğe Uygun Değer
Satış Bedeli
Vadeli Satış
Vade Farkı Hariç Nakit Tutar
Vade Farkı Dahil Satış Bedeli
Takas
Birbirinden Farklı Mal veya
Hizmetlerin Değiştirilmesinde
Gerçeğe Uygun Değer
Emsal Bedel
(VUK/Md. 267)
Tamamlanma Yüzdesi
(Dönemsel)
Dönemsellik Esası
Peşin Bedelli Satış
Hizmet
Faiz
Karşılık Ayırma
Etkin Faiz Yöntemi
Basit Faiz
(Bileşik Faiz)
Daha Önce Hasılat Yazılan Bir
Tutarın Tahsil Edilebilirliği
VUK/md. 322 veya 323 ‘te Yer Alan
Konusunda Belirsizlik Oluşursa
Şartların Sağlanması Gerekir
Bu Tutar Gider Yazılır

Kiralama: Kiraya verenin bir varlığın kullanım
hakkını, bir ödeme veya ödeme planı karşılığında,
taraflarca kararlaştırılmış bir zaman süresince
kiracıya devrettiği sözleşmedir.

KAPSAM: Aşağıda yer alanlar hariç her çeşit
kiralama işleminin muhasebeleştirilmesi:
◦ Maden, petrol, doğalgaz ve benzeri yeniden
teşekkülü mümkün olmayan kaynakların
araştırılması ve kullanılmasına ilişkin kiralama
işlemleri ve
◦ Sinema filmleri, videokasetler, oyunlar, el yazıları,
patentler ve telif hakları gibi hak ve ürünlerin
lisans anlaşmaları.
KİRALAMA İŞLEMLERİ
Finansal Kiralama
Faaliyet Kiralaması
Risk ve faydaların tamamen devredildiği
kiralamalar
Finansal kiralama haricindeki
kiralamalar


TANIM: Bir varlığın mülkiyetine sahip olmaktan kaynaklanan her türlü risk ve
yararların devredildiği sözleşmedir.
Aşağıdaki şartların tek başlarına ya da bir arada olduğu sözleşmeler finansal
kiralama sözleşmeleri olarak nitelendirilir:
◦ Kiralanan varlığın mülkiyetinin kiralama süresi sonunda veya daha önce
kiracıya geçeceğinin öngörülmesi;
◦ Kiracıya, kiralanan varlığı buna ilişkin opsiyonun kullanım tarihinde
oluşması beklenen gerçeğe uygun değerinden çok daha düşük bir bedelle
satın alma opsiyonu verilmesi nedeniyle, kiralama sözleşmesinin başlangıcı
itibariyle kiracı tarafından bu opsiyonun kullanılacağının beklenmesi;
◦ Mülkiyet kiracıya geçmeyecek olsa da, kira süresinin kiralanan varlığın
ekonomik ömrünün büyük bir bölümünü kapsaması (VUK/mük. 290: %80);
◦ Kiralama sözleşmesinin başlangıcı itibariyle, asgari kira ödemelerinin
bugünkü değerlerinin, en az, kiralanan varlığın gerçeğe uygun değerine
eşit olması ve (VUK/mük. 290: %90)
◦ Kiralanan varlığın, üzerinde büyük değişiklikler yapılmadığı sürece, sadece
kiracı tarafından kullanılabilecek özel bir yapıda olması.






Sözleşme süresinin sonunda mülkiyet genelde
kiracıya geçmez
Varlık ekonomik ömrü boyunca birden fazla
faaliyet kiralamasına konu edilebilir
Kira ödemelerinin bugünkü değeri bugünkü satın
alma bedelinin çok altındadır
Bakım, onarım ve sigorta giderleri kiralayana
aittir
Önceden belirlenen süreler içinde sözleşme iptal
edilebilir
Ekseriyetle gemi, uçak, taşıt araçları konu edilir


-
-
İlk Kayıt: Kiralanan varlığın gerçeğe uygun değeri ile
asgari kira ödemelerinin bugünkü değerinden düşük
olanı ile varlık ve borç olarak muhasebeleştirilir.
Sonraki Ölçüm: Kira ödemeleri borç anapara ödemesi
ve faiz giderleri olarak muhasebeleştirilir. Varlık
olarak muhasebeleştirilen tutar amortismana tabi
tutulur:
Varlığın kiralama süresi sonunda kiracı tarafından satın
alınacağı kesine yakınsa, yararlı ömür esasına göre (TMS 16
ve TMS 38)
Varlığın kiralama süresi sonunda kiracı tarafından satın
alınacağı kesin değilse, kiralama süresi ile yararlı ömründen
kısa olanı dikkate alınır.

İlk Ölçüm: Net kiralama yatırımı tutarına eşit
tutarda bir alacak olarak muhasebeleştirirler.

Net Kiralama Yatırımı: Brüt kiralama yatırımının,
kiralama işleminde zımnen yer alan faiz oranında
iskonto edilen kısmıdır (Bugünkü Değer).
Brüt Kiralama Yatırımı: Kiralama süresince elde
edilecek kira gelirlerinin nominal tutarları toplamıdır.
Brüt Kiralama Yatırımı – Net Kiralama Yatırımı = Faiz
Geliri
Üretici veya Satıcı Konumundaki Kiraya Verenler İçin:
Gerçeğe Uygun Değer – Defter Değeri = Satış
Karı/Zararı



Yapılan kira ödemeleri doğrusal (eşit)
olarak kiralama süresi boyunca gider
olarak muhasebeleştirilir.
 Doğrusal amortisman yöntemi
çerçevesinde gider olarak
muhasebeleştirilir (Tüm Kira Bedelinin
Peşin Ödenmesi Durumunda).


