Transcript Ö*retim Teknolojileri ve Materyal Tasar*m*

Öğretim
Teknolojileri ve
Materyal Tasarımı
HAFTA 4-HAFTA 5
Gerçek Eşyalar, Modeller
ve
Yansıtılmayan Görsel
Materyaller
Gerçek Nesneler
En iyi öğrenme gerçek
eşyalarla etkileşim
sonucu gerçekleşir.
Gerçek eşyalar,
öğrencilerin somut ve
kalıcı öğrenmelerini
sağlar; öğrenilenlerin
genellemesini
kolaylaştırır.
Gerçek Nesneler
Gerçek nesneler, günlük hayatta çok az
karşılaşılan konuları işlemek için kullanılır.
Somut kavramları anlamadan soyut
kavramlara geçmenin zorluğu nedeni ile
gerçek nesnelerin kullanımı önemlidir.
Para, araçlar, bitkiler ve hayvanlar gerçek
nesnelere verilecek örneklerden bazılarıdır.
Gerçek Nesneler
Gerçek nesneler oldukları gibi kullanılabilir veya
öğretimin etkinliğini artırabilmek için değiştirilebilir.
Örnekler
Kesitler
Sergiler
Gerçek Nesneler
Kesitler
İç yapısını incelemek
amacıyla kullanılan
canlı veya cansız
kesitleri
Gerçek Nesneler
Örnekler
Bitkilerin, hayvanların
veya canlıların uygun
kontroller için
saklanmış parçaları
Gerçek Nesneler
Sergiler
Bir noktayı anlatmak
için dokümanı ile
birlikte gelen,
tarihsel veya
bilimsel eserlerin
koleksiyonları
Modeller
Modeller gerçek nesnelerin
benzeri maketlerdir.
Gerçek nesneleri
kullanamayacağımız
durumlarda kullanılır.
3 boyutlu kavramları,
boyut, şekil veya renkle
belirtilen işlevleri anlatmak
için uygulamalarda ve
laboratuar ortamında
kullanılır.
Modeller
AVANTAJLAR

Karmaşık yapıları basit
ve açık hale getirme

Farklı boyutlardaki
cisimlerin algılanması
(duyu sınırlarını aşan)

Zaman ve uzaklık
yönünden ulaşılamayan
cisimlerin algılanması

Soyut kavramların
anlatımı
Modeller
DEZAVANTAJLAR

Yanlış büyüklük, renk
ve yapı konusunda
oluşabilecek sorunlar

Maddi kaynak ve
bakım gerektirmesi

El yapımı modellerin
dayanaklılık sorunu
Görsel materyaller
Özellikle 3. boyutun ve uygulamanın
önemli olmadığı zamanlarda görsel
materyaller:
Karşılaştırma
Vurgulama
Kavram açıklama
gibi amaçlarla kullanılırlar
Grafik Materyalleri
. Grafikler; sayısal verileri
görselleştirerek veriler arasındaki
ilişkilerin kavranması kolaylaştırmak için
kullanılır
Grafik Materyalleri
Açık ve anlaşılır
bilgilerin
grafikleştirilmesi
için bir neden
yoktur
Grafik Materyalleri
• Pasta (dilim) ve halka grafikleri oranı
• Çizgi ve alan
grafikleri eğilimler ve
dalgalanmaları
• Sütun ve çubuk grafikler ise karşılaştırmaları
gösterirler.
Grafik Materyalleri
Sütun ve çubuk grafikleri en çok kullanılan grafik
türleridir, Genellikle aynı amaç için kullanılmakla
birlikte:
Sütun grafikleri bir zaman süresi boyunca bir öğe ile ilgili
değişiklikleri göstermek için
Çubuk grafikleri, öğeler arasındaki karşılaştırmaları göstermek için
kullanılır.
Grafik Materyalleri
Resimli grafikler
Özellikle küçük yaş grupları için tercih edilmektedir
Şemalar
Şemalar, kronoloji, sayısal veriler ve hiyerarşi gibi soyut
bilgileri grafik formunda özetlemek için kullanılır.
şema tek bir kavram ve anlaşılmasını sağlayacak miktarda
görsel ve sözel bilgi içermelidir.
Bir şemada görsel öğeler ağırlıkta olmalı, sözel materyaller
görseli tamamlamalıdır.
Şema türleri
Örgüt (teşkilat) şemaları, bir şirket, kuruluş, dernek ya
da işletmenin organizasyon yapısını gösterir. Örgüt şemaları
genelde personel ya da bölümler arasındaki ilişkileri temsil
eder.
Şema türleri
Akış şemaları, bir sürecin
akışını ya da işlemlerin yapılış
sırasını gösterir. Akış
diyagramları genelde yatay
olarak çizilir ve farklı işlem ya da
öğelerin bir bütün içinde nasıl
birleştiğini gösterir.
Örümcek Harita
Temel bir fikir veya kavramı
anlatmak için kullanılır.
Olgu
 Süreç
 Kavram
 Düşünce


Merkezdeki düşünce nedir?
 Özellikleri nelerdir?
 Fonksiyonları nedir?
gibi sorulara yanıt aranır.
Olaylar Zinciri Dizileri
Bir olayın evrelerini, lineer bir
işlemin adımlarını, bir dizi olayı
veya bir süreçte yaşananları
anlatmak için kullanılır.




