Transcript Yöntem - Marmara Üniversitesi

ÖĞR. GÖR. DR. GÖNÜL SAKIZ
MARMARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ KONFERANS SALONU
14.03.2012
SAAT: 14:00-16:00
DOKTORA NEDİR?
Doktora, ileri düzey araştırma
becerilerinin kazanılmasını hedefleyen
bir eğitim sürecidir.
Hedef problem doğrultusunda
planlama, geliştirme, uygulama, izleme
ve değerlendirme faaliyetlerinin
gerçekleştirilmesinde profesyonellik
kazanılan bir süreçtir.
2
DOKTORA TEZİNİN ÖNEMİ
 Uzun süredir çözümlenememiş sorunlara hiç
denenmemiş yollar kullanarak orijinal çözümler sunma
 Alanda uygulaması yapılmamış bir teorinin
uygulamasını yaparak geçerliğini test etme
 Herkes tarafından kabul görmüş bir teorinin
zayıflıklarını keşfederek alanda tekrar sorgulanmasını
sağlama
 Yeni ölçme ve değerlendirme araçları geliştirme
 Çığır açacak bir keşifte bulunma
 Yeni bir alanın oluşmasına öncülük etme
 Gerçek anlamda araştırma yapmayı öğrenme
3
SAĞLIKLI BİR TEZ SÜRECİ İÇİN
TEZ
YAZARKEN
• Tez konusuna karar verme
• Sürece yönelik etkili bir planlama/ zaman çizelgesi oluşturma
• Tez taslağının oluşturulması
• Yoğun araştırma ve okuma
• Zihni farklı düşünce ve yöntemlere açma
• Her aşamada eleştirel yaklaşım sergileme
• Sürece hakimiyet
• Dirayet gösterme/zorluklardan etkilenmeme
GEREKEN • Pozitif düşünce ve inanç
4
PLANLAMA
TASLAK
Giriş
(Araştırma alanı)
……
Problem
(araştırmanın merkezinde yer alan sorun)
……
Literatür bu probleme yönelik olarak ne
diyor? (yapılan çalışmalar, kullanılan
yöntemler, elde edilen sonuçlar, probleme
ne kadar çözüm sunabildikleri, eksiklik ve
yetersizlikler)
…..
BULGULAR
Bu probleme çözüm olarak ne önerilebilir?
….
Öneriyi desteklemek için nasıl bir yöntem
kullanılabilir?
…..
Sonuçlar
……
SONUÇ
Easterbrook, S. (2004). How theses get written: Some cool tips.
5
PLANLAMA (TASLAK)
Giriş
(Araştırma alanı)
Doktora sürecinin başarıyla sonlanması doktora
tezinin tamamlanarak komiteye teslim edilmesine
bağlıdır.
Problem
(araştırmanın merkezinde yer alan sorun)
Bir çok doktora öğrencisi tezlerini dört yılda
tamamlama noktasında başarısız olmaktadırlar.
Literatür bu probleme yönelik olarak ne diyor?
(yapılan çalışmalar, kullanılan yöntemler, elde
edilen sonuçlar, probleme ne kadar çözüm
sunabildikleri, eksikler)
Günümüze kadar yapılan araştırmalar gösteriyor
ki öğrencilerin tezlerini verilen zamanda teslim
edememeleri ile tez yazım sürecine geç
başlamaları arasında anlamlı bir ilişki vardır
(….,2005, …., 2008, ….)
Bu probleme çözüm olarak ne önerilebilir?
BULGULAR
Öneriyi desteklemek için nasıl bir yöntem
kullanılabilir?
Sonuçlar
SONUÇ
Doktora öğrencilerinin tez yazımına erken
başlamalarını teşvik edici bir model gereklidir.
Böyle bir model öğrencileri tez sürecini etkili bir
şekilde planlamaya ve her bir bölüm için gerekli
materyalleri toplamaya teşvik eder.
Bu modelin uygulanması ile tezin zamanında
teslim edilme oranları arasında pozitif anlamlı bir
ilişki tespit edilmiştir.
Easterbrook, S. (2004). How theses get written: Some cool tips.
