Transcript anonim şirket esas sözleşme değişiklikleri

YENİ TTK’ DA
ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ,
BAĞIMSIZ DENETİM,
TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI VE
FİNANSAL TABLOLARA ETKİSİ
HAZIRLAYAN
YMM. V. ARİF ŞİMŞEK
1
LİMİTED VE ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMELERİ
YAPILMASI GEREKEN DEĞİŞİKLİKLER
VE
İZLENECEK YOLLAR
2
Şirketler esas sözleşmelerini Kanunun yayımı tarihinden
(yeni TTK yayım tarihi 14.02.2011 ) itibaren on sekiz ay
içinde Türk Ticaret Kanunu’yla uyumlu hale getirirler.
Aksi halde, kanuna uygun olmayan hükümler yok
hükmünde
sayılmakta.
Buna göre; şirketlerin esas sözleşmelerini, 14.08.2012
tarihine kadar yeni TTK ile uyumlu hale getirmeleri
gerekmekte.
3
Yeni TTK ile ultra vires diye anılan kavram
kaldırılmakta.
Md. 125
Artık işletme konusu, şirketlerin hak ehliyetinin
sınırını çizmemekte.
1 temmuz 2012 tarihinden itibaren işletmeler, ana
sözleşmelerinde sayılan faaliyet konularından başka
işler de yapabilecek.
Bu işlemler nedeniyle üçüncü kişiye karşı sorumlu
olacak. Bu sebeple şirketlerin, ileride belki yapabiliriz
düşüncesiyle faaliyet konularını çok geniş tutmalarına
gerek kalmamakta.
4
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Limited şirketin, eski Kanuna göre en az iki kişi ile
kurulması şartken, yeni Kanuna göre bir kişi ile
kurulması mümkündür. Ortak sayısı yine elliden fazla
olamayacak.
Eski kanunda olduğu gibi sözleşme değişiklikleri yine
müdürler tarafından hazırlanır, ortaklar kurulu
toplantıya çağrılır. Aksi sözleşmede öngörülmediği
takdirde, sözleşme, esas sermayenin üçte ikisini temsil
eden ortakların kararı ile değiştirilir ( Md. 589 ).
5
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Asgari sermaye tutarı 5.000 TL’ den, 10.000 TL’
ye çıkarılmıştır. Sermayesi, asgari sermaye
tutarının altında olan şirketlerin en geç
14.02.2014’ e kadar sermayelerini arttırmaları
gerekmekte ( 6103/20 ).
Sermayenin
Türk
Ticaret
Kanunu’nda
öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak
genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz,
kararlar toplantıda mevcut oyların çoğunluğu
ile alınır ( 6103/20 ).
6
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Sermayenin taksitle ödenmesi kuralı
kaldırılmış, kurucuların, sermayenin
tamamını taahhüt etmeleri ve nakit
kısmı
hemen
ve
tamamen
ödemeleri hükmü getirilmiş (Md.
585).
7
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Eskiden olduğu gibi ayni sermaye konulması
mümkündür. Yeni TTK ile ayni sermayeye fikri
mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da eklenmiştir.
Ayni sermaye konulacak ise bunların değerlerinin
bilirkişiler tarafından belirlenmesi gerekmekte.
Şirketin merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret
mahkemesine başvuru yapılmalı ve mahkemece atanan
bilirkişilerce düzenlenen “değerleme raporu” alınmalı.
8
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Şirket sözleşmesinde eski kanunda olduğu gibi şimdi
de ilanların ne şekilde yapılacağı da belirtilmeli.
Burada amaç, ortaklara ve diğer ilgililere yapılacak
olan ilanın şeklidir.
9
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Eski TTK’ da aksi kararlaştırılmış olmadıkça, ortaklar hep
birlikte müdür sıfatıyla şirketin idare ve temsiline
mecburdurlar. Yeni TTK ile şirketin yönetimi ve temsili
şirket sözleşmesi veya genel kurul kararı ile düzenlenir.
Eskiden olduğu gibi, şirket sözleşmesi veya genel kurul
kararı ile, şirketin idare ve temsili, ortaklardan bir veya
birkaçına ya da ortak olmayan kimselere bırakılabilir.
Ancak eskiden olduğu gibi ortaklardan en az bir kişinin
müdür olarak seçilmesi gerekir.
10
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Yeni TTK’ya göre, şirket müdürlerinden en az birinin
ikametgahının Türkiye’de bulunması ve bu müdürün de
şirketi tek başına temsile yetkili olması şarttır (Md. 628).
Aksi halde , ticaret sicili müdürü tarafından şirkete verilen
süre içinde gerekenin yapılmadığı tespit edilirse, şirketin
feshi mahkemeden istenecek (Md. 628).
11
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Yeni TTK’ya göre, müdürler birden fazlaysa bunlardan biri
genel kurul tarafından müdürler kurulu başkanı olarak
atanacak. Birden fazla müdürün varlığı halinde, kararlar
çoğunlukla alınacak, eşitlik halinde başkanın oyu üstün
sayılacak (6102/ 624).
Eğer, Eski TTK uyarınca tüm ortaklar hep birlikte müdür
sıfatıyla işleri idare ve şirketi temsil ediyorsa, en geç 1 ekim
2012 tarihine kadar şirket genel kurulunca müdür veya
müdürlerin seçilmesi gerekmekte. (6103/ 24).
Bu durumda limited şirketlerin esas sözleşmelerinde müdürler
kurulu başkanının ve müdürlerin kim olduğu özellikle iki
müdürden oluşan limited şirketlerde oy eşitliğinin
çözümlenebilmesi için belirtilmeli.
12
LİMİTED ŞİRKET SÖZLEŞMELERİ
Eski kanuna göre limited şirketin müddetinin
belirtilmesi zorunlu iken yeni Kanun ile şirketin
müddetinin belirtilmesi zorunluluğu kaldırılmış,
şirket müddetinin ancak, şirket sözleşmesinde
öngörülmesi şartıyla bağlayıcı olacağı hükmü
getirilmiştir.
13
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Anonim şirketin en az beş kişi tarafından
kurulabilmesine ilişkin eski TTK hükmü kaldırılmış, bir
kişiyle de kurulabilmesine olanak tanınmış. Kurucu
kişi, eskiden olduğu gibi gerçek veya tüzel kişi
olabilecek.
Anonim şirket, genel kurulun alacağı bir karar ile ana
sözleşmesini değiştirebilir. Bu karar, şirketin internet
sitesi ile Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ilan edilir.
14
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Yeni TTK ile anonim şirketler için iki tür sermaye
esası öngörülmüştür; çıkarılmış sermaye ve kayıtlı
sermaye (Md. 332).
Buna göre, eski TTK’ da olduğu gibi yeni TTK’da da
esas sermaye tutarı en az 50.000 TL olarak
belirlenmiş, kayıtlı sermaye sistemini seçmiş anonim
şirketler içinse bu tutar 100.000 TL olarak
belirlenmiş. Esas sözleşmede, şirketin hangi
sermaye sistemini seçtiğinin ve sermaye tutarının
belirtilmesi gerekir.
