Transcript + O 2(g) - personals.okan.edu.tr

Bölüm 4:
Periyodik Çizelge ve Bazı Atom
Özellikleri
İçerik
1. Elementlerin sınıflandırılması
2. Modern Periyodik Çizelgenin Açıklanması
3. Elektron Dağılımları ve Periyodik Çizelge
4. Metaller, ametaller ve bunların iyonları
5. Atomlar ve iyonların büyüklüğü
6. İyonlaşma enerjisi
7. Elektron ilgisi
8. Manyetik özellikler
9. Elementlerin periyodik özellikleri
2
Elementlerin Sınıflandırılması
1800: 31 element biliniyor
1865: 63 element biliniyor
1869: Dimitri Mendelev ve Lothar Meyer birbirinden bağımsız
olarak şunu fark ediyorlar:
Elementler
artan
atom
kütlelerine
göre
sıralandıklarında bazı özellikler periyodik olarak
tekrarlanmaktadır.
Mendelev’in
periyodik
çizelgesinde
benzer
elementler düşey gruplar
içine
düşmekte
ve
bunların özellikleri grup
içinde yukarıdan aşağıya
doğru
düzenli
olarak
değişmektedir.
3
MEYER’in 1870’de mol hacmine göre yaptığı PERİYODİK YASA
4
1871-Mendeleev’in Periyodik Tablosu
—
= 68
—
= 72
—=
100
Mendeleev atom kütlelerine ve özelliklerine göre elementleri
sınıflandırma konusunda ısrarını sürdürdü, fakat çizelgesinde bu
sınıflandırmadan doğan boşluklar oluştu. O günlerde Galyum ve
Germanyum bilinmiyordu. Bu yüzden alüminyum ve silisyumun
altında 4. periyotta boşluklar vardı. Mendeleev bu boşluklara iki
element gelmesi gerektiğini iddia ediyor ve bunları eka-alüminyum
ve eka-silisyum olarak adlandırıyordu. Aynı zamanda bu
elementlere ait genel fiziksel özelliklerin neler olması gerektiği
konusunda da öneriler sunmuştu.
5
1871-Mendeleev’in Periyodik Tablosu
Mendeleev bu tabloda SOY GAZLAR için yer ayırmamış ve bilgi
vermemiştir. SOY GAZLAR ilk defa W.RAMSAY tarafından bulunmuş
ve 0 grubu olarak tabloya ilave edilmiştir.
6
1871 GERMANYUM bulunmadan önce tahmin edilen
ve 1886 bulunduktan sonra ölçülen özellikleri
7
Moseley Eşitliği
Katot ışınları, anot olarak kullanılan bir elemente
çarptırıldığında iç elektron geçişleriyle yüksek frekanslı bir
ışıma olan X-ışını oluşur. Bu da çekirdek yüküne bağlı
olduğu için oluşan X-ışını frekansı anottaki metalin atom
numarası (çekirdek yükü) ile orantılıdır. Buna Moseley
eşitliği denir.
:X-ışının frekansı
Z:çekirdek yükü
a ve b: sabitler
  a(Z  b)
2
Böylece Moseley o zaman bilinmeyen Z= 43, 61, 75 nolu 3
yeni elementin yerini ve özelliklerini belirlemeyi başarmıştır.
Çelik içindeki Fe ve Co, pirinç içindeki Cu ve Zn bu
spektrumlarda açıkca görülmüştür. Moseley Deneyinin
ışığında PERİYODİK TABLO yeniden ve daha doğru olarak
oluşturulmuştur. O zamana kadar kütle numarası ile
yapılan sıralamanın atom numarası ile yapılmasının daha
doğru olacağı belirlenmiş ve bugünkü PERİYODİK
ÇİZELGE (TABLO) böylece oluşturulmuştur.