6
ZAMAN ÇİZELGESİ
Literatür taraması
Tezin içeriğinin belirlenmesi
Okuma metinlerinin belirlenmesi
Ekrandan okunacak okuma metinlerinin hazırlanması
Okuduğunu anlama ön test-son testlerinin geliştirilmesi
Motivasyon ölçeğinin geliştirilmesi
Pilot uygulamanın yapılması ve analizi
Öğretmen ve öğrenci eğitiminin verilmesi
Ön testlerin uygulanması
Deney ve kontrol gruplarının belirlenmesi
Uygulamaların yapılması
Son testlerin uygulanması
Toplanan verilerin düzenlenmesi
Kalıcılık testinin yapılması
Tezin teslimi
Hazırlayan: Zeynep İleri Aydemir
Bir başka çizelge:
Resources\DISSERTATION PROCESS Kim+Don 10-17-05.pdf
7
Mayıs
Nisan
Mart
Şubat
2011
Ocak
Ekim
Süreç Adımları
Kasım
m
Aralık
2010
DOKTORA TEZİNİN KAPSAMI
GİRİŞ
LİTERATÜR
YÖNTEM
BULGULAR
SONUÇ
KAYNAKÇA
BİR TEZDE OLMAZSA OLMAZLAR
 Başlık – tezin mesajını/amacını yansıtır (çok uzun olmamalıdır)
 Özet – tezin ziplenmiş halidir. Okuyucunun ilk okuduğu bölümdür
 İçindekiler – tezin bölüm ve alt bölümlerini, kullanılan şekil, tablo ,









kısaltmalar vb. sırasını verir
Giriş – tezde odaklanılacak olan konu ve problemi yansıtır
Literatür –tez sahibinin tez konusuna ne kadar hakim olduğunu gösterir
Yöntem – probleme yaklaşımı yansıtır
Bulgular – sırasıyla belli bir düzen dahilinde sunulur
Sonuç/tartışma – literatür desteğiyle bulgular yorumlanır
Sınırlılıklar – çalışmadaki eksikliklerin farkında olunduğu sergilenir
Öneriler – hangi alanlarda uygulamalarının yapılabileceği, buradan yola
çıkarak hangi çalışmaların yapılabileceği gösterilir
Kaynakça – sorun alanını en iyi şekilde kapsamalı, ana kaynaklar eklenmiş
olmalı
Ekler – çalışmaya yönelik izinler, ek tablolar, şekiller, analiz çıktıları,
fotoğraflar
Uyarlama yapılan kaynak: Easterbrook (2004)
9
GİRİŞ
 Bir tezin giriş bölümü genelden özele doğru
sırasıyla:
I. problem alanını ve problem durumunu
II. amaç ve hipotezleri
III. çalışmanın önemini
IV. sınırlılıkları
V. sayıltıları
VI. tanımlamaları kapsar.
10
GİRİŞ/Problem Alanı ve Problem
Problem genelden özele doğru sunulmalıdır.
Problem alanının okuyucular tarafından
bilindiği varsayılarak hızlı bir geçiş
yapılmamalıdır.
Problemin özgünlüğü ve eğitsel açıdan
önemi ve katkısı bu bölümde
vurgulanmalıdır.
Son paragrafta problem cümlesi
verilmelidir.
11
GİRİŞ/Amaç ve Hipotezler
 Bu bölümde, çalışmanın amacı açıklanır.
 Amaca yönelik araştırma yöntemi ve hipotezler
sunulur. Örneğin deneysel bir araştırma
yapılıyorsa:
 Deney ve kontrol grupları ön test puanları arasında
anlamlı bir fark yoktur.
 Deney ve kontrol grup son test puanları arasında anlamlı
bir fark vardır.
 Kontrol grubu ön test ve son test puanları arasında
anlamlı bir fark yoktur.
 Deney grubu ön test ve son test puanları arasında
anlamlı bir fark vardır.
12
GİRİŞ (Amaç ve Hipotezler)
 Nitel bir araştırma yapılıyorsa, çalışmanın amacı
belirtildikten sonra, hangi araştırma türüne göre,
örneğin:
 fenomonolojik,
 gömülü teori,
 etnografi,
 vaka incelemesi vb.
yapıldığı belirtilmeli ve gerekli açıklamalar
yapılmalıdır.
