Transcript سلامتی مادران

‫سـالمتی‬
‫• رفاه كامل جسمی‪ ،‬روانی و اجتماعی نه فقط نبود بیماری‬
‫• سالمتی به مردم امكان می دهد تا به صورت فردی‪،‬‬
‫اجتماعی و اقتصادی زندگی مولدی داشته باشند‪.‬‬
‫رسالت نظام سالمت‬
‫اعتالی سالمت در جامعه با اجرای برنامه‬
‫های سالمتی است‪.‬‬
‫نمود اعتالی سالمت‬
‫افزایش طول عمر آحاد مردم همراه با‬
‫حداکثر توانایی‬
‫کاهش بار بیماری هایی که سهم بیشتری در‬
‫مرگ و میر دارند‬
‫ایجاد تغییراتی در سطح فرد‬
‫یا جامعه و یا محیط‬
‫ارائه برنامه های سالمتی در نظام سالمت‬
‫عوامل موثر بر سالمت‬
‫• عوامل فردی‬
‫– بیولوژی‬
‫– رفتاری‬
‫• عوامل محیطی‬
‫– بیولوژی‬
‫– فیزیکی‬
‫– شیمیایی‬
‫پس برنامه های سالمتی که برای حل مشکالت‬
‫سالمتی طراحی می شوند باید بر این عوامل‬
‫تاثیر بگذارند‪.‬‬
‫ارائه یک خدمت همواره بالفاصله تغییر مطلوب‬
‫را در فرد یا محیط ایجاد نمی کند بلکه برونداد‬
‫فرایند با تاخیری زمانی به تغییر مطلوب دست‬
‫می یابد‪.‬‬
‫جایگاه سالمت مادران‬
‫در برنامه‬
‫توسعه پنجم‬
‫نقشه سالمت جمهوری اسالمی ایران در برنامه پنجم‬
‫چشم انداز کشور‬
‫در ‪1404‬‬
‫چشم انداز نظام‬
‫سالمت ‪1404‬‬
‫ایران كشوری است توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی‪ ،‬علمی و فناوری در سطح منطقه با هویت اسالمی و انقالبی‪ ،‬الهام بخش در جهان اسالم و با تعامل سازنده و موثر در روابط بینامللل‪.‬‬
‫برخوردار از سالمت‪ ،‬رفاه‪ ،‬امنیت غذایی‪ ،‬تامین اجتماعی‪ ،‬فرصتهای برابر‪ ،‬توزیع مناسب درآمد‪ ،‬نهاد مستحكم خانواده‪ ،‬به دور از فقر‪ ،‬فساد‪ ،‬تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب ‪.‬‬
‫ایران کشوری است با مردمی دارای باالترین سطح سالمت و توسعه یافته ترین نظام سالمت در منطقه چشمانداز‪ 24(.‬کشور)‬
‫‪ )19‬تأكید ‪2‬ـ ‪ )19‬ارتقاء‬
‫‪ )31‬ارتقاء و ‪...)8‬‬
‫بر رویكرد شاخص‬
‫افزایش‬
‫هماهنگى‬
‫هاى سالمت‬
‫انسان‬
‫سالمت‬
‫میان‬
‫هوا‪ ،‬امنیت‬
‫سالم و‬
‫روحى و‬
‫اهداف‬
‫غذا‪ ،‬محیط‬
‫سالمت‬
‫توسعهاى‪ :‬جسمى‬
‫دانشآموزا همه جانبه و بهداشت‬
‫آموزش‪،‬‬
‫جسمى و‬
‫سیاست های بهداشت و ن‬
‫کلی مصوب اشتغال به‬
‫روحى‪.‬‬
‫رهبری با ارتباط طورى كه‬
‫شاخص‬
‫مستقیم با‬
‫توسعه‬
‫سالمت‬
‫انسانى به‬
‫سطح‬
‫كشورهاى‬
‫با توسعه‬
‫انسانى باال‬
‫مردم و بخش های توسعه ساملتر‬
‫جهت گیری کلی‬
‫مردم در جنبههای جسمی‪ ،‬روحی‪ ،‬اجتماعی و معنوی‬
‫سالم تر خواهند بود و مشارکت بیشتری در سالم ماندن‬
‫‪5‬ـ ‪)35‬‬
‫‪4‬ـ ‪)25‬‬
‫‪5‬ـ ‪)19‬‬
‫‪1‬ـ ‪)19‬‬
‫‪1‬ـ ‪)20‬‬
‫‪4‬ـ ‪)19‬‬
‫‪3‬ـ ‪)19‬‬
‫ایجاد بازار تأمین بیمه‬
‫یكپارچگى توسعه‬
‫مبارزه‬
‫اصالح‬
‫كاهش‬
‫مخاطرا الگوى‬
‫رقابتی براى فراگیر و‬
‫كمى و‬
‫در‬
‫همه‬
‫كارآمد و‬
‫ارائه‬
‫جانبه با سیاستگذ كیفى‬
‫تغذیه‬
‫تو‬
‫گسترش‬
‫بیمههاى خدمات‬
‫ارى‪،‬‬
‫آلودگىها جامعه با مواد‬
‫كمى و‬
‫سالمت و بیمه‬
‫مخدر و برنامه‬
‫ى تهدید بهبود‬
‫كیفى نظام‬
‫كاهش‬
‫تركیب و روانگردا ریزى‪،‬‬
‫كننده‬
‫درمانى‪.‬‬
‫تأمین‬
‫ارزشیابى‪ ،‬سهم مردم‬
‫سالمت‪ .‬سالمت ن و‬
‫اجتماعى و‬
‫اهتمام نظارت و از‬
‫مواد‬
‫خدمات‬
