Transcript Document 7211765

‫دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی همدان‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫موضوع ‪ :‬روشهای نوین بایگانی‬
‫هدف ‪ :‬آشنایی با روشهای جدید بایگانی‬
‫ساعت آموزش ‪ 16 :‬ساعت‬
‫تاریخ برگزاری ‪9/9/1390 :‬‬
‫فهرست‬
‫‪PACS‬‬
‫‪‬‬
‫پايگاههاي داده و بانكهاي اطالعاتي‬
‫ارتباط این سیستم با‪ HIS‬‬
‫نتیجه گیری ‪‬‬
‫‪‬‬
‫عوامل مؤثربرنگهداري مدارك پزشكي دربايگاني‬
‫انواع مدلهاي بايگاني‬
‫سيستم بايگاني ريلي ‪‬‬
‫سيستم بايگاني ريلي ديجيتال‬
‫سيستم بايگاني گردان اداري‬
‫سيستم بايگاني ميكرو فيلم‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دستگاه تهيه و نمايش ميكروفيلم‬
‫توليد ميكروفيلم به روش اپتیکال‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تولید میکروفیلم به روش ديجيتال‬
‫‪‬‬
‫برخی مزایای استفاده ازنسخه های دیجیتال‬
‫بايگاني به روش اسكن نمودن مدارك ‪ ،‬بايگاني به روش ميكروكپي ‪ ،‬ميكروفيش‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫روشهای جدید بایگانی و بایگانی ‪PACS‬‬
‫محسن فضلي‬
PACS
Picture Archiving and Communication System
‫سیستم بایگانی و ارتباط تصاویر پزشکی‬
‫امروزه باپيشرفت فناوری اطالعات در علوم پزشکی و شبكه هاي كامپيوتري ‪ ،‬ديگر نيازي به كليشه های‬
‫قدیمی براي گرفتن تصاوير راديولوژي و صرف هزينه خريد و نگهداري اين فيلمها احساس نمي شود‪.‬‬
‫چرا كه سيستمي بنام سيستم ارتباط و بايگاني تصويري یا ( ‪PACS (Picture‬‬
‫‪ ، Archiving and Communication System‬امكان انتقال ‪ ،‬ذخیره ‪ ،‬بازيابي‬
‫و نمايش تصاوير پزشكي در نقاط مختلف را ايجاد کرده است ‪ .‬دستگاههاي تصوير برداري ‪ ،‬یک‬
‫شبكة كامپيوتري ‪ ،‬پايگاههاي داده یا بانک اطالعاتی و ايستگاههاي نمايش تصويریا ‪ Client‬ها ‪،‬‬
‫چهار جزء اصلي تشكيل دهندة يك سيستم ‪ PACS‬بيمارستاني مي باشند‪ .‬سیستم ‪ PACS‬می‬
‫تواند تصاویر حاصل از روشهای مختلف تصویربرداری تشخیص ی مانند ‪، CT.SCAN ،MRI‬‬
‫سونوگرافی ‪ ،‬رادیوگرافی ‪ ،‬آنژیوگرافی ‪ ،‬پزشکی هسته ای و‪ ...‬را به صورت تصاویر دیجیتالی ذخیره و‬
‫بازخوانی کند‪ .‬این سیستم امکان کمک به پزشکان دور از مرکز درمانی را از طریق تله رادیولوژی‬
‫فراهم می کند تا از متخصصین متبحر لیکن دورتر در تشخیص و درمان استفاده شود‪ .‬با کاهش‬
‫هزينههاي ذخیرهسازي که به صورت الکترونيکي انجام ميشود (نسبت به بايگانيهاي فيلم و کلیشه‬
‫)‪ ،‬کمک شایانی به مدیریت بیمارستانی می کند‪ .‬با ارسال تصاویر از طریق شبکه‪ ،‬زمان دستیابی‬
‫پزشک معالج به نتیجه تصویربرداری را به حداقل رسانده است‪.‬‬
‫مقدمه‬
‫تصوير برداري از اندامها و ارگانهاي بدن در تشخيص بيماري به پزشكان كمك شاياني مي كند تا در تصميم گيري نوع درمان بيماران‬
‫موفق عمل كنند‪ .‬تصميم براي درمان با مشاهده تغييرات حاصل شده در عضو بدن ‪ ،‬با تصميمي كه بر اساس عالئم و اظهارات‬
‫بيمار گرفته مي شود بسيار متفاوت خواهد بود‪ .‬بويژه در بيماريهاي استخواني و تومورها حائز اهميت مي باشد‪ .‬بنابراين كيفيت‬
‫تصويرگرفته شده ‪ ،‬تعداد تصاوير ‪ ،‬ابعاد تصاوير ‪ ،‬سرعت انتقال تصاوير براي پزشك معالج و نوع بايگاني تصاوير براي‬
‫دسترس ي سريع و مجدد ‪ ،‬همه فاكتورهاي مهمي هستند كه در تصويربرداري پزشكي مد نظر بوده اند‪ .‬با ظهور تجهيزات پزشکی‬
‫دیجیتال و پیشرفته و نيز گرایش عرصه علوم پزشکی به جنبش نرم افزاری ‪ ،‬همچنين لزوم تالش بیمارستانها بسوی یکپارچه‬