13
GİRİŞ/Önem
 Araştırmadan elde edilen bulguların nerede, kime
ve ne şekilde katkı sağlayacağı belirtilir. Örneğin,
 MEB Talim ve Terbiye Kurulunun program geliştirme
çalışmalarına katkı sağlama.
Önem bölümünde problemin öneminden değil,
bulguların sağlayacağı işlevsel katkılardan söz
edilmelidir. Örneğin,
 Okul müdürlerinin iletişim biçimleri hakkında
farkındalıklarının arttırılması yoluyla, öğretmen
motivasyonun arttırılması ve neticede daha sağlıklı ve
etkili bir kurumsal işleyişin oluşturulmasına katkıda
bulunma.
14
GİRİŞ/Sınırlılıklar
Sınırlılıklar bölümünde, sadece araştırmacının
belirlediği zaman, örneklem ve konuya yönelik
sınırlılıklar (delimitation) belirtilmelidir. Örneğin,
 Araştırma, 2011-2012 eğitim dönemi Bahar yarı yılı ile
sınırlıdır.
 Çalışma, ilköğretim 2. sınıf öğrencileri ile sınırlıdır.
 Araştırma, ilköğretim 1. kademe 5. sınıfta yer alan
kaynaştırma öğrencileri ile sınırlıdır.
 Çalışma, 5. sınıf öğrencilerinin öz-düzenleme davranışları
ile sınırlıdır.
15
GİRİŞ/Sayıltılar
 Sayıltılar bölümünde çalışmanın sonucunu
etkileyebilecek fakat kontrol edilmesi mümkün
olmayan değişkenlerle ilgili ön kabuller sunulur.
Örneğin,
 Öğrencilerin ölçeğe samimi cevaplar verdiği varsayılmıştır.
Araştırmacı tarafından kontrol edilebilen
değişkenler sayıltı olarak kabul edilmez. Örneğin,
 Çalışmada kullanılan ölçek geçerli ve güvenilirdir.
 Araştırmaya katılan öğrencilerin zeka düzeyleri eşit kabul
edilmektedir.
16
GİRİŞ/Tanımlamalar
 Çalışmayla ilgili temel değişkenlere yönelik
tanımlamalara yer verilen bölümdür.
Temel değişkenlerin tanımlanmasında literatürden
yararlanılabilir.
Tanımlarla ilgili tartışmalara yer verilmez.
Araştırmadaki her terimin açıklanmasına gerek
yoktur. Tezin “sözlük” bölümü olarak
algılanmamalıdır.
 Kısaltma ve sembollere bu bölümde yer verilmez.
(İçindekiler bölümünden sonra verilmelidir)
17
LİTERATÜR
Literatür, ilgili alanın geniş bir özeti demek
değildir. Araştırma konusu ile doğrudan ilişkisi
olmayan konulara yer verilmemeli, bütünlük
bozulmamalıdır.
Tezin literatür kısmı, tez sahibinin akademik
araştırma yapma becerisi, analiz ve sentez
kabiliyeti hakkında bilgi verir.
Literatür, problem alanına yönelik geniş bir
perspektiften başlayıp problem durumuna
doğru daralan şekilde verilmelidir.
18
LİTERATÜR
Literatürde bulunması gereken 3 ana kriter:
Benzer çalışmaların sonuçlarını sunma
Çalışma sonuçlarını birbirleriyle
karşılaştırma
Alanda süregelen tartışmalarla ya da
sorunlarla yapılan araştırmayı
ilişkilendirme
(Creswell (1994), cf. Boote & Beile, (2005))
19
LİTERATÜR
Alan yazında önerilen 5 aşama:
 Çalışmadaki ana kavramların belirlenmesi (anahtar
kelimeler)
 İlgili literatürün belirlenmesi
 Belirlenen literatürün okunarak, araştırma ile ilişki
derecesine karar verilmesi
 Seçilen literatürün organize edilmesi
 Literatür yazımı
Literatür yazımında kullanılabilecek bir ölçüt
ReviewGuideline\DissertationLitReview.pdf
(Creswell (1994), cf. Boote & Beile, (2005))
20
LİTERATÜR
 Literatür güncel olmalıdır.
Bir konudan diğerine geçişte uyum ve akıcılık
olmalıdır.
Literatürü özetleme davranışından kaçınılmalıdır.
