Transcript Dışsallıklar ve kamusal mallar

EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Tartışılacak Konular

Piyasa Başarısızlıkları:

Kamusal Mallar (Public Goods)

Dışsallıklar (Externalities)

Piyasa Başarısızlıklarının
Düzeltilmesi

Dışsallıklar ve Mülkiyet Hakları
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 2
Dikkat:
Piyasalar Neden Başarısız Olur? : 4 neden

1) Tekel Gücü

Tekelci bir ürün piyasasında PF>MRF
MCF
= MRF
Rekabetçi piyasalara göre daha düşük çıktı ve daha
yüksek fiyat
Serbest
kalan kaynaklar giyecek üretimine tahsis
edilecek
MCF
düşer ve MCC yükselir, böylece MRTFC=MCF/MCC
(PPF)’nin eğimi düşer, daha az yiyecek malının
üretildiği A noktasında dengeye geliriz. Bkz. Sonraki sl.
Bu
etkin olmayan bir kaynak dağılımıdır, çünkü tüketim
@(F*, C*) fakat üretim @(F1, C1), az yiy., fazla giyim.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 3
Piyasalar Neden Başarısız Olur?
Giyim
(adet)
PF1 / PC1  MRT @ A(C1 , F1 )
60
Üretim A’da ve
tüketim C’de:
Yiyecek sıkıntısı
Giyecek bolluğu
A
C1
B
C2
U2
C
C*
U1
F1
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
F*
F2 100
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Yiyecek
(kg)
Slayt 4
Piyasalar Neden Başarısız Olur?

2) Eksik Bilgi (Incomplete Information)


Piyasa fiyatları ve ürünlerin kalitesine ilişkin
doğru bilgi eksikliği kaynak hareketliliğine
engel teşkil eder. Arz veya talep fazlası.
3) Dışsallıklar (Externalities)

Bir tüketim veya üretim faaliyetinin diğer
üretim veya tüketim faaliyetleri üzerinde
piyasa fiyatlarına yansımayan dolaylı etkileri
varsa ortaya çıkar.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 5
Piyasalar Neden Başarısız Olur?

4) Kamusal Mallar (Public Goods)

Piyasalar kamusal malların arzını yeterince
sağlayamaz çünkü kamusal malların tüketiminin
ölçümü zordur.

Kamusal mallar hem rekabetçi değildir hem de
dışlanabilirlik söz konusu değildir.ör. temiz hava

Kamusal mallar rekabetçi değildirler, çünkü
birinin bu malları kullanması diğerlerinin
kullanımını engellemez. (TV)
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 6
Kamusal Malların Rekabetçi Olma ve
Dışlanabilirlik Özellikleri Yoktur

Bazı kamusal mallar (kablolu TV gibi)
dışlanabilirlik özelliği taşırlar. Hizmetten
sadece ödeme yapanlar faydalanır.

Ulusal Savunma Hizmetleri hem rekabetçi
değil hem de dışlanabilir değildir. Kimseyi
ödeme yapsa da yapmasa da savunma
hizmetinden mahrum bırakamayız.

Dışlanabilirlik özelliği olmayan mallar
bedavacılık sorununa (free-rider) yol
açarlar.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 7
Kamusal Malların Rekabetçi Olma ve
Dışlanabilirlik Özellikleri Yoktur

Bedavacılık Sorunu = bireyin kamusal bir maldan
faydalanmasına karşın, kamusal malın
finansmanında herhangi bir maliyete
katlanmaktan kaçınma yönündeki davranışıdır.

Bazı ürünleri ürettiğiniz zaman herkes bundan
faydalanır, buna engel olmak mümkün değildir.

Bireyler söz konusu mal veya hizmete atfettikleri
değeri ödemek için herhangi bir güdü yoktur.

