Transcript Dünyada Tıp Eğitiminde Değişim: Güncel Eğilimler

Dünyada Tıp Eğitiminde
Değişim:
Güncel Eğilimler
Dr. İskender Sayek
TEPDAD, UDEAK Başkanı
ÜHBD Toplantısı
Erzurum 24.6.2011
TIP EĞİTİMİ



MEZUNİYET ÖNCESİ TIP
EĞİTİMİ
MEZUNİYET SONRASI TIP
EĞİTİMİ (UZMANLIK EĞİTİMİ)
SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ
TIP EĞİTİMİNDE KULLANILAN
MODELLER



Klasik eğitim : Disiplin temelli eğitim
Entegre eğitim: Sistem/organ temelli eğitim
Aktif eğitim
• Probleme dayalı eğitim
• Yeterliğe dayalı eğitim
• Topluma dayalı /yönelimli eğitim
• Çıktıya dayalı eğitim (Outcomes based medical
education)
• Kavrama dayalı eğitim
TIP EĞİTİMİ KURUMU
EĞİTİM
ARAŞTIRMA HİZMET
TIP EĞİTİMİ
BİLGİ
DAVRANIŞ BECERİ
Yönetim
TIP EĞİTİMİNDE AMAÇ:
Tıp Eğitimi Dünya Federasyonu:
Tüm insanların sağlıklı
yaşamalarını sağlamak için hekim
yetiştirmek
Dünya Tabipler Birliği:
Yetenekli ve yeterli hekimler
yetiştirmek
Yetenekli ve
Yeterli Hekim
????
Yetenekli ve Yeterli Hekim:
DSÖ (Geleceğin Doktorları)

Hizmet Sunucu
Karar Verici
 İletişimci

Toplum Lideri
 Yönetici

TÜRKİYE’DE MEZUNİYET
ÖNCESİ TIP EĞİTİMİNİN
AMACI (TTB)
TÜM TOPLUMUN SAĞLIK
DÜZEYİNİ
YÜKSELTEBİLECEK,
NİTELİKLİ HEKİM
YETİŞTİRMEK
TÜRKİYE’DE
TIP EĞİTİMİ AMACI : ÇEP






Türkiye’nin sağlık sorunlarını bilen ve
birinci basamakta bu sorunların üstesinden
gelebilecek bilgi , beceri ve tutumlarla
donanmış,
Birinci basamak sağlık kuruluşlarında
hekimlik ve yöneticilik yapabilecek,
Mesleğini etik kuralları gözeterek
uygulayan,
Araştırıcı ve sorgulayıcı olan,
Kendisini sürekli olarak yenileyip geliştiren,
Uluslararası düzeyde kabul edilen
ölçütlerde hekimler yetiştirmektir.
21. Yüzyılda Tıp Bilimi ?
21. Yüzyılda Tıp Bilimi







Bilginin aşırı artması : Aşırı uzmanlaşma
İnsancıl özünü kaybetmesi: aşırı teknik, pahalı ve
biyomedikal ağırlığa gidiş
Koruyucu uygulamalar yerine tedavi edici
uygulamalara koşullandırma
Sağlık hizmetleri ile eğitim arasında eşgüdüm
olmaması
Sağlık alanındaki metalaşma, tıp mesleğinin
seçiminde iyi kazanç ve statünün öne çıkması
Eşitsizliklerin derinleşmesi
Lancet 354:399,1999 , Arch Surg 135: 399,2000
HERKESE SAĞLIK
Sosyal yükümlükler
Sağlık
hizmeti
Tıbbi
uygulamalar
Tıp
eğitimi
Boelen C Academic Med 74(Suppl 8):13,1999
Nasıl bir hekim/hekimlik ortamı
Değerlerin farklılaştığı
bir ortam ve
buna uyumlu bir hekim
Tıp Eğitimi







Eğitim kurumlarında hizmet ön planda
Öğrenci-hasta teması kısıtlaması
Hastaların hızlı yatış-çıkışı
Tanısı konmuş, kesin tedavisi
planlanmış hastada artış
Endüstri temelli araştırmada artış
Ticari bir eğitim ortamı
Toplum yönelimli eğitimin ortadan
kalkması
İç
Güçler
Dış
Güçler
Tıp Eğitimi ve
Kurumları
Yetkin sağlık
insangücü
yetiştirme
Entegre
toplumsal
çalışma
Toplum temelli ve
koruyucu hekimliği
önceleme
Meslek içi çalışma
ve öğrenme
(Multiprofesyonel)
İşbirlikçi çalışma
gereği
TIP EĞİTİMİNDE DEĞİŞİM

Neden gereklidir ?