 Problem durumuna hazırlayıcı eleştirel bir
yaklaşım sergilenmelidir (Örneğin, ilgili
araştırmalarda kullanılan yöntemler irdelenerek
eksiklikler hissettirilebilir).
Sadece Türk veya Avrupa-Amerika bağlantılı
çalışmalar değil, daha geniş kapsamlı uluslar arası
incelemeler literatüre eklenmelidir.
21
LİTERATÜR
 Literatürde araştırma dayanağı olmayan kişisel yorum
ve değerlendirmelere yer verilmemelidir.
 Aynı kaynaktan sürekli olarak arka arkaya alıntı
yapılmamalıdır.
 Ders notları ve ödevler kaynak olarak kullanılmamalıdır.
 İnternet kaynaklarının kullanımında, akademik niteliği
olmayan web sitelerinden alıntı yapmaktan
kaçınılmalıdır.
 Resmi kurumlar, akademik bilgi bankaları, üniversite
kütüphanelerinin online veri tabanları, ulusal ve uluslar
arası online hakemli dergiler dışındaki web siteleri
mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.
22
LİTERATÜR/ETİK YAKLAŞIM
 Literatür yazımında alıntılar yapılırken kopyala-yapıştır
davranışından kesinlikle kaçınılmalıdır.
 Atıflarda, ulaşma sıkıntısı yoksa, birincil kaynaktan
aktarma yapmaya özen gösterilmelidir.
 Başka bir kaynaktan aktarma yapıp, ilk kaynaktan yapar
gibi verilmeye çalışılmamalıdır.
 Hatalı çeviri ya da yanlış anlamalar sonucu hatalı
aktarmalar olabilir. Aktarandan aktarmaların çok olması
bu hataların yayılmasına da zemin hazırlar.
 Başka kaynaklardan alınan model, şekil, tablo vb.
araçlar literatüre eklenmeden önce mutlaka kişi ve
yayınevlerinden izin alınmalıdır.
23
YÖNTEM
Tez konusuna yönelik doğru yöntem
seçimi tezin en önemli
aşamalarındandır.
Doğru yöntem seçimi alanda çok
okuma yaparak geliştirilebilir.
Yöntemde kolaycılıktan kesinlikle
kaçınılmalıdır.
24
YÖNTEM
Bir tezin yöntem bölümünde bulunması gerekenler:
Araştırma Soruları / Hipotezler (hatırlatma)
Araştırmanın Modeli (tarama; deneysel; vaka
incelemesi; fenomonolojik yaklaşım vb.)
Evren ve Örneklem/Çalışma Grubu
Veri Toplama Araçları (ölçek; anket; kişisel bilgi
formu; gözlem; mülakat vb.)
Veri Toplama Süreci (veri ne zaman, nerede, ne
şekilde toplandı?)
Veri Analiz/Çözümleme (hangi analiz
tekniklerinden, ne şekilde faydalanıldı? SPSS,
AMOS, LISREL, NVIVO vb)
25
YÖNTEM
 Bir istatistiksel metoda karar verilmeye çalışılıyorsa, birçok
istatistiksel metoda hakim olunması; bir nitel analiz
tekniğine karar verilecekse bütün teknikler hakkında bilgi
sahibi olunması gerekir.
 Seçilen yöntem doğrultusunda detaylı bir araştırma
yapılarak o yöntemin uzmanlığı elde edilmelidir.
 Örneğin, analizlerde ileri analiz
yöntemlerinden yapısalcı eşitlik
modeli kullanılacaksa, yöntem
derinlemesine öğrenilmeli,
başkalarının uzmanlığına
güvenilmemelidir.
26
YÖNTEM
Yöntem seçiminde danışman ve doktora
öğrencisinin ortak kararı önemlidir.
Eğer yönteme yönelik yeni beceriler
geliştirilmesi gerekiyorsa, planlamanın
birlikte yapılması gerekir
(Örn: bu beceri nasıl, nerede,
ne zaman ve kimin yardımıyla
geliştirilecek?)
27
YÖNTEM
Yöntem kısmında mutlaka yöntemin seçim
nedenleri, diğerlerinden farkı tartışılmalıdır.