Bedavacılık sorunu mevcut iken kamusal bir
maldan ne kadar üretilmesi gerektiğini belirlemek
zordur.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 8
Kamusal Malların Rekabetçi Olma ve
Dışlanabilirlik Özellikleri Yoktur

Rekabetçi Olmama (Non-rival)


Herhangi bir üretim düzeyinde tam kamusal bir malı
ek bir tüketiciye daha sağlamanın marjinal maliyeti
sıfırdır. (yoğun olmayan devlet yolları, kamu TV)
Dışlanabilir olmama (Nonexclusive)
İnsanların
tam kamusal malları tüketmesi
engellenemez. Bunun için bir maliyet yüklemek çok
zor veya imkansızdır (ör. Ulusal savunma, TRT).

Bazı mallar rekabetçi değildir fakat insanlar bu hizmetten
mahrum bırakılabilir: köprü vs.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 9
Rekabetçi ve Dışlanabilirlik Özellikleri

Bazı mallar dışlanabilirlik özelliği taşımazlar fakat
rekabetçidir. (ör. Okyanusta balık avlama)

Devletin ürettiği malların hepsi kamusal mal
niteliği taşımaz
 Bazıları
rekabetçidir ve dışlanabilir değildir

Yüksek öğrenim (tüketimde rekabetçidir)

Parklar, mahrum bırakılabilir ve rekabetçidir
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 10
Dışsallıklar (Externalities)

Karar vericilerin üretim veya tüketim faaliyetlerinden dolayı üçüncü
kişilere yükledikleri maliyetler veya sağladıkları faydalara dışsallık
adı verilir.
Dışsallıklar hem üreticiler hem de tüketiciler tarafından meydana
getirilebilir.
-
Dışsallıklar ve kamusal mallar önemli piyasa başarısızlığı kaynağıdır
ve ciddi kamu politikaları sorunlarına yol açar.
-
Dışsallıkların olduğu durumda bir mal veya hizmetin fiyatı onun
sosyal değerini yansıtmaz.Sonuç olarak firmalar gereğinden çok az
veya gereğinden fazla üretim yaparlar ve piyasa sonuçları etkin
olmaz.
-
İki tip dışsallıktan söz edilebilir. Pozitif ve negatif dışsallıklar
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 11
Negatif ve Pozitif Dışsallıklar

Negatif


Bir tarafın bir faaliyeti başkasına maliyet yüklüyorsa- Örneğin: Çelik
üreten bir tesis sıvı atıklarını nehre bırakıyorsa ve bu durum
balıkçıların günlük yaşamını etkiliyorsa, firma balıkçılara maliyet
yüklemekte fakat bu maliyetler firmanın hesaplarında yer
almamaktadır.
Pozitif

Bir tarafın faaliyeti üçüncü kişilere fayda sağlar. Örneğin: bir ev
sahibi evinin önündeki bahçeyi düzenler ve süs bitkileriyle
donatırsa çevredeki herkes bundan yararlanır.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 12
Negatif Dışsallıklar ve Etkinlik

Dışsallıklar piyasa fiyatlarına yansımadığı için, bir etkinsizlik
kaynağı haline gelebilmektedirler.

Örneğin, nehre atıklarını bırakan çelik üretimi tesisini
düşünelim. Yine atık miktarını azaltmanın tek yolu çıktıyı
azaltmak olsun. Bunun anlamı faktörler arası ikamenin
olmaması yani sabit katsayılı üretim fonksiyonu.
 Çelik endüstrisi geneli içinde aynı durum geçerli olsun
(atık miktarını azalmak ancak üretimi azaltmakla
mümkündür, sabit katsayılı üretim fonksiyonu).
 Sonraki slaytta negatif bir dışsallığın fiyat ve miktarı nasıl
etkilediğini, firma ve endüstri düzeyinde analiz etmekteyiz.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 13
Negatif Dışsallıklar ve Etkinlik

Firma q1 kadar çıktı üreterek karını maksimize ediyor (MC=P).

Firmanın üretim (çıktı) miktarı değiştikçe, balıkçılar üzerinde
bıraktığı dışsal maliyette değişmektedir. Bu dışsal maliyet
Marjinal dışsal maliyet (marginal external cost, MEC) eğrisi
ile gösterilmektedir. MEC eğrisi pozitif eğimlidir çünkü daha çok
çelik üretimi daha çok kirlilik yaratmaktadır.