8
Alkali Metaller
Periyodik Tablo
Toprak Alkaliler
Halojenler
Soy Gazlar
Ana Grup
Geçiş Metalleri
Ana Grup
Lantanitler ve aktinitler
9
Ana Grup Elementleri (IA – VIIIA)
1s
1s
2s
3s
2p
Geçiş Elementleri (IB – VIIIB)
3p
4s
3d
4p
5s
4d
5p
6s
5d
6p
7s
6d
7p
İç Geçiş Elementleri
4f
5f
10
METALLER, AMETALLER VE BUNLARIN
İYONLARI
METALLER –Periyodik Cetvelde 110 elementten 85’i metal
(s,d,f orbitallerinin tamamı p’nin bir kısmı) olup bunun 15 tanesi
yapaydır.-Isıyı ve elektriği iyi iletirler. Kolay e- verirler ve + iyon
oluştururlar.
-Metalik bağlı olup, metalik parlaklığa sahiptirler. Kendi
aralarında alaşım yaparlar.
-Bazıları kolayca tel ve levha haline getirilebilir, eğilip,
bükülebilir.
-Hg, Ga, Cs ve Fr hariç hepsi katıdır. Hg hariç hiçbiri uçucu
değildir. EN ve KN yüksektir.
-Aktif metaller (s1) su ile kolay, yarı aktifler (s2) biraz zor, inaktif
(soy) metaller su ile tepkime vermezler. Su ile tepkime veren
aktif metaller bazlarını oluştururlar.
11
METALLER, AMETALLER VE BUNLARIN
İYONLARI
• AMETALLER – H hariç hepsi de p orbitali elementi olup 16 tanedir.
• Isı ve elektriği iletmezler. Zor e- verir, daha kolay e- alabilirler.Parlak
değildirler.
-F-, O= sadece (–) yüklü iyon (anyon) olabilirken, diğerleri –/+ iyon
(Anyon/Katyon) olabilirler.
• -Kendi aralarında kovalent bağ, metal ve yarı metallerle iyonik bağ
oluştururlar. EN ve KN düşük olup çoğu NŞ’ da gaz halindedir. Br2
sıvı, P, S, I2, As katıdır.
• -Oksijensiz asitlerle birleşemezler. Hidrürleri (H’ile olan bileşikleri)
asittir. Ametaloksitler asit anhidritleridir (Su ile tepkime vererek asit
oluştururlar).
• YARIMETALLER Sayıları 8-12 arasında (ort.10) dır. Metal ile
ametaller arasında basamak şeklinde yer alır. Her iki grubunda
özelliklerini taşırlar. Hepsi KN yüksek katılardır.
12
Metaller soy gaz yapısına ulaşabilmek için e- verir,
Ametaller ise soy gaz yapısına ulaşabilmek için e- alır.
13
Ametal İyonları:
En etkin ametaller olan 7A ve 6A gruplarındaki atomların,
periyodun sonundaki soy gazlardan sırası ile bir ve iki elektron
eksikliği vardır. Bu gruplardaki atomlar yeterli miktarlarda
elektron kazanarak soy gaz atomlarının elektron dağılımlarına
sahip olabilirler.
Cl ([Ne]3s23p5) + e-  Cl- ([Ar])
 S-2 ([Ar])
S ([Ne]3s23p4) + 2e-
Çoğu zaman bir ametal atomu bir elektronu kendiliğinden
alabilir, ama daha fazla elektron alabilmesi için enerji
gerekmektedir. Genel olarak enerji sağlayan işlemle elektron
alma işlemi birlikte olur (pozitif iyonlarla birbirini çekme gibi).
14
• Geçiş Metallerinin İyonları:
• Yalnızca bir kaç geçiş metali elektron kaybederek soy gaz
elektron dağılımına sahip olabilir (Skandiyum, Sc 
Sc+3). Pek çok geçiş metali iyon haline gelirken soy gaz
yapısı kazanmaz. Ayrıca, geçiş metalleri birden fazla
türde iyon oluşturabilmektedir (örneğin, demir).
• Fe ([Ar]3d64s2)  Fe+2 ([Ar]3d6) + 2e• Fe ([Ar]3d64s2)  Fe+3 ([Ar]3d5) + 3e-
15
ATOMLAR VE İYONLARIN BÜYÜKLÜĞÜ
Elementlerin bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin bilinmesi
için atom büyüklükleri hakkında bazı şeyleri bilmemiz
gerekmektedir.
