Transcript مراحل پخت آجر

‫آجرهاي سنتي‬
‫آجرواژه ايست بابلي كه به خشت ها يي مي گفتندكه احـكام‬
‫يا فرامـين دولتي بروي آن نوشتـه مي شــد (حك ميگرديد)‬
‫و بوسيله پختن اين خشت ها نوشته هـا را بروي آن پايدار‬
‫مي كردند ‪.‬‬
‫مشخص نيست که آجر برای اولين بار از چه زمانی مورد استفاده‬
‫قرار گرفته است؛ گمان میرود انسان های اوليه با مشاهده پخته‬
‫شدن گل مجاور اجاق های خود و ديدن اينکه گل پخته شده سختتر‬
‫از کلوخههای کنار خود میگرديد پی به خواص و روش تهيه آجر‬
‫برده باشند‬
‫آجر از قديمی ترين مصالح ساختمانی است که قدمت آن بنا به عقيده‬
‫برخی از باستان شنــاســان به ده هزار سال پيش می رسـد‪.‬در ايران‬
‫بقايای کوره های سفال پزی و آجــر پـزی در شوش و سيلک کاشان‬
‫که تاريخ آنها به هزاره چهارم پيش از ميالد ميرسد پيدا شده است‪.‬‬
‫همچنين نشانه هايی از توليـد و مصرف آجر در هندوستان به دست‬
‫آمده که حاکی از سابقه شش هزار ساله آجر در آن کشور است ‪.‬‬
‫فن استفاده از آجر ازآسيای غربی‬
‫بـه سوی غرب مصر و سپس به‬
‫روم و به سـمت شرق هندوستان‬
‫و چين رفته است در سده چهارم‬
‫اروپايی ها شروع به اســتفاده از‬
‫آجـر کردند ‪.‬ولـی پس از مدتی از‬
‫رونق افتاده و رواج مجدد از سده‬
‫‪۱۲‬ميالدی بوده که ابتدا از ايتاليا‬
‫شروع شد ‪.‬‬
‫‪Colosseum in italy‬‬
‫پيدايش ساختمان های آجری در ايران را می توان از ‪ ۱۲۵۰‬سال قبل‬
‫از ميالد در بنای چغازنبيل دانست ‪.‬عالوه بر اســکلت سازی اين بنـای‬
‫آجری در سرداب های اين معبد وجود آجر در ديوار سازی و طاق های‬
‫ســهمی که به عرض ‪ ۴‬متر و ارتفاع نزديک به ســه متــر و هشتـاد‬
‫سانتيمترو درعمق ده متر کاربرد داشته که تا به امروز به يادگارمانده‬
‫است ‪.‬مجموعه بناي تاريخي طاق کسری تلفيقي از آجر‪ ،‬خشت وسنگ‬
‫بوده است ‪ .‬اين بنا در غرب ايران قديم مي باشدآرامگاه شاه اسماعيل‬
‫سامانی در گنبد کاووس‪،‬مسجد اصفهان‪،‬همچنين پلها و سد های قديمی‬
‫مانند پل دختر‪ ،‬سد کبــار در قم از جمله بناهای قديمی می باشند که با‬
‫آجر ساخته شداند ‪.‬‬
‫زيگورات چغا زنبيل‬
‫طاق کسری در غرب ايران قديم‬
‫آرامگاه شاه اسماعيل سامانی در گنبد کاووس‬
‫مسجد جامع اصفهان‬
‫پل هاي قديمي‬
‫پل دختر در استان‬
‫لرستان‬
‫سد كبار قم‬
‫به هر صورت بايد آجر پس پيدايش آتش و در نواحی‬
‫كه معادن سنگ وجود نداشته اند اختراع شده باشد ‪.‬‬
‫آجربا وجود گذشت قرون متمادی هنوزمدرن است‪ .‬يك ساختمان‬
‫آجری جزئی از طبيعت است و هــمآوايی آن را نه تنـها به هـم‬
‫نـمی زند بـلكه رنگ و فرم بديعی نيز به آن می بخشد و با اين‬
‫وجود هيچ گاه كهنه نبوده و نيست و همراه با زمان پيش می‬
‫رود‪ .‬به هر حال يك ساختمان آجری همانند يك فرش دستباف‪،‬‬