Marjinal dışsal maliyet (MEC) eğrisi her üretim düzeyinde
balıkçılara yüklenen maliyeti ifade etmektedir.

Toplumsal (sosyal) açıdan bakıldığında, firma olması gerekenden
daha fazla üretim yapmaktadır. Etkin olan çıktı düzeyi, P=MSC
noktasına denk düşen çıktı düzeyidir.

Marjinal Sosyal Maliyet (MSC) = MC +MEC.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 14
Negatif Dışsallıklar ve Etkinlik
Negatif dışsallıklar
varsa
MSC > MC
Fiyat
Aradaki fark marjinal
dışsal maliyeteMEC
eşittir.
MSC
Etkin çıktı düzeyi q* olmasına
rağmen firma q1 düzeyinde
üretim yapmaktadır.
Fiyat
MSCI
MC
A
B
S = MCI
Endüstride, fiili üretim
düzeyi Q1 olmasına rağmen
etkin olan düzey Q*.
Negatif
dışsallığın
sosyal
maliyeti
P*
P1
P1
MECI
MEC
D
q* q1
Firma çıktısı
Q* Q1
Endüstri çıktısı
Negatif Dışsallıklar ve Etkinlik

MSC eğrisi, fiyat doğrusunu çıktı düzeyi q* iken kesmektedir.
Böylece firma etkin üretim düzeyinden q1-q* kadar fazla çıktı
üretmektedir.

Endüstrideki tüm firmalar atıklarını nehre bırakacak olursa,
endüstri üretim düzeyiyle ilişkili marjinal dışsal maliyet (MEC),
bundan zarar gören her bir bireyin marjinal maliyetinin
toplanmasıyla elde edilebilir. Endüstri MSCI eğrisi şöyle
bulunur: MSCI=MCI+MECI burada

MCI=tüm çelik firmalarının marjinal maliyeti (üretim); ve
MECI=tüm çelik firmalarının marjinal dışsal maliyetidir.

Endüstri için etkin olan çıktı düzeyi (Q*), ek bir birim çıktının
marjinal faydasının (talep eğrisi), marjinal sosyal maliyete eşit
olduğu noktada belirlenir.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 16
Negatif Dışsallıklar ve Etkinlik

Rekabetçi endüstri etkin çıktı düzeyinden daha
fazla üretim (Q1-Q*) yapılması sonucunu doğurur
ve nehir daha da kirlenir.

Bu etkinsizliğin ana kaynağı nedir?

Etkinsizliğin kaynağı ürünün doğru olmayan bir
biçimde fiyatlandırılmasıdır. Piyasa fiyatı olan P1
çok düşüktür. Sadece firmanın marjinal özel
maliyetini yansıtmaktadır. Fakat, tüm marjinal
sosyal maliyetleri hesaba katmamaktadır.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 17
Negatif Dışsallıklar ve Etkinlik

Bu etkinsizliğin topluma olan maliyeti nedir? Önceki
grafikte: Üretilen her birim çelik için katlanılan maliyet
marjinal sosyal maliyet ile marjinal fayda arasındaki fark
kadar olacaktır

Negatif dışsallıklar durumunda, üretimin marjinal özel
maliyeti ortalama sosyal maliyetten düşüktür. Sonuç
olarak bazı firmaların endüstriyi terk etmesi daha etkin
olmasına rağmen üretime devam ederler. Yani negatif
dışsallıkların olması durumunda endüstride
gereğinden fazla firma yer alır ve bolca kirletirler.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 18
Pozitif Dışsallıklar ve Etkinlik

Dışsallıklar olması gerekenden daha az üretim
yapılmasına da yol açabilirler.

Sonraki Grafikte: yatay eksen bir ev sahibinin tamir
bakım biçimindeki yatırımını ($) ölçmektedir. Marjinal
maliyet eğrisi daha çok iş yapıldıkça tamir masraflarını
vermektedir. Talep eğrisi marjinal özel yararı
göstermektedir. Ev sahibi q1 düzeyini tercih edecektir
(Talep=MC).