Atom Yarıçapları: Atom çekirdeğinden uzaklaştıkça
elektronların bulunma olasılığı azalmakta, ancak hiç bir
zamanda bu olasılık SIFIR olmamaktadır. Bu nedenle bir
atomun kesin bir dış sınırı yoktur ve bu nedenle atom
yarıçaplarını belirlemek zordur. Etkin olarak ölçülebilen
çekirdekler arası uzaklıklardır. Ve atom yarıçapları kimyasal
bağlarla bağlı iki atom arasındaki uzaklık olarak dikkate
alınacaktır (kovalent yarıçap, iyon yarıçapı, metal yarıçapı).
16
• Br’ un kovalent yarıçapı buradan hareketle
1,14 Å’dur.
• C – C kovalent bağının uzunluğu 1,54 Å ‘dur. Bu
• nedenle karbonun yarıçapının 0,77 Å olduğu söylenebilir.
17
Periyodik Çizelge İçinde Atom Yarıçaplarının Değişimi
Daha çok elektron kabuğu bulunan atomlar daha büyük
atomlardır. Atom yarıçapları elementlerin bir grubu içinde
yukarıdan aşağıya doğru artar.
Artar
Atom yarıçapları, periyodik çizelgede periyot boyunca soldan sağa
doğru azalır. Ancak bu düzenli azalmaya geçiş elementleri
uymamaktadır.
Azalır
18
• Periyot içinde soldan sağa ilerledikçe iç kabuktaki elektron
sayıları sabit iken en dış kabuktaki değerlik elektronlarının
sayısı artar. Bununla paralel olarak çekirdekteki proton
sayısı da artar.
• İç kabuk elektronları, dış kabuk elektronları ile çekirdek
arasındaki çekme etkisini perdeler. Bu durumda çekirdeğin
gerçek yükü ile elektronlar tarafından perdelenen yük
arasındaki farkı etkin çekirdek yükü (Zet) olarak ifade
edersek, Zet periyotta soldan sağa gittikçe artacak ve bu
nedenle en dış yörüngedeki elektronlar daha kuvvetle
çekirdek tarafından çekilecek, sonuç olarakta büzülerek
küçülecektir.
19
20
Atom yarıçaplarının bir geçiş dizisi içindeki değişimi
Geçiş elementlerinde elektron iç kabuklara geçerek, dış kabuk
elektronları ile çekirdek arasındaki perdelemeye katılırlar.
aynı zamanda dış kabuktaki elektron sayısı sabit kalmaya özen
gösterir. Bu nedenle geçiş serisi boyunca atom yarıçapları çok
fazla değişmez. Örneğin atom numaraları sırası ile 26, 27 ve 28
olan Fe, Co ve Ni’nin iç kabuk elektronları sırası ile 24, 25 ve
26’dır. Hepsinde iki dış kabuk elektronu yaklaşık +2’lik net
çekirdek yükünün etkisindedir.
21
Atom yarıçaplarının bir geçiş dizisi içindeki
değişimi
• İyon Yarıçapları
• Bir metal atomu pozitif bir iyon oluşturmak üzere bir ya
da daha çok elektron kaybettiğinde, çekirdekteki yük
miktarı elektron sayısından daha fazla olur. Buna bağlı
olarak çekirdek elektronları daha yakına çeker ve kısaca
katyonlar kendisini oluşturan atomlardan daha
küçüktür denilebilir.
• Eş elektronlu katyonlardan iyon yükü daha büyük olanın
iyon yarıçapı daha küçüktür.
• Bir ametal negatif bir iyon oluşturmak üzere bir ya da
daha fazla elektron aldığında, çekirdek yükü sabit
kalırken, fazla elektron nedeni ile Zet değeri azalır.
22
Elektronlar arasındaki itme kuvvetleri artar ve
elektronlar daha çok dağılır. Bundan dolayı, anyonlar
kendilerini oluşturan atomlardan daha büyüktür. Eş
elektronlu anyonlar için iyon yükü arttıkça iyon
yarıçapı artar.
Soru:
Aşağıdaki
atom
ve
büyüklüklerine göre sıralayınız.
iyonları
artan
Ar, K+, Ca+2, Cl-, S-2
23
İYONLAŞMA ENERJİSİ
• Atomlar elektronlarını kendiliğinden dışarıya atmazlar.