‫غذایى‪ .‬به اجراى تخصیص هزینههاى‬
‫بیمه‬
‫سالمت به‬
‫سیاست منابع‬
‫هاى كلى عمومى‪ %30 .‬تا‬
‫درمانى‪.‬‬
‫پایان‬
‫مبارزه با‬
‫برنامه‬
‫مواد‬
‫پنجم‪.‬‬
‫مخدر‪.‬‬
‫نظام ارائه خدمات سالمت‬
‫عادالنهتر و کیفی تر‬
‫مراقبتها و خدمات جامع و‬
‫تولیت و حاکمیت یک پارچه‪ ،‬پلسخگوتر و تامین‬
‫مالی پایدار تر‬
‫تولیت سالمت یکپارچه و تامینمالی عادالنه و‬
‫اهداف کلی‬
‫مرتبط‬
‫افزایش شاخص توسعه انسانی به ‪ 0/835‬در انتهای سال ‪(GP31).1394‬‬
‫کاهش شاخص توسعه کودکان به ‪ 8/5‬در انتهای سال ‪(GP8).1394‬‬
‫اهداف كمی راهبردی اولیه‬
‫‪ .1‬افزایش امید به زندگی همراه با سالمتی به ‪ 63‬سال تا پایان برنامه‬
‫‪ .2‬کاهش نسبت مرگ و میر مادران به ‪ 18‬در صدهزار تولد زنده تا پایان برنامه‬
‫• کاهش عوارض ناش ی از بارداری و زایمان به میزان ‪ %15‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .3‬کاهش بار ناش ی از بیماری های ایسکمیک قلبی‪-‬عروقی‪ ،‬عضالنی– اسکلتی‪ ،‬دیابت حداقل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه (در گروه های سنی در معرض خطر)‬
‫• کاهش بار ناش ی از بیماری های ایسکمیک قلبی حداقل به میزان ‪ % 5‬سال پایه تا پایان برنامه (در گروه های سنی در معرض خطر با تاکید بر پیشگیری )‬
‫• کاهش بار ناش ی از بیماری های عضالنی– اسکلتی حداقل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه (در گروه های سنی در معرض خطر با تاکید بر پیشگیری )‬
‫• کاهش بار ناش ی از بیماری دیابت حداقل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه (در گروه های سنی در معرض خطر)‬
‫• ارتقاء سطح فعالیت فیزیکی مطلوب در جوامع شهری و روستایی به میزان ‪ % 5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .4‬کاهش بار ‪ 3‬سرطان شایع (کولورکتال‪ ،‬پستان و پوست) و دو سرطان اختصاص ی (سرویکس و پروستات) به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .5‬كاهش بار ناش ی از بیماری های تنفس ی (آسم و ‪ )COPD‬به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .6‬کاهش بار بیماریهای ژنتیکی قابل پیشگیری (تاالسمی و هموفیلی و فنیل کتونوری) به میزان ‪ %10‬تا پایان برنامه‬
‫‪ .7‬کاهش بار اختالالت روانی (افسردگی) حداقل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .8‬کاهش بار بیماری ایدز‪ ،‬هپاتیت و سل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫• کاهش بار بیماری ایدز به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫• کاهش بار بیماری سل و موارد مقاوم به درمان به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .9‬حذف ماالریا (فالسیپارم) تا پایان برنامه‬
‫• افزایش دسترس ی جمعیت بزرگساالن ‪ 25-60‬سال به خدمات جامع سالمت به میزان ‪ %10‬سال پایه تا پایان برنامه (هدف عملیاتی‪-‬پروژه)‬
‫• کاهش بار آسیب های ناش ی از حوادث در گروه های سنی و شغلی به میزان ‪....‬سال پایه‬
‫‪ 10‬افزایش میزان ‪ F‬در شاخص ‪DMFT‬در دانش آموزان (زیر ‪ 18‬سال) به میزان ‪ %30‬تا پایان برنامه‬
‫اهداف كمی راهبردی نهایی‬
‫‪2 .1‬افزایش امید به زندگی همراه با سالمتی به ‪ 63‬سال تا پایان برنامه‬