‫سازی اطالعات بهداشتی و درمانی در بیمارستانهای کشور ‪ ،‬بخشهای پاراکلینیکی بیمارستانها بویژه تصویر برداری پزشکی برای‬
‫کمک به تشخیص رادیولوژیستها و درمان متخصصين گامهای اساس ی در استفاده ازفناوری اطالعات برداشته است‪ .‬بی شک‬
‫تالشهای مهندسين نرم افزار و سخت افزار ‪ ،‬تحلیلگران سیستمها ‪ ،‬و کارشناسان علوم پزشکی در این پیشرفتها چشمگير بوده‬
‫است‪ .‬بسیاری از روشهای تصویربرداری جدید از جمله رادیوگرافی ‪ ،‬سونوگرافی و ‪ CT.SCAN‬دیجیتالی شده اند‪ .‬سیستم‬
‫ارتباط و بایگانی پزشکی (‪ ، )PACS‬از پیشرفته ترین سیستمها در این عرصه بشمار می رود‪ .‬براي اولين بار در سال ‪ 1982‬در‬
‫كنفرانس تصويربرداري پزشكي (‪ ،)IEEE‬سيستمي معرفي گرديد كه امكان ذخيره‪ ،‬نمايش و انتقال تصاوير و اطالعات ديگر را‬
‫انجام ميداد‪ ،‬این سیستم در همان سال از سوی انجمن رادیولوژی امریکا تایید شد و در سال ‪ ۱۹۸۴‬نيز در اروپا مورد توجه‬
‫کنگره رادیولوژی اروپا (‪ )ECR‬قرار گرفت‪ .‬اين سيستم ‪ PACS‬ناميده شد‪ .‬سيستم بايگاني و بازيافت تصويري مبتني بر‬
‫رايانه که مي تواند تصاوير حاصل از روشهاي مختلف تصويربرداري تشخيص ي را به صورت تصاوير ديجيتالي ذخيره و بازخواني‬
‫کند ‪ .‬اين سيستم متشکل از ايستگاه هاي نمايش ي و ويرايش ي تصاوير ديجيتالي در شبکه هاي داخلي در بيمارستان يا حتي خارج‬
‫از بيمارستان است که دسترس ي پزشک به تصاوير ذخيره شده و در نتيجه کاهش وابستگي پزشک به متخصصان راديولوژي را‬
‫فراهم می کند‪.‬‬
‫سیستم ‪PACS‬‬
‫در این مبحث‪ ،‬ابتدا به هدف استفاده از سیستم‬
‫‪ PACS‬اشاره کرده سپس مقایسه ای بين این سیستم با‬
‫روشهای تصویر برداری آنالوگ انجام داده ايم‪ .‬اجزای تشکیل‬
‫دهنده سیستم و ساختار آن را تشریح کرده ‪ ،‬مزایای آن را‬
‫برشمرده ايم و نهايتا به نتيجه حاصل پرداخته ايم‪.‬‬
‫هدف استفاده از ‪PACS‬‬
‫مشکالت فراوان در سیستم تصویربرداری کلیشه ای وجود دارد که عالوه بر نارضایتی پزشکان و رادیولوژیست ها و‬
‫نيز بیمار به خاطر کیفیت ‪ ،‬کمیت و نیاز به تکرار تصاویر‪ ،‬مدیریت بیمارستان را از نظر هزینه و حفظ و‬
‫نگهداری فیلمها به چالش کشیده لذا هدف اصلي استفاده از سيستم ‪ ، PACS‬ارتقاي بازده موثر کاري در‬
‫کنار قابليتهاي تشخيص ي پزشکان است‪ .‬استفاده از استانداردهای روز در نگهداری و انتقال تصاویر نيز از‬
‫اهداف مهم بشمار می رود‪ .‬همچنين هزينه خريداري و نگهداري ايمن فيلمها از نظر مديريتي قابل مالحظه مي‬
‫باشد‪ .‬تكنولوژي سیستم تصويربرداري پزشکي‪ ،‬در كنار دستگاه تصوير برداري‪ ،‬از تعدادي رايانه تحت يك‬
‫شبکه تشکيل شده که به طور اختصاص ي براي ذخيره‪ ،‬بازيابي‪ ،‬توزيع و نشان دادن تصاوير استفاده ميشود‪.‬‬
‫در واقع تصاوير پزشکي در يک استاندارد یا قالب (‪ )Format‬مستقل ذخيره ميشوند ‪DICOM‬‬
‫(‪ )Digital Imaging and Communications in Medicine‬مهمترین قالب آن می‬
‫باشد‪ .‬بيشترين تصاويري که از طريق ‪ PACS‬آرشيو و طبقهبندي ميشوند‪ ،‬تصاوير اولتراسوند‪،MRI ،‬‬
‫‪ ،CT،‬اندوسکوپي‪ ،‬ماموگرافي و اشعه ايکس هستند‪ .‬اين سيستم در واقع جايگزين ‪ copy-hard‬مانند‬
‫بايگاني فيلمهاي راديولوژي براي مديريت تصاوير پزشکي که در طول زمان ممکن است خراب شوند‪ ،‬ميشوند و‬
‫تواناييها و قابليتهاي سيستمهاي رايج را باال ميبرد‪ .‬ازطرفي هزينه سرسام آور فيلمهاي راديولوژي و نيز‬
‫نگهداري آنها هميشه از مهمترين مشكالت مديران بيمارستانها بوده است ‪.‬بنابراين ‪ PACS‬مي تواند با حذف‬