Elektronlar atomun çekirdeğindeki pozitif yükler
tarafından çekilir ve elektronları bu çekimden kurtaracak
bir enerji gereklidir.
• Bir atom elektronlarını ne kadar kolay kaybederse metal
özelliği o kadar fazladır.
• İyonlaşma Enerjisi (I): Gaz halindeki atomlardan bir
elektronu uzaklaştırmak için gerekli enerji miktarıdır.
Kaybedilen elektron atom üzerindeki en gevşek konumda
olan elektrondur.
• Birinci iyonlaşma enerjisi (I1), bir atomdan bir elektronu
uzaklaştırmak için gerekli enerjiyi gösterir. I2 ise +1
değerlikli bir iyondan ikinci elektronu uzaklaştırmak için
gerekli enerjidir (I3, I4, …)
24
İyonlaşma Enerjisi (kJ/mol)
Element
I1
I2
I3
Na
496
4560
Mg
738
1450
7730
Al
577
1816
2744
I4
11.600
Soru: As, Sn, Br, Sr’yi
artan I1’lerine göre
sıralayınız?
25
• Atom yarıçapı arttıkça iyonlaşma enerjisi azalır.
• Elektron koparıldıktan sonra kalan
elektronları
iyonlaştırmak için gerekli enerji daha yüksektir.
• Daha düşük enerji seviyelerine (küçük “n” sayısı)
inildikçe iyonlaşma için gerekli enerji artmaktadır.
Azalır
Artar
26
ELEKTRON İLGİSİ
İyonlaşma
enerjisi elektron kaybı ile ilgilidir. Elektron ilgisi
(EI), gaz halindeki bir atomun bir elektron kazanması
sırasındaki enerji değişiminin bir ölçüsüdür.
Bütün pozitif yüklü iyonlar ve nötral atomların büyük bir
çoğunluğu bir elektron aldığında enerji açığa çıkar
(ekzotermik).
[Cl(g) + e-  Cl-(g) EI = - 328 kJ/mol ]. Bu nedenle Cl’nin
elektron ilgisi;
EI, -328 kJ/mol’ dur denir.
Li(g) + e-  Li-(g) EI = - 59,8 kJ/mol (1s22s1  1s22s2 - metal
atomuna örnek)
Anyonların ve bazı nötral atomların elektron kazanması için
enerji soğurulması gerekmektedir. Bu durumda olay
endotermiktir ve elektron ilgisi pozitif değerlidir.
Ne(g) + e-  Ne-(g) EI = + 29 kJ/mol (1s22s22p6 
1s22s22p63s1)
27
Elektron İlgisi
p alt kabuğunu doldurmak için sadece bir elektrona ihtiyacı olan
halojenler elektron için ilgisi en fazla olan atomlardır.
Bir
elektron
girmesi
halojenlerin
stabil
konfigürasyonlarına sahip asal gazlarla aynı
konfigürasyonuna ulaşmasını sağlar.
elektron
elektron
2A ve 8A grupları içinde s ve p alt kabukları dolu olduğu için,
alınan elektronun bir üst tabakaya girmesi gereklidir ve buda bir
endotermik proses gerektirmektedir.
28
Manyetik Özellikler
• Atom ve iyonların bir diğer özelliği manyetik alandaki
davranışları elektron dağılımlarının belirlenmesine
yardımcı olur. Dönen bir elektron elektriksel alanda
hareket eden bir yüktür ve manyetik alanı etkiler.
• Diamanyetik bir atom ya da iyonda tüm elektronlar
esleşmiştir ve bunlar birbirlerinin manyetik etkilerini
yok eder. Manyetik alandan çok az etkilenirler.
• Paramanyetik bir atom ya da iyon esleşmemiş
elektronlara sahiptir ve birbirlerinin manyetik etkilerini
yok etmezler. Esleşmemiş elektronlar manyetik alanı
etkileyerek, bir dış manyetik alan etkisiyle, atom ya da
iyonların birbirlerini çekmelerine sebep olurlar. Ne
kadar çok eşlenmemiş elektron varsa çekme o denli
kuvvetlidir.
29
Elementlerin Periyodik Özellikleri:
Fiziksel özellikleri (erime dereceleri, kaynama dereceleri,
vb.)
