Transcript Prezantimi i kostove

Prezantim i kostove dhe
sjellja e tyre
Ligjërata 1
1- 1
DEFINIMI I KONTABILITETIT
është
Kontabiliteti
Identifikon
sistem i cili
Regjistron
informatat
Relevante
që janë
Komunikon
Të besueshme
Të krahasueshme
PËR TË NDIHMUAR
SHFRYTËZUESIT PËR MARRJEN E
VENDIMEVE MË TË MIRA
KONTABILITETI
FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT
 Sistemi i informacionit kontabël brenda një ndërmarrje ka dy
nënsisteme kryesore:
1. Një sistem informacioni kontabël dhe
2. Një sistem kontabël të menaxhimit të kostos që lidhet ngushtë
me kontabilitetin e menaxhmentit
2-3
KONTABILITETI
FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT
KONTABILITETI FINANCIAR
KONTABILITETI I MENAXHMENTIT
Shfrytëzuesit e informatave të kontabilitetit
Aksionarët
Kreditorët
Qeveria
Publiku i përgjithshëm
Menaxhmenti
Menaxhmenti
KONTABILITETI
FINANCIAR
Raportet
financiare
Shfrytëzuesit
Të jashtëm dhe
menaxhmenti
Karakteristikat
Objektive
Të përgatitura
sipas GAAP
Të përgatitura
periodikisht
Entitete biznesore
KONTABILITETI I
MENAXHMENTIT
Raportet e
menaxhmentit
Shfrytëzuesit
Karakteristikat
Menaxhmenti
Objektive dhe subjektive
Të përgatitura në pajtim me
nevojat e menaxhmentit
Të përgatitura periodikisht apo
sipas nevojës
Për entitetin biznesor apo një
segment të tij
KONTABILITETI I MENAXHMENTIT
 Kontabiliteti i menaxhmentit ka të bëjë në mënyrë specifike me
mënyrën se si informacioni i kostos dhe informacionet e tjera
financiare dhe jo financiare duhen përdorur për:
 Planifikimin (si formulim i detajuar i veprimeve të ardhshme
për të arritur në një përfundim të caktuar),
 Kontrollin (si proces i monitorimit të mënyrës se si zbatohet
një plan dhe ndërmarrjes së veprimeve për t’i korrigjuar),
 Përmirësimin e vazhdueshëm (si ndjekje e palodhshme e
përmirësimit në shpërndarjen e vlerave tek konsumatorët)
 Vendimmarrjen (si proces i përzgjedhjes midis alternativave
të ndryshme konkurruese)
2-7
KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE
 Nocioni kosto është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim sa
herë që diskutojmë për blerje të diçkaje
 Roli i kontabilitetit të menaxhmentit është të gjejë dhe të
klasifikojë kostot në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime
të ndryshme
 Kuptimi i nocionit kosto, koncepti dhe klasifikimi i kostove janë
faktor bazë për çdo studim të kontabilitetit të menaxhemntit
KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE
Kostot si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeve
afariste në ndërmarrje, i shfrytëzojmë kryesisht për tri
qëllime:
1.
Si faktor gjatë
ndërmarrje
përcaktimit
të
ardhurave
në
2.
Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të
ndërmarrjes
3.
Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e
planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes
KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE
Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i kostove
dhe atë:

Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK

Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes

Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mund
të kenë rëndësi praktike dhe teorike
DEFINIMI I KOSTOVE
Kostot paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve të
punës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të mirave
materiale
Definicioni më i përgjithësuar i kostove nënkupton kostot si shprehje vlerore e
harxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim të
prodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësaj
baze.
Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:
Cilat janë ato?
DEFINIMI I KOSTOVE
Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të
tyre:
 Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimit
të të mirave ekonomike (faktorëve prodhues)
 Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje me
efektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimin
e atyre efekteve (produkteve) dhe se kosto mund të
konsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi i
efekteve (produkteve)
 Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë të
shprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimeve
përkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojë komponenta
çmimore e kostove
DEFINIMI I KOSTOVE
THËNË SHKURT:

Kostot mund të definohen si sakrificë apo dhënie e
burimeve për qëllime të posaçme

Kostot shpesh maten me njësi monetare që duhet të
paguhen për mallra apo shërbime
Kosto apo shpenzim
 Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat i




dallon nga shpenzimet.
Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’u
përdorur për sigurimin e mjeteve tjera,
Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për të
siguruar të ardhura.
Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disa
prej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur ato
kryhen.
Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzime
përdoren në mënyrë të ndërsjelltë.
Kosto apo shpenzim
 Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald Hilton me ç’rast
kostot i definon si sakrificë e kryer, zakonisht e matur me resurset e
dhëna për këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta.
 Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që nuk janë kosto
të produktit, quhen kosto të periudhës. Këto kosto identifikohen
me periudhën kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me
njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e periudhës njihen si
shpenzime të periudhës në të cilën janë krijuar.
Kosto apo shpenzim
 Në librin “Menaxhimi kostos” , kostoja është paraja cash ose
vlera ekuivalente e kësaj paraje e sakrifikuar për mallra apo
shërbime që pritet të sjellin përfitime për ndërmarrjen, në të
tashmen apo në të ardhmen. Themi ekuivalentë cash sepse
asetet jo monetare mund të shkëmbehen me mallra ose
shërbime të dëshiruara. P.sh. mund të jetë e mundur që të
shkëmbehen pajisjet me materialet e përdorura për prodhim.
2 - 16
Kosto apo shpenzim
 Për kostot nuk mund të flasim në këto raste:
 Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit të
prodhimit,
 Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nuk
shpenzohet edhe pse merr pjesë në procesin e
prodhimit,
 Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit të
prodhimit nuk kemi shprehje të vlerës apo për sigurimin
e tij nuk na nevojiten kurrfarë mjete monetare,
 Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janë
të lidhura me krijimin e një të mire materiale.
Kostot dhe terminologjia mbi kostot
Objekti i kostove
Akumulimi
i kostove
Objekti i kostove
Objekti i kostove
Transferimi
i kostove
Tracing
Shpërndarja
1- 18
STRUKTURA DHE
KLASIFIKIMI I KOSTOVE
Kostot dhe terminologjia mbi kostot
 Çfarë është objekti i kostove?
 Një objekt i kostove është çdo njësi, si produkte,
2 - 20
klientë, departamente, projekte, veprimtari e
kështu me radhë, për të cilat maten dhe
përcaktohen kostot. P.sh. Nëse dëshirojmë për të
përcaktuar sa është kostoja e prodhimit të një
biçiklete, atëherë objekt i kostove është biçikleta,
nëse dëshirojmë të përcaktojmë koston e
funksionimit të departamentit të mirëmbajtjes
brenda një ndërmarrje, atëherë objekt i kostove
është departamenti i mirëmbajtjes etj.
Zgjedhja e objektit të kostove
 Marrëdhëniet mes kostove dhe objekteve të kostos mund të
shfrytëzohet për të ndihmuar në rritjen e saktësisë së
ngarkimit të kostos. Kostot lidhen me objektin e kostove në
mënyrë të:
- Drejtpërdrejtë
- Tërthortë
2 - 21
Zgjedhja e objektit të kostove
Nëse numri i taksive në pronësi të një kompanie
transporti është objekt i kostove, regjistrimi vjetor i
taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto variabile.
Nëse kilometrat e kaluara gjatë vitit në një taksi
të caktuar janë objekt i kostove, regjistrimi vjetor i
taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto fikse.
Zgjedhja e objektit të kostove
 Marrëdhënia në mes të kostove dhe objekteve të kostos mund
të shfrytëzohet për të ndihmuar në rritjen e saktësisë së
ngarkimit të kostos. Kostot lidhen me objektin e kostos, në
mënyrë të:
 Drejtpërdrejtë
 Të tërthortë.
2 - 23
Kosto të
drejtpërdrejta
Kosto të
tërthorta
Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe
lidhen direkt me objektin e
identifikuar të kostove (MD, PD)
Kostot të cilat kanë të bëjnë por
nuk lidhen direkt me objektin e
identifikuar të kostove (KIP)
Çdo gjë për çka kërkohen një matje e ndarë
e kostove (produkti, konsumatori,
departamenti, etj.)
Kosto të
drejtpërdrejta
Kosto të
tërthorta
Objekti i
kostos
Metodat e vëzhgimit të kostove
 Vëzhgimi i kostove të drejtpërdrejta mund të jetë:
 I drejtpërdrejtë (si proces i identifikimit dhe i ngarkimit të
kostove të një objekti të kostos që është në mënyrë specifike
ose fizike i lidhur me objektin e kostos),
 Përmes faktorëve nxitës (p.sh. Orët e makinës dhe energjia e
harxhuar për ato orë pune të makinës).