‫‪ .2‬کاهش نسبت مرگ و میر مادران به ‪ 18‬در صدهزار تولد زنده تا پایان برنامه‬
‫‪ .3‬کاهش بار ناش ی از بیماری های ایسکمیک قلبی‪-‬عروقی‪ ،‬عضالنی– اسکلتی‪ ،‬دیابت حداقل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه (در گروه های سنی در معرض خطر)‬
‫‪ .4‬کاهش بار ‪ 3‬سرطان شایع (کولورکتال‪ ،‬پستان و پوست) و دو سرطان اختصاص ی (سرویکس و پروستات) به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .5‬كاهش بار ناش ی از بیماری های تنفس ی (آسم و ‪ )COPD‬به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .6‬کاهش بار بیماری های ژنتیکی قابل پیشگیری (تاالسمی و هموفیلی و فنیل کتونوری) به میزان ‪ %10‬تا پایان برنامه‬
‫‪ .7‬کاهش بار اختالالت روانی (افسردگی) حداقل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .8‬کاهش بار بیماری ایدز‪ ،‬هپاتیت و سل به میزان ‪ %5‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .9‬حذف ماالریا (فالسیپارم) تا پایان برنامه‬
‫‪ .10‬افزایش میزان ‪ F‬در شاخص ‪DMFT‬در دانش آموزان (زیر ‪ 18‬سال) به میزان ‪ %30‬تا پایان برنامه‬
‫‪ .11‬افزایش میزان رضایتمندی زوجین از روابط زناشویی به میزان ‪%10‬سال پایه تا پایان برنامه‬
‫‪ .12‬ارتقاء مقررات بهداشتی بین املللی (آی اچ آر) و نظام مراقبت بیماری های نو پدیدی و باز پدیدی به میزان ‪ 5‬درصد سال پایه‬
‫راهبردهای متناسب با اهداف سالمت مادران در برنامه توسعه پنجم‬
‫هدف راهبردی‪ :‬کاهش نسبت مرگ و میر مادران به ‪ 18‬در صدهزار تولد زنده تا پایان برنامه‬
‫پروژه‬
‫راهبرد‬
‫توسعه مراقبت های پیش از بارداری به میزان ‪ 50‬درصد‬
‫تعمیم مراقبت های ادغام یافته سالمت مادران به بخش خصوص ی به میزان ‪5‬‬
‫درصد‬
‫توسعه برنامه بیمارستان دوستدار مادر (بطور متوسط در هر دانشگاه دو‬
‫بیمارستان)‬
‫توسعه کمی و کیفی مراقبت های توسعه زایمان فیزیولوژیک و روش های کاهش درد و بی دردی داروئی و غیر داروئی‬
‫های ادغام یافته سالمت مادران به منظور کاهش شاخص سزارین (توانمندسازی ماما ها در زمینه انجام زایمان‬
‫فیزیولوژیك)‬
‫بررس ی مرگ و میر مادران (راموس) با استفاده از اطالعات مرحله آزمایش ی‬
‫سرشماری عمومی نفوس و مسکن‬
‫بهبود فرایند انجام زایمان‬
‫معاونت‬
‫بهداشت‬
‫بهداشت‬
‫بهداشت‬
‫بهداشت و درمان‬
‫بهداشت‬
‫طراحی نظام مراقبت عوارض شدید ناش ی از بارداری و زایمان‬
‫( سال اول‪ :‬جمع آوری اطالعات)‬
‫طراحی نظام اطالعاتی پیگیری مادران پرخطر‬
‫طراحی الگوی مدیریت خطر در فرایند زایمان‬
‫درمان‬
‫درمان‬
‫استاندارد سازی فرایندهای ارائه خدمت در اتاق زایمان‬
‫درمان‬
‫ایجاد سازو كار الزم جهت مصرف منطقی خون و فراورده های خونی در بخش‬
‫مامایی‬
‫درمان‬
‫توانمندسازی ارائه دهندگان خدمت استقرار سیستم گزارش دهی خطاهای پزشكی‬
‫بهداشت‬
‫درمان‬
‫سـالمت زنـان‬
‫سالمت مـادران‬
‫محـور توسـعه‬
‫چرخه بهداشت باروری‬
‫كودكی‬
‫نوزادی‬
‫بلوغ ونوجوانی‬
‫سنین باروری‬
‫بارداری‬
‫یائسگی‬
‫چرا زنان و كودكان اهمیت دارند؟‬
‫• جمعیت زیادی را تشكیل می دهند‪.‬‬
‫• به علت ویژگی های جسمی آسیب پذیرند‪.‬‬
