Transcript Calibration
كاليبراسيون
استاد راهنما :دکتر حسنی فرد
1
تهیه و اجرا :محمد هادی حبیبی
کارشناس ی ارشد مکاترونیک
تعاریف و اصطالحات
درستي اندازه گيري
نزديكي توافقي ميان نتيجه اندازه گيري و مقدار واقعي اندازه ده
عدم قطعيت اندازه گيري
پارامتري مربوط به نتيجه اندازه گيري كه پراكندگي مقاديري را مشخص مي كند كه مي توان
بطور منطقي به اندازه ده نسبت داد .
2
خطاي اندازه گيري
نتيجه اندازه گيري منهاي مقدار واقعي اندازه ده
تصحيح
مقداري كه براي جبران خطاي سيستماتيك بصورت جبري به نتيجه تصحيح نشده ي اندازه
گيري اضافه مي شود .
دستگاه اندازه گيري
وسيله اي كه به تنهايي يا همراه با وسايل تكميلي براي اندازه گيري بكار مي رود .
3
تنظيم ( دستگاه اندازه گيري ) )(adjustment
عملي كه دستگاه اندازه گيري را در وضعيت كاركرد مناسب براي استفاده قرار مي دهد .
تنظيم ممكن است خودكار ،نيمه خودكار يا دستي باشد .
گستره اندازه گيري )(measuring range
مجموعه مقاديري از اندازه ده كه انتظار مي رود خطاي دستگاه اندازه گيري براي اين مجموعه
در محدوده از پيش تعيين شده قرار گيرد .
4
شرايط مرجع) ( reference conditions
شرايط استفاده اي كه براي آزمون عملكرد دستگاه اندازه گيري يا مقايسه داخلي نتايج اندازه
گيري ها تعيين مي شود
تفكيك پذيري ( وسيله نمايشگر ) ) resolution (of a displaying device
كوچك ترين اختالف ميان نمايش هاي وسيله نمايشگر كه بتوان آنها را بطور معنادار از هم تميز
داد .
5
پايداري )(stability
توانايي دستگاه اندازه گيري در ثابت نگهداشتن مشخصه هاي اندازه شناختي خود نسبت به زمان
رانش)(drift
تغيير آهسته مشخصه اندازه شناختي دستگاه اندازه گيري
حدود خطاي مجاز ( دستگاه اندازه گيري )
) Limits of permissible error ( of a measuring instrument
مقادير كرانه اي خطا كه در مشخصات و مقررات و امثال آن براي دستگاه اندازه گيري معيني
مجاز شمرده مي شود .
6
استاندارد اندازه گيري )(measurement standard
سنجه مادي ،دستگاه اندازه گيري ،ماده مرجع يا سيستم اندازه گيري كه هدف آن تعريف ،
تحقق ،ابقاء يا باز توليد يكاي يك كميت يا مقداري از آن است كه به عنوان مرجع به كار
گرفته مي شود .
ماده مرجع ( reference material ) RM
ماده يا جسمي كه مقادير يك يا چند خصوصيت آن به اندازه كافي همگن بوده و تثبيت شده
است تا براي كاليبراسيون يك دستگاه ،ارزيابي يك روش اندازه گيري يا تعيين مقدار براي
مواد به كار رود .
7
استاندارد بين املللي ( اندازه گيري )
استانداردي كه در توافق بين املللي بعنوان مبنا براي كميتي به رسميت شناخته مي شود تا براي
مشخص شدن مقادير ساير استانداردهاي كميت مورد نظر در سطح جهاني به كار گرفته
شود .
استاندارد ملي ( اندازه گيري ) ) ( national standard
استانداردي كه در يك تصميم گيري ملي بعنوان مبنا براي كميتي به رسميت شناخته مي شود تا
براي مشخص شدن مقادير ساير استانداردهاي كميت مورد نظر در سطح كشور بكار گرفته
شود .
8
قابليت رديابي (trace abilityطبق تعریف استاندارد ملی )4723
قابليت ارتباط دادن مقدار يك استاندارد يا نتيجه يك اندازه گيري با مرجع هاي ملي يا بين املللي
،از طريق زنجيره پيوسته مقايسه ها كه همگي عدم قطعيتي معين دارند .