Kullanılan yönteme yönelik akademik
literatüre yer verilmeli (yöntemin avantaj ve
dezavantajlarını ortaya koymaya yardımcı
olur)
Aynı yöntemi kullanmış en az bir çalışma
kaynak verilmeli
Yöntemin geçmiş çalışmalarda nasıl
işlediğinden bahsedilmeli
28
YÖNTEM
 Yöntemde evren değerlerine ulaşılabiliyorsa mutlaka yer
verilmelidir (Örn: Türkiye’de ilköğretim I. kademede yer
alan öğrenci sayısı)
 Örneklemin evreni temsil edebilir nitelikte olduğuna dair
bilgiler paylaşılmalıdır. Örneklemin evreni temsil
yeteneğine sahip olabilmesi için çeşitli örnekleme
yöntemlerinden yararlanılır (örn: yansız seçim).
 Örnekleme yöntemi literatür dayanağı ile açıklanmalıdır.
 Evren ile ilgili genelleme yapılamayan durumlarda,
örneklem yerine çalışma grubu ifadesi kullanılmalıdır.
Nitel ya da deneysel araştırmalarda evren kullanılmaz,
katılımcılar çalışma grubu olarak ifade edilir.
29
YÖNTEM
 Özellikle nitel çalışmalarda, ilk taslakta yöntem içeriğine
her şey eklenebilir. Sonraki düzeltmelerde yavaş yavaş
eklentiler indirgenir ki, araştırmada önem arz eden
parçalar unutulmuş olmasın.
 Nicel çalışmalarda, kullanılan ölçeklere ait bütün
psikometrik özellikler (geçerlik, güvenirlik, faktör yapısı)
paylaşılmalıdır.
 Ölçek/ler bir başka araştırmadan alınıyorsa, uygulama
yapılmadan önce mutlaka izinler alınmalıdır.
 Araştırmanın yapılacağı uygulama merkezlerine ait
izinler alınmış olmalıdır.
 Araştırmada kullanılan ölçekler tezin ekler kısmında
verilmelidir (Eğer araştırmacı tarafından geliştirilmişse).
30
YÖNTEM/ETİK YAKLAŞIM
 Etik ilkelere uygun hareket etmek son derece önemlidir.
 Uygulama yapılan okul ismi, öğrenci/öğretmen/yönetici
ismi vb. paylaşılması etik olarak gizlilik ilkesine aykırıdır
ve kişilere zarar verebilir.
 Bu nedenle, özel isimler paylaşılmamalıdır.
 Gerçek isimleri yerine takma isimler kullanılabilir.
 Bölge ve şehir isimleri anılabilir. Uygulamanın yapıldığı
okulun bulunduğu bölgenin sosyo-ekonomik durumu,
bölgeyi tanımlayıcı diğer önemli faktörler (araştırmayı
etkileyebilecek) ve okulun yapısı ve işleyişi paylaşılabilir.
31
BULGULAR
 Bulgular, probleme yönelik olarak toplanan verilerin
analizi neticesinde elde edilen sonuçların sunulduğu
bölümdür.
 Bulgular bölümüne problem hatırlatılarak
başlanmalıdır.
 En sık rastlanan hatalardan biri, sunulan sonuçların
problem ve yöntem kısmında açıklanan sırayı takip
etmemesi ve hatta çalışmanın çerçevesi içersinde yer
almayan bulguların da sunulmasıdır.
 Elde edilen bulgular, problem ve alt problemlerin
sıralamalarına ve içeriğine özen gösterilerek , yöntem
kısmında verilen aşamaları düzenli bir şekilde takip
ederek sunulmalıdır.
32
BULGULAR
Bulgular kısmında sadece analiz sonuçları yer
almalı, literatüre yer verilmemeli, analiz sonuçları
tartışılmamalı, yorumlanmamalıdır.
Nicel bir araştırmada bulgular yaklaşık 25- 35 sayfa
arasındadır.
Bulgular hem tablo, hem de metin birebir aynı
olacak şekilde verilmemeli, tekrarlardan
kaçınılmalıdır. Eğer tablo ve metin aynı bilgiyi
paylaşıyorsa tablo Ekler bölümünde verilmelidir.
33
BULGULAR/APA STİLİ
 APA stiline uygunluğa özen gösterilmelidir.
