Transcript ELE*T*R*SEL KAYNAK *NCELEME, H*POTEZ VE STRATEJ* GEL

Doç. Dr. Alper AYTEKİN
ELEŞTİRİSEL KAYNAK
İNCELEME, HİPOTEZ VE
STRATEJİ GELİŞTİRME
2
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Bu bölüm sonunda;
– Eleştirisel kaynak incelemesinin önemi ve yapılması,
– Araştırma sorusu ve amaçlarının oluşturulması,
– Hipotez geliştirilmesi ve
– Uygun araştırma stratejisinin belirlenmesi
Hakkında bilgi edinmiş olacaksınız.
3
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Bir konuyu araştırmaya başlamadan önce daha önce
o konu hakkında ne tür çalışmalar yapıldığını ve
hangi sonuçlara ulaşıldığını görmek amacıyla
yapılan bir çalışmadır.
• Kes-yapıştır şeklinde bir çalışma değildir.
• Eleştirisel kaynak incelemesi araştırmacının konuya
diğerlerinden hangi yönleriyle farklı bir katkı
yapacağını belirlemesi açısından önemlidir.
4
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Eleştirisel kaynak incelemesi yapılması
• Kaynakları incelerken;
– Daha önce yapılan çalışmalar benim araştırma
sonuçlarıma-amaçlarıma ne kadar cevap verebiliyor?
– Kaynak incelemem amaçlarımla-hipotezlerimle ne derece
ilgilidir?
Şeklinde sorularla yaklaşırsak, çok daha verimli bir kaynak
incelemesi yapılmış olur.
5
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Kaynak incelenmesinde hangi yöntem benimsenirse
benimsensin, belirlenen kaynakların okunduğunun,
anlaşıldığının ve değerlendirildiğinin (ilgili kişilere)
gösterilmesi/hissettirilmesi gerekir.
• Eleştirisel kaynak incelemesinin can alıcı noktası,
yazında bulunan farklı fikirleri tutarlı ve özlü
iddialar haline getirmektir.
• Araştırmanın takip eden bölümleri için bu iddialar
birer yol haritası olacaktır.
6
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Kaynaklara ulaşma
• Kütüphaneler ile ilgili bütün kural ve imkanların
öğrenilmesi,
• Araştırılan konuyla doğrudan ilgili olan kaynakların
öğrenilmesi,
• Genel kaynakların öğrenilmesi,
• Kütüphaneler dışında kaynak edinebilecek kurum ve
kişilerin belirlenmesi,
• İnternet ortamında kaynak taraması yapılmasının
öğrenilmesi,
• Danışman, meslektaş ve arkadaşlara danışılması.
7
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
İncelenmesi gereken kaynaklar nelerdir?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Okunabilen veya dinlenebilen her şey;
Kitaplar
Süreli yayınlar
Tezler
Araştırma raporları
Makaleler
Konferans bildirileri
Gazeteler
İnternet
Radyo-televizyon
8
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Hipotezlerin oluşturulması ve ifade edilmesi
• Hipotez, araştırmacının araştırma probleminin
değişkenleri arasındaki ilişkiye dair beklentilerini
ifade eder.
• Araştırmacının, çalışmanın sonuçları hakkındaki
düşüncelerinin özlü ifadesidir.
• Araştırmalar, bir şeyi ispatlamak (hipotezi
doğrulamak) için yapılmaz.
• Bu bakımdan bir hipotezin doğrulanması/kabul
edilmesi ile reddedilmesi aynı öneme sahip
sonuçlardır.
9
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Hipotezin özellikleri
• İyi bir hipotez dört özelliğe sahip olmalıdır.
1. Daha önce yapılan çalışmaların sonuçlarıyla uyumluluk
göstermelidir.
2. Makul olmalıdır.
3. Açık ve mümkün olduğunca öz bir şekilde ifade
edilmelidir.
4. Sınanabilir olmalıdır.
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
10
HİPOTEZ TÜRLERİ
Hipotez
Türleri
Araştırma
Hipotezleri
Yön Belirten
Hipotezler
Yön
Belirtmeyen
Hipotezler
İstatiksel
Hipotez
Ho (NullHipotezi)
H1 (Alternatif
Hipotez)
11
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Hipotez türleri
• İfade edilme biçimlerine göre hipotezler, araştırma
ve istatiksel olmak üzere iki gruba ayrılırlar.
• Araştırma hipotezi, araştırmacının veri toplayıp
analiz yaptıktan sonra, doğrulamayı umduğu ilişkini
ifade edilmesidir.
• Araştırma hipotezleri yön belirten ve yön
belirtmeyen olmak üzere ikiye ayrılırlar.
12
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Yön belirtmeyen hipotez, sadece değişkenler
arasında bir ilişki veya farkın olduğunu ifade eder.
• Ancak bu ilişki veya farkın yönünü ifade etmez.
• Yön belirten araştırma hipotezleri ise, değişkenler
arasındaki ilişkinin veya farkın yönünü de ifade
eder.