زنجيره نا گسسته مقايسه ها را زنجيره رديابي مي گويند .
قابليت رديابي (trace abilityطبق تعریف استاندارد )VIM-2008
ویژگی نتیجه اندازه گيری که بوسیله آن میتوان نتیجه را به یک مرجع ازطریق زنجيره ناگسسته و
مستندی از کالیبراسیونها ،که هریک در عدم قطعیت اندازه گيری سهیم هستند ارتباط داد.
9
تعریف کالیبراسیون
10
تعریف طبق استاندارد ملی 4723
کالیبراسیون مجموعه عملیاتی است که ،تحت شرایط مشخص ،میان نشاندهی یک
دستگاه یا سیستم اندازه گيری یا مقدار یک سنجه ای مادی یا ماده مرجع و مقدار متناظر
آن که از استاندارد های اندازه گيری حاصل می شود ،رابطه ای برقرار می کند .
کالیبراسیون اجازه می دهد که مقدار اندازه ده را به نشاندهی نسبت داده یا ميزان تصحیح
الزم را نسبت به نشاندهی تعیين کنیم .با کالیبراسیون ممکن است خواص اندازه شناختی
دیگری نظير اثر کمیت های تاثير گذار نيز تعیين شود .نتیجه کالیبراسیون ممکن است در
مدرکی ثبت شود که آن را گواهی نامه کالیبراسیون یا گزارش کالیبراسیون می نامند .
11
تعریف طبق استاندارد بين املللی VIM-2008
عملياتي که تحت شرايط مشخص ي در وحله اول ارتباط بين مقادير کمي و عدم قطعيت
هاي آنها که توسط استانداردهاي اندازهگيري فراهم شده است ،با مقادير متناظر نشان
داده شده (مربوط به سيستمها و يا وسايل اندازه گيري )همراه با عدم قطعيتهاي مربوطه
را برقرار ميسازد و در وحله دوم از اين اطالعات براي برقراري رابطهاي که بتوان با آن
نتيجه اندازهگيري را از روي مقدار نشان داده شده بدست آورد استفاده ميکند.
تفاوت مفهوم تنظیم و کالیبراسیون
12
نکته مهمی که در تعریف جدید کالیبراسیون گنجانده شده ،تفكيك مفهوم تنظيم از
كاليبراسيون و تاكيد بر اينكه كاليبراسيون شامل تنظيم نيست و بالعكس تنظيم به معني
كاليبراسيون نمي باشد.
بايستي توجه داشت پس از هر تعمير وسيله اندازه گيري ،ابتدا آنرا بايستي تنظيم كرد تا
مقدار نشانداده شده توسط آن در يك محدوده مجاز از قبل مشخص ي قرارگيرد و سپس آنرا
در مقايسه با استانداردهاي اندازه گيري (مقادير مرجع) كاليبره كرد و مقدار اختالف با مرجع
و عدم قطعيت اندازه گيري آنرا تعيين كرد.
بطور خالصه
عمليات كاليبراسيون رابطه اي بين مقادير خوانده شده از روي دستگاههاي
مورد استفاده و دستگاه مرجع برقرار مي كند .
كاليبراسيون تنها مد نظر قراردادن اختالف مقدار نشانداده شده توسط سيستم
يا وسيله تحت كاليبره با مقدار محقق شده توسط استاندارد(هاي)اندازه
گيري يا بعبارتي مقدار مرجع نمي باشد ،بلكه عدم قطعيت اندازه گيري
هريك از آنها را نيز در بر مي گيرد.
13
دستاورد کالیبراسیون
14
به دست آوردن نتایج درست و صحیح در اندازه گيری
کاهش هزینه و دوباره کاری
بهره وری بیشتر
جوابگویی در دعاوی حقوقی و غير حقوقی
نیاز اخذ گواهی استاندارد های مدیریت کیفیت
جلوگيری از تضییع حقوق مصرف کننده و تولید کننده
كدام دستگاهها بايد کاليبره شوند
هر وسيله اي که براي اندازه گيري به کار مي رود و در روشهاي اجرايي به استفاده از آن
اشاره شده است ،نياز به تعيين صحت و دقت و کاليبراسيون دارد.
