Transcript File

SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
Prof. dr. Besim BEQAJ
Prof.dr. Besim Beqaj
1
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
 SMN-ja para Luftës ës Dytë botërore
 SAP (Standardi i arit të pastër)
 SMA (standardi i modifikuar i arit – paraja letër
në vend të arit)
 Rënia e SMA-së: oferta më e vogël e arit në
treg
 Zhvendosje e madhe e arit në krahasim me atë
monedhave
 Lufta bëri transportimin e arit të rrezikshëm
 SMN-ja gjatë viteve 1920-1944
 SMN më kaotik –levizje të pakontrolluara të
monedhave
Prof.dr. Besim Beqaj
2
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja gjatë viteve 1944- 1973
 Bretton Woods – themelimi i FMN-së: Objektiv:
mbajtja e kurseve stabile
 Kooperimi monetar ndërkombëtar
 Zgjerimi i tregtisë
 Kurset e qendrueshme të këmbimit
 Ulja e kufizimeve qeveritare
 Kreditimi ndërkombëtar
 Ngushtimi i deficit-suficiteve
 Banka Botërore
 SHBA-të politikë proteksioniste
 Japonia dhe Evropa argumentonin vlera më të larta të
dollarit
Prof.dr. Besim Beqaj
3
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja pas vitit 1973 kriza e naftës dhe kriza e
borgjeve
 Kriza e naftës 1970 thelloi efektet në SMN
 OPEC grumbulloi mjaft PERODOLLAR në bankat e
Londrës dhe New Yorkut
 Bankat jepnin kredi për vendet me rritje mesatare 25
%.
 Kriza e borgjeve në vitet 1980
 Bankat amerikane shtuan rezervat për humbjet e
mundëshme
 Treg i dytë i borgjeve për vendet në zhvillim
 Rregullimet bankare u ndryshuan: këmbimet me
barter
Prof.dr. Besim Beqaj
4
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR
SMN-ja pas krizës së naftës
 1979 dollari vuante krizen e besimit nga inflacioni
 1980 pikënisje për ngritjen e vlerës së dollarit
 SHBA përballoj ngritjen e çmimeve të energjisë
 % e interesit amerikan ishte më e lartës – rriten
kërkesat për investime amerikane
 konsenzus për politikën tregtare: Regan vendosi
inflacionin me te ulët në SHBA. Mendimi se rënia e
dollarit do të frenonte rritjen e deficitit tregtar.
 Shkurt 1987 Klubi i Parisit arriti marrëveshje: rënia e
dollarit ishte e padeshirueshme.
Prof.dr. Besim Beqaj
5
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
 Operacionet fillestare: eksport importi,
licencat, franshizat
 Operacionet e avancuara: korporatat
multinacionale, IDH, investimet portofol,
transferi i teknologjisë, Joint venture
 Tregtia me kompensim (Countertrade)
ka karaktristika të operacioneve fillestare
dhe të avancuara
Prof.dr. Besim Beqaj
6
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
 Roli i drejtimit në ndërkombëtarizimin
e firmës
 Drejtuesit pasiv dhe ata aktiv: marrja e
vendimeve (llojet e vendimeve) dhe natyra
e tyre, Marketingu në biznesin
ndërkombëtar.
 Orientimi në punët rutinore të biznesit
 Faktorët shtytës: udhtimet jashtë vendit,
informacioni, menaxherët që kanë jetuar
jashtë vendit (diaspora shqiptare në
privatizim), drejtuesit ose nëpunësit e rinj
etj.
Prof.dr. Besim Beqaj
7
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
 Motivet për të bërë biznes jashtë vendit
 Motivet proaktive: Leverdia e fitimit - produktet
unike , Epërsia teknologjike- informacioni ekskluziv,
angazhimi manaxherial - përfitimi i taksave,
Ekonomia e shkallës – Grupi konsultues i Bostonit.
 Motivet reaktive: Presioni konkurues –
mbiprodukti, Rënia e shitjeve në vend – Afërsia me
tregjet dhe produktet, Tepricë e kapacitetit –tregje
vendëse të ngopura.
 Strategjitë alternative të hyrjes
 Eksport-importi i tërthortë
 Eksport-importi i drejtëpërdrejtë
 Licencat (patentat, markat, kopjet, teknologjia,
know- how etj,) Royalty, R&D
 Francizat
Prof.dr. Besim Beqaj
8
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
 Ndërmjetësit ndërkombëtar
 1. Kompanitë e manaxhimit të eksportit
 kompanitë e manaxhimit si agjentë (në emër të
huaj)
 kompanitë e manaxhimit si shpërndarës (në
emër të vet për llogari të dikujt)
 kompensimi i kompanive të manaxhimit të
eksportit
 konfliktet midis kompanive të manaxhimit të
eksportit
 2. Kompanitë tregtare të eksportit
Sogoshosha japoneze, Mitsubishi,
Mitsui etj.
Prof.dr. Besim Beqaj
9
OPERACIONET FILLESTARE TE
BIZNESIT NDËRKOMBËTAR
 Lehtësuesit ndërkombëtar
 Ndihma e procesit përmes njohurive,
informacionit dhe pa marrë pjesë në transaksion
 Shpërndarësit
 Bankat dhe firmat tjera të shërbimit
 Odat ekonomike dhe shoqatat tjera
 Linjat shtetërore
 Koheve të fundit edhe universistete me
programe të ndryeshme për konsulta dhe
projekte.
Prof.dr. Besim Beqaj
10
OPERACIONET E AVANCUARA TË
BIZNESIT NDËRKONËTAR





Korporatat shumëkombëshe (multinacionale)

Kuptimi i korporatave shumëkombëshe

Faktorët kryesor të IDH-ve

Ndikimet e IDH-ve në vendin pritës




rritja ekonomike
zgjerim tregjesh
qellime tjera politike
Ndikim negativ ka në punësim
Nga 25, 12 janë në SHBA, 9 në Evropë, 4 në Japoni
Investimet e drejtëpërdrejta të huaja
Efektet e IDH-ve në vednin pritës
Efektet e IDH-ve në vendin mik (investitori)
Managjimi i lidhjeve
dhe lidhja me subjektet tjera
Prof.dr. Besim Beqaj
11
OPERACIONET E AVANCUARA TË
BIZNESIT NDËRKONËTAR
 Transferimi i teknologjisë
 Transferim sistematik i njohurive për prodhimin
e produktit, aplikim i proceseve ose ekzekutim i
shërbimeve
 Bazat e transferit të teknologjisë
 disponimi i teknologjisë së përshtatshme
 kushtet ekonomike sociale që favorizojnë
transferimin,
 gadishmëria dhe aftësia e palës marrëse për të
përdorur dhe përshtatur teknologjinë.
Prof.dr. Besim Beqaj
12
OPERACIONET E AVANCUARA TË
BIZNESIT NDËRKONËTAR
 Mënyrat e operimit të korporatave
shumëkëmbëshe
 pronësia e plotë e huaj
 ndërmarrjet e përbashkëta - joint venture
 Përcaktimi i ndërmarrjeve të përbashkëta
 legjislacioni dhe kuadri shtetëror
 nevojat e njerit për shprehitë dhe përvojen e tjetrit
 nevojat e njerit për kapitalet dhe atributet e tjetrit
 Përparësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta
 Mangësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta
(konflikte interesash, sasia e fitimit, zbulimi i
informacionit etj)
 Kompromisi
 Kontrata e drejtimit (kontrata manaxhimi)
Prof.dr. Besim Beqaj
13