2 - 26
Metodat e vëzhgimit të kostove
 Lidhshmëria e kostove jo të drejtpërdrejta me objektet e kostos
nuk mund të vëzhgohet. Kjo nënkupton që nuk ka një
marrëdhënie të zakonshme mes kostos dhe objektit të kostos apo
vëzhgimi nuk është ekonomikisht i mundshëm.
 Ngarkimi i kostove jo të drejtpërdrejta në objektet e kostos
quhet ALOKIM.
 Duke qenë se nuk ka asnjë lidhje të marrëdhënieve të
zakonshme, alokimi i kostove jo të drejtpërdrejta bazohet në
përshtatjen ose në disa lidhje të supozuara (p.sh. Kosto e
ngrohjes dhe ndriçimit në një fabrikë që prodhon pesë
produkte).
2 - 27
KOSTOT E DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)
Materiali
direkt
Kosto të
drejtpërdrejta
Puna
direkte
Kosto e
përgjithshme
Kosto të
tërthorta
KOSTOT E DREJTPËRDREJTA (DIREKTE)
Çfarë janë kostot e drejtpërdrejta?
Janë kosto për të cilat mund të vëzhgohet lidhshmëria
lehtësisht dhe në mënyrë të saktë për një objekt të kostos,
përkatësisht janë kosto të cilat ngarkojnë produktin në
mënyrë ekonomike.
Shembull:
Nëse fabrika është objekt i kostos, kostot e sistemit të
ngrohjes dhe të ftohjes janë kosto të drejtpërdrejta
KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)
Çfarë janë kostot e tërthorta?
Janë kosto për të cilat nuk mund të vëzhgohet lidhshmëria
lehtësisht dhe në mënyrë të saktë për një objekt të kostos,
përkatësisht janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me
qëllim të mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit
Shembull:
Nëse objekt i kostos janë produktet e prodhuara, kostot e
sistemit të ngrohjes dhe të ftohjes janë kosto të tërthorta
KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)
 Lidhshmëria e kostove të tërthorta me objektin e kostos
nuk mund të vëzhgohet. Kjo nënkupton që nuk ka një
marrëdhënie të zakonshme me kostos dhe objektit të
kostos, apo që vëzhgimi nuk është ekonomikisht i
mundshëm.
 Ngarkimi i kostove të tërthorta me objektin e kostos quhet
alokim. P.sh. Alokimi i kostove të ndriçimit për pesë
produkte që prodhon kompania përmes ngarkimit në
përpjesëtim me orët e punës së drejtpërdrejtë të përdorura
për një produkt.
2 - 31
KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E
PËRGJITHSHME
Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mund të lidhen direkt me
njësinë e produktit
Shembull:
Puna indirekte apo materiali indirekt
Pagat e paguara të punësuarve
që nuk janë drejtpërsëdrejti të
përfshirë në punët prodhuese
Shembull:
Punëtorët e
mirëmbajtjes, rojet, sigurimi,
portierët, etj.
Materialet e shfrytëzuara për të
përkrahur procesin prodhues
Shembull:
Materiali për lyerje dhe pastrim i
përdorur në repartin e montimit
të automobilit
Kosto indirekte të prodhimtarisë
Kosto indirekte të prodhimtarisë
Puna indirekte
Paga e menaxherit
Kostot dytësore të pagave
Pirunori (bartja e brendshme e materialit)
2 - 33
Rojet
Puna e përsëritur
Primi mbi normë
Koha e papunë
Kosto indirekte të prodhimtarisë
Primi mbi normë zakonisht
konsiderohet pjesë e kostove indirekte
Supozojmë se punëtori paguhet €18/ora
Ndërsa puna mbi normë është 50 %
e këtij çmimi.
2 - 34
Kosto indirekte të prodhimtarisë
Sa do të jetë primi mbi normë?
€18 × 50% = €9 për punën jashtë orarit
Nëse punëtori ka punuar 44 orë brenda
javës, sa do të jetë fitimi i tij bruto?
Puna direkte
44 orë × €18 = €792
Primi mbi normë
4 orë × € 9 = 36
Fitimi total bruto
€828
1 - 35
Shembull i kostove direkte dhe indirekte
Kostot direkte:
Departamenti i mirëmbajtjes
€40,000
Departamenti i personelit
€20,600
Departamenti i montimit
€75,000
Departamenti i përfundimit
€55,000
Supozojmë se kostot e departamentit të mirëmbajtjes
janë shpërndarë baras në departamentet prodhuese.