‫• آسیب ها و مرگ آنها قابل پیشگیری است‪.‬‬
‫• شاخص های مرتبط با آن شاخص های توسعه هستند‪.‬‬
‫• ‪ 3/1‬میلیارد نفر از جمعیت جوان دنیا آماده ورود به مرحله ی مادری‬
‫هستند‪.‬‬
‫• مادر بنیان خانواده است‪.‬‬
‫• سرمایه گذاری در این زمینه مقرون به صرفه است‪.‬‬
‫چالش های موجود در سالمت مادر و نوزاد‬
‫• مرگ و میر نوزادان‬
‫• سقط غیر ایمن‬
‫• ارجحیت پسران بر دختران‬
‫• حاملگی درسنین نامناسب‬
‫• بیسوادی و یا كم سوادی‬
‫• خشونت علیه زنان‬
‫• فقر و گرسنگی‬
‫• مرگ و میر مادران‬
‫• سو تغذیه و كم خونی‬
‫• معلولیت های مادران‬
‫• حاملگی در سنین پائین‬
‫• ایدز و سایر بیماری ها‬
‫• حاملگی ناخواسته‬
‫• تعداد بارداری زیاد و با فاصله كم‬
‫تعهد ‪ 160‬كشوردنیا در كنفرانس بین املللی جمعیت و‬
‫تو سعه در قاهره‬
‫• ارتقاء كیفیت زندگی برای همه مردم‬
‫• دستیابی به اهداف توسعه هزاره تا سال ‪2015‬‬
‫اهداف توسعه هزاره‬
‫• ریشه كن كردن فقر شدید و گرسنگی‬
‫• آموزش برای همه ( دستیابی جهانی به آموزش های مقدماتی دوران‬
‫ابتدایی )‬
‫• ترویج برابری جنسیتی و توانمند سازی زنان‬
‫• كاهش مرگ میر در كودكان زیر ‪ 5‬سال ‪ 2/3‬میزان سال ‪1990‬‬
‫ادامه اهداف توسعه هزاره‬
‫• بهبود سالمت مادران‪ :‬كاهش مرگ مادران به نسبت ‪ 3/4‬سال ‪1990‬‬
‫• مبارزه جدی با ایدز ( و بیماری های دیگر)‬
‫• تضمین پایداری محیط زیست‪ :‬عدم دسترس ی به آب آشامیدنی سالم‬
‫‪ 1/2‬كم شود‪ ،‬دی اكسید كربن محیط كم شود‪ ،‬فاضالب بطور‬
‫بهداشتی دفع شود‪.‬‬
‫• ایجاد مشارکت جهانی برای توسعه‬
‫برخی از برنامه های سالمت دوران باروری‬
‫• مراقبت های بهداشتی و تغذیه كافی دختران‬
‫• تنظیم خانواده‬
‫• مراقبت های دوران قبل ‪ ،‬حین و پس از بارداری‬
‫• اجرای مراقبت نظام مرگ مادری‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫تربیت عامل زایمان برای مناطق محروم و دور افتاده و افزایش زایمان ایمن‬
‫برنامه ریزی برای راه اندازی بیمارستان های دوستدار مادر‬
‫بهبود تغذیه در همه گروه های سنی بویژه در مادران باردار و شیرده‬
‫مبارزه با ایدز‬
‫در ایران‬
‫• درطی ده سال اخیر‪ ،‬سواد در زنان ‪15-24‬ساله به تقریبا ‪ 100‬درصد رسیده است‪.‬‬
‫نسبت دختران به پسران در سطوح آموزش ابتدایی ‪ ،‬راهنمایی و عالی ‪ 10‬درصد‬
‫افزایش پیدا كرده و دسترس ی به خدمات بهداشتی از جمله خدمات بهداشت‬
‫باروری نیز بهبود یافته است‪.‬‬
‫• در نتیجه‪ ،‬نسبت مرگ و میر مادران از ‪ 52‬به ‪ 24‬درصد هزار تولد زنده و میزان‬
‫مرگ و میر كودكان زیر یك سال از ‪41‬به ‪18‬در هر ‪ 1000‬تولد زنده كاهش یافته‬
‫است در طول همین مدت‪ ،‬میزان استفاده از روش های پیشگیری از بارداری ‪14‬‬
‫درصد افزایش یافته وامید به زندگی در زنان به ‪ 71‬سال در مقایسه با ‪ 68‬سال در‬
‫مردان‪ ،‬رسیده است‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫امروزه تأمین سالمت مادر و كودك‪ ،‬یك هدف اصلی و مهم برای‬
‫توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه محسوب میشود زنان تقریبا‬
‫‪ %50‬نیروی انسانی هر جامعه را تشكیل میدهند و نقش مهمی به‬
‫عنوان مادر و همسر در حفظ و بقای كانون گرم خانواده و جایگاه‬
