Transcript Ege Denizi İle İlgili Her Şey

EGE DENİZİ
.COĞRAFYASI
.İKLİMİ
.JEOLOJİK GELİŞİMİ
.SEDİMAN YAPISI
.ATMOSFERİK ETKENLER
.SU BÜTÇESİ
.AKINTI SİSTEMLERİ
.EKONOMİK DEĞERİ
.EGE ADALARI
.KITA SAHANLIĞI SORUNU
Powerpoint Templates
Ege Denizi
Ege denizi
Yunanca: Αιγαίο Πέλαγος:
"Egeo Pélagos)
Türkçe: Adalar Denizi)
Balkan ve Anadolu Yarımadaları
arasında, Akdeniz’e bağlı bir
denizdir. Marmara
Denizi ve Karadeniz’den
Çanakkale ve İstanbul Boğazları
ile ayrılan denizin kuzey sınırları
karalarla çizilmiş olmakla
birlikte, güney sınırlarını
Yunanistan'a bağlı olan
Rodos ve Girit adaları çizer.
Ege Denizi Coğrafyası
41'-35' kuzey enlemleriyle 23'-27'/28' doğu boylamları arasında yer alır.
Kuzeyden güneye yaklaşık 660 km uzanır; genişliği kuzeyde 270, ortada 150, güneyde
ise 400 km kadardır.
Balkan Yarımadası’nın doğu bölümü ile Anadolu arasında yer alır.
Çanakkale Boğazı aracılığıyla Marmara Denizi’ne ve Karadeniz’e bağlanan Ege
Denizi’nin yüzölçümü 214.000 km2’dir.
Ege Denizi Anadolu ve Yunanistan Yarımadası arasında bulunan irili ufaklı 3000 kadar
ada ve ada görünümündeki kara parçalarına da içine alan yarı kapalı bir denizdir.
Anadolu Yarımadasının batı kıyılarının çok fazla girintili ve çıkıntılı olması ve bu kıyılara
çok yakın konumda çok sayıda ada bulunması, Ege Denizi’nin daha önce büyük bir kara
parçası olduğunu düşündürmektedir.
Ege Denizi’nin, başka yerlerde çok az görülen, girintili çıkıntılı kıyılara; bu kıyılarda
bulunan çok sayıdaki koy, körfez, boğaz ve yarımadaya sahip olma gibi bir başka özelliği
daha vardır.
Piri Reis’in Adalar Denizi Haritası
Ege Denizi, yakın bir geçmişte “Aegeis” ya da “Egeid” adı verilen bir
kara parçasının, büyük bir bölümünün sular altında kalmasıyla
oluşmuştur; üstündeki adaların çokluğu nedeniyle “Adalar Denizi”
diye de adlandırılır.
Ege'de gelgit önemsizdir ve yol açtığı düzey genişliği ancak bazı dar
boğazlarda, rüzgarlarla meydana gelen yığılmaların da etkisiyle 30-40 cm‘ yi
bulur. Adalar arasındaki bazı dar ve dolambaçlı boğazlar şiddetli ve
karmaşık yerel akıntılara neden olur. Bunların en ünlüsü Eğriboğaz
Körfezi'nde görülür.
Ege Denizi İklimi
•
•
•
Ege Denizi'nde, kuzeyde Saros Körfezi'nden
başlayarak güneye doğru “S” biçiminde uzanan,
tabanının derinliği yer yer 1000 m'yi aşan bir oluk
yer alır. Ege Denizi'nde çok sayıda ada bulunur.
Toplam yüzölçümleri yaklaşık olarak 23.000 km²
olan bu adalar, her yana serpilmiş gibi
görünmelerine karşın, belli bir düzen ve
gruplaşma gösterirler.
Ege Denizi üstünde egemen olan Akdeniz iklimi,
bu büyük su kütlesinin etkisiyle bazı değişikliklere
uğrar: Ege Denizi'nin etkisi, donlu günlerin
sayısını azaltır. Denizi suyu sıcaklıkları da
genelde kuzeyden güneye doğru artar. Bu artış
kışın daha çok belirlidir. Kıyı ve adalarda kışları
yağışlı bir Akdeniz iklimi görülür.
Yazın bütün Ege Denizi ısınır. Kuzey ve güney
yüzey suları arasındaki sıcaklık farkı, 1°-2°C‘ a
iner. Sıcaklığın en yüksek olduğu ayda Ege
Denizi'nin her yanında deniz suyu sıcaklığı 23°24°C arasındadır.
Ege Denizi İklimi
• Ege Denizi'nde yıllık yağış tutarı
kuzeyden güneye gidildikçe
azalır. Yağışlar genellikle kış
aylarında toplanmıştır. Komşu
karalarda olduğu gibi, Ege
Denizi alanında da yazlar çok
kuraktır. Yazın Ege Denizi'nin
her yanında, kuzeyden ve
kuzeydoğudan “etezyen” adı
verilen şiddetli bir rüzgar eser.