‫فيلم هزينه خريداري را كم كند و با ايجاد آرشيو الكترونيكي بايگاني فيزيكي را حذف نمايد‪.‬‬
‫مقایسه ‪ PACS‬با سیستم کلیشه‬
‫در سیستم آنالوگ ‪ ،‬تصویر برداری از بیمار انجام و روی کلیشه های رادیولوژی چاپ می شود‪ .‬رادیولوزیست کلیشه‬
‫ها را مشاهده کرده و گزارش ی از تشخیص خود را روی برگه کاغذ ثبت و به پزشک معالج ارسال می کند‪ .‬گاهی‬
‫کلیشه حاضر برای تشخیص نهائی کافی نبوده و کمکی به پزشک معالج نمی کند‪ .‬برخی اوقات هم اتفاق می افتد‬
‫که کلیشه بنا به دالیلی گم شده یا دچار مشکل فيزیکی می گردد که برای ادامه درمان باید تکرار شود‪ .‬حال با‬
‫توجه به ورود مقداری اشعه زیانبار در هر نوبت تصویر برداری به بدن بیمار و ایجاد عوارض متعدد ‪ ،‬تکرار‬
‫تصویر برداری مشکالت خاص خود را دارد و اگر در این میان بیمار یک خانم حامله و یا یک کودک خردسال‬
‫باشد مشکل عوارض بسیار حاد و خطر آفرین خواهد بود‪ .‬چه بسا بخاط جلوگيري از ورود اشعه ايكس به بدن‬
‫جنين در شكم مادر ‪ ،‬از انجام تصويربرداري از بدن مادر مصدوم صرف نظر شده و سالمت جسمي مادر به‬
‫دليل ناتواني در تشخيص دچار بحران مي شد اما در استفاده از سيستم آرشيو ديجيتالي ‪ ،‬مشكل وخطرات‬
‫ناش ی از پرتونگاری به بیمار نيز در نتیجه عدم لزوم تکرار پرتونگاری ‪ ،‬به مراتب ازبين خواهد رفت‪ .‬یکی از سیستم‬
‫هایی که از ‪ ۲۵‬سال پیش استفاده از آن در اروپا و امریکا و چند سالی است در ایران آغاز شده است همين‬
‫سیستم ‪ PACS‬مي باشد كه تمامی این مشکالت را مرتفع ساخته‪ .‬با یک بار تصویر برداری از اعضای بدن‬
‫بیمار چندین تصویر از بعدهای مختلف و با کیفیت مناسب گرفته شده و در هارد دیسک کامپیوتر ذخيره و‬
‫بایگانی می شود‪ .‬تصاویر در مانیتورهای ‪ Medical Diagnosis‬با کیفیت مناسب در معرض دید‬
‫متخصصين رادیولوژی قرار می گيرد تا گزارش مناسب و کاملی تهیه نمایند‪ .‬نسخه ای از تصاویر نيز به بیمار در‬
‫یک ‪ CD‬تحویل می گردد تا در مواقع لزوم به پزشک معالج ارائه دهد‪ .‬همچنين تصاوير گرفته شده و گزارش‬
‫راديولوژيست روي آن ‪ ،‬به شكل ‪ online‬در كمترين زمان ممكن از طريق شبكه در دسترس پزشك معالج در‬
‫بخشهاي بستري يا اتاق عمل مي باشد‪.‬‬
‫اجزاء تشکیل دهنده یا ساختار یک سیستم ‪PACS‬‬
‫این سيستم براساس ايده و روشهاي جديد كامپيوتري بنا نهاده شده و‬
‫متشكل از چهار جزء اساس ي ميباشد‪ .‬هركدام از اين اجزاء با‬
‫تجهيزات خاص ي كار مي كنند‪ .‬اين اجزاء عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬دستگاههاي تصويربرداري پزشكي‬
‫‪ ‬ايستگاههاي كار(‪)station‬‬
‫‪ ‬شبكه كامپيوتري‪.‬‬
‫‪ ‬پايگاههاي داده و بانكهاي اطالعاتي‬
‫اين اجزاء در مجموع تشكيل يك سيستم را می دهند که وظيفه‬
‫تصويربرداري ‪ ،‬ايجاد بانک اطالعاتی ‪ ،‬جریان اطالعات در شبکه و‬
‫بايگاني تصاوير پزشكي را بر عهده دارند‪.‬‬
‫پايگاههاي داده و بانكهاي اطالعاتي‬
‫نکته مهم در مورد سيستم ‪ ، PACS‬شبکه انتقال آن است که از يک ‪ Server‬مرکزي (که‬
‫پايگاه دادهها را ذخيره ميکند)‪ ،‬تشکيل شده است‪ .‬اين پايگاه حاوي اطالعات تصاويري است‬
‫که توسط دستگاههاي تصويربرداري ‪ CR ،CT.SCAN ،MRI‬و ‪ ...‬مرتبط با سيستم‬
‫‪ ، PACS‬گرفته شده و از طريق ‪ )LAN (Local Area Network‬يا ‪WAN‬‬
‫‪ )(Wide Area Natwork‬روي ‪ Server‬ذخيره و در طول شبكه دريافت ميشوند‬
‫اطالعات اصلي در ‪ Server‬در بانك اطالعاتي وجود دارد‪ .‬ساختار اين بانك اطالعاتي مي‬