كاليبره كردن تمام تجهيزات الزم نيست .برخي از آنها ممكن است صرفا به عنوان نشان
دهنده مورد استفاده قرار گيرند .انواع ديگر تجهيزات ممكن است به عنوان ابزار
تشخيص ي و آشكارسازي به كار بروند .هر گاه وسيله اي براي تعيين قابليت پذيرش
محصول و يا عوامل موثر در فرايند آزمون مورد استفاده قرار نگيرد كاليبراسيون آن
ضرورت ندارد.
15
مراحل کاليبراسيون
.1
.2
.3
.4
.5
.6
.7
.8
16
کد گذاري تجهيزات اندازه گيري و تهيه شناسنامه و ليست آنها
طبقه بندي تجهيزات اندازه گيري از نظر کاليبراسيون
تعيين دوره تناوب کاليبراسيون
تعيين حد مجاز خطا
انتخاب کاليبره کننده
کاليبراسيون ( عمليات کاليبراسيون ،تعيين خطاي تجهيز ،صدور گواهي و برچسب
کاليبراسيون ،نصب برچسب کاليبراسيون)
اعمال نتايج کاليبراسيون
ثبت و حفظ و نگهداري سوابق کاليبراسيون
مراحل کاليبراسيون
-1کد گذاري تجهيزات اندازه گيري و تهيه شناسنامه و ليست آنها
تمام تجهيزات اندازه گيري بايد وارد يک ليست شده و به هر يک کد يا مشخصه اي داده شود .
کد بايد به گونه اي باشد که بتوان بدون احتمال خطا تجهيز را شناسايي کرد .
باید براي هر تجهيز اندازه گيري ،شناسنامه تهيه کرد.
17
مراحل کاليبراسيون
-2طبقه بندی تجهيزات از نظر کالیبراسیون
–1تجهيزاتي که اندازه گير نبوده و نياز به کاليبراسيون ندارند .مانند آب مقطر گير ،هيتر بدون
دماسنج ،همزن مغناطيس ي و بن ماري جوش در اين گروه قرار دارند..
–2تجهيزاتي که هر بار قبل از استفاده بايد توسط کاربر کاليبره شوند .در اين گروه مي توان از
دستگاه هاي PHمتر نام برد .کاربر بايد دوره آموزش ي کاليبراسيون و کنترل کيفي اين
گونه تجهيزات را بگذراند.
–3تجهيزاتي که بايد توسط واحد هاي مورد تائيد موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
کاليبره شوند .ترازو ،اتوکالو ،وسايل حجم سنجي ،انکوباتور و فور نمونه هايي هستند
که در اين گروه قرار دارند .
18
مراحل کاليبراسيون
-3تعیين دوره تناوب کالیبراسیون
-1نوع تجهيز
-2پيشنهاد و توصيه سازنده
-3اطالعات مربوط به روند تغييرات مقادير بدست آمده از کاليبراسيون های قبلی
-4شرايط تعمير و نگهداري تجهيز
-5طول زمان و تعداد دفعات استفاده از تجهيز
-6شرايط محيطي کار ( دما ،رطوبت ،ارتعاش و غيره )
-7دقت اندازه گيري مورد نظر
-8هزينه کاليبراسيون
19
مراحل کاليبراسيون
-4تعیين حد مجاز خطای تجهيز
حد مجاز خطا بستگي به استاندارد مربوطه و روش کار دارد و اگر روش ي فاقد حد
مجاز خطا باشد کامل نيست و بايد يک مقام مسئول با ارائه دليل حد مجاز را
تعيين کند .
اگر از يک دستگاه براي چندين روش استفاده مي شود ،کوچکترين خطاي مجاز
بعنوان حد مجاز خطا محسوب مي شود .