‫مهمی در توسعه عوامل اجتماعی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬فرهنگی و آموزش ی‬
‫دارند‪ ،‬لذا تالش در جهت افزایش سطح سالمت آنان از‬
‫اولویتهای برنامههای بهداشتی محسوب میگردد‪.‬‬
‫در بسیاری از كشورهای در حال توسعه‪ ،‬عوارض مربوط به دوران بارداری و زایمان علت‬
‫اصلی مرگ و میرهای زنان را تشكیل می دهد‪ .‬این رقم حدود نیم میلیون نفر زن در سال‬
‫می شود‪ .‬سن بارداری زنان‪ ،‬فاصله بین زایمان ها‪ ،‬تعداد آبستنی های دوران زندگی و‬
‫شرایط اجتماعی فرهنگی و اقتصادی كه زنان در آن بسر می برند‪ ،‬همگی بر مرگ و میر و‬
‫موارد بیماری آنان اثر می گذارند‪.‬‬
‫دسترس ی زنان به مراقبت های بهداشتی در دوران بارداری‪ ،‬زایمان و پس از آن‪ ،‬امكان پیشگیری‬
‫بسیاری ازمرگ های مادری را فراهم می سازد‪ .‬این نكته نشان دهنده لزوم تقویت نظام‬
‫بهداشتی (مراكز بهداشتی درمانی وبیمارستان ها) به منظور تامین مراقبت مقتض ی در زمان‬
‫و مكانی كه زنان به آن نیاز دارند‪ ،‬است‪.‬‬
‫مهم ترین مداخله برای پیشگیری از مرگ و میر و بیماری مادر و نوزاد‪ ،‬ارتقای كیفیت مراقبت‬
‫بهداشتی درطول زمان بحرانی زایمان و بالفاصله پس از آن است‪ .‬با مراقبت پیش از‬
‫زایمان‪ ،‬مراقبت حین زایمان و مراقبت پس از زایمان می توان‪ ،‬بیماری های موجود را‬
‫كشف و عوارض اولیه را شناسایی و درمان كرد‪ .‬اطالعات و مشاوره الزم در مورد نشانه‬
‫ها و عالئم مسایل گوناگون بارداری و زایمان را فراهم ساخت‪.‬‬
‫محل مراجعه برای خدمات درمانی الزم در صورت بروز عوارض راتوصیه كرد و به زنان و‬
‫خانواده هایشان كمك كرد تا برای زایمان آماده شوند‪.‬‬
‫همه زایمان ها باید تحت سرپرستی فرد آموزش دیده و ترجیحا پرستارها و ماماها و یا حدا قل تحت‬
‫سر پرستی مامای روستایی آموزش دیده باشد‪.‬‬
‫برنامه های خاص برای پرداختن به نیازهای تغذیه ای زنان در سنین باروری به ویژه زنان باردار و زنان‬
‫شیرده‪ ،‬باید طرح و اجرا شود‪ .‬پیشگیری و معالجه كم خونی تغذیه ای و اختالل های ناش ی از كمبود ید‬
‫باید مورد توجه قرارگیرند‪.‬‬
‫برای بهبود شرایط تغذیه ای و بهداشتی زنان جوان‪ ،‬از طریق تحصیالت و آموزش به عنوان بخش ی از‬
‫برنامه های بهداشتی مادران و مادری سالمت‪ ،‬اولویت قایل شد‪ .‬باید به زنان و مردان نوجوان‬
‫اطالعات‪ ،‬آموزش و خدمات مشاوره ای در تشكیل خانواده‪ ،‬فعالیت جنس ی و اولین آبستنی ارائه كرد‪.‬‬
‫در استان اصفهان سالیانه حدود ‪ 66‬هزار زایمان به وقوع می پیوندد و این مادران‬
‫در‬
‫طول‬
‫دوران‬
‫بارداری‪،‬‬
‫زایمان‬
‫و‬
‫پس‬
‫از‬
‫زایمان‬
‫می توانند در معرض عوارض مختلف و مرگ باشند‪ ،‬از طرفی تقریبا ‪ 60‬درصد‬
‫زایمان ها در این استان‪ ،‬به روش سزارین انجام میگردد كه خود میتواند علتی‬
‫برای افزایش میزان مرگ و میر مادران باشد‪ .‬میزان مرگ و میر مادران از عوارض‬
‫بارداری و زایمان و مرگ ومیر کودکان زیر پنج سال و نوزادان از مهم ترین‬
‫شاخص های توسعه كشورها است‪.‬‬
‫علت انتخاب این شاخص ها به عنوان نمایه توسعه‪ ،‬تاثیر عوامل مختلف‬
‫اجتماعی و اقتصادی در كاهش یا افزایش آن است‪ .‬شاخص مرگ و میر‬