‫تواند بصورت ‪ Access‬و ‪ SQL‬و ‪ ...‬باشد‪ .‬روی ‪Server‬تصاویر با فرمت خاص خود که‬
‫مطابق با استاندارد ‪ DICOM‬می باشد و معموال با نام تاریخ اخذ تصویر همراه با یک‬
‫شماره پرونده بستری یا سرپائی بیمار ذخيره می شود‪ .‬عالوه بر آن فایلهای مورد نیاز برای نرم‬
‫افزار ‪ PACS PLUS‬نيز وجود خواهد داشت‪ .‬از امکانات بانک اطالعاتی مانند ایجاد‬
‫‪ Account‬برای کاربران مجاز نيز استفاده می شود‪.‬‬
‫ساختارسيستم ‪PACS‬‬
‫تجهيزات مدرن راديولوژي‪ ،‬امروزه به طور مستقيم تصاوير بيماران را وارد سيستم ‪ PACS‬در قالب تعريف شده ميکند‪ .‬يک سيستم کامل‬
‫‪ ، PACS‬بايد شامل يک نقطه دسترس ي (‪ )Access Point‬به تصاوير و اطالعات همراه باشد‪ .‬همچنين بايد با سيستمهاي اطالعاتي‬
‫بيمارستاني ديگر (‪)HIS‬و بويژه به سيستم اطالعاتي راديولوژي (‪ )RIS‬نيز مرتبط باشد‪.‬ارتباط ‪ PACS‬با ‪ RIS‬بسار حائز اهميت است‬
‫چرا كه اين دو سيستم ‪ ،‬مكمل هم در كامل نمودن سيستم مكانيزه كل بخش راديولوژي مي باشند‪ .‬هرچه ارتباط ميان سيستمهاي اطالعاتي‬
‫مختلف گستردهتر باشد‪ ،‬اطالعات قويتر و قابل اعتمادتر ميشوند‪ .‬به طور مثال‪ ،‬خطر ورود اشتباه اطالعات بيماران را کم ميکند‪ ،‬زيرا‬
‫قالب استاندارد ‪ DICOM‬که براي اين منظور به کار ميرود‪ ،‬ميتواند مشخصات بيمار را نيز دريافت کند‪ .‬استاندارد ‪ DICOM‬یک‬
‫استاندارد جهانی در انتقال تصاویر پزشکی است و سیستمهای مورد استفاده در بیمارستانها و مراکز بهداشتی مانند ‪ HIS‬و ‪ PACS‬باید از‬
‫این استاندارد استفاده کنند تا فرمت تصاویر در نرم افزار مورد استفاده قابل فهم و استفاده باشد‪ .‬سیستم ‪ PACS‬از نرم افزار‬
‫‪ PACS PLUS‬بهره می برد که از استانداردهای الزم برخوردار هست‪ .‬زماني که دريافت اطالعات يک بيمار کامل شد‪ ،‬سيستم ‪، PACS‬‬
‫دادههاي تصويري جاسازي شده را با فهرست سوابق برنامهريزي شده روي شبکه‪ ،‬مقايسه ميکند و در صورت وجود هرگونه تناقض ي‪ ،‬آن را‬
‫مشخص ميکند‪ .‬هر اطالعاتي‪ ،‬تنها با مشخصات همان فرد‪ ،‬ذخيره ميشود‪ .‬وقتي راديولوژيست‪ ،‬خواندن تصاوير بيمار مفروض را به پايان‬
‫رساند‪ ،‬سيستم ‪ ،PACS‬آن را به عنوان «خوانده شده»‪ ،‬عالمتدار ميکند که به اين ترتيب از دوبارهخواني جلوگيري ميشود‪ .‬گزارش پزشک‬
‫به عکس متصل شده و از طرف ديگر خط اتصال‪ ،‬ديده ميشود‪ .‬در بیشتر موارد سیستم ‪ PACS‬با سیستم اطالعاتی بیمارستان (‪ )HIS‬و‬
‫سیستم اطالعاتی رادیولوژی (‪ )RIS‬مرتبط است تا برقراری ارتباط بين تصاویر با اطالعات مربوط به بیماران و امکان استفاده از سیستم‬
‫های تله رادیولوژی برای انتقال و دریافت تصاویر و اطالعات بیمار از مناطق دور را تسهیل کند‪ .‬همکاری این سیستم ها می تواند ارتباط بين‬
‫بخشهای مختلف درمانی را بهبود بخشیده وکارایی و کیفیت مراقبت از بیمار در بیمارستان ها را افزایش دهد‪ .‬سیستم های ذخيره و بازیابی‬
‫تصویری به طور کلی از ابزارهای ارتباطی رایانه ميزبان ‪ ،‬ابزارهای بایگانی تصویر و ایستگاه های نمایش که به شبکه ارتباطی متصل است ‪،‬‬
‫تشکیل شده است‪ .‬استفاده از سیستم های ذخيره و بازیابی تصویری تنها به تصویربرداری محدود نخواهد بود بلکه از سیستم هایی که‬
‫براساس ‪ PACS‬عمل می کند در جراحی هم استفاده می شود و به این ترتیب شبکه های اطالعاتی که معموال از خطاها و اشتباهات کمتری‬
‫ا‬
‫برخوردار است ‪ ،‬راه اندازی می شود‪ .‬یک ‪ PACS‬خوب کامال بطور قطعی‪ ،‬به رادیولوژیست اجازه میدهد تا تصاویر پی درپی را با کمترین‬