Kavram, işlem veya olay nedir?
Aşamalar veya adımlar nelerdir?
Biri diğerine nasıl yol açmaktadır?
Sonuç nedir?
gibi sorulara yanıt aranır.
Olaylar Zinciri Dizileri
Sınıflandırma Haritası
Kavram veya olaylar arasındaki
ilişkileri, hiyerarşileri veya
dallanan işlemleri anlatmak için
kullanılır.
Ana tema nedir?
 Alt temalar nedir?
 Birbiri ile nasıl ilişkilendirilebilir?
 Kaç düzey vardır?
gibi sorulara yanıt aranır.

Örnek
Türk Parası
Kağıt Para
Metal Para
1TL
5KR
10
KR
25
KR
50
KR
100
TL
5TL
10
TL
20
TL
50
KR
Etkileşim Göstergesi
Kişiler veya gruplar arasındaki
etkileşimi göstermek için kullanılır.




Kişiler veya gruplar kimdir?
Amaçları nelerdir?
Anlaşma/Çatışma yaşanmış mıdır?
Sonuçlar nelerdir?
gibi sorulara yanıt aranır.
Etkileşim Göstergesi
Balık Kılçığı Haritası
Karmaşık bir olayın
nedenlerini veya sonuçlarını
ortaya koymak için kullanılır.

X’e neden olan faktörler
nedir?

Nasıl ilişkilendirilebilir?
sorularına yanıt aranarak,
neden-sonuç ilişkileri
kurulur.
Balık Kılçığı Haritası
Döngü Göstergesi
Bir dizi olayın tekrar tekrar
bir dizi sonuca nasıl neden
olduğunu anlatmak için
kullanılır.
Döngüdeki kritik olaylar
nelerdir?
 Nasıl ilişkilendirilir?
 Nasıl tekrara neden olur?
gibi sorulara yanıt aranır.

Karşılaştırma Matrisi
Birden fazla insan, olay,
fikir vb. arasındaki
benzerlik veya farklılıkları
anlatmak için kullanılır.


Neler karşılaştırılacak?
Benzer/Farklı yönleri
nedir?
gibi sorulara yanıt
aranır.
İsim 1
Özellik 1
Özellik 2
Özellik 3
İsim 2
İsim 3
Örnek
Örnek
Diğer
Öğretim
Araçları
Tasarım Öğeleri
• Çizgi
• Şekil
• Alan
• Boyut
• Doku
• Renk
Çizgi
Çizgi dikkati bir yol boyunca sürükleyen veya
bir noktaya çeken tek boyutlu bir yapıdır.
• İşlem, yön ve hareket gösterir,
• Şekilleri ayırma ve birleştirme işlerini yapar,
• Üzerine kurgu yapılabilecek temel yapı
taşlarıdır.
37
Çizgi
Yatay çizgiler
 durgunluk hissi verir.
Dikey çizgiler
 güç gösterir,
yukarı bakma hissi verir.
Köşegen çizgiler
 kuvvetli biçimde hareket ve
dinamizm hissi verir.
Örnek: Yatay Çizgi
A
39
B
•1
•2
•3
Öğretim Teorisi
Öğrenme Teorisi
İletişim Teorisi
Sistemler Teorisi
Örnek: Dikey Çizgi
40
Öğretim Tasarımı Teorisi
Örnek: Köşegen Çizgi
Öğretim Sistemleri Tasarımı Süreci...
Tasarım
Analiz
Değerlendirme
Geliştirme
Uygulama
41
Şekil
42
• Kendine bağlanan bir çizgi, bir şekil
oluşturur. Şekiller iki boyutludur ve bir
nesnenin dış çizgilerini gösterebilir.
• Şekiller anlamlı bir bütün oluşturmak için
bir araya gelebilir. Bazı şekiller sadece
silueti ile kendini oluşturur (ör: elma, kalp).
Diğerleri ise geometrik olarak
gruplandırılabilir.
Örnek: Şekil
43
Alan
 Alan,
boş veya dolu olarak ikiye ayrılır.
(Negatif ya da pozitif alan kullanımı
şeklinde de adlandırılabilir)
 Bir
tasarımda boş alanların dağılımı, görsel
öğelerin yerleştirilmesi kadar önemlidir.
44
Örnek: Alan
45
Boyut

Boyut hakkındaki yargımız, çevreleyen cisimler
hakkındaki bilgimize bağlıdır.