13
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Yön belirtmeyen bir araştırma hipotezi;
– H: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği
ortalama ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir
işçinin ürettiği ortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir
fark vardır. (1. ve 2. öğretim öğrencileri)
• Bu hipotezi yön belirtir hale getirmek gerekirse;
– H: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği
ortalama ürün ( saat) gece vardiyasında çalışan bir işçinin
ürettiği ortalama üründen (saatten) daha fazladır.
14
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• İstatiksel hipotez ise, değişkenler arasında bir ilişki
veya fark olmadığını , varsa bile bunun tamamen şans
eseri ortaya çıktığını ve gerçek olmadığını ifade eder.
– Ho: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama
ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği
ortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir fark yoktur.
• İstatiksel hipotezin bir de alternatif hipotezi vardır.
(H1).
– H1: Gündüz vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği ortalama
ürün( saat) ile gece vardiyasında çalışan bir işçinin ürettiği
ortalama ürün(saat) arasında anlamlı bir fark vardır.
15
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma stratejisinin belirlenmesi.
• Araştırma stratejisi, araştırmacının araştırma
sorularına nasıl cevap bulacağına dair plan
yapmasıdır.
• Araştırma stratejisi, araştırma problemlerinden
kaynaklanan açık hedeflere sahip olmalı , verilerin
hangi kaynaktan elde edileceği belirtilmeli,
karşılaşılabilecek kısıtları (verilere ulaşmak, zaman,
maliyet,yer gibi) ifade etmelidir.
• Aynı şekilde uyguladığı araştırma stratejilerinin
gerekçelerini de açıklayabilmelidir.
16
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma yaklaşımlarının sınıflandırılması
• Araştırmalar değişik ölçütlere göre
sınıflandırılabilir.
• Araştırmacı bu ölçütlerden hangisini, niçin dikkate
aldığını açıklamak durumundadır.
• Araştırma yaklaşımları; olguyu açıklamada
benimsenen yöntem, veri edinme yöntemi ,
incelenen süre ve araştırmanın amacına göre
sınıflandırılabilir.
17
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
1- Benimsenen yöntem bakımından
sınıflandırma
• Pozitivizm; daha önce de üzerinde durulduğu üzere
pozitivizm, özellikle fen bilimlerinde olduğu gibi,
araştırmanın sübjektif değerlendirmelerden ve bireysel
yorumlardan arındırılarak toplumsal veya beşeri
olgularında açıklanabileceği düşüncesine
dayanmaktadır.
• Pozitivist yaklaşıma örnekler;
–
–
–
–
Tümevarım niteliğindedir,
Değişkenler arasında nedensel ilişkileri izah etmeye çalışır,
Genellikle nicel(sayısal) veriler kullanılır,
Hipotezlerin sınanması mantığıyla hareket edilir.
18
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Yorumlayıcı yaklaşım- Fenomenoloji
• Yorumlayıcı yaklaşımın özelliği, insanların olguları
yaşadıkları şekilde açıklama yaklaşımını
benimsemesidir. Pozitivist yaklaşımdan farkı, sosyal
olayları fen bilimcilerin yaklaşımı ile izah etmenin
geçerliliğini reddetmesidir. Sosyal olaylar
oldukları/yaşadıkları gibi incelenmeli ve açıklanmalıdır.
• Bu yaklaşımın temelinde insan davranışlarını anlamak
için onu yorumlamak ve aynı zamanda yorumların
tamamen objektif olamayacağı gerçeğini kabul etmek
gereği yatmaktadır.
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
19
ZAYIFLIK
ÜSTÜNLÜK
Pozitivist ve yorumlayıcı yaklaşımın üstün ve
zayıf yönleri
POZİTİVİZM
YORUMLAYCI
•Çok sayıda verinin ekonomik şekilde
toplanması
•Başlangıçtan itibaren net bir
kuramsal odaklanma
•Araştırma için araştırma süreci
üzerinde daha fazla kontrol
•Kolayca karşılaştırılabilecek veri
•Nasıl ve niçini anlamayı kolaylaştırır
•Araştırma sürecinde meydana gelen
değişiklikleri araştırmacının takip etme
şansı vardır
•Sosyal süreci daha iyi anlama imkanı
•Esnek değil- veri toplanmaya
başlandıktan sonra değişiklik
yapılmaz
•Sosyal süreci anlamada zayıf
•İnsanların sosyal olguya atfettikleri
şeyleri genellikle açığa çıkaramaz
•Veri toplamak zaman alıcı olabilir
•Veri analizi zordur
•Açık sonuçlar oluşmadıkça araştırmacı
belirsizliklerle savaşır
•“ Araştırmacı olmayanlar” tarafından
genellikle daha az bilimsel bulunur
20
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Karma yaklaşım
• Aynı araştırma projesinde her iki yaklaşımın birlikte
kullanılmasını ifade eder.
21
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
2- Kullanılan Araştırma Yöntemine Göre
Sınıflandırma
• Deneysel araştırmalar;
• Genellikle fen bilimlerinde kullanılan bu araştırma
yöntemi, son zamanlarda giderek artan oranda sosyal
bilimciler tarafından da kullanılmaktadır.