‫حرکت و جنبش نسبت به حالتی که باید در مالء عام نمونه های دقیق را مورد بررس ی قرار دهد‪ ،‬بوسیله ابزارهای دیجیتالی که ازطریق‬
‫صفحه کلید هدایت می شود و با انگشتان به اجرا در می آید تفسير کند‪.‬‬
‫مزایای استفاده ازسيستم‪PACS‬‬
‫با بهره برداری از این سیستم مشکالت مرتبط با تصویربرداری مرتفع می شود‪ .‬بایگانی و ذخيره فیلمها در انبارهای مخصوص نیاز به فضای فيزیکی مخصوص دارد‪ .‬این‬
‫فضا باید دارای نور مناسب و غير مضر برای فیلمها و دما و حرارت مناسب باشد‪ .‬سیستم ایمنی مناسب نيز برای جلوگيری از آتش سوزی و از بين رفتن فیلمها‬
‫باید در نظر گرفته شود‪ .‬گم شدن فیلمها یا خراب شدن آنها و نیاز به درخواست مجدد فیلم از طرف پزشک معالج یا نیاز به این فیلمها برای آموزش‬
‫دانشجویان علوم پزشکی از مشکالت سیستم کلیشه ای می باشد‪ .‬از طرفی حجم و هزینه باالی فیلمها همواره مدیران را نگران می کند‪ .‬سیستم ‪ PACS‬با‬
‫الکترونیکی نمودن تصاویر ‪ ،‬سیستم ‪Film Less‬را معرفی و از این مشکالت جلوگيری می نماید‪ .‬یکی از دغدغه های مدیران بیمارستان هزینه مادی و معنوی‬
‫حضور رادیولوژیست ها در بیمارستان ‪ ،‬در ساعات غير اداری می باشد که به شکل آنکالی انجام می گيرد‪ .‬در مواقع اورژانس و یا قبل از عمل جراحی حتی در‬
‫نیمه شب ‪ ،‬از بیمار تصاویری اسکن شده و باید توسط متخصص رادیولوژی تفسير شود‪ .‬برای این کار یا باید با پزشک متخصص رادیولوژی تماس گرفته شود‬
‫تا در همان موقع در بیمارستان حضور یابد ‪ .‬یا اینکه فیلم های گرافی توسط فردی به منزل رادیولوژیست ارسال شود و فرد مذکور منتظر بماند تا رادیولوژیست‬
‫تفسير خود را ریپورت کرده و توسط آن فرد به بیمارستان عودت داده شود‪ .‬در این مدت پزشک معالج و تیم جراحی در انتظار هستند و گاهی مشکالتی در تاخير‬
‫عمل برای بیمار پیش می آید که تبعات قانونی هم دارد‪ .‬سیستم ‪ PACS‬این مشکل را حل نموده و فقط به رادیولوژیست تلفنی اطالع داده می شود تا ایشان در‬
‫منزل خود از طریق خط اینترنت وارد سیستم بیمارستان شده و از روی مانیتور خود تصاویر مربوطه را مشاهده و حتی با ابزار نرم افزار ‪ PACS PLUS‬روی‬
‫تصویر مانور داده و یافته های خود را تایپ کند‪ .‬در کمترین زمان ممکن پزشک معالج در اتاق عمل یا اورژانس ریپورت را مشاهده و با توجه به تشخیص حاصل‬
‫به درمان یا عمل می پردازند‪ .‬سیستم ‪ PACS‬امکان آموزش از راه دور يا تشخيص از طریق اینترنت و تلويزيون را فراهم ميسازد و به پزشکان کمک ميکند که‬
‫در هر کجاي کره خاکي که باشند‪ ،‬همزمان به اطالعات مشابه و به روز شده دست يابند که در اصطالح‪ ،‬تله راديولوژي ناميده ميشود‪ .‬سيستمهاي ‪ ،PACS‬با‬
‫کاهش هزينههاي ذخيرهسازي که به صورت الکترونيکي انجام ميشود (نسبت به بايگانيهاي فيلم)‪ ،‬مزاياي زيادي دارند[‪ .]6‬بااستفاده از سیستم های‬
‫انفورماتیک تصویربرداری ‪ PACS‬می توانیم تصاویر رادیولوژی را بایگانی و از آن برای ارسال تصاویر به هر نقطه ای از دنیا استفاده کنیم بنابراین باید از‬
‫سیستم هایی استفاده کنیم که در آنها خروجی تصویر به صورت دیجیتال است‪ .‬گسترش استفاده از سيستم ‪ PACS‬از بزرگ شدن مراکز و جايگيري بيشتر‬
‫بايگاني فيلمها جلوگيري ميکند که اين مزيت‪ ،‬به نفع مراکز کوچک است‪ .‬تهیه تصویر روی ‪ CD‬یا ‪ DVD‬و ارائه آن به بیمار ‪ ،‬کمک می کند تا بیمار ادامه‬
‫درمان خود را به مراکز دیگری ببرد و این درحالی است که حمل و نگهداری فیلم و کلیشه برای بیمار بسیار مشکل می باشد و گاهی مفقود یا مخدوش شدن فیلم‬
