Transcript KISIM II-B*L*MSEL ARA*TIRMA SÜREC*

Doç. Dr. Alper AYTEKİN
BİLİMSEL ARAŞTIRMA
SÜRECİ
2
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Bilimsel Araştırma Süreci ve Araştırma Konusu
Seçimi
• Eleştirisel Kaynak İncelemesi
• Bilimsel Araştırmada Veri
• Araştırmada Ölçme ve Ölçekler
• Araştırma Evreni ve Örnekleme
3
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ VE ARAŞTIRMA
KONUSU SEÇİMİ
• Bu bölümde;
– Bilimsel araştırma süreci,
– Bilimsel araştırmalarda kullanılacak temel kavramlar,
– Araştırma probleminin/konularının seçiminde dikkate
alınması gereken ölçütler,
– Bir konuyu araştırılabilir hale getirmenin yolları
• Hakkında bilgi verilecektir.
4
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Giriş
• Araştırma; bir şeyin/deneğin eleştirisel bir biçimde
incelenmesi sonucunda yeni gerçekleri keşfetmek
ve yeni ilişkiler ve sonuçlara ulaşmak adına yapılan
arayış ve sorgulamalar bütünüdür.
• Bilimsel araştırmalar, ya kuramsal bir katkı ya da
uygulamada karşılaşılan bir probleme çözüm
aramak amacıyla yapılır.
5
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Bilimsel Araştırmalarda Temel Kavramlar
• Hipotez; Ortaya çıkmış yada çıkacak belirli
davranışlar, olgular veya olaylar hakkında varsayım
niteliğindeki açıklamalaradır.
• Değişken; herhangi bir deneğe/şeye ait ve birden
çok değer alabilen bir özellik/kavram demektir.
(örn, yaş, eğitim durumu, cinsiyet)
– Bağımlı değişken
– Bağımsız değişken
6
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Örnek, eğitim seviyesinin ile kişilerin gelir
düzeyleri üzerindeki etkileri araştırılmak
istendiğinde,
• Buradaki gelir seviyesi eğitim düzeyine bağlı olduğu
için, belir düzeyi bağımlı değişken (Y),
• Eğitim düzeyi ise gelir düzeyini belirlediği için
bağımsız değişkendir (X).
7
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Tümevarım; sınırlı sayıda örneğe bakarak genel
hakkında kanaat sahibi olmak,
– İMF politikaları Türkiye’de başarısız oldu. Türkiye
gelişmekte olan bir ülkedir. O halde İMF programları
gelişmekte olan ülkelerde başarısızdır.
• Tümdengelim; genele bakarak, özel hakkında fikir
sahibi olmak,
– Bütün araştırma yöntemleri kitaplarında örnekleme ile
ilgili bir bölüm vardır, elimdeki araştırma yöntemleri
kitabında da örnekleme ile ilgili bir bölüm vardır.
8
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Bilimsel Araştırma Süreci
• Bilimsel araştırma sürecinde aşamalar;
• Araştırma probleminin seçimi ve araştırma önerisinin
oluşturulması
• Eleştirisel kaynak incelemesi yaparak araştırma
stratejisi ve hipotezlerinin belirlenmesi
• Araştırmanın konu aldığı ana kütlenin ve örnek kütlenin
belirlenmesi
• Araştırma sorularının veya hipotezlerinin sınanabileceği
verilerin toplanması
• Verilerin analizi
• Araştırma bulgularının raporlanması/yazılması
9
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma konusunun/problemin seçimi
• Araştırma konusunun seçimi en önemli konudur. (ilgi
alanı, verilere ulaşma)
• Araştırmalar makul bir hedefe ulaşmak için
yapılırlar.
– Bir gerçeği açığa çıkarmak,
– Var olan problemlere çözüm aramak,
– Akademisyenler ve uygulamacılar için yeni ufuklar
anlamına gelebilecek konuları gündeme taşımak.
10
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Muhtemel araştırma konularının belirlenmesi
Genel Konu
Belirleme
Konunun
Daraltılması
11
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Genel araştırma konularının belirlenmesi
• Genel araştırma konusu hangi yöntemlerle
belirlenir?