Fakat tamirat dışsallıklar yaratmaktadır, bundan
komşular da yararlanmaktadır. Bunu marjinal dışsal
yarar (MEB) eğrisiyle gösteriyoruz.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 19
Pozitif Dışsallıklar ve Etkinsizlik

Marjinal sosyal yarar (fayda) eğrisi (MSB) :

D (marjinal yarar), ve marjinal dışsal yararların her üretim
düzeyi için toplanması ile bulunur.


Etkin çıktı düzeyi q*, MSB=MC noktasında belirlenir.
Etkinsizliğin nedeni ev sahibinin tüm dışsal yararları hesaba
katmamasından kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak fiyat düzeyi
(P1), sosyal açıdan arzu edilir düzeyde tamir bakım
yapmasına olanak vermeyecek kadar yüksektir. Daha düşük
ancak etkin olan fiyat P* düzeyidir ve arzu edilen arz miktarı
q* için gereklidir.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 20
Dışsal Yararlar
Değer
Pozitif dışsallıklar olması
Durumunda (tamir işlerinin
Komşulara olan yararı),
MSB > D
(Marjinal yarar).
MSB
D
P1
Bireysel çıkarını düşünen
ev sahibi q1 kadar bakım
yapar. Etkin olan bakım
düzeyi iseq* daha yüksektir.
Yüksek olan P1 fiyatı bakım
Düzeyini düşürür.
MC
P*
AR_GE faaliyetleri
Pozitif dışsallıklar nedeniyle
Gereğinden az mı? Gerçekleşir.
MEB
q1
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
q*
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Tamir miktarı
Slayt 21
Piyasa Başarısızlıklarını Düzetmenin 3 yolu

Kirlilik sorunu yaratan negatif bir dışsallık sonucu
oluşan etkinsizliği nasıl düzeltebiliriz?

A) Firma örnekteki gibi sabit katsayılı bir üretim fonksiyonuna
sahipse, firmayı daha üretmeye zorlamakla dışsallık azaltılabilir.
Üretilen çıktı vergilendirilerek bu yapılabilir.

B) Fakat, çoğu üretim sürecinde faktörler arası ikame olanaklıdır.
Yani firma teknolojisini değiştirebilir. Örneğin, firma kirliliği
azaltacak filtre veya arıtma tesisi kurabilir.
Ancak bunu yapmak firmaya maliyet yükleyecektir. Sonraki
slayt bu değişimi (trade-off) göstermektedir.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 22
Etkin Emisyon Düzeyi
Emisyon başına
Düşen maliyet $
Varsayımlar:
1) Tam rekabet piyasası
2) Çıktı ve emisyon kararları birbirine bağlı değildir.
3) Karları max. Eden çıktı düzeyi tercih edilmektedir.
MSC
6
Eo de emisyonu azaltmanın
Maliyeti (MCA) >MSC
Bu düzey neden
Sıfır emisyondan
Daha etkindir?
4
E noktasında1
MSC>MB
Etkin düzey, 12 (E*) yani
MCA = MSC.
2
MCA
E0
0 2 4 6 8 10
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
E*
12 14
16
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
E1
18 20
22
24
26 Emisyon düzeyi
Slayt 23
Firmaların emisyonunu azaltmanın 3
yolu vardır

Firmaların emisyonunu azaltmanın 3 yolu vardır: emisyon
standardı getirmek, emisyon harcı ve transfer edilebilir
emisyon izinleri (permi) vermek.

1) Emisyon standardı firmanın çevreye vereceği zarara ilişkin
yasal bir limit getirir. Uyulmaması halinde parasal veya diğer
cezalar getirilebilir. Bu standart firmayı MSC=MCA noktasında
çalışmasını sağlar. Firmalar standartlara uymak için arıtma
tesisleri kurmak zorunda kalır. Bu durum firmanın AC eğrisini
arttırır ve ancak P> AC (arıtma maliyeti dahil) ise yeni firmalar
devreye girer.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 24
Firmaların emisyonunu azaltmanın 3 yolu

2) Emisyon Harcı her emisyon birimi
başına alınan bir harçtır. Harç
uygulaması firmanın (ör) emisyon hacmini
26 birimden 12’ye düşürmeye yani
MC=harç düzeyine yol açar.