20
مراحل کاليبراسيون
-5معیارهای انتخاب کالیبره کننده
-1دارا بودن گواهی تایید صالحیت از سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی
-2تجارب و سوابق کاری در زمینه کالیبراسیون
-3ميزان تخصص پرسنل آزمایشگاه
-4مدت زمان انتظار
-5ميزان اعتماد به کالیبره کننده
-6هزینه کالیبراسیون
21
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
حداقل نيازمنديها براي کاليبره کردن :
-1شناسائي تجهيز
-2روش معتبر کاليبراسيون
-3کاليبره کننده واجد شرايط
-4بکارگيري تجهيز مناسب
-5قابليت رديابي( ) Traceabilityبه استاندارهاي بين املللی
-6دارا بودن شرايط محيطي مناسب
-7تعيين خطاي تجهيز
-8صدور گواهي کاليبراسيون
-9صدور برچسب کاليبراسيون
-10نصب برچسب کاليبراسيون
22
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-1-6شناسایی تجهيز
اولين قدم در کاليبراسيون شناسايي تجهيز است در اين مرحله بايد موارد زير مشخص شود :
-1کميت اندازه گيري
-2کد مشخصه دستگاه
-3نام دستگاه
-4گستره اندازه گيري يا گستره کاري دستگاه
-5تفکيک پذيري دستگاه
-6بهتر است نام سازنده ،شرايط محيطي کار ،انبار داري ،جابجايي و ساير مشخصات فني نيز
مشخص شود .
23
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-2-6روش کالیبراسیون
روش کاليبراسيون بايد مطابق با يک استاندارد يا منبع معتبر شناخته شده باشد .بايد بتوان
اثبات کرد که اين روش در عمل قابل اجراست و درستي و عدم قطعيت يا دقت آن در حد
مجاز است .
اگر استاندارد معتبري در دست نيست مي توان روش خاص آزمايشگاه را بکار گرفت ولي بايد
تمامي مراحل اعتباردهی ) (validationرا اجرا كرد.
24
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-3-6کالیبره کننده
کاليبره کننده بايد آموزشهاي الزم را ديده و داراي تائيد صالحيت يا داراي مجوز کاليبره کردن
باشد.
25
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-4-6تجهيز مناسب
کاليبره کننده بايد تمام تجهيزات مورد نياز کاليبراسيون را در اختيار داشته باشد .
درستي و قابليت قرائت استاندارد کاري بايد حداقل 3تا 10برابر تجهيز تحت آزمون باشد .
26
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-5-6قابلیت ردیابی
قابليت رديابي ،قابليت ارتباط دادن مقدار يک استاندارد و يا نتيجه يک اندازه گيري با مراجع
ملي يا بين املللي از طريق زنجيره پيوسته مقايسه ها که همگي عدم قطعيتي معين دارند مي
باشد.
زنجيره ناگسسته مقايسه ها را زنجيره رديابي گويند .
27
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-6-6شرایط محیطی تاثير گذار بر کالیبراسیون
-1دما
-2فشار
-3رطوبت
-4نور
-5صدا
28
-6لرزش
-7ذرات معلق در هوا
-8جريان هوا
-9امواج الکترو مغناطيس
-10ترکيب محيط اندازه گيري
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
مي توان خطاي اندازه گيري را به دو قسمت تقسيم کرد :
-1خطاي قابل تصحيح
-2خطاي غير قابل تصحيح
29
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
بررس ي انواع خطا را مي توان با تيراندازي به يک هدف مقايسه کرد
تيراندازي بايد با :
دقت )(precision
صحت )(accuracy
انجام پذيرد.
درستي وصحت :نزديکي ميان خروجي هاي يک سيستم نسبت به مبدا مورد نظر.
دقت :نزديکي خروجي هاي يک سيستم نسبت به يکديگر.
30
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
• دقت زياد )(high precision
• صحت زياد )(high accuracy
31
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
• دقت زياد )(high precision
• صحت کم )(low accuracy
32
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
• دقت کم )(low precision
• صحت کم )(low accuracy
33
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
• دقت کم )(low precision
• صحت زياد )(high accuracy
34
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
خطاي قابل تصحيح يک خطاي روش مند) (systematic errorاست.
خطاي روشمند مي تواند بصورت :
-1ثابت ( )Constant Errorو يا
-2متغيير ( )Proportional Errorباشد .
در گواهي کاليبراسيون خطاي روشمند ( يا تصحيح ) را معموال در مقابل اعداد قرائت شده مي
نويسند.