Sa janë shpërndarë në secilin departament?
1 - 36
Shembull i kostove direkte dhe indirekte
Mirëmbajtja
€40,000
Kostot direkte
të montimit
€75,000
€20,000
1 - 37
Kostot direkte
të përfundimit
€55,000
shpërndarë
€20,000
Kosto primare dhe e shndërruar
 Kosto primare (parësore) është shuma e kostos së
materialeve të drejtpërdrejta dhe të kostos së punës së
drejtpërdrejtë.
 Për një firmë prodhimi, kostoja e shndërrimit mund të
interpretohet si kostoja e transformimit të lëndës së parë në
produkte të gatshme.
2 - 38
Kosto primare
Materiali
direkt
2 - 39
+
Puna
direkte
=
Kosto
primare
Kostot primare
Çfarë janë kostot primare të kompanisë?
Materiali direkt i shfrytëzuar
+ Puna direkte
=
2 - 40
€200,000
105,500
€305,000
Klasifikimi i kostove të prodhimtarisë
Kosto e materialit direkt
Kosto e punës direkte
Kostot indirekte të prodhimtarisë
1 - 41
Kosto të shndërruara (konvertuara)
Puna
direkte
2 - 42
+
Kosto indirekte
të prodhimtarisë
Puna
indirekte
Materiali
indirekt
=
Të tjera
Kosto të
konvertuara
Kostot e konvertuara
Çfarë janë kostot e konvertuara të kompanisë?
Puna direkte
+ Kostot indirekte të prodhimtarisë
=
2 - 43
€105,500
194,500
€300,000
Klasifikimi i kostove për raportim të
jashtëm
Kostot prodhuese
Kostot jo prodhuese
1 - 44
Kostot e prodhimit (materiali direkt,
puna direkte, kostot indirekte
prodhuese)
Kostot jo prodhuese ose
operacionale (shpenzimet e
marketingut, kostot e marrjes së
porosisë, kostot e plotësimit të
porosisë, shpenzimet e
administratës etj).
Klasifikimi i kostove për raportim të
jashtëm
Kostot e inventarizuara (asetet)…
shndërrohen në KMSH…
pasi që të ndodhë shitja.
1 - 45
Ndërmarrja prodhuese
Pasqyra e të ardhurave
Bilanci i gjendjes
Kostot e inventarizuara
Të ardhurat
Inventari i
materialit
Inventari i
produkteve
të gatshme
Kur
shitja
të
ndodhë
Zbritet
KMSH
Baras me bruto marzhën
nga e cila zbriten
Inventari i
gjysmë
produkteve
2 - 46
Kostot
periodike
Baras me të ardhurat operative
Ndërmarrja tregtare
Bilanci i gjendjes
Pasqyra e të ardhurave
Kostot e inventarizuara
Të ardhurat
Blerjet e mallit
Inventari i
mallit
Kur
shitja
të
ndodhë
Zbritet
KMSH
Baras me bruto marzhën
nga e cila zbriten
Kostot e
periudhës
2 - 47
Baras me të ardhurat operative
Kostot e periudhës
Kostot e periudhës janë të gjitha kostot në
pasqyrën e të ardhurave të tjera nga KMSH
Kostot e periudhës regjistrohen si shpenzime të
periudhës kontabël në të cilën janë shkaktuar
2 - 48
Shembull i rrjedhjes së kostove
Ndërmarrja ka pasur €50,000 inventar të
materialit direkt në fillim të periudhës
Blerjet gjatë periudhës janë €180,000
ndërsa inventari përfundimtar ishte €30,000.
Sa nga materiali direkt është shfrytëzuar?
€50,000 + €180,000 – €30,000 = €200,000
2 - 49
Shembull i rrjedhjes së kostove
Kosto e shkaktuar e materialit direkt është €105,500.
Kostot indirekte të prodhimtarisë janë €194,500.
Çfarë janë kostot totale të shkaktuara të prodhimtarisë?
Materiali direkt i shfrytëzuar
Puna direkte
Kostot indirekte të prodhimtarisë
Kostot totale të prodhimtarisë
2 - 50
€200,000
105,500
194,500
€500,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
Supozojmë se gjysmë produktet në fillim
të periudhës janë €30,000,ndërsa €35,000
në fund të periudhës.