Emisyon miktarını 26 dan 25 e düşürmek
düşük bir maliyetle mümkün olabilir.
Ancak özellikle 12’den sonraki birimler
çok maliyetlidir.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 25
Standartlar ve Harçlar
Emisyon başına
$
MSC
Standart
Birim
emisyon
başına
harç $3
Emisyon
standardı ( E* 12 birim)
Harç
3
MCA
E*
12
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Emisyon düzeyi
Slayt 26
Standartlar ve Harçlar
$
Emisyon
birimi
MSC
Emisyon azaltılmazsa
Maliyet harçtan düşük
Fee
3
Toplam Harç
E*
12
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Arıtma
Maliyeti
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
MCA
Emisyon düzeyi
Slayt 27
Piyasa Başarısızlıklarını Düzeltmenin Yolları

Standartlar ve Harçlar

Tarihsel olarak, ABD büyük ölçüde standartlar uygularken Almanya harç
yöntemini benimsemiştir.

Politika yapıcılar asimetrik ve eksik bilgiye sahiptir.

Yönetim maliyetleri tüm firmalar için aynı standart veya harcı yüklemektedir.

when firms have different marginal costs of abatement an emission
fee would be preferred to a standard as it would reduce emissions at a
lower cost. The fee of $3 achieves a total emissions level of 14 units more
cheaply than a 7-unit-per-firm emissions standard. With the fee, the firm
with a lower MCA curve (firm 2) reduces emissions more than the firm with
a higher cost curve (firm 1). Thus a fee of $3 is preferred to a standard of 7
units.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 28
Harcın Uygun Olduğu Durumlar
Emisyon
birimi
başına harç
Her iki firma için 7 birim
(azaltma) standardı getirilmesi
etkin bir çözüm olmamaktadır.
MCA1
Çünkü MCA2 < MCA1.
MCA2
Eğer 3 Dolarlık harç getirilirse
Birinci firmanın emisyonu
6 ile 8 birim düşecek; İkinci
Firmanın emisyonu ise 8 den 6 ya.
MCA1 = MCA2: etkin çözümdür
6
Maliyetleri minimize eden
Çözüm birinci firma için 6;
5
İkinci firma için 8 (azaltma) ve
MCA1= MCA2 = $3.
4
3.75
3
2.50
2
Birinci firmanın
Artan emisyon
Maliyetleri
2. Firmanın
düşürülmüş
Emisyon maliyetleri
1
0
EKO208: Mikroiktisat II
1
2
Ders 13
3
4
5
6
7
8
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
9
10
11
12
13
Emisyon
14 Düzeyi
Slayt 29
Piyasa Başarısızlıklarını Düzeltme Yolları

Harç Getirmenin Avantajları

Eşit standart kullanmanın zorunlu olduğu
hallerde, harçlar aynı emisyon azalışını
daha düşük bir maliyetle sağlamaktadır.

Harçlar firmalara emisyonu daha da
düşürecek tesisi kurmasını kuvvetlice
teşvik eder.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 30
Standartların Uygun Olduğu Durumlar
C
Emisyon
Birimi 16
Başına Harç
Marjinal
Sosyal
Maliyet
14
Düşük bir
Harç Konması
Çok büyük
sosyal
maliyetlere yol
açmaktadır.
12
Eksik bilgiden dolayı
Harç $7 olarak belirlenmiş
(12.5% azalma).
Emisyon 11’e çıkmaktadır.
ABC üçgeni sosyal maliyet
Artışı eksi emisyonu azaltma
Maliyetine eşittir.
E
10
A
D
8
Eksik bilgiden dolayı
Standart 9 olarak belirlenirse
(12.5% azalma).
ADE < ABC
B
7
6
Emisyonu düşürmenin
Marjinal Maliyeti
4
2
0
EKO208: Mikroiktisat II
2
Ders 13
4
6
8
9
10
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
12
14
16
Emisyon Düzeyi
Slayt 31
Piyasa Başarısızlıklarını Düzeltme Yolları

Özet: Harçlar X Standartlar

MSC göreli olarak dik ve MCA yatık ise Standart
getirilmesi tercih edilir.