35
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
خطاي روشمند توسط منابع روشمند خطا ايجاد مي شوند .عواملي كه تا حدود زيادي و به طور
يكنواخت و بدون تغيير و انقطاع بر نتيجه اثر مي گذارند .اين عوامل باعث مي شوند مقادير
خوانده شده از دستگاه اندازه گيري از مقدار واقعي قراردادي استاندارد اندازه گيري فاصله
بگيرند.
از جمله منابع روشمند بوجود آورنده خطا عبارتند از :اختالف ثابت عددي شرايط محيطي از
شرايط مرجع و فرسودگي قطعات حساس و اثرگذار بر نتيجه اندازه گيري.
به مقدار خطاي حاصل از منابع روشمند ،خطاي روشمند گفته مي شودكه بر حسب يكاي
اندازه گيري بيان مي شود .در صورت بروز و اثبات خطاي روشمند بايد آنرا تصحيح كرد.
36
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
خطاي غير قابل تصحيح يک خطاي تصادفي ()random Errorاست .
خطاي تصادفي خطائي است که در يک اندازه گيري به صورت تصادفي و پيش بيني نشده ظاهر
مي شوند که شامل :
جريان هوا ،لرزش ،سرو صدا ،تشعشع و ...می باشد.
خطا هاي تصادفي را ميتوان با ميانگين گرفتن و استفاده از فنون آماري به حداقل رساند.
37
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
-7-6تعیين خطا (ادامه)
اين خطا در گواهي ها بصورت هاي گوناگون بيان مي شود .مانند :
تکرار پذيري :Repeatabilityميزان نزديکي بين نتايج اندازه گيري پي در پي ازيک اندازه
ده در شرايط يکسان انجام شده باشد.
تجديد پذيري :Reproducibility
به ميزان نزديکي بين نتايج اندازه گيري روي يک اندازه ده در شرايط متفاوت گفته مي شود
عدم قطعيت: Uncertainty
پارامترهاي مربوط به نتيجه اندازه گيري که پراکندگي مقادير را ( که ميتوان بطور منطقي به
اندازه ده نسبت داد) مشخص مي کند.
38
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
گواهی و گزارش کالیبراسیون
39
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
معمول ،نتايج كاليبراسيون انجام شده در آزمايشگاههاي کاليبراسيون در دو بخش تهيه ميگردد .
بخش اول گواهي كاليبراسيون () Calibration Certificate
بخش دوم گزارش كاليبراسيون ( ) Calibration Reportنام دارد .
اطالعات مندرج در اين برگه ها تمامي نيازمنديهاي استاندارد ملي و بين املللي ايزو 17025
نسخه 2005را بايستي ارضاء كند .
40
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
يك نسخه اصل از گزارش و گواهي كاليبراسيون پس ازتأئيديه هاي الزم ،ممهور به
مهرآزمايشگاه كاليبره كننده شده وتحويل مشتري ميگردد
و يك نسخه ديگر آن بصورت نسخه كاغذي يا فايل كامپيوتري در بايگاني آزمايشگاه كاليبره
كننده نگهداري ميشود.
مدت نگهداري اين سوابق معمول 3تا 5سال ميباشد .
گواهي و گزارشات مربوط به مشتريان داخلي توسط كاليبره كننده و كارشناس مربوطه امضاء
ودر نهايت توسط مدير فني آزمايشگاه تأئيد ميگردد ،به همين ترتيب گواهي و گزارشات
كاليبراسيون مربوط به مشتريان بيروني پس ازامضاء توسط كاليبره كننده و كارشناس مربوطه
به تأئيد مدير فني و سپس مديريت آزمايشگاه نيز رسانده ميشود.
41
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
در ادامه:
الزامات مربوط به گزارش نتايج كاليبراسيون هاي به عمل آمده توسط آزمايشگاه
هائي كه ملزمند مطابق با استاندارد ملي و بين املللي ايزو 17025نسخه 2005
كاركنند.