Kimyasal
özellikleri
(indirgenme,
yükseltgenme
oksitlerinin oluşumu vb.)
Metalik Elementler
Ametalik Elementler
Ayırt edici parlaklıkları
vardır
Parlak değiller, değişik
renktedirler
Esnektirler ve eğilipbükülebilirler
Isıyı ve elektriği iletirler
Kolay kırılırlar, serttirler
genelde
Çok zayıf iletkendirler
Metal oksitleri bazik
karakterlidir, iyon
Ametal oksitleri asidiktir
bileşik
Sulu çözeltilerde
katyondurlar
Sulu çözeltilerde anyon ya
da oksi anyondurlar.
30
Metalik özellik artar
Ametal özellik artar
31
Metaller:
- Metallerin hemen hepsi esnektir ve dövülebilir (metal
yaprak, tel)
- Civa (Hg) hariç hepsi oda sıcaklığında katıdır.
- Metaller düşük iyonizasyon enerjisine sahiptir ve
elektron kaybederek (oksidasyon) kimyasal reaksiyonlara
girerler:
Alkali metaller 1 elektron kaybeder (s alt kabuğundaki)
Toprak metalleri s alt kabuğundaki iki elektronunu
kaybeder
Geçiş metalleri için kesin bir kural yoktur, +2 yaygındır
ama bununla birlikte
+1 ve +3’te olabilirler.
- Metallerin ametallerle oluşturduğu bileşikler iyonik
karaktere sahiptir.
32
Metal oksit tepkimeleri
• Bir çok metal oksit bazik karaktere sahiptir, suda
çözündüklerinde metal hidroksitleri oluştururlar.
• Metal oksit + su  metal hidroksit
• Na2O(k) + H2O(s)  2NaOH(aq)
• CaO(k) + H2O(s)  Ca(OH)2(aq)
• - Asitlerle reaksiyona girdiklerinde tuz oluştururlar.
–Metal oksit + asit  tuz + su
–MgO(k) + HCl(aq)  MgCl2(aq) + H2O(s)
–NiO(k) + H2SO4(aq)  NiSO4(aq) + H2O(s)
33
Ametaller:
- Görünüşleri çok değişkendir. Parlak değildirler.
- Isı ve elektriği çok az iletirler.
- Erime noktaları genelde metallerden daha düşüktür.
- Ametallerin 7 tanesi doğada di-atomik moleküller olarak
bulunur:
H2(g), N2(g) , O2(g) , F2(g) , Cl2(g) , Br2(s), I2(s)
- Ametaller metallerle olan reaksiyonlarında elektron
kazanma eğilimindedir ve anyon haline geçerler.
3Br2(s) + 2Al(k)  2AlBr3(k)
34
Ametaller
•
Ametallerden oluşan bileşikler moleküler
bileşiklerdir (iyonik değil).
• - Ametallerin oksitleri genelde asidik oksitlerdir.
Suda çözündüklerinde asit oluşturlar.
• Ametal oksit + su  asit
• CO2(g) + H2O(s)  H2CO3(aq) (karbonik asit)
• - Ametal oksitleri bazlar ile birleşerek tuz
oluştururlar.
• Ametal oksit + baz  tuz
• CO2(g) + 2NaOH(aq)  Na2CO3(aq) + H2O(s)
35
1A Grubu (Alkali Metaller):
1A
3
Li
(Lityum)
11
Na
(Sodyum)
19
K
(Potasyum)
37
Rb
(Rubidyum)
55
Cs
(Sezyum)
87
Fr
- Her biri s orbitalinde 1 değerlik elektronu taşır.
- Aşağı doğru inildikçe, erime noktası azalır.
- Yoğunluk artar.
- Atom yarıçapı büyür
- İyonizasyon enerjisi azalır (I1)
- Elementler arasında I1 değerleri en küçük olan
gruptur.
-Elektronlarını çok kolay verip iyon teşkil etme
yetenekleri
çok
yüksek
olduğundan
çok
reaktiftirler. Bu nedenle doğada bileşikleri şeklinde
bulunurlar. (M  M+ + e- )
-2M(k) + H2(g)  2MH(k) hidrojen ile katı hidrürleri
oluştururlar.