 Bütün tablo ve şekiller siyah-beyaz sunulmalıdır.
Renklendirmelerden kaçınılmalıdır.
 İstatistiksel verilerin sunumunda p değeri .001’ e kadar
olan bütün değerler, gerçek değeri gösterecek şekilde
sunulmalıdır (Örn: p > .05 yerine p = .08; p < .05 yerine
p = .03; p < .01 yerine p = .004 şeklinde)
 Değer olarak .001’den küçük olanlar p < .001 olarak
gösterilmelidir.
34
BULGULAR
 Hipotezlerin test edilip rapor edilmesinde söylemlere özen
gösterilmelidir.
 Örneğin, analiz sonucunda p > .05 elde edilmişse “iki
değişken arasında anlamlı bir ilişki yoktur” denemez.
Gerçekte böyle bir ilişki var olabilir.
 “Çalışmada iki değişken arasında anlamlı bir ilişki tespit
edilememiştir” ya da “bulunamamıştır” veya “araştırmada
anlamlı bir ilişki tespit etme noktasında yeterince kuvvetli
kanıt elde edilememiştir/yeterli kanıt yoktur” denebilir. Bu
söylemler ilişkinin anlamsız olduğu ya da var olmadığı
sonucunu doğurmaz (Hapisten salıverilen her zanlı suçsuz
değildir, bazıları sadece yeterli kanıt bulunamadığından
serbest bırakılırlar (Simon, 2006)).
35
BULGULAR
 Nitel çalışmalarda bulgular, analizlerde ortaya çıkan
probleme dönük ana temaların önem dereceleri ve
problemin sunuluş şekli göz önüne alınarak bir düzen
dahilinde sunulmalıdır.
 Ana temaların alt temaları da önem derecelerine göre
verilmelidir.
 Katılımcıların küçük bir yüzdesi tarafından ortaya
konan, diğer temalara göre zayıf kalmış temalarda
(outlier) detaylı bir biçimde irdelenme gereği olmasa
da sunulmalıdır.
 Beklenmedik bir tema, yüzdelik oranı küçük olsa da,
önemli sonuçlar doğurabilir.
36
SONUÇ/YARGI
Bu bölüm, bulgular kısmında açıklanan sonuçları
özetler.
Problem hatırlatılarak başlanır.
Araştırma soruları ve bulgularla sıralama ve içerik
açısından uyumlu ve benzer bir akışta
sergilenmelidir.
Problem ve bulgular bölümünde söz edilmemiş
herhangi bir analiz sonucu yargı kısmına
eklenmemelidir.
İstatistiksel veriler sunulmamalıdır.
37
SONUÇ/TARTIŞMA
 Tartışma bölümü, araştırmacının bulgularını var
olan literatürle ilişkilendirerek tartıştığı
bölümdür.
Literatürle benzerlik ve farklılıklar ve elde edilen
sonuçların olası nedenleri tartışılmalıdır.
 Tartışma, problem, bulgu ve yargılarla uyumlu
ve benzer bir düzende sergilenmelidir.
 ÖNEMLİ: Önceki bölümlerde söz edilmemiş
herhangi bir analiz sonucu tartışma kısmına
eklenmemelidir.
38
SONUÇ/ÖNERİLER
 Öneriler, araştırma sonunda elde edilen bulguların
kimin, nerede, nasıl, ne işine yarayacağına dair bilgiler
verir.
 Öneriler, araştırmacılar ve uygulayıcılar için ayrı ayrıdır.
 Problem durumuyla ve bulgularla ilişkili olarak, geleceğe
dönük araştırma alanları hakkında da önerilerde
bulunulur.
 Öneriler genel olmamalıdır. Soyut ve temenni
niteliğindeki önerilerden kaçınılmalıdır.
 ÖNEMLİ: Bütün öneriler problem ve bulgulardan yola
çıkılarak verilmelidir. Problem çerçevesinde yer almayan
önerilerde bulunulmamasına özen gösterilmelidir.
39
KAYNAKÇA
 Kaynakça yazımında APA stili özenle
kullanılmalıdır.