Çfarë janë kostot e produkteve të prodhuara?
Gjysmë produktet në fillim
Kostot totale të prodhimtarisë
Gjysmë produktet në fund
Kostot e produkteve të prodhuara
2 - 51
€ 30,000
500,000
35,000
€495,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
Supozojmë se inventari i produkteve në fillim
të periudhës është €10,000, dhe €15,000
në fund të periudhës
Çfarë është KMSH?
Produktet në fillim të periudhës
Kosto e produkteve të prodhuara
Produktet në fund të periudhës
KMSH
2 - 52
€ 10,000
495,000
15,000
€490,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
Saldo fillest.
MD i shfrytëzuar
PD
Kosto ind.prodhimt.
Saldo përfund.
2 - 53
Gjysmë produktet
30,000 495,000
200,000
105,500
194,500
35,000
Shembull i rrjedhjes së kostove
Gjysmë produktet
495,000
Produktet e gatshme
10,000 490,000
495,000
15,000
KMSH
490,000
2 - 54
Funksioni i kostove
Çfarë është funksioni i kostove?
Është një shprehje matematikore
që përshkruan se si ndryshojnë
kostot me ndryshimin e nivelit
të një aktiviteti
Llojet e kostove
Variabile
Fikse
Mikse
Bazat e sjelljes së kostove
 Sjellja e kostove është termi i përgjithshëm që përdoret për
të përshkruar nëse kostoja ndryshon kur ndryshon niveli i
outputit.
 Kostoja që nuk ndryshon me ndryshimin e outputit të
veprimtarisë quhet kosto fikse,
 Kostoja variabile rritet me rritjen e outputit të
veprimtarisë dhe ulet në total me uljen e outputit të
veprimtarisë.
2 - 57
©2003 Prentice Hall Business Publishing, Cost Accounting 11/e, Horngren/Datar/Foster
Funksioni i kostove
Kosova Airlines ofron tri alternativa të
strukturës së kostove për të akomoduar
ekuipazhin e saj për një natë:
1.
€60 për natë për shfrytëzim të dhomës
y = €60x
Pjerrësia e funksionit të kostove është €60.
Funksioni i kostove
y = Kostot
$20,000
$15,000
$10,000
$5,000
$0
0
100
200
x = Numri i dhomave
300
Funksioni i kostove
2. €8.000 për muaj
y = €8.000
€8.000 quhet ndërprerje konstante
Pjerrësia e funksionit të kostove është zero
Funksioni i kostove
y = Kostot
$20,000
$15,000
$10,000
$5,000
$0
0
100
200
x = Numri i dhomave
300
Shembull i kostove variabile
 Merreni në konsiderim restorantin XY.
 Supozoni se mëngjesi në këtë restorant kushton €3 për
person.
 Nëse në restorant ka 200 persona, ai do të shpenzoj 600 €
për shërbime mëngjesi.
€24 –
€18 –
€12 –
€6 –
–
–
1
–
0
–
Totali i kostove variabie
Shembull i kostove variabile
2
3
4
5
Vëllimi
€400 –
€300 –
€200 –
€100 –
–
–
–
0
–
Totali i kostove fikse
Shembull i kostove fikse
1
2
3
4
Vëllimi
5
Shembull i kostove të përziera
 Kostot e përziera janë pjesërisht kosto variabile dhe pjesërisht
kosto fikse
 Supozojmë se departamenti i kompanisë ka kosto fikse prej
€50 për muaj (€600 për vit).
 Po ashtu ai ka edhe kosto variabile €3 për orë.
Shembull i kostove të përziera
Kostot totale
€2,850 –
€2,100 –
KV
€1,350 –
€600 –
KF
–
–
–
–
0
125 250 375 500 625
Vëllimi (orë)
Funksioni i kostove
3. €3.000 për muaj plus €24 për dhomë
Ky është një shembull i kostove mikse
y = €3.000 + €24x
y = a + bx
Funksioni i kostove
y = Kostot
$20,000
$15,000
$10,000
$5,000
$0
0
100
200
x = Numri i dhomave
300
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
Kompania blen dorëza për €52
për secilën biçikletë.
Çfarë është kosto totale e dorëzave
nëse janë montuar 1.000 biçikleta?