–
–
–
–
–
Kuram ve uygulamalardan yola çıkarak
Güçlü ve zayıf yönleri devreye sokarak
Daha önce yapılan tezleri inceleyerek
Tartışarak
Kaynak incelemesi yaparak
12
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Genel konu başlıkları
–
–
–
–
Satın alma kararını etkileyen faktörler
Teknolojinin işgörenler üzerindeki etkileri
Yönetici-sendika ilişkileri
Türkiye’deki yabancı sermayeli firmaların faaliyetleri vb.
gibi
13
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma konusunun
özelleştirilmesi/daraltılması
• Daraltma yöntemleri;
–
–
–
–
–
Sektör ayırımı (hizmet, imalat, tarım)
Coğrafi alan
Yaş durumu
Cinsiyet
Zaman vb.
• Genel araştırma sorusu: “Performans değerlemenin
verimlilik üzerindeki etkilerinin belirlenmesi”
• Daraltılmış araştırma konusu: “Yıllık performans
değerlemelerinin banka çalışanlarının verimlilikleri
üzerindeki etkisi: Ankara örneği”
14
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
İyi bir konunun belirleyicileri
Araştırılabilir olmalı
Uygulama veya kuramsal açıdan katkı niteliği olmalı
Özgün olmalı
Jürinin/ değerlendirmecilerin beklentilerine uygun
olmalı
• Araştırmacının Kişisel yeteneklerine ve imkanlarına
uygun olmalı
•
•
•
•
15
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma konusunu belirlemeye ilişkin kontrol
listesi
Araştırma konusu araştırılabilir nitelikte mi?
Konu değerlendirmeyi yapacak jürinin beklentilerini karşılıyor mu?
Konu ilginizi çekiyor mu?
Konu kuram/uygulama açısından anlamlı mı?
Konuyu araştırabilecek niteliklere sahip misiniz?
Araştırmayı belirlenen zamanda yapabilecek misiniz?
Araştırmayı yapmak için gerekli finansal kaynaklara sahip misiniz?
Araştırma için gerekli veriyi toplayabilecek misiniz?
Araştırma hakkında daha önce yapılmış çalışmalardan haberdar
mısınız?
– Araştırma problemlerini ve hedeflerini açıkça ifade edebiliyor
musunuz?
–
–
–
–
–
–
–
–
–
16
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma fikrinin projeye dönüştürülmesi
• Araştırma sorularının ve amaçlarının ifade edilmesi
• Araştırma soruları “ne” ve “niçin” şeklinde dir.
• Ne sorularına daha kolay cevap bulunurken “niçin”
soruları daha detaylı araştırma gerektirir.
• Ne? Sorusuna örnekler:
– İmalat sektöründe kapasite kullanım oranı nedir?
– Çalışanlar arasında sendikalaşma oranı nedir?
• Niçin? Sorusuna örnekler;
– Niçin Polonya Türkiye’den daha fazla yabancı yatırım alıyor?
– Niçin Bartın yatırım açıcından başarılı olamamıştır?
17
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma teklifinin yazılması
• Araştırmacı neden böyle bir çalışmayı yapmak
istediğini açıklayan bir teklif hazırlamalıdır?
• Araştırma teklifinin amacı;
– Fikirlerin organize edilmesi,
– İlgilileri ikna etmek,
18
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Araştırma teklifinin içeriği;
– Araştırmanın başlığı (sonradan değiştirilebilir)
– Arka plan (teklifi okuyana, araştırmanın niçin yapıldığını
anlatır)
– Araştırma soruları ve amaçları
– Yöntem (veri toplamada hangi yöntem yada
yöntemlerden yararlanılacağı, örnek kütlenin seçimi,
deneklere nasıl ulaşılacağı- anket, gözlem-telefon)
– Zaman planı
– Maddi kaynaklar
– Kaynakça
19
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
• Ancak unutmamak gerekir ki eğer araştırma bir tez
konusu ise, bir iddiayı da taşıması gerekmektedir.
Dolayısıyla bu iddiayı destekleyici soru ve yanıtların
bulunması gerekmektedir.
20
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
Araştırma amaçlarının yazılması
• Her araştırmada araştırma sorusunun sonucuna
bağlı olarak bir amaç olması gerekmektedir.
• Amaçların belirlenmesinde;
– Araştırmacı, çok genel bir konu tespit eder
– İkinci aşamada bu konu araştırılabilecek şekle getirilir,
yani daraltılır
– Sonra bu konuda nelerin tartışılacağına dair gelen
araştırma soruları ifade edilir
– En son aşamada ise araştırmanın amaçları belirlenir
Ders Bitti.
Dinlediğiniz için Teşekkürler…
Doç. Dr. Alper AYTEKİN
21