 APA stilini dikkatle uygulayan bazı dergilerde
basılan güncel makalelerin kaynakça bölümleri
incelenebilir. (Örn: Journal of School Psychology,
Journal of Educational Psychology, School
Psychology Review)
İkincil bir kaynaktan aktarılmış çalışmalar
kaynakçada yer almamalı, sadece ikincil kaynak
verilmelidir (Örn., “Maslow (1954), Akt. Özdemir
(2009)” durumunda Maslow kaynakçada verilmez.
Sadece Özdemir verilir).
40
KAYNAKÇA
 Metinde geçen her kaynağın kaynakçada ve
kaynakça da yer alan her kaynağın da metinde yer
aldığından emin olunmalıdır.
 ÖNEMLİ: Alanın uzmanları tezin Kaynakça
bölümünü kontrol ederek, araştırmacının problem
alanına ne kadar hakim olduğunu ölçerler. Bu
nedenle, probleme yönelik “olmazsa olmaz”
kaynaklar gözden kaçırılmamalıdır.
Yazarı belli olmayan, profesyonel bir incelemeden
geçmemiş internet siteleri kaynak olarak
kullanılmamalıdır (Örn: Wikipedia, Wikihow gibi).
41
KAÇINILMASI GEREKEN 10 HATA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Araştırmanın odağının net olarak belirtilmemiş olması
Yapılan çalışmanın neden önemli olduğunun belirtilmemesi
Araştırma sorularına çözüm bulabilmek adına seçilen yöntemin neden
seçilmiş olduğunun açıkça belirtilmemesi veya savunulmaması
Araştırmanın literatürdeki diğer araştırmalarla ilişkilendirilmesinin
yapılmaması
Araştırmanın literatürdeki diğer araştırmalardan farkının belirtilmemiş
olması
Sayıltıların tamamının belirtilip savunulmamış olması
Bölümlerde yeterince detay ve açıklamanın verilmemiş olması
Araştırmanın alana katkılarının belirtilmemesi
Uygulayıcılar ve araştırmacılara yönelik uygulama ve önerilerin
geliştirilmemiş olması
Son okumaların yapılmamış, hataların düzeltilmemiş olması (eksik kelime,
eksik atıf, anlam kaybı olan cümle, başlık düzeninde, tablo ve şekillerde
hatalar vb.)
Wolfe, J. How not to write a PhD thesis?
42
TAVSİYELER
 Her yıl çeşitli alanlarda “en iyi doktora tezi” ödülleri
verilmektedir (University Association for Contemporary European Studies
(UACES): Best Ph.D. Thesis. http://www.uaces.org/awards/thesis/
American Educational Research Association (AERA): Outstanding Dissertation
Awards.http://www.aera.net/AboutAERA/Default.aspx?menu_id=20&id=229).
 Bu ödüllere layık görülen tezler i alıp, araştırmacıların;
 çalışmalarını nasıl geliştirdikleri
 problemlerini nasıl yapılandırdıkları
 literatürü ne şekilde kullandıkları
 yöntem seçimleri
 bulgularını nasıl yorumladıkları
noktalarını inceleyin.
43
TAVSİYELER
 Dünya çapında takip edilen
eğitim dergilerinde basılmış
makaleleri inceleyin
 Zorlu hakem süzgecinden
geçmiş bu araştırmaları nitelik
yönünden diğerlerinden farklı
kılan faktörleri anlamaya çalışın
Örnek dergiler: Learning and
Instruction, Journal of
Educational Psychology, Review of
Educational Research,
Educational Psychology Review
44
TAVSİYELER
 Danışmanınızla mutlaka bir araya gelerek tez sürecini
planlayın.
 Görüşme gün ve saatlerinizi aylık veya
dönemlik olarak belirlemeye çalışın.
 Danışmanlarınızın yoğun programlara
sahip olduğunu unutmayın.
Kısa vadede çok rehberlik beklemek yerine, bunu zaman
dilimlerine bölün.
 Yüz yüze görüşemediğiniz durumlarda telekomünikasyon
yoluyla da iletişiminizi devam ettirebileceğinizi unutmayın.
 Gerekiyorsa, ikinci bir danışmanla aldığınız desteği
arttırabilirsiniz.
45
TAVSİYELER
Tez sürecinizde her ay yapılması gerekenleri
listeleyin, hazırladığınız planın gerçekçiliği
ve sürdürebilirliğini danışmanınızla tartışın
 Planlanan sürece ne kadar sadık
kalabildiğinizi düzenli olarak izleyin.