‫اتفاق می افتد‪ .‬گاهی اتفاق می افتد که برای درمان بیمار از مشاوره متخصص ی در خارج از کشور استفاده می شود ‪ .‬تله رادیولوژی و سیستم ‪ PACS‬تصاویر را‬
‫سریع و در بهترین حالت ممکن در اختیار متخصص مربوطه در آنسوی کشور قرار داده و روند بهبود بیماری را بهتر می کند‪ .‬در واقع با پيشرفت علم پزشکي و‬
‫تجهيزات وابسته به آن که هر کدام دنيايي از تصاوير را ايجاد ميکنند‪ ،‬نياز به سيستمهايي مانند ‪ PACS‬کامال احساس ميشود تا به اقتصاد دنياي پزشکي نيز‬
‫کمک رساند‪ .‬از طرفي‪ ،‬تشخيص سريعتر و دقيقتر بيماري را امکانپذير ميسازد و در وقت و هزينه‪ ،‬صرفهجويي بسياري ميکند‪ .‬در واقع هدف اصلي استفاده‬
‫از سيستم ‪ ، PACS‬ارتقاي بازده موثر کاري در کنار قابليتهاي تشخيص ي پزشکان است‪ .‬بعبارتی مکانيزه کردن فرایند تصویربرداری از خرید امکانات اولیه تا‬
‫رضایت بیمار ‪ ،‬پزشکان و کارکنان می باشد‪.‬‬
‫ارتباط این سیستم با ‪HIS‬‬
‫این سیستم نيز همانند بسیاری از برنامه های اقماری ‪HIS‬‬
‫باید قابلیت اتصال به آن را داشته باشد تا در خدمت پزشکان و تیم‬
‫پزشکی در بیمارستان قرار گيرد‪ .‬در این یکپارچه سازی سیستم‬
‫‪ PACS‬اطالعات هویتی و شماره پرونده بیمار را از ‪ HIS‬دریافت‬
‫کرده و ذخيره می نماید تا برای تیم پزشکی قابل تشخیص باشد‪.‬‬
‫نتيجهگیري‬
‫تصویر برداری دیجیتالی موقعیت خارق العاده ای داشته و بر بسیاری از موانع اولیه مثل کارهای‬
‫صنعتی ناکافی‪ ،‬تنگنای تولید‪ ،‬قیمت فوق العاده بویژه فیلم و میل کم مشتریان غلبه کرده‬
‫است‪ .‬افزایش تصاویر بایگانی و سیستمهای ارتباطی ( ‪ ) PACS‬محرکی برای پذیرش‬
‫تکنولوژی دیجیتالی تکمیلی که در نصف کردن قیمتها و افزایش کیفیت تصاویر موثر خواهد‬
‫بود می باشد وبه راحتی می تواند جایگزین فیلم در تصویربرداری شود‪ .‬همين طور تاخير زمانی‬
‫و ناکارآمدی ذاتی در تولید فیلم را حذف کرده و به بیمارستان اجازه می دهد تا در فضا و‬
‫کارکنان رادیولوژی صرفه جویی کند‪ .‬مشکالت تاخير در گزارش رادیولوژیست روی فیلمها‬
‫عالوه بر ایجاد تاخير در تشخیص پزشک و درمان بیمار ‪ ،‬موجب تاخير در پرداخت هزینه از‬
‫طرف سازمانهای بیمه نيز می شود که سیستم ‪ PACS‬این مشکالت را حل می نماید‪ .‬اخذ‬
‫رضایت تیم تشخیص و درمان پزشکی ‪ ،‬بیمار و سازمانهای ذیربط ‪ ،‬مدیریت هزینه های مالی و‬
‫انسانی و روی آوردن به سیستمهای مکانيزه همه عواملی هستند که امروزه مدیران‬
‫بیمارستانها و حتی مراکز کوچک را به چالش کشیده و استفاده از سیستم ‪ PACS‬را یک‬
‫ضرورت اجتناب ناپذیر نموده است‪.‬‬
‫عوامل مؤثربرنگهداري مدارك پزشكي دربايگاني‬
‫‪‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫‪-3‬‬
‫‪-4‬‬
‫‪-5‬‬
‫‪-6‬‬
‫‪-7‬‬
‫‪‬‬
‫‪-8‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫میزان فضاي موجود‬
‫میزان استفاده ازپرونده ها براي تحقيق‬
‫میزان پرونده هاي مورد تقاضاي پزشكي قانوني‬
‫نوع پرونده هاي (حاد‪ ،‬مزمن ‪ ،‬رواني و‪)...‬‬
‫هزينه امحاء‬
‫هزينه هاي تبديل به ميكروفيلم‪ ،‬ميكروفيش و لیزركارت‬
‫قوانین و مقررات كلي كشورها‬
‫میزان افزايش ساالنه پرونده‬
‫انواع مدلهاي بايگاني‬
‫سيستم قديمي قفسه بندي ‪:‬‬
‫ازاولین روشهاي بايگاني پرونده ها بوده و درحال حاضربه دليل به صرفه بودن بسيارمرسوم‬
‫مي باشد‬
‫سيستم بايگاني ريلي‬
‫ازسيستم هاي نوين بايگاني مي باشد كه ازمزاياي آن ميتوان به صرفه‬
‫جوئي درفضا و ازمعايب آن گران بودن آن است‬