Kükürt ile reaksiyona girerek sülfitleri oluştururlar.
2M(k) + S(k)  M2S(k)
(Fransiyum)
36
• 1A Grubu (Alkali Metaller):
• Klor ile reaksiyona girerek klorürleri oluştururlar.
• 2M(k) + Cl2(g)  2MCl(k)
• Su ile reaksiyona girdiklerinde hidrojen açığa çıkar
ve alkali metal’in hidroksiti oluşur (ekzotermik).
• 2M(k) + 2H2O(s)  2MOH(aq) + H2(g)
• Oksijen ile verdikleri reaksiyonlar daha komplekstir.
• 4Li(k) + O2(g)  2Li2O(k) (lityum oksit)
• 2Na(k) + O2(g)  Na2O2(k) (sodyum peroksit)
• K, Rb ve Cs süperoksit oluşturabilir
• K(k) + O2(g)  KO2(s) (potasyum süperoksit)
37
2A Grubu: Toprak Alkali Metaller
2A
- Grup 1A metalleri ile karşılaştırıldığında
4
Be
(Berilyum)
12
Mg
(Magnezyum)
20
Ca
(Kalsiyum)
38
Sr
(Stronsiyum)
56
Ba
(Baryum)
88
Ra
- daha sert
- daha yoğun
- erime dereceleri daha yüksektir
- I1 değerleri daha yüksektir ve bu nedenle
daha az reaktiftirler.
- Be ve Mg en az aktif olan toprak metalleridir.
- Kalsiyum ve altında yer alan elementler oda
sıcaklığında su ile tepkimeye girer.
Ca(k) + 2H2O(s)  Ca(OH)2(aq) + H2(g)
(Radyum)
38
39
• GROUP 3A METALLERİ
13
Al
(Aluminium)
31
Ga
(Gallium)
49
In
(Indium)
Aluminyum kolaylıkla +3
değerine yükseltgendiği için
hafif alaşımlarda kullanılan
mükemmel bir indirgendir.
Metal oksitlerden oksijeni
çekerek metalin saf halde elde
edilmesini sağlar.
Fe 2O 3 (s) + 2 Al (s)
Al2 O 3 (s) + 2 Fe (l)
81
Tl
(Thallium)
40
Asitlerle tepkimeye girerek H 2 (g) üretir:
2 Al (s) + 6 H + (aq)
2 Al 3+ (aq) + 3
H 2 (g)
Toz haldeki Al, hava ve roket yakıtları ve patlayıcılarda
ekzotermik tepkimelerde yer alan diğer yükseltgenler
tarafından kolaylıkla yükseltgenir
Galyum ışığı elektriğe çeviren GaAs bileşiğini yapmak
için kullanılır. Bu yarı iletken madde LED ışıkları ve
transistor gibi elektronik aksamlarda kullanılır
İndiyum gümüşümsü yumuşak bir metal olup, düşük
erime noktalı alaşımların oluşturulmasında kullanılır.
Talyum ve bileşikleri oldukça zehirlidir. Kullanım alanı
yüksek sıcaklıktaki süper iletken maddelerdir.
41
Grup 6A: Oksijen Ailesi
6A
8
O
(Oksijen)
16
S
- Grupta aşağı doğru indikçe elementler daha
fazla metalikleşir.
- Oksijen gaz, diğerleri ise katıdır.
- Ametaller: Oksijen, kükürt ve selenyum;
- Tellüryum yarı-metal, polonyum ise metaldir.
(Kükürt)
34
Se
- Oksijen iki moleküler formda bulunabilir,
O2 ve O3 (ozon) (allotropik form).
(Selenyum)
52
Te
(Tellüryum)
84
Po
3O2(g)  2O3(g) (+ 284,6 kJ)
Oksijen,
diğer
elementlerdeki
elektronları
koparma eğilimindedir ve onları oksidasyona
uğratır.
(Polonyum)
- Oksijen metallerle yaptığı bileşiklerde genellikle
O-2 formundadır.
42
Grup 6A: Oksijen Ailesi
• - Diğer iki oksijen anyonu peroksit ve süperoksittir
(O22-, O2-)
• - Kükürdün bir çok allotropik formu vardır, en
kararlısı ise sarı ve katı olarak bulunduğu S8
formudur.