Boyut algısı, algılanan uzaklıkla ve algılanan
uzaklıktaki boyutla ilişkilidir.

Renk ve gri derecesi boyut algısını etkiler.

Görselin boyutuna, istendik mesajı nasıl
iletebileceğine dayalı olarak karar verilmelidir.
46
Örnek: Boyut
47
Doku
48
 Pekçok görünüm, çizgi ve şekiller dahil iki
boyutludur.
 Desen kullanılarak üçüncü bir boyut eklenebilir.
 Desen üç boyutlu cisim ve materyallerin bir
özelliğidir. Dokunma hissini uyararak konuyla ilgili
daha yalın bir fikir verir.
 Desen önemli fikri vermek, ayırmak veya
bütünleştirmek amaçlı kullanılabilir.
Örnek: Doku
49
Örnek: Doku /Kaldırım çizimleri
Örnek: Doku / Kaldırım çizimleri
Renk

Uygun renk seçimleri; görsel tasarımları geliştirir ve ayrı bir
hava/önem kazandırır, dikkat uyarır ve görsel etki yapar.

gerçek renkler seçildiğinde görüntünün gerçekliği artar

eşitlik ve farklılıklar renklerle vurgulanabilir

Önemli noktalar veya ayrıntı bilgileri renklerle
vurgulanabilir

istenilen duygusal etki renklerle ortaya çıkarılabilir
52
Renk Çemberi
Soğuk
Renkler
Sıcak
Renkler
53
• Kırmızı,
Sarı ve
Mavi ana
Renklerdir
.
• Turuncu,
Mor ve
Yeşil ara
Renk
Mesaj
Renk
 Kırmızı hatırlanır
 Mavi dikkati az çeker
 Sarı ilk bakılandır
 Sarı Zemin üzerine siyah en iyi renk
kombinasyonudur
Renklerin kullanımında yaş grupları
da dikkate alınmalıdır:
Çok parlak renkler küçük yaş
grupları
Pastel tonlar büyük yaş grupları,
Kontrastlık parlak renkler için
uygundur
Örnek: Renk
58
Tasarım İlkeleri

Bütünlük

Denge

Vurgu

Hizalama

Yakınlık
59
Bütünlük
 Bütünlük bir görünümü oluşturan bileşenlerin
birbiriyle ilişkisidir. Sadece yazılı içeriği değil
görsel sunumu da ilgilendirir.
 Bütünlük konular, renkler, şekiller ve çizgiler
ilişkilendirilerek ve tekrar edilerek sağlanabilir.
 Sıkça yapılan hatalardan biri, bir alana çok
fazla şey sığdırmaktır. Anlatmak istediğinizi
anlatmaya yaramayan bilgiler sunulmamalıdır.
60
Bütünlük
61
3x3 kuralı eski ve basit bir tasarım kuralıdır. Ekran, soldan sağa ve
yukarıdan aşağıya 3 parçaya bölünerek 3x3 bir matris elde edilir.
Anahtar öğeler veya nesneler bu 3 çizginin yakınında bulunmalıdır.
3x3 kuralı öğrencilerin dikkatlerini bu çizgilerin kesişme
noktalarında toplayacağını belirtir.
Bütünlük(3x3)
Örnek: Bütünlük
63
Denge
 Bir sunum ekranındaki bileşenler dikey ve yatay
eksen dikkate alınarak eşit ağırlıkta dağıtılırsa,
izleyicide denge ve eşitlik hissi uyandırır.
 Tasarım her iki alanda da tekrarlandığında,
denge simetrik veya formal olacaktır. Ancak;
birçok durumda gözün bilgiyi anında
yakalayabilmesi için asimetrik veya informal
tasarımlar yapılabilir.
64
Örnek: Denge
65
Örnek: Denge
Örnek: Denge
67
Örnek: Denge
68
ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN BAZI FAKTÖRLER
DIŞ
ETKENLER
ARAÇ
GEREÇLER
ÖĞRENME
ÖĞRETİM
MATERYALLERİ
EĞİTİM
ORTAMI
Vurgu
Görsel içerisindeki önemli
öğelerin dikkat ve ilgi merkezi
haline getirilmesidir.
69
Vurgu
Ok ve Benzeri yön gösteren araçlar kullanmak
Önemli öğe için diğerlerinden daha parlak bir
renk kullanmak
Temel öğeyi diğerlerinden daha büyük yapmak
Vurgulamak istediğiniz maddeye dikkatleri
çekmek için zemin ve şekil arasında kontrast
oluşturmak.
Diğer şekillerden farklı bir şekil kullanmak
Vurgulanacak öğeyi diğer öğelerin çakıştığı bir
yere yerleştirmek
70
Örnek: Vurgu
71
Örnek: Vurgu
73
Hizalama
 Hizalama, görsel materyallerin daha kolay
algılanmasında, öğeler arasında kurulan ilişkilerin daha
rahat anlaşılmasında önemli rol oynar. Materyal içinde
düzenli bir şekilde yerleştirilmiş öğeler öğrenmede de
kolaylık sağlar.
74
Örnek: Hizalama
75
Yakınlık