‫سيستم بايگاني ريلي ديجيتال‬
‫ازسيستم هاي بسيارجديد بايگاني مي باشد كه به دليل هزينه و عدم در‬
‫دسترس بودن اين تكنولژي دركشور ما استفاده نميشود ‪ .‬دراين‬
‫سيستم قفسه ها و رديف ها براساس كنترل ازراه دور توسط سيستم‬
‫كامپيوتري كنترل ميشود‬
‫سيستم بايگاني گردان اداري‬
‫اين سيستم بيشترجهت دبیرخانه ها و امور اداري مراكزدولتي و خصوص ي‬
‫مورد استفاده قرارميگیرد‬
‫سيستم بايگاني ميكرو فيلم‬
‫با توجه به اينكه يكي ازوظايف مهم و اساس ي این اداره ‪ ،‬حفظ و حراست اسناد و مدارك ارزشمند‬
‫تاريخي ‪ ،‬سياس ي ‪ ،‬اجتماعي و‪ ...‬همچنین آماده سازي براي ارائه خدمات مي باشد ‪ ،‬لذا ضرورت‬
‫وجود يك سيستم پيشرفته كه با شيوه تبادل اطالعات درجهان امروزي هماهنگي داشته باشد‬
‫ضروري بنظرمي رسد ‪ .‬اداره میکروفرم و اسناد دیجیتال با استفاده ازميكروگرافي بعنوان‬
‫معتبرترين و مقبولترين روش نگهداري اسناد و اطالعات شناخته شده است ‪ .‬عمرمفید‬
‫میکروفیلم را بیش از‪ 150‬سال تخمین زده اند ‪ ،‬این امرنه تنها ازارزش و اعتبارآن نمی کاهد‬
‫بلكه با پيشرفت روزافزون تجهیزات دیجیتالی و ارائه خدمات بهینه به اعتبارآن افزوده می‬
‫شود‬
‫نظربه اهميت اسناد و حفظ و حراست آنها و ارائه اسناد به پژوهشگران ‪ ،‬سيستمهاي‬
‫ميكروفيلم و ميكرو فيش تهيه و فعاليت فيلمبرداري عمال ازاواخرسال ‪ 1371‬دراين واحد آغاز‬
‫شد و ازجمله وظايف آن تهيه عكس ‪ ،‬ميكروفيلم ‪ ،‬ميكروفيش ‪ ،‬تهيه تصويراسناد و ارائه آنها‬
‫به پژوهشگران و سايرمراجعه كنندگان است ‪ .‬بدين ترتيب بدون استفاده ازاصل اسناد ‪ ،‬با‬
‫دقت و سرعت بسيار‪ ،‬تصويراسناد مورد نيازمحققین دراختيارشان قرارمي گیرد‪.‬‬
‫انجام فعاليتهاي تخصص ي برروي اسناد به دو بخش فیلمبرداری ازاسناد برای تولید‬
‫میکروفیلم و بخش تولید اسناد دیجیتالی تقسيم مي شود‪.‬‬
‫دستگاه تهيه و نمايش ميكروفيلم‬
‫توليد ميكروفيلم به روش اپتیکال‬
‫دراين مرحله ازاسناد فيلمبرداري شده و پس از ظهور و كنترل و بازبيني‬
‫دو نسخه پشتيبان از نسخه اصلي تهيه مي شود كه يكي درتاالر‬
‫پژوهش مورد استفاده محققین و پژوهشگران قرارمي گیرد و ديگري‬
‫دربخش ميكروفيلم براي انجام درخواستهای مورد نیازمحققین‬
‫ً‬
‫بصورت پرينت و لوح فشرده نگهداري مي شود ‪ .‬ضمنا نسخه اصلي‬
‫ميكروفيلم درمخازن ويژه نگهداري مي شود تا درصورت نياز(مانند‬
‫ازبین رفتن نسخه های پشتیبان) مورد استفاده قرارگیرد‬
‫تولید میکروفیلم به روش ديجيتال‬
‫دراین مرحله توسط دستگاه اسکنرازاسناد نسخه ديجيتالي فراهم شده و‬
‫سپس بوسیله دستگاه آرشیو رایتر‪ ،‬میکروفیلم تهیه می شود و بعنوان‬
‫آرشیوی با ماندگاری درحدود‪ 150‬سال درمخازن ویژه نگهداری می شوند‬
‫تا درصورت نیازمورد استفاده قرارگیرنددربخش اسناد دیجیتالی‪،‬‬
‫توسط اسکنرمخصوص ازمیکروفیلمها نیزاسکن تهیه می شود و در‬
‫صورت نیازبه لوح فشرده تبدیل می گردد ‪ ،‬البته این کارزمانی صورت‬
‫می گیرد که فقط میکروفیلمی ازاسناد موجود باشد‪.‬‬
‫برخی مزایای استفاده ازنسخه های دیجیتال‬
‫استفاده ازاسناد بدون آسیب به اصل سند ‪ ،‬دسترس ی آسان ‪،‬‬
‫سریع و دقیق و تولید با کیفیت باال و سرعت درتکثیرو ذخیره‬
‫سازی مطمئن‪.‬‬
‫کاربرد درکتابخانه ها ‪ ،‬مراکزنگهداری اسناد‪ ،‬آرشیو عکس و‬
‫میکروفیلم ‪.‬‬
‫دسترس ی آسان و سریع به منابع میکروفیلم ‪.‬‬
‫بايگاني به روش اسكن نمودن مدارك‬
‫ازروشهاي جديد دربايگاني كردن مدارك پزشكي اسكن نمودن مدارك بيمارميباشد اين‬
