Transcript File
SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR Prof. dr. Besim BEQAJ Prof.dr. Besim Beqaj 1 SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja para Luftës ës Dytë botërore SAP (Standardi i arit të pastër) SMA (standardi i modifikuar i arit – paraja letër në vend të arit) Rënia e SMA-së: oferta më e vogël e arit në treg Zhvendosje e madhe e arit në krahasim me atë monedhave Lufta bëri transportimin e arit të rrezikshëm SMN-ja gjatë viteve 1920-1944 SMN më kaotik –levizje të pakontrolluara të monedhave Prof.dr. Besim Beqaj 2 SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja gjatë viteve 1944- 1973 Bretton Woods – themelimi i FMN-së: Objektiv: mbajtja e kurseve stabile Kooperimi monetar ndërkombëtar Zgjerimi i tregtisë Kurset e qendrueshme të këmbimit Ulja e kufizimeve qeveritare Kreditimi ndërkombëtar Ngushtimi i deficit-suficiteve Banka Botërore SHBA-të politikë proteksioniste Japonia dhe Evropa argumentonin vlera më të larta të dollarit Prof.dr. Besim Beqaj 3 SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja pas vitit 1973 kriza e naftës dhe kriza e borgjeve Kriza e naftës 1970 thelloi efektet në SMN OPEC grumbulloi mjaft PERODOLLAR në bankat e Londrës dhe New Yorkut Bankat jepnin kredi për vendet me rritje mesatare 25 %. Kriza e borgjeve në vitet 1980 Bankat amerikane shtuan rezervat për humbjet e mundëshme Treg i dytë i borgjeve për vendet në zhvillim Rregullimet bankare u ndryshuan: këmbimet me barter Prof.dr. Besim Beqaj 4 SISTEMI MONETAR NDËRKOMBËTAR SMN-ja pas krizës së naftës 1979 dollari vuante krizen e besimit nga inflacioni 1980 pikënisje për ngritjen e vlerës së dollarit SHBA përballoj ngritjen e çmimeve të energjisë % e interesit amerikan ishte më e lartës – rriten kërkesat për investime amerikane konsenzus për politikën tregtare: Regan vendosi inflacionin me te ulët në SHBA. Mendimi se rënia e dollarit do të frenonte rritjen e deficitit tregtar. Shkurt 1987 Klubi i Parisit arriti marrëveshje: rënia e dollarit ishte e padeshirueshme. Prof.dr. Besim Beqaj 5 OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR Operacionet fillestare: eksport importi, licencat, franshizat Operacionet e avancuara: korporatat multinacionale, IDH, investimet portofol, transferi i teknologjisë, Joint venture Tregtia me kompensim (Countertrade) ka karaktristika të operacioneve fillestare dhe të avancuara Prof.dr. Besim Beqaj 6 OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR Roli i drejtimit në ndërkombëtarizimin e firmës Drejtuesit pasiv dhe ata aktiv: marrja e vendimeve (llojet e vendimeve) dhe natyra e tyre, Marketingu në biznesin ndërkombëtar. Orientimi në punët rutinore të biznesit Faktorët shtytës: udhtimet jashtë vendit, informacioni, menaxherët që kanë jetuar jashtë vendit (diaspora shqiptare në privatizim), drejtuesit ose nëpunësit e rinj etj. Prof.dr. Besim Beqaj 7 OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR Motivet për të bërë biznes jashtë vendit Motivet proaktive: Leverdia e fitimit - produktet unike , Epërsia teknologjike- informacioni ekskluziv, angazhimi manaxherial - përfitimi i taksave, Ekonomia e shkallës – Grupi konsultues i Bostonit. Motivet reaktive: Presioni konkurues – mbiprodukti, Rënia e shitjeve në vend – Afërsia me tregjet dhe produktet, Tepricë e kapacitetit –tregje vendëse të ngopura. Strategjitë alternative të hyrjes Eksport-importi i tërthortë Eksport-importi i drejtëpërdrejtë Licencat (patentat, markat, kopjet, teknologjia, know- how etj,) Royalty, R&D Francizat Prof.dr. Besim Beqaj 8 OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR Ndërmjetësit ndërkombëtar 1. Kompanitë e manaxhimit të eksportit kompanitë e manaxhimit si agjentë (në emër të huaj) kompanitë e manaxhimit si shpërndarës (në emër të vet për llogari të dikujt) kompensimi i kompanive të manaxhimit të eksportit konfliktet midis kompanive të manaxhimit të eksportit 2. Kompanitë tregtare të eksportit Sogoshosha japoneze, Mitsubishi, Mitsui etj. Prof.dr. Besim Beqaj 9 OPERACIONET FILLESTARE TE BIZNESIT NDËRKOMBËTAR Lehtësuesit ndërkombëtar Ndihma e procesit përmes njohurive, informacionit dhe pa marrë pjesë në transaksion Shpërndarësit Bankat dhe firmat tjera të shërbimit Odat ekonomike dhe shoqatat tjera Linjat shtetërore Koheve të fundit edhe universistete me programe të ndryeshme për konsulta dhe projekte. Prof.dr. Besim Beqaj 10 OPERACIONET E AVANCUARA TË BIZNESIT NDËRKONËTAR Korporatat shumëkombëshe (multinacionale) Kuptimi i korporatave shumëkombëshe Faktorët kryesor të IDH-ve Ndikimet e IDH-ve në vendin pritës rritja ekonomike zgjerim tregjesh qellime tjera politike Ndikim negativ ka në punësim Nga 25, 12 janë në SHBA, 9 në Evropë, 4 në Japoni Investimet e drejtëpërdrejta të huaja Efektet e IDH-ve në vednin pritës Efektet e IDH-ve në vendin mik (investitori) Managjimi i lidhjeve dhe lidhja me subjektet tjera Prof.dr. Besim Beqaj 11 OPERACIONET E AVANCUARA TË BIZNESIT NDËRKONËTAR Transferimi i teknologjisë Transferim sistematik i njohurive për prodhimin e produktit, aplikim i proceseve ose ekzekutim i shërbimeve Bazat e transferit të teknologjisë disponimi i teknologjisë së përshtatshme kushtet ekonomike sociale që favorizojnë transferimin, gadishmëria dhe aftësia e palës marrëse për të përdorur dhe përshtatur teknologjinë. Prof.dr. Besim Beqaj 12 OPERACIONET E AVANCUARA TË BIZNESIT NDËRKONËTAR Mënyrat e operimit të korporatave shumëkëmbëshe pronësia e plotë e huaj ndërmarrjet e përbashkëta - joint venture Përcaktimi i ndërmarrjeve të përbashkëta legjislacioni dhe kuadri shtetëror nevojat e njerit për shprehitë dhe përvojen e tjetrit nevojat e njerit për kapitalet dhe atributet e tjetrit Përparësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta Mangësitë e ndërmarrjeve të përbashkëta (konflikte interesash, sasia e fitimit, zbulimi i informacionit etj) Kompromisi Kontrata e drejtimit (kontrata manaxhimi) Prof.dr. Besim Beqaj 13