15
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME
DEĞİŞİKLİKLERİ
Esas sermayeyi oluşturan, nakden ödenmesi
taahhüt edilmiş payların itibari değerlerinin en
az % 25’i bir bankaya, şirket adına açılmış ve
sadece şirket tarafından kullanılabilecek özel
hesaba yatırılmalı, bu durumu teyit eden, Ticaret
Sicili Müdürlüğü’ne hitaben banka tarafından
düzenlenen banka mektubu alınmalı. Esas
sermayenin % 75’ lik kısmı ise şirketin tescilini
izleyen 24 ay içerisinde ödenmeli (Md. 344).
16
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Eskiden olduğu gibi ayni sermaye konulması mümkün.
Yeni TTK ile ayni sermayeye, fikri mülkiyet hakları ile
sanal ortamlar da eklenmiştir.
Ayni sermaye konulacak ise bunların değerlerinin
bilirkişiler tarafından belirlenmesi gerekmekte. Bunun
için şirketin merkezinin bulunacağı yerdeki asliye ticaret
mahkemesine başvuru yapılmalı ve mahkemece atanan
bilirkişiler tarafından düzenlenen “değerleme raporu”
alınmalı.
Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi
gelmemiş alacaklar sermaye olarak konulamaz.
17
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Yeni TTK‘ ya göre yönetim kurulu üyelerinin sayıları esas
sözleşmede belirtilmesi zorunlu kayıtlar arasında. Şirket
adına imza koymaya yetkili olanlar da eskiden olduğu
gibi esas sözleşmede belirtilecek (Md. 339).
Ayrıca yeni TTK’ da ilk yönetim kurulu üyeleri esas
sözleşme ile atanır hükmü yer almakta. Bu durumda ilk
yönetim kurulu üyelerine ilişkin bilgiler esas sözleşmede
yer almalı.
18
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Eski TTK’ya göre yönetim kurulunun en az üç
kişiden oluşması gerekirken, yeni TTK ile 1
Temmuz 2012 tarihinden itibaren bir kişiden
oluşabilecek (Md. 359).
Yeni TTK ile şirket ortağı olmayan kişiler
yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilecek ve bu
görevlerine ortak olmadan başlayabilecek. (Eski
TTK’ ya göre, göreve başlayabilmeleri için
şirkete ortak olmaları gerekmekteydi).
19
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Eski TTK’da olduğu gibi yeni TTK’da da yönetim
kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev
yapmak üzere seçilebilecek.
Esas sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, görev
süresi sona eren kişiler tekrar yönetim kurulu
üyeliğine seçilebilecek. Bu sebeple yönetim
kurulu üyelerinin tekrar seçilip seçilemeyeceğine
ilişkin kurallar esas sözleşmede düzenlenmeli.
20
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
01.07.2012’ de görevde bulunan yönetim kurulu
üyelerinin, görevden alınmaları veya üyeliğin başka
bir sebeple boşalması hali hariç, sürelerinin sonuna
kadar görevlerine devam edecekleri, ancak, tüzel
kişinin temsilcisi olarak yönetim kurulu üyesi
seçilmiş bulunan gerçek kişinin, yeni TTK’nın
yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde istifa
edeceği, onun yerine tüzel kişinin ya da başkasının
seçilmesi gerektiği hüküm altına alınmıştır. ( 6103
sayılı Kanun’un 25 md.)
21
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME
DEĞİŞİKLİKLERİ
Yönetim kurulu üyelerinin, yönetim
kurulu
toplantılarına
elektronik
ortamda katılmaları ile ilgili koşullar
esas sözleşmede düzenlenmeli.
22
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Genel kurul toplantı nisaplarına ilişkin
düzenlemeler esas sözleşmede belirtilmeli.
( Yürürlükten itibaren 6 ay içinde ) (6103 Md.
26).
Eski TTK’ da olduğu gibi yeni TTK’ ya göre de
olağan genel kurul toplantısının her faaliyet
dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılması
gerekmekte.
23
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Sermayenin artırımına, esas sermaye sisteminde genel kurul,
kayıtlı sermaye sisteminde ise yönetim kurulu karar verir (Md.
456). Esas sermaye sisteminde sermaye artırımı, kayıtlı sermaye
sisteminde ise kayıtlı sermaye tavanı artırımı ile ilgili
düzenlemeler esas sözleşmede yapılmalı.
Sermayenin TTK’ da öngörülen tutara yükseltilmesi için yapılacak
genel kurullarda toplantı nisabı aranmaz, kararlar toplantıda
mevcut oyların çoğunluğu ile alınır ( 6103 Md. 20 ).
Sermayenin azaltılması ile ilgili olarak yeni TTK’ da düzenlenen
madde genel olarak mevcut TTK ile aynıdır. Yapılan değişiklik,
işlem denetçisinin, sermayenin azaltılmasına rağmen şirket
alacaklarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifin,
şirkette mevcut olduğuna dair bir rapor hazırlaması gerektiği,
aksi halde sermaye azaltılmasına izin verilmeyeceğidir (Md. 473).
24
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Yeni TTK ile sermayenin küçük bir kısmının
ödenmemiş olması, dış kaynaklardan yapılacak
sermaye artırımına engel teşkil etmeyecek.
Sermaye artırımı iç kaynaklardan yapılırsa,
sermaye
artırımının
hangi
kaynaklardan
karşılandığı, bu kaynakların gerçekliği, yönetim
kurulu beyanında belirtilmeli (Md. 456). Eski TTK’ ya
göre, esas sermaye tamamen ödenmedikçe
sermaye artırımına gidilemez.
25
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Kayıtlı sermaye
Yeni TTK, halka açık olmayan şirketlerin de kayıtlı
sermaye sistemini seçmelerine imkan tanımakta. Bunun
için, yönetim kuruluna sermayenin belirlenen tavana
kadar artırılması hususunda ana sözleşmede özel yetki
verilmesi gerekmekte. İşbu yetki süresi en fazla 5 yıl
olabilir (Md. 460).
Kayıtlı sermaye sisteminin kabulü, sistemden çıkma ya
da çıkarılma gibi hususlara ilişkin ayrıntılı düzenleme
Bakanlık tarafından çıkarılacak Kayıtlı Sermaye Tebliği ile
belirlenecek.
26
ANONİM ŞİRKET ESAS SÖZLEŞME DEĞİŞİKLİKLERİ
Son olarak, Anonim ve limited şirket,
Kurucuların şirket esas sözleşmesindeki imzalarının noterce
onaylandığı tarihte kurulmuş sayılacak.
Şirket, ticaret siciline tescil edildiği tarihte de tüzel kişilik
kazanacaktır.
Kuruluş işlemlerine, 1 Temmuz 2012 öncesinde başlanılmasına
karşın bu tarih öncesinde ticaret siciline tescil edilerek tüzel
kişilik kazanmamış olan anonim şirketlerin, şirket esas sözleşmesi
yapılmış ve kurucuların imzaları noter tarafından onaylanmışsa,
bu onay tarihinden itibaren bir ay içinde şirketin tescili için
ticaret siciline başvurulduğu takdirde, kuruluşa ESKİ TTK
hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiş.