‫تركيب بديعی از سليقه های بی انتهای معماران هنرمند است‪.‬‬
‫خواص آجر باعث شده است که به عنوان مصالح پرکننده ديوار‬
‫و سقف از جمله پـرمصرف تـرين مصالـح باشد‪ .‬زيبايی آجـر و‬
‫الگوی حاصل از آجر چينی باعث شده است که به صورت نمـا‬
‫در داخـل و خـارج بنا مورد استفاده قرار گيرد و هويت خاصی‬
‫به ساختمان ببخشد ‪.‬‬
‫آجـر نوعی سنگ مصنوعی است که از پختن خشت خـام و دگرگونی‬
‫آن بر اثر گرما به دست می آيدآجر را میتوان به روش های مختلف‬
‫طبقه بندی نمود‪ .‬مانند طبقه بندی از لحاظ رنگ‪ ،‬ابعاد‪ ،‬جنس و ‪....‬‬
‫مواد تشکيل دهنده آجر طبق استاندارد ايران‬
‫‪18‬‬
‫ترکیب شیمیایی‬
‫اکسید سیلیسیم‬
‫حداقل درصد موجود در آجر‬
‫‪40‬‬
‫حداکثر درصد موجود در آجر‬
‫‪60‬‬
‫اکسید آلومینیوم‬
‫اکسید آهن‬
‫‪9‬‬
‫‪3‬‬
‫‪21‬‬
‫‪12‬‬
‫اکسید کلسیم‬
‫‪-‬‬
‫‪17‬‬
‫اکسید منیزیم‬
‫‪-‬‬
‫‪4‬‬
‫مراحل پخت آجر ‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ تهيه خاك رس ‪ 2‬ـ بعمل آوردن خاك ‪ 3‬ـ ساختن گل‬
‫‪ 4‬ـ قالب گيری يا خشت زنی ‪ - 5‬آجر پزی‬
‫آجرهای فشاری‪ :‬دليل نامگذاری اين نوع آجـر اينست که در‬
‫ابتدای توليد اين نوع آجر خشت آن با دست زده میشد و با‬
‫فشار دستی کارگران خشت زن گوشههای قالب به وسيله گل‬
‫مخصوص پر میگـرديـد‪ .‬اين نـوع آجـر برای کليه کــارهـای‬
‫ساختمـانی مانند گـری چينی‪ ،‬طاق ضـربی‪ ،‬ديوارهای حمال‬
‫و تيغه چينی منـاسب است‪.‬ابـعاد آجرفشاري ‪ ۲۰×۱۰×۵‬و‬
‫يا ‪ ۲۲×۱۱×۵٫۵‬سانتيمترمي باشد‪.‬‬
‫در فرش کردن کف ساختمان از آجر بزرگتری به نام ختائی به‬
‫ابعاد ‪ ۲۵×۲۵×۵‬سانتی متر و يا بزرگتر از آن به نام نظامی‬
‫در ابعاد ‪ ۵×۴0×۴۰‬سانتی متر استفاده می شده است ‪.‬‬
‫انواع ديگر آجـر در گذشته آجـر قزاقی می باشد که پيش از‬
‫جنگ جهانی اول روسها آن را توليد می کردند که ابعاد آن‬
‫‪ ۲۰×۱۰×۵‬بوده است ‪.‬‬
‫طبقـه بندی آجـر از لحاظ رنگ ‪ :‬در صورت استـفاده از آجـر در‬
‫نماچينی رنگ آجر اهميت پيدا میکند‪ .‬برای استفاده در نماچينی‬
‫آجرهايی به رنگ های زرد کمرنگ که به آن آجر سفيد میگويند‬
‫و زرد پررنگ که به آن آجـر بهی میگويند و همچنين آجـرهايی‬
‫به رنگ قرمز روشن يا قرمز سير در بازار وجود دارند‪.‬‬
‫در حدود سالهای ‪ ۱۳۲۰‬تا ‪ ۱۳۴۰‬يک نوع آجر ابلق به رنگ هاي‬
‫قرمز و زرد بنام آجر بهمنی به بازار عرضه میشدکه بوسيله کوره‬
‫آجرپزی به همين نام تهيه میگرديد‪ .‬علت رنگی بودن اين آجـرها‬
‫مربوط به طريقه چيدن آجـر در کـوره و نحـوه آتـش دادن به آن و‬
‫کنترل سطــوحی که با آتش در تــماس مستقيم میباشـد است و يا‬
‫مربوط به اکسيد فلــزاتی است که در مواد اوليــه آجـر موجود می‬
‫‪.‬باشد‪ .‬مانند اکسيدهای مختلف آهن ‪.‬‬