1 - 69
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
1.000 njësi × €52 = €52.000
Çfarë është kosto totale e dorëzave
kur montohen 3.500 biçikleta?
3.500 njësi × €52 = €182.000
1- 70
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
Kompania shkakton €94.500
kosto lizingu brenda një viti.
Ky është një shembull i kostove fikse duke
respektuar numrin e biçikletave të montuara
1 - 71
Shembull i modelit të sjelljes së kostove
Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një
njësi nëse prodhohen 1.000 biçikleta?
€94.500 ÷ 1.000 = €94,50
Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një
njësi nëse montohen 3.500 biçikleta?
€94.500 ÷ 3.500 = €27
1 - 72
Shembull i nivelit të rëndësishëm
Supozojmë se kostot fikse (të lizingut) janë €94,500
për një vit dhe kanë mbetur të njëjta brenda një niveli
të njëjtë të vëllimit (1.000 deri 5.000 biçikleta).
1.000 deri 5.000 biçikleta është niveli i rëndësishëm
2 - 73
Shembull i nivelit të rëndësishëm
€94,500
2 - 74
Raportet në mes llojeve të kostove
Direkte
Variabile
Fikse
Indirekte
2 - 75
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
Çfarë është kosto për njësi (lizingu dhe dorëzat)
kur kompania monton 1.000 biçikleta?
Kosto totale fikse €94,500
+ Kostot totale variabile €52,000 = €146,500
€146,500 ÷ 1,000 = €146.50
1 - 76
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
€146,500
Kostot totale
200000
150000
€94,500
100000
50000
0
0
1 - 77
500
1000
Vëllimi
1500
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
Supozojmë se menaxhmenti i kompanisë ka
koston për njësi prej €146,50 (lizingu dhe timoni).
Menaxhmenti ka buxhetuar kosto të
ndryshme për nivele të ndryshme të prodhimit
Çfarë janë kostot e buxhetuara për
prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?
600 × €146,50 = €87.900
1 - 78
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
Çfarë janë kostot e buxhetuara për
prodhimin mesatar prej 3.500 biçikletave?
3.500 × €146,50 = €512.750
Çfarë duhet të jenë kostot e buxhetuara
për prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?
1 - 79
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
Kosto totale fikse
Kostot totale variabile (€52 × 600)
Totali
€ 94,500
31,200
€125,700
€125,700 ÷ 600 = €209.50
Duke shfrytëzuar koston prej €146,50 për
njësi do të mund të llogaritnim kostot
totale aktuale për 1.000 biçikleta
1 - 80
Shembull i kostove totale edhe kostove
për njësi
Çfarë do të jenë kostot e buxhetuara
për 3.500 biçikleta?
Kosto totale fikse
Kostot totale variabile (52 × 3,500)
Total
€ 94,500
182,000
€276,500
€276,500 ÷ 3,500 = €79.00
1 - 81
Prodhimtaria
Kompanitë prodhuese
Blejnë material dhe komponentë tjerë dhe i
shndërrojnë ato në produkte të gatshme
Kompanitë prodhuese po ashtu duhet të zhvillojnë,
dizajnojnë, tregtojnë dhe shpërndajnë produktet e tyre
1 - 82
Tregtia
Ndërmarrjet tregtare
blejnë dhe shesin produktet pa ndonjë
ndërrim të formës së tyre bazike
1 - 83
Shërbimet
Ndërmarrjet shërbyese
ofrojnë shërbime apo produkte të
paprekshme konsumatorëve të tyre
Puna është kategoria më e rëndësishme
1 - 84
Llojet e inventarit
Kompanitë e sektorit prodhues
kanë një apo më shumë të tri
kategorive vijuese të inventarit:
1. Inventari i materialit direkt
2. Inventari i gjysmëprodukteve
3. Inventari i produkteve të gatshme
1 - 85
Llojet e inventarit
Kompanitë e sektorit të tregtisë kanë
një lloj të inventarit – produktet në
formën e tyre origjinale.
Kompanitë e sektorit të shërbimeve nuk
kanë inventar të produkteve të prekshme
1 - 86
Kostot e përziera - metodat
 Në teori, kostot paraqiten në dy skajshmëri:
- Kosto fikse absolute me koeficient të reagibilitetit baras me zero
- Kosto variabile proporcionale me koeficient të reagibilitetit baras
me një,
- Në praktikë, në mes këtyre dy skajshmërive, paraqiten një tërësi
kostosh që nuk janë as tërësisht fikse absolute, por as tërësisht
variabile proporcionale.