Görsel oluşumlarda birbirine yakın öğeler ilişkili, uzak
öğeler ise ilişkisiz olarak algılanır.

Bu nedenle öğeler yakınlık bakımından birbirinden
açıkça ayırt edilmeli, izleyiciler yanıltılmamalıdır.
76
Örnek: Yakınlık
Birbirine yakın olan şekiller grup
olarak algılanırlar
77
Örnek: Yakınlık
Posterler

Resim, çizgi, renk ve kelimelerin görsel bileşimidir

Etkililiği renklendirme ve dinamikliğe bağlıdır

Dikkati çekmeli ve mesajı hızlı bir biçimde iletebilmelidir

Yeni bir konu, bir olay ve duyurular için kullanılabilir ve
güdülenmeyi sağlar
Posterler
Posterler
Posterler
Görsellerin Etkili kullanımı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mümkün olduğunca basit olmalıdırlar
Karmaşık görseller basit parçalara ayrılmalıdır
Metin miktarı mümkün olduğunca sınırlandırılmalıdır
Metinler için sadece koyu ve düz yazı tipleri
kullanılmalıdır
Bilinmeyen nesnelerin boyutunu göstermek için ölçek
ya da bilinen nesneler kullanın
Orantısızlıktan kaçınarak informal bir denge
sağlanmaya çalışılmalıdır
Kullanılan görsel hakkında öğrencilere soru
sorulmalıdır
Görseller yeterince büyük olmalıdır
3 metrelik uzaklık için harf büyüklüğü 1.3 cm olmalıdır
Hareketli Resimler: TV ve Video
Avantajla
r
Hareket
Süreç
Güvenli Gözlem
Beceri Öğrenme
Dramatizasyon
Duyuşsal Öğrenme
Problem Çözme
Ortak Tecrübe
Oluşturma
Hareketli Resimler: TV ve Video
Sınırlılıklar
Sabit Adım
Hareketsiz görseller
Hareketli Resimler: TV ve Video
Kullanım
Ön inceleme
Çevreyi düzenleme
Öğrencilerin
hazırlanması
Sunu
Yansıtıcısız Sunu ve Gösterim Araçları
Yazı Tahtaları
Döner
Lavhalar
Yazı Tahtalarının Etkili Kullanımı
Ders sırasında yazı yada çizimler için zaman
harcamayın
Tahtaya yazacaklarınızı önceden organize edin
Tahtaya önceden yazılmış olanları kapatın
Konuşurken sınıfa dönün
Sadece tahtaya bağlı kalmaktan kaçının
Yazı Tahtalarının Etkili Kullanımı
İki yada üçten fazla renk kullanmaktan kaçının
Yazdıklarınızın önünü kapatmayın
Işık yansımalarını kontrol edin
Önceden hazırlanmış şekillerden yararlanın
Döner Levhalar
•
Herkesin görebileceği bir açıda yerleştirilmelidir,
•
Görseller önceden hazırlanmalı yada önceden yerleri
iz olarak belirlenmelidir
•
Saydam yazı yazma satırları oluşturulmalıdır
•
Basit grafikler oluşturulmalıdır
•
Başlıklar 8-10 cm harflar 4 cm olmalıdır
•
Materyal sıralarına dikkat edilmelidir
•
Boş sayfalar bulundurulmalıdır
•
Son sayfaya özet eklenmelidir
Yazılı Materyaller
Bir yazılı materyalin öğretimsel etkililiği üç temel
değişkene bağlıdır:
1. Materyalin okunabilirlik düzeyi
2. Materyalin içeriği
3. Materyalin tasarımı
Yazılı Materyaller
Bir yazılı materyalin tasarımında:
•
•
•
•
•
•
Tutarlılık
Sayfa Düzeni
Görsel Materyaller
Yazı Stili
Yazı Türü ve Boyutu
Vurgulama
Önemli faktörlerdir