‫آجر رسی از قديمی ترين مصالح ساختمانی که به وسيله بشر توليد شده است گل حاصل‬
‫از خاک رس که منشا تهيــه آجـر است به راحتی شکــل دلخواه را به خــود می گـيرد و‬
‫محصولی همگن به دست میدهد‪.‬از اين رو می توان با قالب زدن گل و حرارت دادن آن‬
‫مصالحی سخـت ‪ ،‬دارای مشخصات فيـزيکی‪ ،‬مـکانيکی و شيـميايی يکسان‪ ،‬متناسب با‬
‫کاربرد‪ ،‬منطبق با فيزيک بــدن انسان‪ ،‬با فرآينــد توليـد ساده‪ ،‬سريع و حمل ونقل آسان‬
‫توليد کرد ‪.‬‬
‫هره نمودن خشت هاي خام‬
‫هره نمودن خشت هاي خام‬
‫هره نمودن خشت هاي خام‬
‫کوره های آجر پزی ابتدايی بی گمان از مکان هايی تشکيل می‬
‫شده که در آن اليه های هيزم وخشت متناوبا روی هم چيده می‬
‫شده است‪ .‬پس از خشک شدن خشت ها را در کوره می چينند‬
‫طرز چيـدن آنها طـوری است که بين آنها فاصله وجود دارد تا‬
‫گازهای داغ و شعله بتواند از الی آنها عبور کند ‪.‬‬
‫كوره های آجرپزی‬
‫كوره های آجرپزی به سه دسته تقسيم می شوند ‪:‬‬
‫‪ 1‬ـ كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت (تنوره اي )‬
‫‪ 2‬ـ كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان )‬
‫‪ 3‬ـ كوره آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده (تونلي )‬
‫کوره با آتش ثابت و آجر ثابت‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫قدیمی ترین نوع کوره آجر پزی می باشد‪.‬‬
‫زمان پخت آجر در این کوره ها ‪ 6‬تا ‪ 7‬روز است‪.‬‬
‫سوخت این کوره ها می تواند از هر نوعی باشد‪.‬‬
‫عیب عمده این کوره عدم کنترل درجه حرارت در آن است‪.‬‬
‫در این کوره ها آجرهای نپخته‪ ،‬پخته و یا آجر جوش تولید می گردد‪.‬‬
‫مصرف انرژی در اینگونه کوره ها باال است‪.‬‬
‫كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت (تنوره اي)‬
‫کوره با آجر ثابت و آتش رونده‬
‫ای کوره توسط یک معمار آملانی به نام فردریک هوفمان ساخته شد و‬
‫تا کنون نیز به همین نام معروف است‪.‬‬
‫این کوره از چند اتاقک تشکیل شده که به دودکش مرکزی متصل می‬
‫باشد‪ .‬لذا آتش از زیر وارد اتاقکها شده و دود آن از دودکش خارج می‬
‫گردد‪.‬‬
‫حرارت در این کوره ها قابل کنترل بوده و تنها درصد کمی آجر جوش و‬
‫یا آجر نپخته تولید می گردد‪.‬‬
‫كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)‬
‫كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)‬
‫كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)‬
‫برش كوره آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده (هوفمان)‬
‫کوره با آتش ثابت و آجر رونده‬
‫این کوره ها شبیه کوره های کاش ی پزی است و برای تولید آجرهای با‬
‫کیفیت از آنها استفاده می گردد‪.‬‬