87
Skender Ahmeti
4/13/2015
Kostot e përziera - metodat
 Kostot e tilla zakonisht quhen kosto të tërësishme gjysmë
fikse të përbëra nga komponenti fiks dhe variabil, për
ndarjen e të cilave përdoren një varg metodash.
 Cilat janë arsyet kryesore për ekzistimin e këtyre kostove?
88
Skender Ahmeti
4/13/2015
Kostot e përziera - metodat
1. Ekzistimi i detyrueshëm i minimumit të organizimit,
përkatësisht minimumit të pajisjeve që mirëmbajnë
gatishmërinë e ndërmarrjes për prodhimtari. Deri te ai
minimum kostot janë fikse, mbi atë minimum ato marrin
karakter të kostove variabile
89
Skender Ahmeti
4/13/2015
Kostot e përziera - metodat
2. Nga praktika e ndërmarrjeve, dimë se disa kosto kanë
karakteristika fikse po ashtu edhe variabile. Kështu, kostot e
ngrohjes në procesin e prodhimit lidhen me vëllimin e
prodhimit, ndërsa kostot e ngrohjes së zyreve janë tërësisht
të pavarura nga vëllimi i prodhimit. Në kontabilitet, kostot e
ngrohjes tregohen në një llogari, pa marrë parasysh se kostot
e para janë variabile, ndërsa të dytat fikse.
90
Skender Ahmeti
4/13/2015
Kostot e përziera - metodat
3. Nganjëherë, është e pamundur sigurimi i materialit në sasi të
nevojshme, andaj ndërmarrjes i duhet të furnizohet me sasi të
mëdha, e cila ruhet e gatshme për t’u përdorur pas një kohe
të caktuar. Derisa materiali (si kosto variabile) është në
rezerva, ai shkakton kosto të caktuara fikse.
91
Skender Ahmeti
4/13/2015
Kostot e përziera - metodat
Metoda empirike apo metoda e analizës kontabël
-Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e përvojës
- Përcaktimi i komponentit fiks me ndihmën e koeficientit të
reagibilitetit
Metoda matematikore
1. Ndarja e komponentit fiks përmes interpolacionit
2. Ndarja e komponentit fiks përmes kostove margjinale
3. Ndarja e komponentit fiks përmes metodës së ekstremumeve
Shembull i metodës së analizës kontabël
Analisti i kostove përdorë
eksperiencën e tij për të ndarë kostot
totale në fikse dhe variabile
Ardi & Co. shet programe softweri
Shitja totale = €390.000
Kompania shet 1.000 programe
Shembull i metodës së analizës kontabël
KMSH = €130.000
Paga e menaxherit = €60.000
Paga e asistentes = €29.000
Komisioni = 12% nga shitja
Çfarë janë kostot fikse totale?
€60.000 + €29.000 = €89.000
Çfarë janë kostot fikse për njësi të shitur?
Shembull i metodës së analizës kontabël
€89.000 ÷ 1.000 = €89,00
Çfarë janë kostot variabile për njësi të shitur?
KMSH: €130.000
Komisioni: €390.000 × 12% = €46.800
(€130.000 + €46.800) ÷ 1.000 = €176,80
Shembull i përcaktimit të komponentit fiks
me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit
-Reagibilitet
– fjalë latine “reagere” – të përgjigjesh në
ndonjë veprim.
-Mellerovicz reagibilitetin e kostove e definon si reagim i
veprimit të kostove të ndryshme ndaj ndryshimit të shkallës
së shfrytëzimit të kapaciteteve.
-Në literaturën gjermane fjala variator përdoret në vend të
koeficientit të reagibilitetit.
96
Skender Ahmeti
4/13/2015
Shembull i përcaktimit të komponentit fiks
me ndihmën e koeficientit të reagibilitetit
Shembull:
Q1 = 1.200 njësi
Q2 = 1.500 njësi
KF 1 = 60.000 €
KF 2 = 72.000 €
Të përllogaritet shkalla e reagibilitetit të kostove fikse?