27
YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’ NDA DENETİM
28
Denetçi Kavramı Değiştiriliyor
Mevcut düzenlemede;
• Tek bir denetçi öngörülmüştür. ( Murakıplık )
• Denetçi/Murakıp şirketin organı niteliğindedir. ( Bağımsız
değildir. )
• Denetçinin mesleki bilgi sahibi olması zorunluluğu yoktur.
29
Yeni düzenlemede;
• Üç farklı denetçi öngörülmüştür (Md. 399)
1) Bağımsız Denetçi
2) İşlem Denetçisi
3) Özel Denetçi
• Denetçi, şirketin organı olmaktan çıkarılmış, denetçinin “bağımsız olması”
zorunluluğu getirilmiştir.
• Şirketin büyüklüğü baz alınarak iki farklı bağımsız denetçi türü öngörülmüş.
(Md. 400)
1) Büyük İşletmelerde: “Bağımsız Denetim Kuruluşu”
2) KOBİLER’ de: “SMMM” ya da “YMM”
Bağımsız denetim kuruluşlarında görev alacak ortak ve denetçilerin de
3568 sayılı yasaya göre yetkilendirilmiş bir “SMMM” yada “YMM”
olması zorunluluğu vardır.
30
Bağımsız Denetçi ve Bağımsız Denetim Raporu
Bağımsız Denetimin Kapsamı
Bağımsız denetim yükümlülüğü sadece sermaye şirketleri ( A.Ş.’ler; Ltd.
Şirketler ve Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler ) için
öngörülmüş.
Bağımsız Denetçinin Atanması
Bağımsız denetçi, Genel Kurulca atanır. Seçilen bağımsız denetçi,
atanma tarihinin hemen ardından Ticaret Siciline tescil ve ilan
ettirilmek zorunda.
Genel Kurulun, ilgili dönemin en geç üçüncü ayı başına ( 1 Mart’a )
kadar ilgili döneme ilişkin bağımsız denetçiyi ataması gerekir. Genel
Kurul bu süre içinde bağımsız denetçiyi atamazsa, bağımsız denetçi
Mahkeme tarafından atanır. Mahkemenin atadığı denetçiye taraflar,
haklı bir gerekçeyle 3 hafta içinde itiraz edebilir. Bu durumda,
mahkeme yeni bir denetçi atamak zorunda.
31
Bağımsız Denetim Sözleşmesinin Feshi (Md. 399)
Bağımsız denetçi, bağımsız denetim sözleşmesini ancak haklı bir
sebep varsa ya da kendisine karşı görevden alınma davası
açılmışsa feshedebilir.
Aşağıdaki durumlar, haklı sebep olarak kabul edilmez.
• Şirket ile olan görüş ayrılığı
• Denetim alanının sınırlandırılması
• Yönetim kurulunun, yönetici beyanı yazısını vermekten
kaçınması
32
Denetlenecek Finansal Tablolar
Bağımsız denetçi, aşağıdaki tablo ve raporları denetleyecektir.
Tam set finansal tablolar ( Bilanço; Kapsamlı Gelir Tablosu; Nakit
Akış Tablosu; Öz Kaynak Değişim Tablosu; Açıklayıcı Dipnotlar )
Yönetim kurulu yıllık faaliyet raporu
( Varsa ) Riskin Erken Teşhisi ve Yönetimi Komitesinin Raporu
Denetimden geçmemiş finansal tablolar, yıllık faaliyet raporu ve
tehlikelerin erken teşhisi komitesi raporu, hiç “düzenlenmemiş”
hükmünde. Genel kurul, bu tablolardan hareketle herhangi bir
karar alamaz.
Yönetim kurulu, finansal tabloların denetimini zamanında
yaptırtmazsa, 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir.
33
Finansal tabloların denetiminde “Türkiye Denetim Standartları” (
TDS ) esas alınacaktır.
Faaliyet raporunun denetiminde, faaliyet raporunda yer alan
finansal bilgilerin, denetlenmiş finansal tablolardaki bilgilerle
uyumlu olup olmadığı kontrol edilecek ve tespitler bir rapora
bağlanacaktır.
Riskin Erken Saptanması ve Yönetimi Komitesince Hazırlanan
Raporun denetimi sonucunda hazırlanacak raporda aşağıdaki
açıklamalar yer alacak:
• Yönetim kurulunca, raporda belirlenen risklerin zamanında
belirlenmesine ilişkin bir sistem kurulmuş mudur?
• Kurulmuş ise sistemin yapısı ve uygulamaları hakkında
açıklamalar.
34
Görüş Ayrılıklarının Çözümü (Md. 405)
Şirketin yılsonu hesapları, finansal tabloları, yıllık faaliyet
raporu, şirket esas sözleşmesi hükümlerinin yorumu
konularında şirket ile bağımsız denetçi arasında görüş ayrılığı
doğarsa, taraflar, masrafları şirkete ait olmak üzere, asliye
ticaret mahkemesine başvurabilir. Mahkemenin vereceği
karara taraflar uymak zorundadırlar.
35
Denetim Raporları ve Sonuçları
Denetçi,
yapacağı
denetim
sonucunda
değerlendirmesini içeren bir görüş yazısı hazırlayacak.
Görüş yazısı, dört şekilde olabilecek:
• Olumlu görüş
• Sınırlı olumlu görüş
• Görüş bildirmekten kaçınma
• Olumsuz görüş
36
Sınırlı Olumlu Görüş ve Sonuçları: Tespit edilen
aykırılıkların kapsamı ve önemi büyük değil ise ve
düzeltilebilecek nitelikteyse, denetçi sınırlı olumlu görüş
verir. Bu durumda, genel kurul, gerekli önlemleri ve
düzeltmeleri de karara bağlar.
Görüş Bildirmekten Kaçınma: Denetim alanı daraltılmış
ya da denetimin yapılmasına ve görüş oluşturulmasına
olanak vermeyecek derecede belirsizlik mevcut ise,
denetçi, görüş bildirmekten kaçınabilir. Görüş
bildirmekten kaçınma, olumsuz görüşün sonuçlarını
doğurur.
Olumsuz Görüş: Finansal tablolar kapsamlı ve büyük
aykırılıklar içeriyorsa, denetçi olumsuz görüş verir.
37
Olumsuz Görüş ve Görüş Bildirmekten Kaçınmanın
Sonuçları:
Denetçi olumsuz görüş vermiş ya da görüş bildirmekten
kaçınmış ise;
•
Yönetim kurulu görüş yazısını teslim aldığı tarihten
itibaren 4 gün içinde genel kurulu toplantıya çağırır,
•
Yönetim kurulu, toplantı tarihinden geçerli olmak üzere
istifa eder,
•
Genel kurul yeni bir yönetim kurulu seçer,
•
Yeni yönetim kurulu, 6 ay içinde, yasaya uygun bir şekilde
finansal tabloları hazırlar ve denetleme raporu ile birlikte
genel kurula sunar.
38
İşlem Denetçisi ve İşlem Denetçisi Raporu (Md. 351)
Yeni yasaya göre, sermaye şirketleri, aşağıdaki işlemleri gerçekleştirmek
için mutlaka “İşlem Denetçisi Raporu” hazırlatmak zorunda.