Beklenmedik durumlara karşı önceden
mutlaka B veya C planları geliştirin.
46
TAVSİYELER
Ana ve alt problemlerinizi ve tezinizin
asıl mesajını teziniz üzerinde çalışırken
her an aklınızda bulundurun.
Teze eklemelerde bulunurken
problem durumundan
sapmadığınızdan, konuyu
gereksiz ve ilgisiz bir şekilde
genişletmediğinizden emin olun.
47
TAVSİYELER
Cümlelerinizi basit, kısa ve anlaşılır
kurmaya dikkat edin.
Tez yazımında çok uzun yol almadan,
belli aralıklarla mutlaka
danışmanınızdan geri bildirim alın
(Danışmanınız sizin tarafınızdadır. O
nedenle verilen geri bildirimler (bazen ne
kadar ağır görünse de) sizi üzmemeli)
48
TAVSİYELER
Tezin kalitesini kaç sayfa
olduğu belirlemez.
Önemli olan nitelik ve
orjinalliktir.
Bu nedenle, gereksiz
detaylardan kaçının.
Ünlü matematikçi John
Forbes Nash’ın Nobel
ödülü aldığı doktora tezi
sadece 27 sayfaydı.
49
ÜMİTSİZLİK VE YILGINLIK
Tez yazım sürecinde:
“Neden doktora yapıyor
olduğunuzu”
sorguladığınız ,
Tezinizin sonsuza kadar
bitmeyeceğini
düşündüğünüz ,
Üretemediğiniz,
yazamadığınız ve
konsantre olamadığınız
zamanlar olacaktır.
50
SİZİ ANLIYORUZ
Birçoklarımızın yaşadığı bu duygu hali gelip
geçicidir. Sağlıklı bir tez süreci için:
Tez yazan diğer öğrencilerle destek grupları
oluşturun
Sosyal aktivitelere de zaman ayırın
 Bir hobi edinin
 Düzenli egzersiz yapın
Tatil yapın
51
YALNIZ DEĞİLSİNİZ
Şu anda dünya üzerinde sayısız
öğrenci doktora tezi üzerinde
çalışıyor. Bazıları ise tez
savunmasındalar .
O gün sizin içinde UZAK DEĞİL!
SADECE
 planlarınızı zamanında ve gerçekçi
bir biçimde yapılandırdığınızdan
 gelişmeleri ve değişimleri izleyip,
değerlendirebildiğinizden
 inanç ve motivasyonunuzu yüksek
tuttuğunuzdan EMİN OLUN.
52
KAYNAKÇA
Blum, K. (2006). Teaching students how to write a chapter four and five of a dissertation.
www.cybernos.com/UOP/Writing_4and5.doc
Blum, K., & Muirhead, B. (2005). Conquering the mountain. Framework for succesful chair
advising of online dissertation students.
www.itdl.org/DISSERTATION%20PROCESS%20Kim+Don%2010-17-05.pdf
Boote, D. N., & Beile, P. (2005). Scholars before researchers: On the centrality of the dissertation
literature review in research preparation. Educational Researcher, 34, 3-15.
Delamont, S., Atkinson, P., & Parry, O. (2001). Supervising the PhD: A guide to success.
Buckingham, UK: Open University Press.
Easterbrook, S. (2004). How theses get written? Some cool tips. University of Toronto:
Department of Computer Sciences.
http://www.cs.toronto.edu/~sme/presentations/thesiswriting.pdf
Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü (2011). Tez Yazma Kılavuzu.
http://ebe.marmara.edu.tr/dosya/tezyazimklavuzu.pdf
Simon, M. (2006). Dissertation and Scholarly Research: Recipes for Success. Dubuque, IA:
Kendall Hunt Pub Co.
Walsh, T. How to write a thesis. UCC & Uppsala. www.cse.unsw.edu.au/~tw/thesis2.ppt
Wolfe, J. How to write a PhD thesis? How not to write a PhD thesis?
http://www.phys.unsw.edu.au/~jw/thesis.html
53
Öğr. Gör. Dr. Gönül SAKIZ
Atatürk Eğitim Fakültesi
Sınıf Öğretmenliği A.B.D.
[email protected]