97
Skender Ahmeti
4/13/2015
Shembull i përcaktimit të komponentit fiks me ndihmën e
koeficientit të reagibilitetit
∆ KF = ∆ KF2 - ∆ KF 1 = 72.000 – 60.000 = 12.000 €
∆ KF
12.000
∆ KoKF = ------- = ---------- = 0,20
∆ KF1
60.000
∆ Q = Q 2 – Q 1 = 1.500 – 1.200 = 300
∆Q
300
∆ Q k = ------ = ------- = o,25
∆Q1
1.200
∆ KoKF
0,20
∆ RKF = ---------- = --------- = 0,80 (shkalla e reag. të KF)
∆Qk
98
Skender Ahmeti
0,25
4/13/2015
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
Shembull:
Muaji
Sasia
Diferenca
KT
Rritja e KT
janar
8,900
-
182,000
shkurt
9,100
200
188,000
6,000
mars
9,300
200
192,000
4,000
prill
9,600
300
195,000
3,000
maj
10,000
400
200,000
5,000
Gjithsej
46,900
1,100
957,000
18,000
KV = 18.000 / 1.100 = 16,36 € / t
-
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
100
KTV
KT
8.900 x 16,36 =
145.604
182.000
36.396
9.100 x 16,36 =
148.876
188.000
39.124
9.300 x 16,36 =
152.148
192.000
39.852
9.600 x 16,36 =
157. 056
195.000
37.944
10.000 x 16.36 =
163. 600
200.000
36.400
Skender Ahmeti
KTF
4/13/2015
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
Sipas të dhënave të shembullit më lart, zbatojmë formulën:
y2–y1
y – y 1 = ------------- ( x – x 1)
x2–x1
188.000 – 186.000
y – 186.000 = ---------------------- ( x – 8.900)
9.100 – 8.900
y – 186.000 = 10 ( x – 8.900)
y – 186.000 = 10 x – 89.000
y = 10 x + 97.000
101
Skender Ahmeti
4/13/2015
Ndarja e komponentit fiks përmes
interpolacionit
Sa janë kostot e tërësishme për
9.000 njësi të prodhuara:
y = 10 * 9.000 + 97.000
y = 90.000 + 97.000
y = 187.000 €
102
Skender Ahmeti
4/13/2015
Ndarja e komponentit fiks përmes
kostove margjinale
Thelbi i zbatimit të kësaj metode qëndron në
atë se në bazë të dhënave mbi dy shkallë të
afërta të shfrytëzimit të kapaciteteve
përllogariten kostot diferenciale, ndërsa pas
tyre kostot fikse.
Kostot diferenciale janë kostot margjinale në
nivel të fundit të punësimit.
103
Skender Ahmeti
4/13/2015
Ndarja e komponentit fiks përmes
kostove margjinale
Sasia
KT
Kostot
diferenciale
Kostot për
njësi
1.000
-
28.000
-
-
28.00
1.250
250
31.250
3,250
13
25.00
1.500
250
35.000
3,750
15
23.33
1.750
250
38.000
3,000
12
21.71
2.000
250
42.500
4,500
18
21.25
2.250
250
45.500
3,000
12
20.22
1.250 220.250
17.500
14
22,59
9.750
104
Ndryshimi
Kostot e
diferencës
Skender Ahmeti
KV
136.500
KF
83.750
4/13/2015
Ndarja e komponentit fiks përmes
kostove margjinale
Periudha II:
KT = (KVnj* n) + KF
KF = KT – (KVnj * n)
KF = 220.250 – 14,00 * 9.750
KF = 220.250 – 136.500
KF = 83.750 €
105
Skender Ahmeti
4/13/2015
Shembull i metodës së ekstremumeve
Kapaciteti i lartë për dhjetor: 55.000 orë makine
Kosto e elektricitetit: €80.450
Kapaciteti i ulët për dhjetor: 30.000 orë makine
Kosto e elektricitetit: €64.200
Çfarë është shkalla variabile?
Shembull i metodës së ekstremumeve
(€80.450 – €64.200) ÷ (55.000 – 30.000)
€16.250 ÷ 25.000 = €0,65
Çfarë janë kostot fikse?
Shembull i metodës së ekstremumeve
€80.450 = Kostot fikse + (55.000 × €0,65)
Kostot fikse = €80.450 – €35.750 = €44.700
€64.200 = Kostot fikse + (30.000 × €0,65)
Kostot fikse = €64.200 – €19.500 = €44.700
y = a + bx
y = €44.700 + (€0,65 × orët e makinës)
Fund i ligjëratës 1
1 - 109