Neler değiştirilmelidir ?

Nasıl değişim sağlanmalıdır ?
TIP EĞİTİMİNDE DEĞİŞİM

Neden gereklidir ?
Neden ?
Tıp Eğitiminde Değişim Gerekçeleri





Bilim ve teknolojideki gelişmeler
Tıp eğitiminde insancıllaşma gereği
Öğrenme psikolojisindeki gelişmeler
Ölçme-değerlendirme alanındaki
gelişmeler
Klasik tıp eğitiminin sorunları
Neden ?
Tıp Eğitiminde Değişim Gerekçeleri




Sağlık hizmet sunumundaki değişim
Sosyal ve demografik değişim
Toplumun sağlık gereksinimlerinde
değişim
Toplumsal sorumlukların değişmesi
Klasik Tıp Eğitiminin Sorunları



Bilgi yükü öğrenci kapasitesini aşmıştır
Temel bilimler klinik uygulamalarla,
klinik bilimler ise temel sağlık
sorunlarıyla, ilişkilendirilmeden
öğretilmektedir
Sağlık alanına çok dar bir pencereden
bakmaktadır
Association of American Medical Colleges: Educating medical students. Assessing change in medical
education: the road to implementation. (ACME-TRI report), 1992
Tosteson DC : New pathways in general medical education imperative. N Engl J Med,1990, 322 (4): 234-8
Klasik Tıp Eğitimi Sorunları
Eğitici odaklı eğitim
Ders temelli öğrenim
Disiplin temelli
müfredat
• Bilginin pasif
kazanılması,
ezbercilik
• Bilginin hızla
zaman aşımı,
unutulması
• Bilgi
kazanılmasının
temel eğitim
çıktısına
dönüşmesi
• ‘Mini-uzman’
yetiştirme
• Sınırlandırılmış
disiplin özgül
öğrenme
• Çok disiplinli
sorunları çözme ile
ilgili bilginin
• entegrasyonu,
değerlendirilmesi
ve kullanımında
sorun
• Otorite bağımlı durum
yaratma
• Öğrencinin neyi, nasıl
ve ne zaman
öğreneceği ile ilgili
olarak eğitici karar
verici

“...otoriter tıp eğitimi idealist genç
hekimleri hastasını anlamayan,
sorunlarını dinlemeyen ve yaşamı
boyunca karşılaşacağı sorunları
çözme yetkinliği olmayan bir hekime
dönüştürmektedir.”
(Melville ve Johnston, 1992)
TIP EĞİTİMİNDE DEĞİŞİM

Neler değiştirilmelidir ?
NELER ???

Daha az bilgi yüklenmeli

Daha çok aktif eğitim/öğrenme

Genel kuralların aktarımı

Kişinin kendi yeterliğini
sağlaması : Nasıl öğreneceğini
öğretmeli
TIP EĞİTİMİNDE DEĞİŞİM

Nasıl değişim sağlanmalıdır ?
NASIL ???






Erken klinik deneyim
Sağlık sistemine kapsamlı bakış
Diğer sağlık çalışanları ve hekimlerle
iletişim
Hedefe dönük eğitim / Öğrenim
yöntemleri verilmeli
Değerlendirme yöntemlerinin öğretilmesi
Uygun müfredat değişikliği
Tıp Eğitiminde Değişim
Tıp eğitiminde değişim gereklidir
Değişim müfredatın sadece
güncelleştirilmesi olmamalıdır
Tıp eğitiminin düzenlenmesinin
tüm alanlarında temel değişiklikler
gereklidir
Bligh J Preparing for Practice 1999
Tıp Eğitiminde Güncel Eğilimler:
Eğitim Paradigmalarının Değişimi