•
•
•
•
•
Şirket kuruluşu
Sermaye artırımı ve azatlımı
Birleşme-bölünme-tür değiştirme
Menkul kıymet ihracı
Diğer şirket işlemleri
Yasaya göre, sadece ortakları SMMM ya da YMM olan “Bağımsız
Denetim Kuruluşları” işlem denetçisi olabilecek. İşlem denetçisi;
Kuruluşta “kurucu ortaklarca”, Sermaye artırımı-azaltımı; birleşmebölünme-tür değiştirme işlemlerinde “yönetim kurulu ya da şirket
müdürünce,” Diğer işlemlerde “genel kurulca” atanabilecek.
39
Özel Denetçi ve Özel Denetim Raporu (Md. 438-442)
Bu denetim türünün, sadece şirketler topluluğunda uygulama alanı
vardır. Her pay sahibi, aşağıdaki durumların varlığı durumunda, genel
kuruldan, belirli olayların özel bir denetim ile açıklığa kavuşturulmasını
talep edebilir.
• Bağımsız denetçi, şirketin, hakim şirketle veya topluluk şirketleriyle
ilişkileriyle ilgili olarak “sınırlı olumlu görüş” ya da “görüş
bildirmekten kaçınma” yazısı vermişse,
• Yönetim kurulu aldığı kararlarla bağlı şirketi zarara uğratmış ve
bunlar dolayısıyla denkleştirme yapılmadığı açıklanmışsa.
Genel kurulun pay sahibinin talebini onaylaması durumunda, her pay
sahibinin “30 gün içinde” mahkemeye başvurarak bir özel denetçi
atanmasını talep etme hakkı var.
40
TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI
MEVZUATTAKİ YERİ, FİNANSAL
TABLOLARA ETKİSİ VE BAZI
STANDARTLARA GENEL BAKIŞ
41
YAYIMLANAN MUHASEBE STANDARTLARI
Şu ana kadar Resmi Gazete’de yayımlanan,
• Kavramsal Çerçeve,
• 31 adet Türkiye Muhasebe Standardı,
• 8 adet Türkiye Finansal Raporlama Standardı
bulunmaktadır.
KOBİ’ler için daha basit ve özet muhasebe
standartlarının hazırlanması çalışmaları
sürdürülmektedir.
(KOBİ Standartları yeni TTK’nın 1534/3 md. göre
01/01/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.)
.
42
UYGULAMA VE MEVZUAT
Türkiye Muhasebe Standartlarını oluşturma ve
yayımlama yetkisi Kamu Gözetimi, Muhasebe
ve Denetim Standartları Kurumu’na aittir.
Yürürlüğe giren 6102 sayılı yeni TTK’nın Defter
Tutma Yükümlülüğü başlıklı 64.maddesine göre;
‘’Her tacir, ticari defterleri tutmak ve
defterlerinde, ticari işlemleriyle malvarlığı
durumunu, Türkiye Muhasebe Standartlarına ve
88 inci madde hükümleri başta olmak üzere bu
Kanuna göre açıkça görülebilir bir şekilde ortaya
koymak zorundadır.’’
43
UYGULAMA VE MEVZUAT
Defterlerin Tutulması başlıklı 65. maddesinde
ise ‘’Defterler ve gerekli diğer kayıtlar, olgu ve
işlemleri saptayan belgelerin dosyalanması
şeklinde veya veri taşıyıcıları aracılığıyla
tutulabilir; şu şartla ki, muhasebenin bu tutuluş
biçimleri ve bu konuda uygulanan yöntemler
Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun
olmalıdır.’’ denilmektedir.
44
UYGULAMA VE MEVZUAT
Ayrıca Geçici 6. maddeye göre şirketler;
• 01/01/2013 tarihinde başlayacak hesap dönemi
için, gerek ticari defterlerinin tutulmasında, gerek
münferit ve konsolide finansal tablolarının
düzenlenmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarını
uygulamak,
• 31/12/2012 tarihinde sona erecek olan hesap
dönemine ilişkin ticari defterlerine dayanarak
hazırlayacakları bilançolarını, Türkiye Muhasebe
Standartlarına göre düzeltmek ve düzeltilmiş
bilançolarını 01/01/2013 tarihinde başlayacak
hesap döneminin açılış bilançosu olarak ticari
defterlerine ve finansal tablolarına geçirmek
zorundadır.
45
STANDARTLARA GEÇİŞ
Standartlara
geçiş
aşamasında
mevzuat
uyumluluğu ve bütünlüğünün düzenlenmesi
öncesinde ikili uygulama öngörülmektedir.
İşletmeler finansal tablolarını TMS’lere uygun olarak
hazırlamanın yanında, yasal kayıtlarını eski
uygulamalara
göre
de
düzenlemeleri
gerekebilecektir.
Fakat defterlerin kanuni delil olması, TTK
hükümlerine uygun olarak tutulmasını gerekli
kılmaktadır. Yeni TTK ile ikili uygulamanın kısa
sürede sona ereceği düşünülse de Maliye
Bakanlığı’nın bu konuda şu ana kadar yayımlanmış
herhangi bir çalışması bulunmamaktadır.
46
STANDARTLARA GEÇİŞ
VUK esaslı muhasebe kayıtları ve mali tablolardan,
TMS esaslı muhasebe kayıtları ve mali tablolarına
geçiş aşamasında,
• VUK ile TMS arasındaki farkların tespiti ve
muhasebe politikalarının oluşturulması,
• Teknoloji alt yapısının, insan kaynağının,
muhasebe ve raporlama süreçlerinin TMS ile tam
uyumlu hale getirilmesi,
• TMS’ ye uyumlu muhasebe kayıtları mali
tabloların hazırlanması, adımlarının atılması
gerekmektedir.
47
TMS UYGULAMALARININ FİNANSAL TABLOLARA ETKİSİ
•
•
•
•
Biçimsel sınıflandırma yapısında değişiklik,
Kapsam değişikliği,
Ölçme/ Değerleme uygulamalarında değişiklik,
Dipnot ve açıklayıcı bilgilerdeki ayrıntılar.
48
BİÇİMSEL YAPI DEĞİŞİKLİKLERİ
• TMS’ler belge odaklı geleneksel uygulamaya
karşı olarak getirdikleri bilgi odaklı bakış açısı
ve detaylı raporlama yaklaşımı ile finansal
tablolarda biçimsel değişikliklere neden
olmaktadırlar.
• Bu suretle Aktif, pasif kalemler, gelir ve gider
kalemleri ve nakit akışları yeniden
düzenlenmekte, detaylandırılmakta ve
sınıflandırılmaktadırlar.
49
BİÇİMSEL YAPI DEĞİŞİKLİKLERİ
Aktif ve Pasif kalemlerinde aşağıdaki TMS’ler kapsamında sınıflandırmalar ve
değişiklikler söz konusu olacaktır;
• Menkul kıymetler (TMS 32, TMS 39, TFRS 7),
• Yatırım amaçlı gayrimenkuller (TMS 40),
• Canlı varlıklar (Biyolojik Varlıklar)(TMS 41),
• Satış amacıyla elde tutulan ve durdurulan faaliyetlerle ilgili varlık ve
borçlar (TFRS 5),
• İnşaat sözleşmeleri (TMS 11),
• İlişkili taraflardan alacak ve borçlar (TMS 24),
• Hizmet maliyetlerinin sınıflandırılması (TMS 2),
• Ertelenmiş Vergi Varlığı ve Ertelenmiş Vergi Borcu(TMS 12),
• Maddi Olmayan Duran Varlıklar(TMS 38, TFRS 3),
• Finansal(Mali) Duran Varlıklar (TMS 32, TMS 39, TMS 28, TMS 31),
• Ertelenmiş Vergi Varlığı ve Ertelenmiş Vergi Borcu (Yükümlülüğü )(TMS
12),
• Maddi Olmayan Duran Varlıklar(TMS 38, TFRS 3),
• Finansal(Mali) Duran Varlıklar (TMS 32, TMS 39, TMS 28, TMS 31).