42
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
) 1-10-5كليات
نتـايج كـاليبراسيون انجام گرفته توسط آزمايشـگاه بايد درست ،واضـح ،دقيق ،بـدون
ابهام و مطابق بـا دستورات مشخص شده در روش كاليبراسيون باشد
نتايج بايد در قالب يك گواهي كاليبراسيون شامل تمامي اطالعات درخواستي مشتري ،
روش كاليبراسيون و موردنياز براي تفسير نتايج باشد
براي مشتريان داخلي يا زمانيكه توافق كتبي با مشتري شده باشد ،نتايج ميتواند بصورت
ساده تري گزارش شود .ساير اطالعات موردنياز (كه گزارش نمي شود) بايستي
در آزمايشگاه در دسترس باشد.
گواهي كاليبراسيون را گاهي گزارش كاليبراسيون نيز مي نامند.
گواهي كاليبراسيون ميتواند بصورت كپي سخت (هارد ديسك) باشد و به طريق الكترونيكي
منتقل شود .
43
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)2-10-5گواهي هاي كاليبراسيون
گواهينامه هاي كاليبراسيون بايد حداقل شامل موارد زير باشد :
الف ) عنوان (مثال گواهينامه كاليبراسيون)
ب ) نام و آدرس آزمايشگاه و محل انجام كاليبراسيون
پ ) شناسائي منحصر بفرد گـواهينامــه كاليبراسيون بطور مثال از طريق اختصاص
يك شماره انحصاري به هر گواهينامه
ت ) نام و آدرس مشتري (مالك تجهيز يا درخواست كننده كاليبراسيون)
44
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)2-10-5گواهي هاي كاليبراسيون
ث ) روش مورد استفاده براي كاليبراسيون ( شماره يا كد مدرك داخلي آزمايشگاه،
شماره استاندارد ملي يا بين املللي يا راهنماي معتبري كه براساس آن
كاليبراسيون انجام شده است)
ج ) شــرحي از ش ـرايط و شناسائي غير مبهم اقالم كاليبراسيون (اختصاص يك شماره
شناسائي انحصاري به آن .بطور مثال شماره شناسائي ميتواند از فرمت كد
گذاري مشتري تبعيت كند يا شماره سريال انحصاري تجهيز باشد كه توسط
سازنده به ان اختصاص داده شده باشد)
45
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)2-10-5گواهي هاي كاليبراسيون
چ ) تاريخ پذيرش و تاريخ انجام کاليبراسيون
ح) نتايج كاليبراسيون همراه با واحد اندازه گيري
خ ) نـام،پست سازماني و امضـاء افـراد مجاز (يا شكلهاي معادل آنها)جهت صدور گواهي و گزارش
کاليبراسيون
د) درصورت لزوم بيان يک جمله در مورد اينکه نتايج فقط به کاليبره مربوط هستند
كپي هاي سخت گواهي هاي كاليبراسيون بايد شامل شماره صفحه و تعداد كل صفحات باشد
پيشنهاد مي شود ،يك جمله در مورد اين موضوع كه تكثير گواهي و يا گزارش كاليبراسيون بايستي
از تمام صفحات باشد و بدون اجازه كتبي آزمايشگاه مجاز نمي باشد ،اضافه شود.
46
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)4-10-5گواهي نامه های كاليبراسيون
)1-4-10-5عــالوه بر آيتمهــاي اعــالم شده در بند 2-10-5گواهينامه كاليبراسيون
بايد شامل موارد زير براي تفسير نتايج باشد:
الف ) بيـان شـرايط محيطي كــه كـاليبراسيون در آن انجام گرفته و برروي نتايج تأثير
دارد (مثل دما ،رطوبت ،فشار هوا و)...
47
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)4-10-5گواهي نامه های كاليبراسيون
ب ) عدم قطعيت اندازه گيري يا جمله اي در مورد تطابق با مشخصات اندازه
شناس ي (عدم قطعيت ميتواند در هر نقطه كاليبراسيون و يا در كل محدوده
كاليبراسيون بصورت عدد ي ،منحني كاليبراسيون ،يا رابطه رياض ي بيان شود.
براي قضاوت درمورد تطابق با مشخصات بايستي معيار قضاوت ذكر شود ،به
طور مثال برمبناي رواداري هاي ذكر شده در يك استاندارد خاص يا الزام
مشتري و)....