Eksik bilgi olması durumunda Standartlar emisyon
düzeyi açısından daha kesin; emisyonu azaltma
maliyetleri açısından ise daha muğlak sonuçlar sağlar.

Harçlar, maliyetler üzerinde daha kesin ancak
emisyon üzerinde daha muğlak sonuçlar verir.

Tercih edilecek politika mevcut belirsizliğin doğasına
ve maliyet eğrilerinin eğimlerine bağlıdır.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 32
3) Devredilebilir Emisyon İzinleri
Transferable Emissions Permits

Bu sistem altında, her bir firma emisyon üretmek için izne
(permiye) ihtiyacı olacaktır.

Her izin (permi) her bir firmanın ne kadar emisyon
bırakabileceğini belirler.

Verilen permi kotasını aşan herhangi bir firma çok yüksek
parasal yaptırımlara maruz bırakılmaktadır.

Toplam permi sayısı sosyal açıdan arzu edilir maksimum
emisyon düzeyini yakalayacak biçimde seçilir.

Permilerin piyasası vardır ve alınıp satılabilir.

Yüksek maliyetli firmalar düşük maliyetlilerden permi satın
alacaktır.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 33
3) Devredilebilir Emisyon İzinleri

Eğer yeterli sayıda firma ve permi varsa, dışsallıklar için
rekabetçi bir piyasa ortaya çıkmış olacaktır.

Bu piyasada perminin fiyatı tüm firmaların emisyonu
azaltmalarının marjinal maliyetine eşit olacaktır.

Bu sistemde, hükümet tarafından seçilen emisyon
düzeylerine minimum maliyetle erişilecektir. Çünkü, bu
durumda emisyonu düşürme maliyeti küçük olan firmalar
emisyonu daha çok düşürürken; maliyeti yüksek olanlar ise
permi satın alarak emisyon düzeylerini daha az düşürecektir.

Bu piyasa yaklaşımı cazip gelmektedir. Çünkü standart
getirme ve harç koyma yöntemlerinin avantajlarını bir araya
getirmiş olmaktadır.
Yani kısaca:
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 34
3) Devredilebilir Emisyon İzinleri

Sistemi yöneten birim toplam permi sayısını ve böylece
toplam emisyon miktarını belirlemiş olmaktadır
(Standart getirme sisteminin yaptığı gibi)

Fakat permilerin alınıp-satılması (devredilmesi)
emisyonun minimum maliyetle azaltılmasına olanak
vermektedir (Harç sisteminin yaptığı gibi)
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 35
Dışsallıklar ve Mülkiyet Hakları

Dışsallıklar: a) devlet düzenlemeleriyle, b)
etkilenen taraflar arasında pazarlık yoluyla
ve c) yasal sistem yoluyla içselleştirilebilir.

Mülkiyet Hakları (Property Rights)
 Mülkiyet
hakları: bireylerin ve firmaların
sahip oldukları mülkleri ile ne yapıp
yapamayacaklarını tanımlayan yasal
kurallardır.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 36
Dışsallıklar ve Mülkiyet Hakları
 Örneğin

Nehir kenarında yaşayan bireylere (temiz
su edinme hakkı olan), nehre atık
bırakan firmaların nehre atık bırakma
hakkını elde etmek için bir ödeme
yapmaları gerekir. Firma ya üretimini
kısacak veya atıkla ilgili maliyetleri
ödeyecektir. Bu durumda maliyetler
içselleştirilmekte ve böylece etkin kaynak
dağılımı sağlanmaktadır.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 37
Ortak Mallar Sorunu