‫مادران تابعی از وضعیت سواد زنان‪ ،‬شبكه راه های روستایی‪ ،‬دسترس ی‬
‫به فوریت های مامایی و زایمان و‪ ....‬می باشد‪.‬‬
‫در واقع كیفیت خدمات بهداشتی و درمانی بخش ی از عوامل موثر در كاهش‬
‫مرگ و میر مادران و نوزادان است كه البته انجام مداخالت الزم و به‬
‫موقع در این بخش بسیار ثمربخش است‪.‬‬
‫چرا شاخص مرگ مادران اهمیت دارد؟‬
‫مرگ مادر یک شاخص توسعه اجتماعی و اقتصادی است‪.‬‬
‫مادر در بقا كودك‪ /‬کودکان نقش کلیدی دارد‪.‬‬
‫پیشگیری از آن به راحتی امکان پذیر است‪.‬‬
‫سرمایه گذاری در زمینه پیشگیری از آن مقرون به صرفه است‪.‬‬
‫در راستای تحقق اهداف توسعه هزاره است‪.‬‬
‫چرازنان از عوارض بارداری می‬
‫ِمبرند؟‬
‫عوارض بارداری‬
‫(خونریزی‪،‬عفونت‪،‬اكالمپس ی ‪ ،‬زایمان‬
‫مشكل)‬
‫‪%90‬‬
‫شكست در پیشگیری‬
‫ثانویه(‪)EOC‬‬
‫‪%70‬‬
‫‪%10‬‬
‫نقص در پیشگیری‬
‫اولیه عوارض‬
‫(‪)BPHS‬‬
‫‪%25‬‬
‫‪%5‬‬
‫مراقبت با كیفیت‬
‫نامطلوب‬
‫كالپس ناگهانی‬
‫موانع فرهنگی‬
‫دستیابی‬
‫مراقبت‬
‫غیرموثر‬
‫مراقبت اصولی‬
‫نامطلوب‬
‫موانع‬
‫مالی‬
‫مراقبت‬
‫نامناسب‬
‫مراقبت بالینی‬
‫ناصحیح ویا ناكافی‬
‫نقص در شناسایی و‬
‫كنترل عوامل خطر‬
‫شناخته شده‬
‫مراقبتی دریافت‬
‫نمی كنند‬
‫موانع فیزیكی دسترسی‪:‬‬
‫ایاب وذهاب‪،‬جغرافی‬
‫مراقبت‬
‫نامنظم‬
‫آگاهی ناكافی‬
‫در دسترس نبودن‬
‫سیستم بهداشتی‬
‫مسئول‬
‫كنترل ضعیف بارداری‬
‫و زایمان طبیعی‬
‫(عوامل پزشك زاد)‬
‫نقص در سیستم‬
‫بهداشتی و اجتماعی‬
‫تاخیر در تشخیص‬
‫و یا درمان‬
‫نقص در ارائه دهندگان خدمت(آگاهی ‪ ،‬مهارت ‪ ،‬نگرش) و یا امكانات (تجهیزات ‪ ،‬وسایل ‪ ،‬زیرساخت)‬
‫نقص سیستم‬
‫بهداشتی‬
‫شایع ترین علل مرگ مادران‬
‫• بیماری های زمینه ای‬
‫• خونریزی‬
‫• آمبولی‬
‫• عفونت‬
‫راه های پیشگیری از مرگ مادر‬
‫الف‪ -‬شناسایی عوامل موثر بر مرگ مادران‪:‬‬
‫وضعیت سواد‬
‫سطح فقر‬
‫دسترس ی به خدمات بهداشتی‬
‫دسترس ی به خدمات تخصص ی‬
‫‪....‬‬
‫ب‪ -‬ارائه مراقبت های قبل از بارداری‬
‫ج‪ -‬ارائه خدمات بهداشتی در دوران بارداری‪ ،‬زایمان و پس از زایمان‬
‫د‪ -‬پی گیری و ارجاع مادران در معرض خطر‬
‫ه‪ -‬پی گیری موارد مرگ مادران و شناسایی عوامل قابل اجتناب‬
‫برنامه های تنظیم خانواده بعنوان زیر مجموعه بهداشت باروری به زنان‬
‫این امكان را می دهد تا میان بارداری خود فاصله گذاری نموده و‬
‫باروری خود را تنظیم كنند‪ .‬کاهش میزان باروری از عوامل موثر بر فقر‬
‫جمعیت در حال كار‪ ،‬پس‬
‫زدایی بوده زیرا كاهش جمعیت وابسته به‬
‫ِ‬
‫اندازها‬
‫سرمایه گذاری ها و بهره وری را افزایش می دهد‪.‬‬
‫و‬
‫سالمت زنان ‪ ،‬مادران و كاهش مرگ و میر آنان نیازمند‬
‫مشاركت تمامی بخش های توسعه در كشور و توجه‬
‫حكومت ‪ ،‬دولت و همه اركان جامعه است‪.‬‬
‫رسالت برنامه سالمت مادران‬
‫کاهش بار بیماری های ناش ی از بارداری‪ ،‬زایمان و پس از زایمان در مادر و‬
‫نوزاد (در ‪ 6‬ساعت اول بعد از تولد) در راستای تعهدات ملی و بین املللی و‬
‫با توجه به ارزش های سازمانی‬
‫چشم انداز برنامه سالمت مادران‬
‫تمام زنان خواهان بارداری و مادران باردار با هر وضعیتی از سالمتی و‬