‫روش بيشترجهت اسنارباالي ‪ 15‬سال مورد استفاده قرارميگیرد و جهت اسناد‬
‫جاري و زير‪ 15‬سال به دليل مستندات و مسائل قانوني قابل استفاده نمي باشد‬
‫اسكن نمودن مدارك امحايي بيشترجهت بيمارستانهاي آموزش ي كاربرد دارد و بيشتر‬
‫به اين صورت اعمال ميشود كه ‪ 4‬برگ اول و اصلي هرپرونده اسكن شده و درفايل‬
‫هاي صد تايي ذخیره ميشود ازمزاياي اين كارنكهداري اصل عین سند ميباشد كه با‬
‫گرفتن پرينت ميسرميشود ازمعايب اين كارميتوان به گران بودن دستگاه اسكن‬
‫مخصوص بايگاني و وقت گیربودن اين عمل و خطرازبین رفتن اين اطالعات براثر‬
‫عوامل مختلف مي باشد امروزه بيشتراين كارازطريق قرارداد با شركتهاي اسكن‬
‫مدارك اداري درسازمان ها صورت ميگیرد و اين كارهنوز دردربيمارستانها جا‬
‫نيافتاده است‬
‫بايگاني به روش ميكروكپي‬
‫براي بدست آوردن يك ميكروكپي‪ ،‬هرسنندي را ازقبيل نامه‪ ،‬پرونده ‪ ،‬عكس و غیره به وسيلة‬
‫دستگاه مخصوص ي عكسبرداري ميكنند‪ .‬بعد ازظهور فيلم‪ ،‬تصويرنگاتيف بسياركوچكي‬
‫به دست ميآيد كه با چشم غیرمسلح قابل ديدن نيست‪ .‬بنابراين الزم است آنرا دردستگاه‬
‫خواندن گذاشت و تصويربزرگ شده را روي پردهيي منعكس ساخت‪ .‬دراينجاست كه‬
‫ً‬
‫اصل سند به طرزي كامال واضح و خوانا دوباره دربرابرچشم نمايان ميشود‪.‬‬
‫همچنین ميتوان ازنگاتيف مزبور درروي كاغذهاي گوناگون عكاس ي يك فتوكپي پزتيف تهيه‬
‫كرد كه درآن مطالب و طرحها به رنگ سياه درروي كاغذ سفيد خواهد بود‪.‬‬
‫دستگاههاي ميكروكپي با وسايل مكانوگرافيك و الكترونيك ميتوانند تركيب شوند كه بدين‬
‫ترتيب تصاويررا برروي نوارهاي مغناطيس ي ضبط ميكنند و برروي صفحاتي مانند‬
‫تلويزيون منعكس ميسازند‪ .‬درطبقهبندي و جستجوي مدارك پزشكي و اسناد ازاين راه‬
‫استفاد ميكنند‪.‬‬
‫ميكروفيش‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تهية ميكروفيشها نیزدر شكلهاي متفاوت انجام ميگیرد كه معمولترين آنها بويین‪ ،‬شارژر‪ ،‬باند‪،‬‬
‫ميكروفيش و كارت پنجرهيي است‪.‬‬
‫بوببین يا قرقره حاوي ‪ 30‬مترفيلم است و در سه نوع مختلف تهيه ميكند ‪:‬‬
‫‪ – 1‬سمپلكس ‪ Simplex‬يا پيست ساده‪ ،‬كه درآن تمام عرض فيلم را سند اشغال ميكند‪.‬‬
‫‪ – 2‬دوئو ‪ Duo‬يا پيست دوبل‪ ،‬كه درآن دو سند در كنارهم عرض فيلم را اشغال ميكند‪ .‬در عبور اول‬
‫فيلم دردوربین نصف آن مورد استفاده قرارميگیرد و پس ازتمام شدن و برگردانيدن فيلم درنصف ديگر‬
‫عكس گرفته ميشود‪.‬‬
‫‪ – 3‬دوپلكس ‪ ، Duplex‬كه دريكبارعبور فيلم پشت و روي سند در عرض آن كنارهم ضبط ميشود‪.‬‬
‫ً‬
‫باند يا ميكروباند (درروي كاغذ) به طولهاي بسيار متفاوت مورد استفاده قرار ميگیرد و قطعات آن عموما‬
‫دركيسههايي ازجنس ترآستات سلولزيا پلي استرنگهداري ميشود‪.‬‬
‫باندهاي ‪ ، Afnor‬فيلمهاي ‪ 35‬ميليمتري به طول ‪ 23‬سانتيمترو داراي شش تصوير ميباشد ‪ :‬يك تصوير‬
‫عطف و پنج تصويركه هريك دو صفحه مدرك علمي است و بدين ترتيب حداكثردرهرباند‪ 10‬تصويرجاي‬
‫ميگیرد‪.‬‬
‫ً‬
‫ميكروفيشها مخصوصا براي اسناد و مدارك بزرگ‪ ،‬مانند نقشهها و‬
‫ً‬
‫طرحهاي صنعتي‪ ،‬اختصاص يافته است‪ .‬ضمنا ازآنها براي ضبط‬
‫تمام مدارك مربوط به يك موضوع معین درروي يك فيش واحد‬
‫استفاد ميكنند و بدين گونه ميتوانند يك پرونده را دريكجا جمع‬
‫كنند‪.‬‬
‫ً‬
‫ميكروفيش معموال دريك كارت سوراخدارپنجرهيي گنجانده ميشود تا‬
‫نشانه گذاري را براي انتخاب و تركيب آن با يك سيستم الكترونيك‬
‫امكانپذيرسازد‪.‬‬
‫يك «ژاكت» ‪ 10*20‬سانتيمترتا ‪ 120‬تصويرميتواند داشته باشد‪.‬‬