Mesleki yaşam süresinde eğitimin sürekliliğinin
tutuma dönüştürülmesi : Yaşam boyu eğitim
Tıp eğitiminin toplumun gereksinimlerine göre
yapılandırılması: Gerekli, kaçınılmaz ve acil bir
durum
Eğitim paradigmalarının değişimi
• Küçük gruplarda aktif-interaktif öğrenmenin
sağlandığı Probleme-dayalı veya göreve (task)
dayalı eğitim stratejileri
• Eğitim programının entegre inter-disipliner
müfredata dönüşümü (yatay ve dikey entegrasyon;
spiral entegrasyon(Harden))
• Öğrenci (Eğitilen) merkezli eğitim ve öz-yönelimli
(kendi kendine ) öğrenme
YENİ PARADİGMA*
Tıp eğitimi yaşam boyu kendi kendine öğrenmeyi
özendirmelidir
Klinik ve sosyal bilimler arasında tam bir entegrasyon
sağlanmalıdır
Tıp eğitimi temel sağlık hizmetlerine ve koruyucu
hekimliğe ağırlık verecek şekilde yeniden
yapılandırılmalıdır
Öğrenciler hasta ile çok daha erken bir dönemde temas
etmelidir
Tıp eğitimi sağlığın biyolojik, psikolojik, sosyal ve
ekonomik bileşenlerini birlikte içermelidir
*General Medical Council, Tomorrow’s doctors. 1993
DEĞİŞİME ENGELLER
?
DEĞİŞİME ENGELLER

Değişimin sahiplenilmemesi
• Destekleyici olmayan liderlik

Değişimi sağlayacak bir stratejinin olmaması

Statikoculuk

Eğiticinin ödüllendirilmemesi

Anabilim dallarının otonomisi ve baskısı

Öğretim üyesi eksikliği
• Kontrolün elden kaçırılma korkusu
DEĞİŞİME ENGELLER

Uygun olmayan değerlendirme sistemi

Motivasyon eksikliği






Değerler ve hedeflerin iyi ortaya konamaması
Süre, Maliyet, Alt yapı
İşlevsel olmayan yönetim
Etkin olmayan eğitici geliştirme
Fragmantasyon
Zarar verme endişesi
Tıp Eğitiminde Yeni Eğilimler




Eğitim müfredat değişimi
Yeni teknolojinin eğitimde
kullanımı
Yeterliliğin değerlendirilmesi
Tıp eğitiminde profesyonelizm
Yeni teknolojilerin eğitimde
kullanımı

Simülatörlerin kullanımı :
• Pilot eğitimi
• Klinik beceri eğitiminde kullanımı
• Yararları: etkili geribildirim alınması,
tekrarlanabilir olması, güçlüğünün
ayarlanabilmesi, çoklu öğrenim
stratejilerinin kullanımı, değişik klinik
durumların kullanımı, kontrollü eğitim
ortamı, kişisel öğrenme

E- öğrenme : bilişim ve iletişim
Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802
araçlarının kullanımı
Değişimde eğiticilerin
rolü farklı bir boyut
kazanmıştır.
Eğiticiler eğitimi önemli
bir süreçtir.
EĞİTİCİLERİN ROLÜ








Öğretmeyi kolaylaştırmak
Problem çözümünü öğretmek
Sav oluşturmayı öğretmek
Sentez ve yorum becerilerini geliştirmek
Bilgiye nasıl ulaşacağını göstermek
İletişim becerilerini vermek
Farkındalık yaratmak
Ekip çalışmasının önemini kavratmak
TIP EĞİTİMİNDE GÜNCEL
MÜFREDAT

Aktif öğrenmenin sağlanması

Entegrasyonun sağlanması

Erken klinik eğitim

Topluma-Dayalı Eğitim

Ölçme-Değerlendirmenin Öğrenme ile
ilişkilendirilmesi
TIP EĞİTİMİNDE GÜNCEL
MÜFREDAT