‫بیماری‪ ،‬در هر زمانی قبل و حین بارداری‪ ،‬حین و پس از زایمان (تا‬
‫شش هفته) به مراكز ارائه دهنده خدمات در هر كجای نظام شبكه‬
‫اعم از بخش دولتی یا خصوص ی مراجعه نمایند‪ ،‬خدمات اثر بخش و‬
‫مطلوب دریافت كنند‪ .‬به نحوی كه پس از طی این دوره دچار مرگ و‬
‫عوارض غیر قابل درمان نشده و در صورت ابتال به هر مشكلی‬
‫درمان مناسب و موثر دریافت كرده باشند و گذر از این دوران‬
‫خاطره ای خوش برای آنها به جا بگذارد‪.‬‬
‫هدف کلی‬
‫ارتقا سطح سالمت مادران‬
‫و‬
‫ترویج مادری سالم‬
‫اهداف بلند مدت‬
‫•کاهش میزان مرگ مادران‬
‫•کاهش میزان مرگ نوزادان‬
‫•كاهش عوارض بارداری و زایمان‬
‫•كاهش سزارین‬
‫هدف کمی کشوری با توجه به تعهدات‬
‫ملی و بین املللی‬
‫• براساس اهداف توسعه هزاره (‪ )Millennium Development goals‬که مورد‬
‫تعهد جمهوری اسالمی ایران قرار گرفته است‪ ،‬نسبت مرگ و میر مادران کشور تا سال‬
‫‪ 2015‬میالدی باید ‪ %75‬نسبت به سال ‪ 1990‬میالدی کاهش یابد‪.‬‬
‫• اگر این نسبت را در سال ‪ 1990‬بین ‪ 75‬تا ‪ 90‬در صدهزار موالید زنده تخمین بزنیم‪ ،‬این‬
‫شاخص تا سال ‪ 1394( 2015‬هجری خورشیدی) باید تا میزان ‪ 18‬الی ‪ 22‬در صد هزار موالید‬
‫زنده کاهش یابد‪.‬‬
‫•‬
‫اگر تعداد موالید (حدود ‪ 1.000.000‬در سال) تا سال ‪ 1394‬ثابت باشد‪ ،‬تعداد مرگ مادران‬
‫کشور در آن سال باید حداکثر بین ‪ 180‬تا ‪ 220‬مرگ باشد‪.‬‬
‫اهداف اختصاص ی‬
‫‪ .1‬کاهش میزان مرگ ومیر ناش ی از بارداری و زایمان و پس از آن‬
‫‪ .2‬کاهش میزان مرگ ومیر حول وحوش تولد‬
‫‪ .3‬کاهش میزان بیماری و معلولیت های ناش ی از بارداری و زایمان و‬
‫پس از زایمان‬
‫اهداف دوره ای ( تا پایان سال‪)1395‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫کاهش میزان مرگ مادران به میزان حداکثر ‪ 16‬در صد هزار‬
‫کاهش میزان مرگ نوزادان به میزان کمتر از ‪ 7‬در هزار تولد زنده‬
‫افزایش پوشش مراقبت قبل از بارداری به میزان حداقل ‪ 50‬درصد‬
‫افزایش پوشش مراقبت دوران بارداری به میزان حداقل ‪ 98‬درصد‬
‫افزایش پوشش زایمان ایمن به میزان ‪ 100‬درصد‬
‫افزایش پوشش مراقبت های پس از زایمان به میزان حداقل ‪ 98‬درصد‬
‫افزایش پوشش زایمان کم درد و بی درد دارویی و غیر دارویی به میزان حداقل ‪ 50‬درصد‬
‫افزایش کمی و کیفی بیمارستان های دوستدار مادر به میزان ‪ 100‬درصد‬
‫استراتژی های کشوری برای دستیابی به اهداف‬
‫برنامه سالمت مادران‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫بهبود کیفیت خدمات بارداری‪ ،‬زایمان و پس از زایمان در سطوح‬
‫خارج بیمارستانی و بیمارستانی‬
‫افزایش فراهمی و دسترس ی به خدمات بارداری و زایمان‬
‫و به خصوص فوریت های زایمانی در منـاطق محروم و نیازمند‬
‫(‪ 100‬هزار زایمان در سال)‬
‫افزایش آگاهی عمومی به اهمیت مراقبت های بارداری و زایمان و‬
‫توجه به عالیم خــطر در این دوران و انـجام واکنش مناسب در‬
‫صورت مواجهه‬
‫بهبود کیفیت خدمـات تنـظیم خانواده و تـوجه بیشـتر به بارداری‬
‫در مادران در معرض خطر‬
‫اولویت مشكالت برنامه مادران در سال ‪1391‬‬
‫موضوع‬
‫ردیف‬
‫‪1‬‬
‫ضعف آگاهی‪ ،‬مهارت و نگرش ارائه دهندگان خدمات سالمت مادران در کلیه رده ها‬