• Deneysel bir çalışmada araştırmacı en azından bir
bağımsız değişkeni maniple (istediği şekilde değer verirışık , ısı oranını artırmak gibi –Hawthorne
araştırmalarını hatırlayınız) eder ve bunun bir veya
daha çok bağımlı değişken üzerindeki etkilerini
belirlemeye çalışır.
• Bu nedenle kontrol deneysel çalışmalarda temel rol
oynar.
22
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Anket Araştırmaları
• Anket çalışmaları işletme, iktisat ve diğer toplumsal
bilimlerde çok yaygın olarak kullanılmaktadır.
Görece olarak çok sayıda veriyi, ekonomik olarak
elde etmek mümkündür.
23
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Örnek olay çalışmaları
• Örnek olay, “bir veya az sayıda birbiriyle ilgili
denek üzerinde yapılan ayrıntılı çalışma” şeklinde
tanımlanabilir. Yapılan derinlemesine sorgulama ile
bir kişi, grup veya kurum hakkında ayrıntılı veriler
elde edilir.
• Bu yöntemin en önemli sakıncası, gözlemci
önyargısı (gözlemci görmek istediği şeyi görür) ve
elde edilen sonuçların genelleştirilme zorluğudur.
24
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
3- Kapsadıkları süreye göre sınıflandırma
• Araştırmacı, araştırmasını tasarlarken, araştırma
istediği konu hakkında süre itibarı ile nasıl bir
yaklaşımla veri toplayacağını belirlemek zorundadır.
• Bu bakımdan araştırmalar anlık (fotoğraf) ve süreli
(film) olarak sınıflandırılabilir.
• Araştırmacı ister deneysel, ister anket veya örnek
olay çalışması tasarlıyor olsun, araştırma sorularına
olgunun fotoğrafını mı yoksa filmini mi çekerek
cevap bulacağına karar vermek zorundadır.
25
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Anlık Araştırmalar,
• Yapılan çalışmalar, araştırılan olgu veya olguların belli
bir andaki durumunu ortaya koymaya yönelik olabilir.
Amaç olgunun belli bir andaki resmini çekmektir.
• Birincil veri kullanılan, Akademik amaçlı çalışmaların
büyük çoğunluğu bu türdendir. (Bugün seçim olsa,
oyunuzu kime verirdiniz? Türünden sorular)
• Anlık çalışmalarda genellikle anket yöntemi
kullanılmaktadır.
26
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Süreli araştırmalar,
• Süreli araştırmaların en önemli üstünlükleri
araştırılan olguya ilişkin değişme ve gelişmeleri
tespit edebilme kapasiteleridir. Özellikle ikincil veri
kaynaklarından elde edilen verilerin kullanıldığı
çalışmalar için idealdir.
• Yıllar itibarı ile enflasyon oranları, gelir artışı vb.
27
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
4- Araştırmanın amaçlarına göre sınıflandırma
• Üç tür sınıflandırmadan söz edilebilir.
1. Olayları ortaya çıkarmayı amaçlayan araştırmalarkeşfedici
2. Olanı tanımlamayı amaçlayan araştırmalartanımlayıcı
3. Olanı izah etmeyi amaçlayan çalışmalar- açıklayıcı
28
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Keşfedici araştırmalar
• Bu tür araştırmalar “ne oluyor” sorusuna cevap
aramak için idealdir. Araştırmacı konu hakkında
bilgisini derinleştirmek ve konuyu daha değişik
boyutlarıyla anlamak isterse böylesi bir yöntem
tercih edilir.
• İkincil kaynaklara müracaat veya konun
uzmanlarıyla görüşmek
29
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Tanımlayıcı araştırmalar
• Tanımlayıcı araştırmaların amacı bir örgüt, birey,
grup, durum veya olgunun düzgün bir portresini
çizmektir.
• Olgunun tanımlanması yetmez, aynı zamanda
açıklanması ve imalarının da ortay konması gerekir.
• Özellikle tez çalışmalarında danışmanlar,
tanımlayıcı araştırmalardan pek memnun olmazlar.
• Bu gibi çalışmalar “Ee? Sorusuna maruz kalır.
30
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Sebep-sonuç araştırmaları
• Araştırmacının , araştırmasına konu ettiği
değişkenler arsında neden-sonuç ilişkisi
oluşturduğu çalışmalara açıklayıcı çalışmalar denir.
• Böyle bir çalışmada araştırmacının amacı çalıştığı
durum veya konuyu değişkenler arasındaki ilişkilerle
açıklamaktadır.
• Örneğin, makinelerin eskimesiyle, firelerin artması
arasındaki bir ilişkinin ortaya çıkarılması gibi.
31
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma yaklaşımlarının sınıflandırılması
SINIFLANDIRMA ÖLÇÜTÜ
YÖNTEM
BENİMSENEN YAKLAŞIM
•Pozitivist
•Yorumlayıcı
•Karma
VERİ EDİNME YÖNTEMİ
•Deneysel
•Anket
•Örnek Olay
ELE ALINAN SÜRE
•Anlık
•Dönemlik
AMAÇLARINA GÖRE
•Keşfedici
•Tanımlayıcı
•Açıklayıcı
Ders Bitti.
Dinlediğiniz için teşekkürler…
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
32