Transcript File
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
Prof. dr. Besim BEQAJ
Prof.dr. Besim Beqaj
1
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja para Luftës ës Dytë botërore
SAP (Standardi i arit të pastër)
SMA (standardi i modifikuar i arit – paraja letër
në vend të arit)
Rënia e SMA-së: oferta më e vogël e arit në
treg
Zhvendosje e madhe e arit në krahasim me atë
monedhave
Lufta bëri transportimin e arit të rrezikshëm
SMN-ja gjatë viteve 1920-1944
SMN më kaotik –levizje të pakontrolluara të
monedhave
Prof.dr. Besim Beqaj
2
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja gjatë viteve 1944- 1973
Bretton Woods – themelimi i FMN-së: Objektiv:
mbajtja e kurseve stabile
Kooperimi monetar ndërkombëtar
Zgjerimi i tregtisë
Kurset e qendrueshme të këmbimit
Ulja e kufizimeve qeveritare
Kreditimi ndërkombëtar
Ngushtimi i deficit-suficiteve
Banka Botërore
SHBA-të politikë proteksioniste
Japonia dhe Evropa argumentonin vlera më të larta të
dollarit
Prof.dr. Besim Beqaj
3
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja pas vitit 1973 kriza e naftës dhe kriza e
borgjeve
Kriza e naftës 1970 thelloi efektet në SMN
OPEC grumbulloi mjaft PERODOLLAR në bankat e
Londrës dhe New Yorkut
Bankat jepnin kredi për vendet me rritje mesatare 25
%.
Kriza e borgjeve në vitet 1980
Bankat amerikane shtuan rezervat për humbjet e
mundëshme
Treg i dytë i borgjeve për vendet në zhvillim
Rregullimet bankare u ndryshuan: këmbimet me
barter
Prof.dr. Besim Beqaj
4
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja pas krizës së naftës
1979 dollari vuante krizen e besimit nga inflacioni
1980 pikënisje për ngritjen e vlerës së dollarit
SHBA përballoj ngritjen e çmimeve të energjisë
% e interesit amerikan ishte më e lartës – rriten
kërkesat për investime amerikane
konsenzus për politikën tregtare: Regan vendosi
inflacionin me te ulët në SHBA. Mendimi se rënia e
dollarit do të frenonte rritjen e deficitit tregtar.
Shkurt 1987 Klubi i Parisit arriti marrëveshje: rënia e
dollarit ishte e padeshirueshme.
Prof.dr. Besim Beqaj
5
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
Operacionet fillestare: eksport importi,
licencat, franshizat
Operacionet e avancuara: korporatat
multinacionale, IDH, investimet portofol,
transferi i teknologjisë, Joint venture
Tregtia me kompensim (Countertrade)
ka karaktristika të operacioneve fillestare
dhe të avancuara
Prof.dr. Besim Beqaj
6
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
Roli i drejtimit në ndërkombëtarizimin
e firmës
Drejtuesit pasiv dhe ata aktiv: marrja e
vendimeve (llojet e vendimeve) dhe natyra
e tyre, Marketingu në biznesin
ndërkombëtar.
Orientimi në punët rutinore të biznesit
Faktorët shtytës: udhtimet jashtë vendit,
informacioni, menaxherët që kanë jetuar
jashtë vendit (diaspora shqiptare në
privatizim), drejtuesit ose nëpunësit e rinj
etj.
Prof.dr. Besim Beqaj
7
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
Motivet për të bërë biznes jashtë vendit
Motivet proaktive: Leverdia e fitimit - produktet
unike , Epërsia teknologjike- informacioni ekskluziv,
angazhimi manaxherial - përfitimi i taksave,
Ekonomia e shkallës – Grupi konsultues i Bostonit.
Motivet reaktive: Presioni konkurues –
mbiprodukti, Rënia e shitjeve në vend – Afërsia me
tregjet dhe produktet, Tepricë e kapacitetit –tregje
vendëse të ngopura.
Strategjitë alternative të hyrjes
Eksport-importi i tërthortë
Eksport-importi i drejtëpërdrejtë
Licencat (patentat, markat, kopjet, teknologjia,
know- how etj,) Royalty, R&D
Francizat
Prof.dr. Besim Beqaj
8
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
Ndërmjetësit ndërkombëtar
1. Kompanitë e manaxhimit të eksportit
kompanitë e manaxhimit si agjentë (në emër të
huaj)
kompanitë e manaxhimit si shpërndarës (në
emër të vet për llogari të dikujt)
kompensimi i kompanive të manaxhimit të
eksportit
konfliktet midis kompanive të manaxhimit të
eksportit
2. Kompanitë tregtare të eksportit
Sogoshosha japoneze, Mitsubishi,
Mitsui etj.
Prof.dr. Besim Beqaj
9
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
Lehtësuesit ndërkombëtar
Ndihma e procesit përmes njohurive,
informacionit dhe pa marrë pjesë në transaksion
Shpërndarësit
Bankat dhe firmat tjera të shërbimit
Odat ekonomike dhe shoqatat tjera
Linjat shtetërore
Koheve të fundit edhe universistete me
programe të ndryeshme për konsulta dhe
projekte.
Prof.dr. Besim Beqaj
10
OPERACIONET E AVANCUARA TË
BIZNESIT NDËRKONËTAR
Korporatat shumëkombëshe (multinacionale)
Kuptimi i korporatave shumëkombëshe
Faktorët kryesor të IDH-ve
Ndikimet e IDH-ve në vendin pritës
rritja ekonomike
zgjerim tregjesh
qellime tjera politike
Ndikim negativ ka në punësim
Nga 25, 12 janë në SHBA, 9 në Evropë, 4 në Japoni
Investimet e drejtëpërdrejta të huaja
Efektet e IDH-ve në vednin pritës
Efektet e IDH-ve në vendin mik (investitori)
Managjimi i lidhjeve
dhe lidhja me subjektet tjera
Prof.dr. Besim Beqaj
11
OPERACIONET E AVANCUARA TË
BIZNESIT NDËRKONËTAR
Transferimi i teknologjisë
Transferim sistematik i njohurive për prodhimin
e produktit, aplikim i proceseve ose ekzekutim i
shërbimeve
Bazat e transferit të teknologjisë
disponimi i teknologjisë së përshtatshme
kushtet ekonomike sociale që favorizojnë
transferimin,
gadishmëria dhe aftësia e palës marrëse për të
përdorur dhe përshtatur teknologjinë.
Prof.dr. Besim Beqaj
12
OPERACIONET E AVANCUARA TË
BIZNESIT NDËRKONËTAR
Mënyrat e operimit të korporatave
shumëkëmbëshe
pronësia e plotë e huaj
ndërmarrjet e përbashkëta - joint venture
Përcaktimi i ndërmarrjeve të përbashkëta
legjislacioni dhe kuadri shtetëror
nevojat e njerit për shprehitë dhe përvojen e tjetrit
nevojat e njerit për kapitalet dhe atributet e tjetrit
Përparësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta
Mangësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta
(konflikte interesash, sasia e fitimit, zbulimi i
informacionit etj)
Kompromisi
Kontrata e drejtimit (kontrata manaxhimi)
Prof.dr. Besim Beqaj
13