50
•
•
•
•
BİÇİMSEL YAPI DEĞİŞİKLİKLERİ
Gelir tablosunda, gelir ve giderlerin sınıflaması, karların
oluşumu yeniden yapılacaktır. Olağandışı gelir ve karlar
ve olağandışı gider ve zararlar ayrı bölüm olarak
raporlanmaz (TMS 1),
Durdurulan faaliyetler ve satış amacıyla elde tutulan
varlıklarla ilgili gelir ve karlar , gider ve zararlar ayrı
raporlanır (TFRS 5),
Konsolide gelir tablosunda, iştiraklerin özkaynak
yöntemiyle değerlenmesinden kaynaklanan karlar ve
zararlar açıkça görülecek şekilde raporlanır( TMS 1,TMS
27,TMS 28),
Azınlık paylarına düşen dönem net kar veya zararları
dönem net karının (zararının) içeriğinde ancak tutarı
ayrıca gösterilmek suretiyle raporlanır. (TMS 1,TMS 27),
51
BİÇİMSEL YAPI DEĞİŞİKLİKLERİ
• Çalışmayan kısım giderlerinin raporlanacağı
bölüm değişecektir (TMS 2),
• Stok değer düşüklüğü karşılık giderleri, karşılık
giderlerinin yer aldığı diğer olağan giderlerden
çıkartılarak satışların maliyeti bölümünde yer
almalıdır. Aynı şekilde stoklarla ilgili konusu
kalmayan karşılıklarda satışların maliyetini
azaltacak şekilde raporlanmalıdır (TMS 2).
52
KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
TMS
düzenlemelerine göre bilançoda yer
almaması gereken ancak önceki ulusal mevzuat
gerekleri nedeniyle bilançoda yer alan aktif ve
pasif kalemler bilançodan çıkartılacaktır(Gider
Kalemi). Örneğin;
• Özellikli varlıklarla ilgili olmadığı halde
aktifleştirilen finansman giderleri ve kur
farkları(TMS 23)(Gemi, Bina dışında makine
vs.),
• Araştırma giderleri gibi (TMS 38)(Doğrudan
gider kalemi).
53
KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
Veya TMS düzenlemelerine göre bilançoda yer alması
gereken ancak önceki mevzuat gerekleri nedeniyle
bilançoda yer almayan aktif ve pasif kalemler bilançoya
dahil edilecektir. Örneğin;
• Ertelenmiş vergi varlığı veya ertelenmiş vergi borcu
(TMS 12),
• Kıdem tazminatı karşılıkları (TMS 19),
• Çalışanlara sağlanan diğer fayda karşılıkları (TMS 19),
• Garanti karşılıkları (TMS 37),
• Finansal varlıklar değerleme farkları(TMS 39),
• Kur çevirim farkları (TMS 21)(TL olarak ayrı ayrı
gösterilecek).
54
KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
TMS
düzenlemelerine göre gelir tablosunda yer
almaması gereken ancak önceki mevzuat gerekleri
nedeniyle gelir tablosunda yer alan gelir ve gider
kalemleri gelir tablosundan çıkartılacaktır.
Örneğin;
• Finansal kiralama işlemlerindeki kira gelirleri ve kira
giderleri gibi (TMS-17).
55
KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
Veya TMS düzenlemelerine göre gelir tablosunda yer
alması gereken ancak önceki ulusal mevzuat gerekleri
nedeniyle gelir tablosunda yer almayan gelir ve gider
kalemleri gelir tablosuna dahil edilecektir. Örneğin;
1. Gerçeğe uygun değer farkları, kar-zarara yansıtılan
menkul kıymetlerin gerçeğe uygun değerindeki artış
veya azalışlar(TMS 32;TMS-39),
2. Ertelenmiş vergi gelir etkisi, ertelenmiş vergi gider
etkisi(TMS 12),
3. Maddi duran varlık, maddi olmayan duran varlık
değer düşüklüğü karşılık giderleri (TMS 36),
56
KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
4. Taahhüt işlerinde işin tamamlanma yüzdesine
göre gelir ve giderler (TMS 11),
5. Sürdürülen faaliyetler ve durdurulan faaliyetler
ayırımına uygun olarak dönem karlarının
hesaplanması için ilgili dönem kar/zarar tutarları,
vergi karşılık giderleri tutarları, dönem net kar/zarar
tutarları (TMS 1)(Gelir tablosunda iki ayrı kalem),
57
KAPSAMDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
6. Çalışanlara sağlanan faydalara ilişkin gider
karşılıkları(TMS19),
7. Üretim maliyetlerine dağıtılmayan genel
üretim giderleri (TMS-2),
8. Anormal fire ve kayıp zararları (TMS-2),
9. Ve benzer gelir ve giderler.
58
FİNANSAL TABLO SETLERİ
TMS/TFRS Tam Set
Uygulama
1. Bilanço (Finansal durum
Tablosu)
2. Gelir Tablosu (gelir-gider
tablosu)
3. Öz Kaynak Değişim
Tablosu
4. Nakit Akış Tablosu
5. Dipnot ve Açıklayıcı
Bilgiler
Küçük ve orta ölçekli
işletmelerde(Taslak)
1. Bilanço(Finansal durum
Tablosu)
2. Gelir Tablosu
3. Öz Kaynak Değişim
Tablosu
4. Gelir ve Dağıtılmamış
karlar tablosu
5. Nakit Akış Tablosu
6. Dipnot ve Açıklayıcı
Bilgiler
59
BİLANÇO ÖNERİSİ
IDÖNEN VARLIKLAR
A.
Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar
B.
Finansal Varlıklar (Menkul Kıymetler )
C.
Ticari Alacaklar
D.
İlişkili Taraflardan Alacaklar
E.
Diğer Alacaklar
F.
Stoklar
G.
Canlı Varlıklar(Bitkiler dahil)
H.
İnşaat Sözleşmesi Varlıkları (Yıllara Yaygın İnşaat ve
onarım Maliyetleri)
I.
Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
İ.
Diğer Dönen Varlıklar
J.
Satış Amacıyla Elde Tutulan Duran Varlıklar ve
Durdurulan Faaliyetler
60
BİLANÇO ÖNERİSİ
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
I.
İ.
J.
K.
L.
IDURAN VARLIKLAR
Ticari Alacaklar
İlişkili Taraflardan Alacaklar
Diğer Alacaklar
Finansal(mali) Duran Varlıklar
Canlı Varlıklar
Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller
Maddi Duran Varlıklar
Şerefiye
Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar
Gelecek Yıllara Ait Giderler Ve Gelir Tahakkukları
Ertelenmiş Vergi Varlığı
Diğer Duran Varlıklar
61
BİLANÇO ÖNERİSİ
IKISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
A.