‫آجرها بر روی واگن هایی قرار گرفته و از تونل حرارتی (کوره تونلی)‬
‫عبور می کند تا پخته شود‪.‬‬
‫حرارت در اینگونه کوره ها بخوبی قابل کنترل بوده و حتی می تواند در‬
‫بخشهایی زیاد و یا کم گردد‪.‬‬
‫كوره آجرپزی با آتش ثابت و آجر رونده (تونلي )‬
‫استاندارد آجرسنتي در ايران‬
‫بنابر آخرين استاندارد ايران به تاريخ ‪ ۷‬خرداد‪ 1357‬آجر هاي رسي‬
‫دستـي به دو نوع فشاری و قـزاقـی سفيد دسته بندی شده اند ميزان‬
‫جذب آب مطــابق استاندارد ايــران در آجــرهای دستــی حداکثر ‪۲۰%‬‬
‫وحداقل ‪ ۸%‬تعيين شده است ‪.‬‬
‫بر طبق استــاندارد شماره ‪ ۷‬ايران آجـرهای مصرفی در نما بايد دارای مشخصات‬
‫زير باشنــد‪:‬معــايب ظــاهــری‪ :‬آجـرنما بايد عــاری از معـايب ظاهـــری مانند ترک‬
‫خوردگی‪ ،‬شوره زدگی‪ ،‬آلوئک و نظاير آن باشد‪ - .‬لبه های آجر‪ :‬خط فصل مشترک‬
‫سطوح آجـرها بايد مستقيم و زوايای تال قی آنها قائمه و ســطوح شان صاف باشد‪.‬‬
‫مقـاومت در برابر يخبنـدان‪ :‬آجـرهای مصــرفی در نـما بايد در برابر يخبندان پايدار‬
‫باشنــد و در آزمايش يخ زدگی دچــار خرابی ظاهر مانند ورقــه ورقــه شدن‪ ،‬ترک‬
‫خوردن و خوردگی نشوند‪.‬‬
‫ترک در سطح آجـر‪ :‬وجود يک ترک عميق در سطح متوسط آجر حداکثر‬
‫تا عمق ‪ ۴۰‬ميليمتر در آجر پشت کار بال اشکال است ولی به طور کلی‬
‫درصد آجـرهای ترک دار نبايـد بيشتر از ‪ ۲۵‬باشــد‪ .‬پيچــيدگی‪ ،‬انحنا و‬
‫فــرورفتگی‪ :‬پيـچيدگی در امتــداد سطح بزرگ آجر حداکثر ‪ ۴‬ميليمتر و‬
‫در امتـداد سطح متوسط آجــر تا ‪ ۵‬ميليمتر مجـاز است‪ .‬آجر نبايد انحنا‬
‫و فــرورفتگی بيش از ‪ ۵‬ميليمتر داشته باشــد و اين مقدار در صورتی‬
‫قابل قبول است که ميزان آن از ‪ ۲۰‬درصد کل آجرها افزايش پيدا نکند‪.‬‬
‫آجر بايد کامال ً پخته و يکنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر ديگر‬
‫صــدای زنگ دار ايجاد کند‪ .‬آجــرهای ساختمانی مقــاومت خوبی در برابر‬
‫آتـش دارند به طــوری که يک ديوار ‪ ۲۲‬سانتی متری از آجر در حدود‬
‫شش ساعت در برابر آتش سوزی مقاومت از خود نشان می دهد‪.‬‬
‫تقسيم بندي گوناگون آجر‬
‫آجر سه قدي‬
‫كلوك‬
‫نيمه‬
‫كالغ پر‬
‫قلمداني‬
‫نيم اليي‬
‫منابع‬
‫ احمد حامي‬- ‫ – مصالح ساختماني‬1
‫ – اجراي ساختمان با مصالح سنتي – حسين زمرشيدي‬2
: ‫ – اينترنت‬3
http://www.memarblog.com
http://www.farsnews.com
http://civilarc.blogfa.com
http://daneshnameh.roshd.ir
http://omranteam.blogfa.com
http://www.qomstandard.com
http://www.photo-tbk.blogfa.com
http://www.qommiras.ir
http://www.civil-tech.net
http://materialist-sr-iau.blogfa.com
http://www.gtalk.ir
http://mamemaran.persianblog.ir
‫با تشكر از توجه شما عزيزان‬