Ege Denizi, biyoloji ve hidroloji
özellikleri
bakımından Karadeniz
ile Akdeniz arasında bir geçiş
alanı oluşturur.
Ege Denizi Jeolojik Özellikleri
•
•
•
•
•
Ege Denizi’nin başka denizlere benzemeyen bir takım özellikleri vardır. Dantel gibi işlenmiş girintili
çıkıntılı kıyılarında değişik boyda bir çok körfez, boğaz ve yarımada bulunur. Ayrıca bazıları kaya
parçalarından oluşan bazıları daha geniş bir alanı kapsayan yüzlerce ada deniz yüzeyine
serpilmiş durumdadır. Deniz dibi de çeşitli derinlikteki düzlük, çanak, oluk, sırt, gedik ve tepelik
alanlarla kaplıdır.
Ege Denizi tabanı, Akdeniz’in diğer bölümlerinden oldukça farklı olan jeomorfolojik karakteriyle
ortalama 350 m. derinlikte bir “Denizaltı Platosu”na benzetilebilir. Platonun hakim topografik
unsuru, geniş alanlar kaplayan ve genellikle derinliği 90-125 metreyi aşmayan, çok hafif eğimli ve
yer yer bazı denizaltı çukurluklarıyla yarılmış self düzlükleri meydana getirir. Bu düzlüklerin çeşitli
yerlerinde bulunan kabartılar ada oluşturacak şekilde deniz seviyesi üzerine çıkmıştır.
Ege’de denizaltı yüzey şeklinin ikinci yaygın unsuru, dik yamaçlarla bezeli, oluk şekilli derin
çukurlar veya kapalı çanaklar oluşturur. Bunların tabanı genellikle düzdür ve hafifçe arızalıdır.
Çukurların en büyüğü , Malya Burnu’ndan Rodos’a doğru uzanan Girit çukurudur. Kerpe batısında
bu derinlik 2529 metreyi bulmaktadır.
Ege Denizi’nin bu derinlik haritası incelendiğinde Boğazönü, Saruhan, ve Menteşe Adaları’nın
Türkiye anakarasının doğal uzantısı üzerinde olduğu görülecektir.
Ege Denizi coğrafi açıdan Akdeniz’in bir parçası olarak ele alınır. Fakat, Ege Denizi jeolojik özellikleri ile Akdeniz’in diğer
kısımlarından önemli faklılıklar gösterir.
Ege Denizi’nin karmaşık bir jeolojik yapısı vardır.
Ege Denizi tabanında, okyanus tipi kabuğun bulunmadığı veya sınırlı alanlar kapladığı, çeşitli verilerden anlaşılmaktadır.
Ege Denizi büyük ölçüde blok faylanmasının egemen olduğu, bir deniz niteliğindedir. Dolayısıyla okyanus tipi kabuk ile karasal kabuk arasında ,
okyanuslarda görülen kıta yamacı ( continental slope) ve kıta yokuşu ( continental rise) gibi, tipik morfolojik unsurlar, Ege Denizi’nde yalın ve
belirgin biçimde gelişmemiştir.
Bunun sonucu olarak da, Ege Denizi’nin çevresindeki karaların, bu denizin altındaki doğal sınırlarını karasal kabuk ile
okyanusal kabuk arasında yalın bir sınır çizerek belirtmek mümkün değildir
Ege’yi ikiye ayıran bu kıtasal ayırım (abyysal zone) doğu ve batıdaki anakaraların doğal sınırlarını belirlemektedir. Bu
ayrım denizin iki yakasındaki sahanlık alanlarını ve bu sahanlıklar üzerindeki adaları da ikiye ayırır.
Söz Konusu olan kıtasal ayrım Ege’nin biyolojik değerleri üzerinde de etki etmektedir. Karadeniz ve Marmara’dan Ege’ye
sokulan ve Ege’de kütle avı sağlayan pelajik balık sürüleri zona sokulmaz.
Onun iki yanındaki şelf alanlarını izleyerek Ege’nin batı ve doğu kıyıları boyunca göç ederler.
Ege Denizi’nde Balıkçılık
Ege Denizi’nin Ekonomik Değeri
Ege Denizi Kıta Sahanlığı’nda çeşitli yer altı zenginliklerinin,
bu bağlamda manganez çinko, karışık kükürt, krom, kurşun,
altın, titanicim ve ziekonyum gibi madenlerin bulunduğu
bilinmektedir.
Ayrıca Meriç, Gediz, Büyük Menderes gibi nehirler vasıtası
ile milyonlarca yıldan beri Ege Denizi’ne çeşitli maddeler
taşına gelmiştir. Ege Denizi’nin dibinde, yer kabuğu
hareketlerine bağlı olarak,
çeşitli derinliklerde oluşmuş depolar ve maden yatakları
halinde depolanmış olmalıdırlar.
Ege Denizi, Karadeniz, Marmara ve Batı Anadolu kıyılarını
dış dünyaya bağlayan bir ara denizdir. Karadeniz ve Ege
Denizi ulaştırma hatları, bu denizle Akdeniz ve
okyanusların ulaştırma yollarına bağlanır. Bu nedenle Ege
Denizi’nin Türkiye açısından
önemi yalnızca Ege Kıyıları yönünden düşünülmemelidir.