Mali Borçlar (Finansal Borçlar)
B.
Ticari Borçlar
C.
İlişkili Taraflara Borçlar
D.
Diğer Borçlar
E.
Alınan Avanslar
E1.(Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hak Edişleri)
F.
Ödenecek Vergi Ve Diğer Yükümlülükler
G.
Borç Ve Gider Karşılıkları
H.
Gelecek Aylara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları
I.
Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
İ.
Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve
Durdurulan Faaliyetlere İlişkin Borçlar
62
BİLANÇO ÖNERİSİ
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
I.
IUZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
Mali Borçlar (Finansal Borçlar)
Ticari Borçlar
İlişkili Taraflara Borçlar
Diğer Borçlar
Alınan Avanslar
Borç Ve Gider Karşılıkları
Gelecek Yıllara Ait Gelirler Ve Gider Tahakkukları
Ertelenmiş Vergi Borcu
Diğer uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
63
BİLANÇO ÖNERİSİ
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
III- ÖZKAYNAKLAR
Ödenmiş Sermaye
Sermaye Yedekleri
Kar Yedekleri
Geçmiş Yıllar Karları
Geçmiş Yıllar Zararları (-)
Dönem Net Karı (Zararı)
Azınlık Payları (konsolide tablolarda)
64
BİLANÇO ÖNERİSİ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
SERMAYE YEDEKLERİ
Hisse Senetleri İhraç Primleri
Hisse Senetleri İptal Karları
M.D.V. Yeniden Değerleme Artışları
İştirakler Yeniden Değerleme Artışları
Maddi Olmayan Duran Varlık Değer Artışları
Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Değer Artışları
Finansal Varlıklar Değerleme Farkları (±)
Kur Çevirim Farkları (±)
Diğer Sermaye Yedekleri
65
GELİR TABLOSU ÖNERİSİ
A.
B.
C.
D.
BRÜT ESAS FAALİYET GELİRLERİ (Brüt Hasılat)
İNDİRİMLER (-)
NET ESAS FAALİYET GELİRLERİ (Net Hasılat)
SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
BRÜT KAR VEYA ZARAR
E. FAALİYET GİDERLERİ (-)
FAALİYET KARI VEYA ZARARI
F. DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR VE KARLAR (+)
G. DİĞER FAALİYETLERDEN GİDER VE ZARARLAR (-)
H. FİNANSMAN GİDERLERİ (-)
I. ÖZKAYNAK YÖNTEMİ İLE DEĞERLENEN İŞTİRAK
KAR/ZARAR PAYLARI
SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM KARI(ZARARI)
66
GELİR TABLOSU ÖNERİSİ
İ.
SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK
KARŞILIKLARI (-)
-Yasal Vergi Karşılığı (+)
-Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi (+)
-Ertelenmiş Vergi Gelir Etkisi (-)
I.SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM NET KARI (ZARARI)
J.
DURDURULAN FAALİYETLER GELİR VE KARLARI (+)
K.
DURDURULAN FAALİYETLER GİDER VE ZARARLARI (-)
DURDURULAN FAALİYETLER DÖNEM KARI (ZARARI)
L.
DURDURULAN FAALİYETLER VERGİ VE YASAL YÜKÜMLÜLÜK
KARŞILIKLARI (-)
-Yasal Vergi Karşılığı (+)
-Ertelenmiş Vergi Gider Etkisi (+)
-Ertelenmiş Vergi Gelir Etkisi (-)
II.DURDURULAN FAALİYETLER DÖNEM NET KARI(ZARARI)
TOPLAM DÖNEM NET KARI (Zararı) (I+II)
67
ÖZKAYNAKLARA KAYDEDİLEN KAR-ZARAR TABLOSU
A.
CARİ DÖNEM NET KAR (ZARARI)
B.
ÖZKAYNAKLARA KAYDEDİLEN KARLAR( ZARARLAR)
1.
MADDİ DURAN VARLIK YENİDEN DEĞERLEME DEĞER ARTIŞL.
2.
MADDİ OLM. DURAN VARLIKL YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞL.
3.
FİNANSAL VARLIK YENİDEN DEĞERLEME FARKLARI (+,-)
4.
KUR ÇEVİRİM FARKLARI
5.
DEĞERLEME FARKLARINA AİT ERTELENMİŞ VERGİ
6.
MUHASEBE HATA VE POLİTİKALARDAKİ DEĞİŞİKLİKLERİN
DÜZELTME ETKİLERİ
7.
YENİDEN DEĞERLEME DÜZELTME FARKLARI
8.
DİĞER DEĞER ARTIŞ (AZALIŞLARI)
C.
ÖZKAYNAKLARA KAYDEDİLEN TOPLAM KARLAR (ZARARLAR)
TOPLAM KARLAR (ZARARLAR) (A+B)
-AZINLIK PAYLARI
-ANA ORTAKLIK PAYLARI
68
BAZI STANDARTLARA GENEL
BAKIŞ
69
IAS/TMS 2 STOKLAR
(ÖZET)
70
TANIMLAR
Stoklar;
• İşin normal akışı içinde (olağan işletme
faaliyetleri kapsamında) satılmak için elde
tutulan ;
• Satılmak üzere üretilmekte olan ; ya da
• Üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda
kullanılacak ilk madde ve malzemeler şeklinde
bulunan varlıklardır.
71
TANIMLAR
Net gerçekleşebilir değer; işin normal akışı içinde,
tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma
maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli
tahmini satış giderleri toplamının, düşürülmesiyle
elde edilen tutarı ifade eder (Değerleme).
Gerçeğe uygun değer; Karşılıklı pazarlık ortamında,
bilgili ve istekli gruplar arasında bir varlığın el
değiştirmesi yada bir borcun ödenmesi durumunda
ortaya çıkması gereken tutardır (İlk kayda alma).
72
STOKLARIN DEĞERLEMESİ VE MALİYETİ
Stokların Değerlemesi
Stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin
düşük olanı ile değerlenir.
Stokların Maliyeti
Stokların maliyeti; tüm satın alma maliyetlerini,
dönüştürme maliyetlerini ve stokların mevcut
durumuna ve konumuna getirilmesi için
katlanılan diğer maliyetleri içerir.
73
SATIN ALMA MALİYETİ
Stokların satın alma maliyeti ;
• satın alma fiyatı,
• ithalat vergileri,
• diğer vergiler (firma tarafından vergi idaresinden iade
alınabilecekler hariç),
• nakliye,
• yükleme boşaltma maliyetleri ile
• mamul, malzeme ve hizmetlerin elde edilmesiyle
doğrudan bağlantısı kurulabilen diğer maliyetleri içerir.
Ticari iskontolar ve benzeri diğer indirimler, satın alma
maliyetinin belirlenmesinde indirim konusu yapılacaktır.
74
DİĞER MALİYETLER
VUK uygulamasından farklı olarak satın
alma maliyetleri içinde alış ile ilgili
katlanılan faiz ve kur farkı giderleri yer
almaz.