Örnek: X, yerel bankalar tarafından üzerinde görüş birliğine
varılmış tahmin uyarınca, gelecekteki beş yıl boyunca genel fiyat
seviyesi endeksinin, devlet tarafından yayımlandığı şekliyle, yıllık
ortalama % 10 artacağının öngörüldüğü bir ülkede faaliyet
göstermektedir. X, bir faaliyet kiralaması kapsamında Y’den beş yıl
için bir ofis yeri kiralamıştır. Kira ödemeleri, gelecekteki beş yıllık
dönem boyunca beklenen yıllık %10 genel enflasyonu yansıtacak
şekilde aşağıdaki gibi yapılandırılmıştır:
1. Yıl : 100.000 TL
2. Yıl : 110.000 TL
3. Yıl : 121.000 TL
4. Yıl : 133.000 TL
5. Yıl : 146.000 TL
Toplam: 610.000 TL
Dönemler İtibariyle Gider Yazılacak Tutar:
610.000 / 5 = 122.000 TL
Kiralama süresi boyunca doğrusal yöntem
uygulanmak
suretiyle
gelir
olarak
muhasebeleştirilir.
 Kira gelirinin elde edilmesinde katlanılan
maliyetler, amortismanlar dahil olmak
üzere, gider olarak muhasebeleştirilir.


Bir varlığın satışını ve yine aynı varlığın geri
kiralanmasını içerir. Kira ödemeleri ve satış
fiyatı, bunlar bir bütün olarak müzakere
edildiğinden, genellikle birbirlerine bağımlıdır.
Finansal Kiralama İse: Satış gelirlerinin defter
değerinin üzerindeki kısmı satıcı-kiraya veren
tarafından hemen gelir olarak muhasebeleştirilmez;
ertelenir ve kiralama süresi boyunca itfa edilir.
 Faaliyet Kiralaması İse:
 Satış fiyatı gerçeğe uygun değere eşit veya altında
ise,
her
türlü
kar
veya
zarar
hemen
muhasebeleştirilir,
 Satış fiyatı gerçeğe uygun değerin üzerinde ise,
aradaki fark kiralama süresi boyunca gelir
tablosuna aktarılır.

TMS 17
İlk Kayıt
KİRACI
Sonraki Ölçüm
İlk Kayıt
KİRALAYAN
VUK
Gerçeğe Uygun Değer ile
Rayiç Bedel İle Asgari Kira
Asgari Kira Ödemelerinin
Ödemelerinin Bugünkü
Bugünkü Değerinden Düşük Değerinden Düşük Olanı
Olanı
(VUK/Md. 266-Mük. 290)
Ana Para Ödemeleri ve
Ana Para Ödemeleri ve Faiz
Faiz Giderleri +
Giderleri + Amortisman
Amortisman
(VUK/Md. Mük. 290)
Brüt Kiralama Yatırımı ile
Brüt Kiralama Yatırımı ile
Net Kiralama Yatırımı
Net Kiralama Yatırımı
Hesaplaması
Hesaplaması
(Satış + Faiz Gelirleri)
(Satış + Faiz Gelirleri)
Sonraki Ölçüm
Alacağın Tahsili + Faiz
Gelirleri
Alacağın Tahsili +Faiz
Gelirleri
(VUK/Mük. Md. 290)
Satıcı veya
Üretici
Gerçeğe Uygun Değer –
Defter Değeri = K/Z
Rayiç Bedel – Maliyet
Bedeli = K/Z
Satış ve Geri
Kiralama İşlemleri
TMS 17
VUK
Kiralayan Satıştan Doğan Kar
veya Zararı Kira Süresi
Boyunca İtfa Eder
Satış ve Kiralama İşlemi Ayrı
İşlemlerdir ve Kar/Zarar
Satışın Yapıldığı Dönem
Muhasebeleştirilir
TMS 17
Kiracı
VERGİ KANUNLARI
Kira Ödemeleri Doğrusal Olarak Döneme İlişkin Kira Gideri Gider
Gider Yazılır
Yazılır
Kiralayan
Doğrusal Olarak Gelir Yazılır
Döneme İlişkin Kira Geliri Gelir
Yazılır
Amortisman
Kiralayan Amortismana Tabi
Tutar
Kiralayan Amortismana Tabi
Tutar
Satış ve Geri Kiralama
Gerçeğe Uygun Değer
Üzerinden Gerçekleşti İse:
Kar/Zarar Derhal
Muhasebeleştirilir.
Gerçeğe Uygun Değerin
Üzerinde İse: Kar Kira Süresi
Boyunca İtfa Edilir
Satış İşleminden Doğan Kar/Zarar
Satışın Yapıldığı Dönem
Muhasebeleştirilir
KOBİ TFRS İLE
TMS/TFRS
DEĞERLEME
FARKLILIKLARI




Borçlanma Maliyetleri Gider Yazılır
Araştırma ve Geliştirme Giderleri Doğrudan
Gider Yazılır
Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıklarda
Yeniden Değerleme Seçeneği Bulunmamaktadır
Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerde Gerçeğe Uygun
Değer Tespit Edilemiyorsa, Maliyet Bedeli İle
Değerlenir
TEŞEKKÜRLER!