Türkiye dış ticaretinin %92‘si deniz ulaştırmasına bağlıdır.
•
•
Ege Denizi’nden elde edilen
deniz ürünleri ekonomik
açıdan önemli bir yer işgal
etmektedir. 1983 yılında
denizlerimizden 511.000 ton
deniz ürünü elde edilmiştir.
Bunun 20.000 tona yakın
kısmı Ege Denizi’nden
sağlanmıştır. Ege’de
avlanan balıkların tümüne
yakını kıta sahanlığı
derinliğini aşmayan sulardan
elde edilmekte, Ege’nin
güney kıyıları ise süngercilik
açısından önem
kazanmaktadır.
Ege Adaları
a. Trakya Adaları (Kuzey Ege Adaları):
Kuzey Ege denizinde yer alan Taşoz,
Semadirek, Gökçeada, Bozcaada ve
Limni adalarına bu isim verilir.
b. Kiklat Adaları: Yunanistan'ın Mora
yarımadasının doğusunda bulunan
Andros, Tinos, Siros, Mikanos,
Maksos, Poros, Amorgos, Santorin,
Anaafi, Milos ve Sifnos adalarına bu
isim verilir.
c. Kuzey Sporat Adaları : Orta
Yunanistan kıyıları önünde bulunan
adalara denir. Bu adaların belli
başlıları şunlardır: Skiatos, Skopolos,
Alonisos, Pelagos, Skiros, Eğriboz.
d. Doğu Ege Adaları (Saruhan
Adaları): “Doğu Sporatlar Adaları “ ya
da “Doğu Sporatlar” da denen bu
adalar, Ege denizinin orta bölümünde
ve Anadolu yarımadasına çok yakın
konumdadırlar. Başlıcaları: Midilli,
Sakız, Sisam'dır.
e. Oniki Ada (Menteşe Adaları) :
“Güney Sporat Adaları” ya da “Güney
Sporatlar” da denen bu adalar, Batı
Anadolu kıyılarının güneyinde ve
kıyılara çok yakın konumdadırlar.
“Oniki Ada” olarak adlandırılan adalar
şunlardır. Rodos, Kasos (Türkçe Kaşot),
Karpethos (Kerpe), Aliminya
(Limoniye), Simi (Sömbeki), Tilos
(İlyaki), Nisiros (İncirli), Mandraki
Kıta Sahanlığı
Kıta Sahanlığı, jeolojik olarak ülkeyi
oluşturan kara parçasının deniz
altındaki uzantısıdır ve kıtanın bitip
okyanusun başladığı kıtasal
çizgiye kadardır. Kıta sahanlığı, jeolojik
tanımından başka uluslar arası hukukta
BM Deniz Hukuku Sözleşmesi ile
düzenlenen bir konudur. Bu sözleşmeye
göre;
“Kıta sahanlığı kıyı çizgisinden 200
deniz mili açığa kadar, ancak doğal kıta
sahanlığı daha da ileriye gidiyorsa deniz
derinliğinin 2500 m olduğu izobet
çizgisinin 100 mil ilerisini geçmemek ve
kıta çizgisi nasıl olursa olsun toplamda
350 mili geçmemek kaydıyla gittiği yere
kadardır."
Türkiye ile Yunanistan Sorunu
•
•
Türkiye ile Yunanistan arasında fiili olarak
saptanan 3 millik ulusal kara suları sınırı,
1930’ların ikinci yarısından sonra değişti.
Yunanistan 1936’da aldığı bir kararla ulusal
kara suları sınırını 6 mil olarak saptadı.
Türkiye ise 1964 yılında kabul edilen 476
sayılı Karasuları Kanunu ile Türk
Karasularının genişliğini 6 mil olarak
belirledi ve karşılıklılık esasını kabul etti.
1964’ten itibaren iki ülkenin kara suları
sınırının 6 mil olarak belirlenmesinden
sonra Ege’de paylaşım şöyle gerçekleşti:
Yunanistan, Ege’de 300 dolayında ada ve
adacıklara sahip olmasından kaynaklanan
bir avantajla yaklaşık %35, Türkiye ise %8,8
bir paya sahip oldu.
Kaynaklar
www.oocities.org
http://geography.lancs.ac.uk
http://perweb.firat.edu.tr
www.tr.wikipedia.org
www.turkcebilgi.com/ansiklopedi/ege_denizi
www.anadolu.eu/ege/egedosyasi.html
www.turkishgreek.org/ege.htm
http://www.akuademi.net/ki/EGE/07.pdf
www.tarihvemedeniyet.org
www.worldatlas.com
www.bilgiara.com
www.cografyaege.com
www.architectureoflife.net
www.rastgelsin.org
www.mapsof.net/aegean-sea
www.cartographic.com
http://jfas.ege.edu.tr/pdf
www.kiyiege.gov.tr
www.decapoda.nhm.org