Çekirdek yetkinliklerin belirlenmesi

Müfredatta aşırı yükün önlenmesi

Bilgi yönetiminin kullanımı
(Enformasyon Teknolojisi)
Müfredat
Amaç-Hedefler
Öğrenme
ÖlçmeDeğerlendirme
İçerik
YENİ BECERİLER





Anlayarak öğrenme
Bilgi yönetimi
Farkındalık (Metacognition)
Liderlik/Ekip çalışma becerisi
Kendini ifade etme becerisi
(Yazı yazma , sunum yapma)

Profesyonel tutum
GÜNCEL TIP EĞİTİMİ:
Flexner’den Harden’in SPICES
Kavramına
Eğitici Ağırlıklı
Öğrenci ağırlıklı
Bilgi Aktaran
Problem çözücü
Geleneksel Eğitim
İntegre Eğitim
Hastane Ağırlıklı
Topluma Dayalı
Standart Müfredat
Seçmeli Müfredat
Usta-Çırak Eğitimi
Sistematik
ANY EDUCATIONAL SYSTEM
THAT DOES NOT INVOLVE THE
LEARNER AS AN ACTIVE
PARTICIPANT
IS DOOMED TO FAILURE,
HOWEVER SUCCESSFUL IT MAY
APPEAR IN SHORT RUN.
P.K.Rangachari, 1996
Tıp eğitiminde değişim bir
kültür değişikliği boyutunda
olmalıdır.
Nasıl bir hekim yetiştirmeli?
“...tıp fakültesinin amacı bir kardiyolog,
cerrah veya bir pratisyen hekim
yetiştirmek değildir.
Amaç genel ve
üst düzeyde yeterliliğe sahip bir kök
hücre(“stem cell”) yetiştirmektir...”*
Öğrenci değişme, dönüşme, yenile(n)me
becerisini yetkin olarak edindiğinde
değiştirme, dönüştürme işlevini de
gerçekleştirir Ancak böyle hekimler toplumun
sağlık sorunlarına ilgi duyar ve onları çözer
*ME Johns (Johns Hopkins Tıp Fakültesi Dekanı)
Brieger GH: A brief history of the Johns Hopkins medical curriculum in The Johns
Hopkins University School of Medicine Curriculum for the Twenty-first Century, The
Johns Hopkins University Press, Baltimore and London, 1999, 1-21 pp.
Tıp Eğitiminin Amacı
Bugün sadece
güvenli sağlık hizmeti sunan, bilgili ve
yetkin hekim yetiştirmek
olmamalıdır..... aynı zamanda
profesyonel tutum (mesleki
sorumluluklar, değerler) kazanmış
sağlık sistemini iyileştirme hedefi
olan hekimler yetiştirmek olmalıdır.
Hekimlikte Dün /Bugün
karşılaştırması



Hekimlik uygulamaları bireysel /
Hekimlik uygulaması ekip hizmeti
Hekimin kurumda saygınlığı en üst
düzeyde / Hekim karmaşık bir
yapılanmanın bir ögesi
Hekimlerin çalışma süreleri uzun ve
hasta ailesinin önünde / Hekimler
insanca yaşama arzusunda ve aileler
daha ön planda
R Smith www.bmj.com/talks




Bilgi kaynağı daha çok deneyim
görüşü / Bilgi kaynağı kanıtın
sistematik değerlendirmeler
Klinik beceriler içselleştirilmekte /
Klinik beceriler denetlenebilir ve
yönlendirilebilir özellikte
Bilgi daha çok hekimin kendi
hafızasında / Bilgi daha çok
bilgisayar hafızasında
Hekimin kendini güncellemesi ve yeni
beceriler kazanması ikincil planda /
Sürekli mesleki gelişim önemli




Sağlık hizmetinde yararlılık ön planda
/ Yarar- zarar dengesi düşünülüyor
Hekim-hasta ilişkisi hoca-öğrenci
ilişkisi / Hasta-hekim ilişkisi ortaklık
Hastaların tıp bilgisine ulaşması güç /
Hastalar hekimler kadar kanıta dayalı
bilgiye ulaşmakta
Hekim daha akıllı / Sıklıkla hasta
daha akıllı
Teşekkür ederim………