Bu nedenle alım sırasında peşin alım fiyatı
ile ödenen fiyat arasında finansman unsuru
olarak kabul edilebilecek vade farkı
niteliğindeki fark, ilgili vade dönemlerinde
dönemsellik ilkesine göre faiz gideri olarak
muhasebeleştirilecektir.
75
DİĞER MALİYETLER
Vergi kanunlarımıza göre stok maliyetine
eklenerek
aktifleştirilmesi
gereken
bu
finansman
unsurları,
stoğun
satılması
durumunda satılan stok maliyeti ile dönem
sonuç hesaplarına aktarılacak ve dönem kar
zararının belirlenmesinde rol oynayacaktır.
Standarda göre yapılan raporlamada ise direkt
olarak dönem giderlerine aktarılan bu
finansman unsurlarının satılmayan stoğa
karşılık gelen kısmı için kanunen kabul
edilmeyen gider kaydı yapılması gerekecektir.
76
DİĞER MALİYETLER
Aynı şekilde vadeli satılan mallar için de vade farkı
yurt içi satışlar hesabında izlenmeyecek, vade
dönemlerinde dönemsellik ilkesine uyularak faiz
gelirlerine aktarılacaktır.
77
STOKLARIN ENVANTERDE DEĞERLEMESİ
Stokların maliyeti, stokların zarar görmesi, kısmen veya
tamamen kullanılmaz hale gelmesi ya da satış fiyatlarının
düşmesi gibi durumlarda geri kazanılamayabilir ve bu
durumda stok maliyeti geri kazanılabilir tutardan daha
yüksek olabilir.
Stokların maliyeti, tahmini tamamlanma maliyeti veya
tahmini satış maliyetinin artması durumunda da geri
kazanılamayabilir. Başka bir deyişle stoğun net
gerçekleşebilir değeri, maliyet değerinden daha düşük
olabilir.
Stoklar mali tablolarda, kullanımları veya satılmaları
sonucunda elde edilmesi beklenen tutardan daha yüksek bir
bedelle izlenemez.
78
STOKLARIN ENVANTERDE DEĞERLEMESİ
Maliyetlerin kullanım veya satış sonucu elde edilecek
tutardan yüksek olması durumunda, aradaki fark kadar
stok değer düşüklüğü karşılığı ayrılır ve stok maliyetleri
net gerçekleşebilir değere indirgenir.
VUK uygulamasına göre stokların değerlemesinde
maliyet bedeli geçerlidir ve %10’dan daha fazla değer
düşüklüğü
varsa
emsal
bedelle
değerleme
yapılabilmektedir. Bu nedenle net gerçekleşebilir
değere göre değerleme yapıldığında ayrılan karşılık,
kanunen kabul edilmeyen gider olacaktır.
79
IAS/TMS 16 MADDİ VARLIKLAR
(ÖZET)
80
MUHASEBELEŞTİRME
Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti, sadece
aşağıdaki koşulların oluşması durumunda varlık
olarak finansal tablolara yansıtılır:
• Bu kalemle ilgili gelecekteki ekonomik yararların
işletmeye aktarılmasının muhtemel olması; ve
• İlgili kalemin maliyetinin güvenilir bir şekilde
ölçülebilmesi.
Varlık olarak muhasebeleştirilme koşullarını
sağlayan bir maddi duran varlık kalemi, maliyet
bedeli ile ölçülür.
81
İLK DEFA KAYDA ALMA VE DEĞERLEME
Maddi varlıkların iktisabında;
• Elde etme maliyeti veya
• İşletmede üretim maliyeti hesaba alınır.
82
GENEL HUSUSLAR
• Maddi varlığın kullanılacağı yere veya yönetimin istediği
kullanım şekline getirilmesi için katlanılan her türlü giderler
ile bir maddi varlığın başka bir yerden sökülüp taşınması ve
yerleştirilmesi için gereken tüm maliyetler satın alma
maliyetine dahil edilir.
• Maddi varlık taksitle satın alınmış ise, fiyatın içine dahil
olan finansman maliyeti ayrıştırılır ve finansman giderleri
içinde raporlanır (Mevcut düzenlemede ilk yıl maliyet,
sonra seçimlik).
• Maddi varlık işletmede üretiliyor ve özellikli varlık özelliği
taşıyor (inşası bir yıldan uzun süreye yayılıyor) ise bu
durumda finansman maliyetleri varlığın maliyetine dahil
edilir.
83
GENEL HUSUSLAR
• Bir bina üzerinde bulunduğu arsa ile birlikte satın alınmış
ise, ödenen bedel arsa ve bina için ayrıştırılmalı ve sadece
bina amortismana tabi tutulmalıdır. Bir bütün olarak iktisap
edilen maddi varlık değişik ömre sahip unsurlardan
oluşuyor ise bunlar ayrı hesaplara alınmalı ve farklı
kullanım sürelerine göre amorti edilmelidir.
• Aktifleştirme maddi varlığın yönetimin satın alma
amaçlarında öngördüğü hale gelmesi ile gerçekleşir. Yıl sonu
gelmesi veya üzerinden amortisman ayrılır hale gelmesi şart
değildir (Örnek; Makine satın alındığı değil üretime
başladığı tarihte aktifleştirilir ve amortismana tabi
tutulur).
84
AMORTİSMANLAR
Bir varlığın amortismana tabi tutulması, varlık
kullanılabilir olduğunda başlar.
Varlığın yararlı ömrü işletmenin varlıktan beklediği
faydaya göre belirlenir.
Bir varlığın yararlı ömrü ile ekonomik ömrü farklı
olabilir.
Bir varlığın yararlı ömrünün tahmini, işletmenin benzer
varlıklara ilişkin tecrübelerine dayanan bir takdir
meselesidir.
85
AMORTİSMANA TABİ DEĞER
Amortismana tabi değer hesaplanırken, varlığın
kalıntı değerinin (hurda değeri) maliyetten
düşülmesi esastır.
Kalıntı değer, varlığın faydalı ömrü sonunda
elden çıkartılması sonucunda elde edilecek
tutardan,
elden
çıkartma
maliyetlerinin
düşülmesi suretiyle hesaplanır.
86
AMORTİSMAN YÖNTEMLERİ
Süreyi esas alan yöntemler;
• Normal amortisman yöntemi,
• Azalan bakiyeler yöntemi.
İş ölçüsünü esas alan yöntemler;
• Üretim miktarlarına göre amortisman
yöntemi(Örnek; Binek otomobil amortismanı
dönemsel km’sine göre hesaplanır).
87
AMORTİSMAN DÖNEMİ
Maddi varlıkların amortismanları, amortisman
ayrılabilir duruma geldikleri tarihten başlayarak
dönem sonuna kadar olan kısım için ayrılır.
Mevzuatımızda yalnızca
binek otolar için
uygulanan kıst dönem amortisman uygulaması
standartlara göre bütün maddi varlıklar için
uygulanacaktır.
88
VUK İLE UYUMLAŞTIRMA
İşletmelerin amortisman uygulamaları
bakımından standart ve vergi mevzuatı arasında
doğan farklılıklar,
• Biri standartlara göre biri vergi mevzuatına
göre hazırlanmış iki amortisman tablosu ile
takip etmeleri,
• Ve bu iki tablodan elde edilen bakiyelere göre
mali tablolar üzerinde düzeltme yapmaları en
doğru yol olacaktır.