‫‪ 2‬ضعف در انجام مراقبت قبل از بارداری درنظام ارائه خدمات ( پایین بودن پوشش مراقبت ها )‬
‫تاخیر در مراجعه به موقع مادر به علت بی توجهی و حساس نبودن مادر و و خانواده به عالئم خطر ‪ ،‬علی رغم‬
‫‪ 3‬توصیه های کارکنان‬
‫‪ 4‬پایین بودن پوشش كلی محتوایی (کیفیت) مراقبت قبل و حین بارداری‪ ،‬حین و پس از زایمان‬
‫‪ 5‬پایین بودن سطح سواد سالمتی جامعه در زمینه سالمت مادران‬
‫ضعف آموزش و هماهنگی ناكافی با بخش خصوص ی در ارتباط با اجرای مراقبت های استاندارد سالمت مادران‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫باال بودن درصد سزارین‬
‫عدم وجود سیاست های حمایت مالی از مراجعه كنندگان بی بضاعت‬
‫‪ 9‬عدم وجود سیاست هایی در راستای رفع مشكالت بهداشتی و درمانی اتباع خارجی‬
‫‪ 10‬ضعف نظام پی گیری و ارجاع ( به ویژه ضعف ارائه پس خوراند از سطح ‪ 3‬به سطح ‪) 2‬‬
‫ضعف در ارائه خدمات مراقبتی ارائه شده به مادران عشایر‬
‫‪11‬‬
‫انتظارات از زنان در زمینه بارداری‬
‫‪ -1‬مراجعه به واحدهای بهداشتی و درمانی و استفاده از خدمات مراقبتی قبل از‬
‫بارداری‬
‫‪ -2‬مراجعه به واحدهای بهداشتی و استفاده از خدمات مراقبتی ‪ ،‬حین بارداری و‬
‫پس از زایمان‬
‫‪ -3‬مراجعه به بیمارستان و یا زایشگاه در هنگام زایمان‬
‫‪ -4‬انجام زایمان توسط فرد دوره دیده‬
‫‪ -5‬همكاری با كاركنان بهداشتی در زمینه مراقبت ها وتوصیه های به عمل آمده‬
‫(مصرف مكمل های آهن و ویتامینه ‪ ،‬واكسیناسیون ‪ ،‬تغذیه مناسب‪)....‬‬
‫‪ -6‬حمایت از مادران باردار‬
‫‪ -7‬اجتناب از تاخیر در انتقال مادران نیازمند مراقبت‬
‫انتظارات از دولت ها و سایر بخش ها‬
‫توسعه عدالت اجتماعی‬
‫بهبود وضعیت اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و فرهنگی دختران و زنان‬
‫بهبود ارتباطات و راه ها و تامین دسترس ی‬
‫سواد آموزی كه یكی از مهم ترین راه های توانمند سازی زنان است و به‬
‫آنها دانش‪ ،‬مهارت و اتكاء به نفس الزم را می دهد تا مشاركت كافی در امر‬
‫سالمت خود و خانواده و فرایند توسعه جامعه داشته باشد‪.‬‬
‫تقویت نقش رسانه ها در آموزش ‪ ،‬آگاه سازی و ارائه اطالعات و الگوهای‬
‫مناسب به جامعه و از طرفی حساس سازی مسئولین و جلب حمایت آنان‬
‫ادامه انتظارات از دولت ها و سایر بخش ها‬
‫اجرای برنامه های تنظیم خانوده‪ ،‬اجرای مراقبت های صحیح بارداری و‬
‫زایمان‪ ،‬تامین دسترس ی مادران در معرض خطر در فوریت های مامائی و‬
‫زایمان به مراكز مجهز و افراد متخصص و ماهر‪.‬‬
‫توجه به تغذیه همه گرو های سنی در جامعه‬
‫ایجاد فرصت های شغلی برای زنان و دختران‬
‫حمایت مسئولین كشوری از اجرای برنامه ها‬
‫جلب حمایت سازمان های غیر دولتی‬
‫انتظارات برنامه راهبردی پیشگیری و کنترل‬
‫بیماری های حول و حوش تولد از کلیه ادارات و سازمان ها‬
‫حمایت از زنان باردار به صورت‪:‬‬
‫آموزش کارکنان در زمینه سالمت مادر و نوزاد و جلب مشارکت مردان‬‫اصالح شرائط کاری برای حذف عوامل خطرزای سالمت مادر و نوراد‬‫اجرای صحیح قوانین مربوط به سالمت مادر و نوزاد‬‫‪-‬رعایت استانداردهای مراقبتی در صورت ارائه خدمات به گروه های هدف‬
E.mail:
[email protected]