• - Diğer elementlerden elektron alarak sülfit oluşturur
(S-2).
• 16Na(k) + S8(k)  8Na2S(k)
• - Doğada genellikle metal-kükürt bileşiği olarak
bulunur.
43
Grup 7A: Halojenler
7A
9
F
(Flor)
17
Cl
(Klor)
35
Br
(Brom)
53
I
(İyot)
85
At
- Astatin radyoaktiftir ve az rastlanır, bazı
özellikleri bilinmemektedir.
- Bütün halojenler ametaldir.
- Normal şartlar altında her bir element diatomik moleküldür.
- Flor: soluk sarı, klor: sarımsı yeşil, brom: kızıl
kahverengi, iyot: menekşe rengi
- Halojenler en fazla elektron ilgisi olan gruptur,
bir başka elementten bir elektron alması
ekzotermiktir.
(Astatin)
44
Grup 7A: Halojenler
 Flor ve klor en aktif olanlarıdır, flor hemen hemen
her bileşikten bir elektron çekip alabilir.
• - Klor su ile yavaş yürüyen bir reaksiyona girerek,
hidroklorik asit ve hipokloröz asit oluşturur.
• Cl2(g) + H2O(s)  HCl(aq) + HOCl(aq)
• - Hipokloröz asit bir dezenfektandır ve yüzme
havuzlarına klor eklenir.
• - Halojenler bir çok metal ile reaksiyona girerek
iyonik halalojenürleri oluşturur.
• Cl2(g) + 2Na(k)  2NaCl(k)
45
Grup 8A: Soy Gazlar (asal gazlar)
8A
2
He
(Helyum)
10
Ne
(Neon)
18
Ar
(Argon)
36
Kr
(Kripton)
54
Xe
(Ksenon)
86
Rn
(Radon)
Ametaldirler.
- Oda sıcaklığında gaz halindedir.
- Monoatomiktirler.
- “s” ve “p” alt kabukları tamamen doludur.
- I1 oldukça yüksektir, grupta aşağı doğru indikçe
azalır.
- Rn oldukça radyoaktiftir, bazı özellikleri
bilinmemektedir.
- Reaktiviteleri çok düşüktür.
- Reaksiyona girmeleri için çok yüksek elektron
ilgisi olan bir elemente ihtiyaç vardır.
Günümüze kadar olan asal gaz bileşikleri:
XeF2 XeF6
KrF2
XeF4
He, Ne, ve Ar’ye ait bir bileşik yoktur, tamamıyla
-
46
GEÇİŞ ELEMENTLERİ
• d-blok ve f-blok elementleri
• Yüksek E.N, iyi iyi elektrik iletkenlik, orta sertlik
• Birinci sıra geçiş elementlerinin(İstisnalar:Sc ve Ti)
atomik yarıçapı aşağı yukarı aynı kalır, değişmez. 4f
yarıkabuğu dolu olan geçiş elementlerinin atomik
yarıçapı soldan sağa azalır. . Bu durum lantanit
daralması(lantanit serisi) olarak adlandırılır.
• iyonik ve kovalent karakter( iyonik karakterli
bileşikler –düşük Yükseltgenme basamağı(Y.B) ;
kovalent karakterli bileşikler yüksek Yükseltgenme
basamağı
• Seride yukarıdan aşağıya Y.B’de artan kararlılık .
47
GEÇİŞ ELEMENTLERİ
• İyonlaşma enerjisi ilk sıra geçiş
elemetleri boyunca sabit kalır. Standard
elektrot gerilimi soldan sağa seride artış
gösterir. Bütün geçiş elementleri H’den
daha kolay yükseltgenirler(İstisna: Cu)
• Yüksek katalitik aktivite(bazı gazları
adsorblama yeteneği), bazı önemli
katalizörler:
Ni,Fe,Pt,Rh,V2O5,Cr2O3,MnO2,TiCl4
48
Ana Grup
Elementleri
Periyodik Tablo
Ana Grup
Elementleri
Periyot
Geçiş Elementleri
Lantanidler
Aktinidler
İç Geçiş Elementleri
49
50
51