89
MADDİ DURAN VARLIKLARIN ELDEN ÇIKARTILMASI
Maddi varlıklar;
• Elden çıkartıldıklarında veya,
• Kullanımından gelecekte ekonomik fayda
beklenmediği zaman (Tamamen kullanılamaz hale
geldiklerinde-satış değerleri kalmadığında)
bilançodan çıkartılır(İz bedeli yoktur).
Hurdaya ayrılan veya kullanımdan kaldırılarak satışa
çıkartılan maddi varlıkların amortismanına son verilir.
Bilanço dışı bırakılmasından doğan kazanç veya kayıp gelir
tablosu ile ilişkilendirilir ve satış hasılatı olarak
sınıflandırılmaz. Gelir hesabı olarak MDV satış karı şeklinde
bir hesap kullanılabilir.
90
IAS/TMS 18 HASILAT
(ÖZET)
91
TANIMLAR
Hasılat:İşletmenin faaliyet döneminde olağan
faaliyetlerinden
kaynaklanan
ortakların
sermayeye katkıları dışında özkaynakta artış
yaratan ekonomik faydaların brüt tutarıdır.
Gelir:Hasılatı da kapsayan ancak ondan daha
geniş anlamda kazançları da kapsar.
Gerçeğe uygun değer: Karşılıklı pazarlık
ortamında, bilgili ve istekli gruplar arasında bir
varlığın el değiştirmesi ya da bir borcun
ödenmesi durumunda ortaya çıkması gereken
tutardır.
92
HASILATIN DOĞUMU
Hasılat işletmeye ekonomik faydaların akacağının kesine yakın
şekilde belirlendiği ve bunun miktarının yeterli bir şekilde
ölçülebilir duruma geldiği zaman kayda alınır.
Aşağıdaki koşulların tümünün gerçekleşmesiyle hasılat doğmuş
sayılır(Fatura düzenlemesi yeterli değil).
• Malların önemli risk ve getirilerinin alıcıya devredilmesi,
• Mallar üzerindeki kontrol ve yönetsel etkinliğin
sürdürülmemesi,
• Hasılatın güvenilir olarak ölçülmesi,
• Ekonomik yararların elde edilmesinin muhtemel olması,
• Yüklenilen veya yüklenilecek maliyetin güvenilir olarak
ölçülmesi.
Vergi mevzuatımızdaki belge esaslı hasılat sistemi yerine
standarttaki hasılat anlayışı hasılatın ölçülebilirliği ve elde
edilebilirliği ile ilişkilidir.
93
HİZMETLERDE HASILATIN DOĞUMU
Hizmetin başlaması ile tamamlanması aynı hesap döneminde
gerçekleşirse, hasılat ve maliyet dönemin gider ve gelirleri
içerisinde yer alacaktır.
Hizmet arzının birden fazla hesap döneminde gerçekleşmesi
durumunda (seçimlik);
-Mevzuatımızdaki gibi gelir ve gider ertelemesi yapılarak
hizmetin tamamlandığı hesap döneminde, hizmet satış gelirleri
ve satılan hizmet maliyetine aktarılarak kar/zarar hesabına konu
edilmesi,
-Her dönemde tamamlanan kısım kadar geliri hizmet satış geliri
olarak, tamamlanan kısımla karşılaştırılabilecek maliyeti ise
satılan hizmet maliyeti olarak gelir tablosuna aktarmak suretiyle
kısmi tamamlama yöntemleri kullanılabilir.
94
DEĞERLEME VE DEĞERİN TESPİTİ
• Hasılat gerçeğe uygun değer ile ölçülür.
• Hasılat, nakit veya benzerlerinin tutarıdır.
• Nakit veya benzerlerinin alımının ertelendiği
durumlarda (vadeli satışlarda) satış bedelinin
gerçeğe uygun değeri alacağın bugünkü değerine
indirgenmesi suretiyle bulunur.
Standarda göre hasılatın peşin değer veya gerçeğe
uygun değer ile kaydının gerekli olması nedeniyle
vadeli satışlarda vade farkının satış bedelinden ayrı
olarak, faiz geliri şeklinde raporlanması gereklidir.
95
IAS/TMS 21 YABANCI PARALI
İŞLEMLERİN
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
/KUR DEĞİŞİMİNİN ETKİLERİ
(ÖZET)
96
İLK KAYDA ALINMA SIRASINDA DEĞERLEME
• Uygulanacak kur spot kurdur.
• Mevzuatımızdaki Maliye Bakanlığı değerleme
kuru veya T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru
kullanılarak yapılan değerleme işlemlerinden
farklı olarak standart kullanılacak değerleme kuru
ile ilgili bir sınırlama getirmemiştir.
• Standarda göre; şirket açısından kendi işlemleri ile
bağlantı
kurulabilen
en
gerçekçi
kur
kullanılacaktır.
Örneğin; bankadaki yapancı paralı mevduatlar için
yapılan değerleme işlemlerinde bu bankaların
kurları kullanılabilecektir.
97
İZLEYEN BİLANÇO TARİHLERİNDEKİ DEĞERLEME
Standart ilk kayda alınmadan sonraki değerleme
işlemini varlığın veya yükümlülüğün niteliğine
bağlamıştır;
-Parasal kalemler; Kasa, banka, senetli/senetsiz
alacaklar…vb
-Parasal olmayan kalemler; Maddi, maddi
olmayan duran varlıklar, finansal duran varlıklar.
98
PARASAL KALEMLERİN DEĞERLEMESİ
‘’Muhtelif döviz kurları mevcutsa, kullanılan kur;
ilgili nakit akışlarının ölçüm tarihinde gerçekleşmiş
olması durumunda işlemden kaynaklanan nakit
akışları veya bakiyenin itfa edileceği kurdur.’’
Standartta yapılan bu açıklamaya göre varlıkların
alış kuru, yükümlülüklerin ise satış kurundan
değerlenmesi gerektiği yorumu çıkartılabilir.
Mevzuatımızla farklılık gösteren bu değerleme
işlemi nedeniyle doğacak kambiyo zararı farklılıkları
kanunen kabul edilmeyen gider niteliğindedir.
99
PARASAL OLMAYAN KALEMLERİN DEĞERLEMESİ
Maddi varlık(seçimlik);
1- Maliyet bedeli ile değerleniyorsa; değerlemede
kullanılacak kur iktisap tarihindeki kurdur ve değerleme
kur farkı olmayacaktır.
2- Cari değer (Yeniden değerleme) ile değerleniyorsa;
değerlemede kullanılacak kur cari kurdur. Değerlemeye
konu varlık her bilanço döneminde yeniden
değerleniyorsa ve cari değeri ile kayıtlı değeri arasındaki
fark kar yerine, öz kaynaklarda gösteriliyor ise, kur
farkları da öz kaynaklarda aynı kalem içinde
gösterilecektir. Eğer kambiyo zararı söz konusu ise ya
zarar olarak gelir tablosuna aktarılacak ya da öz
kaynaklar içerisindeki varlığa ilişkin yeniden değerleme
fonundan karşılanacaktır.
100