Herhangi bir ödeme yapmadan bir kaynağın kullanılması
durumunda bazen dışsallıklar ortaya çıkar. Ortak
kaynaklar (mallar) herkesin kullanımına bedava olarak
açık olan kaynaklardır. Sonuç olarak, aşırı kullanım
eğilimi kendini gösterir. Hava ve su en çok verilen iki
örnektir. Diğer örnekler arasında balık, av hayvanları,
meralar vs. sayılabilir. Ortak kaynaklar için marjinal dışsal
maliyetler hesaba katılmaz ve her kullanıcı marjinal özel
maliyetin marjinal özel faydaya eşitleninceye kadar
kaynak kullanımını arttırmaya devam eder. Sonuç olarak
aşırı kullanım sorunu ortaya çıkar.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 38
Ortak Kaynaklar

Ortak kaynağa isteyen herkes serbestçe
ulaşıyorsa, (balıkçılık), kaynak özel (ek)
maliyetin özel (ek) kazanca eşit olduğu Fc
noktasında denge oluşacaktır. Bu
kullanım düzeyi, marjinal sosyal maliyetin
marjinal faydaya eşit olduğu etkin olan F*
düzeyini aşacaktır. Grafiğe bakınız.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 39
Ortak Mallar (Kaynaklar)
Fayda,
Maliyet
(her balık
için $)
Ayda tutulan balık miktarı kontrol
Edilmediği durumda denge FC olacak
PC = MB.
Bununla birlikte, özel
Marjinal Sosyal Maliyet Maliyetler, Gerçek maliyeti
olduğundan düşük tahmin eder.
Etkin balık/ay miktarı F* dır.
Burada MSC = MB (D)
Özel Maliyet
Talep
F*
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
FC
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Balık miktarı/ay
Slayt 40
Pozitif Dışsallık: Bir Örnek
Arı kovanlarına sahip bir arıcı elma bahçesi olan bir çiftçiye komşudur.
Elma bahçesi arılardan faydalanmaktadır. Çünkü her arı kovanı bir dönüm
elma bahçesinin polenlerinin dağılmasına yardımcı olmaktadır. Bahçe
sahibi bu hizmet için herhangi bir ödeme yapmamaktadır. Bununla birlikte,
tüm bahçenin ihtiyacını karşılayacak kadar arı kovanı yoktur. Bahçe sahibi
geriye kalan bölüm için suni yollarla döllenmeyi sağlamak zorundadır. Suni
döllenme için maliyet dönüm başına 10 dolardır.
Arıcılığın marjinal maliyeti, MC=10+2Q, burada Q arı kovanı
sayısıdır. Her kovanın kazancı $20 civarındadır.
I) Arıcı kaç kovan tutacaktır?
II) bu iktisadi olarak optimal bir sayı mıdır?
III) Daha etkin bir dağılım için ne yapılabilir?
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 41
Yanıt
I) Karlar marjinal hasıla (MR), marjinal maliyete (MC)
eşitlendiğinde maksimum olur. Marjinal hasıla sabit $20
iken ve MC=10+2Q iken:
P=MR=MC
 10+2Q=20  2Q=10 Q=5 bulunur.
II) Arılar olmasaydı çiftçi suni döllenme yapmak için
dönüm başına $10 ödemek durumundaydı. Bu çiftçi
açısından her ek arı kovanı için arıcıya $10’a kadar ek
ödeme yapmak isteyebileceği anlamına gelir. Bu
durumda marjinal sosyal maliyet (MSB) =$30 (20+10)
olur. MSB>MR. Dengede MSB=MC koşulu
sağlanmalıdır, buradan:
10+2Q=30
 2Q=20 
Q=10 bulunur.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 42
Yanıt

III) Bu firmaların daha etkin işlemesine olanak
verecek en radikal çözüm çiftçi ve arıcının işlerini
birleştirerek tek işletme olmalarıdır. Bu birleşme
arıların sağladığı pozitif dışsallığı içselleştirecektir.
Birleşme dışında, çiftçi ve arıcının bir anlaşmaya
vararak arıların sağladığı bu dışsallığı içselleştirmeleri
gerekir.
EKO208: Mikroiktisat II
Ders 13
Dışsallıklar ve Kamusal Mallar
Slayt 43