48
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)4-10-5گواهي نامه های كاليبراسيون
پ ) شواهدي مبني بر رديابي اندازه گيري به استانداردهاي ملي و يا بين املللي (بطور
مثال ذكر يك جمله كلي در مورد قابل رديابی بودن كاليبراسيون به
استانداردهاي سطح ملي همراه با ذكر ليست تجهيزات و استانداردهاي مرجع
اندازه گيري مورد استفاده ،شماره شناسائي انحصاري آنها ،تاريخ كاليبره و
تاريخ كاليبره بعدي آنها)
49
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)4-10-5گواهي نامه های كاليبراسيون
)2-4-10-5
گـواهي كـاليبراسيون بايـد فقط مربوط به کميتها و نتايج حاصل از آزمون هاي
عملکردي باشد.
اگر جمله تطابق با مشخصات قيد شود ،عدم قطعيت اندازه گيري نيز بايستي
لحاظ شده باشد.
50
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)4-10-5گواهي نامه های كاليبراسيون
)3-4-10-5نتـايج كاليبراسيون قبل و بعد از تعمير و يا تنظيم تجهيز بايد گزارش شود.
)4-4-10-5يك گـواهي كـاليبراسيون(يا برچسب) نبايـد شامل هيچگونه توصيه در مورد فاصله
(پريود) کاليبراسيون باشد ،مگر اينكه با مشتري توافق شده باشد.
معمول يك تاريخ كاليبره پيشنهادي بعدي به مشتري ارائه مي شود كه الزام آور نيست.
51
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)5-10-5اظهار نظر ها و تفسير ها
هنگـامي كـه الزم باشد ،در مورد نتايج اظهارنظـر و يـا تفسيـر به عمل بيايد ،بايد اساس
نظرات و تفسيرها مستند باشد.
اظهار نظر ها و تفسيرها را نبايد با بازرس ي و گواهي كردن محصول اشتباه گرفت
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)5-10-5اظهار نظر ها و تفسير ها
اظهار نظر ها و تفسيرها ميتواند حداقل شامل موارد زير باشد:
انطباق يا عدم انطباق نتايج با الزامات
( بطور مثال الزامات مندرج در استانداردهاي ملي ويا بين املللي ،مشخصات فني ارائه
شده توسط سازنده تجهيزات ،يا الزامات تصريح شده توسط مشتري)
برآورده شدن شرایط قراردادي
توصيه براي نحوه استفاده از نتايج
راهنمائي براي بهبود
بهتر است اظهار نظر و تفسيرها در مذاكرات مستقيم به مشتري اطالع رساني شود و
همچنين مذاكرات مكتوب شود
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)7-10-5انتقال الکترونیکی نتایج
• هنگامي كه نتايج توسط ،تلفن ،تلكس ،فاكس يا روش الكترونيكي ديگر براي مشتري يا نماينده
او ارسال ميشود ،تمام الزامات مربوط به بند 5-4-7استاندارد ملي و بين املللي ايزو 17025نسخه
( 2005كنترل داده ها) در مورد آنها بايد اعمال شود
مراحل کاليبراسيون
-6کالیبراسیون
8-6صدور گواهی کالیبراسیون
)8-10-5شکل ارائه گزارش ها و گواهینامه ها
• شكل طراحي شده براي گزارش آزمون و يا گواهي كاليبراسيون بايستي براي هرنوع آزمون ياگواهي
مناسب باشدو امکان استفاده اشتباه يا درک نادرست اطالعات را به حداقل برساند.
• به شكل بندي گزارش آزمون يا گواهي كاليبراسيون بايستي توجه ويژه كرد ،به خصوص در داده هاي
آزمون يا كاليبراسيون و راحتي درك توسط خواننده
• عناوين تا جاي ممكن استاندارد باشند
فاصله زمانی کالیبراسیون
سوال
" چه وقت ،موقع كاليبراسيون يا عمليات
تصديق ( )Verificationيك دستگاه اندازه گيري است؟ "
فاصله زمانی کالیبراسیون
جواب
"هميشه"!
اما...
فاصله زمانی کالیبراسیون
اما
در اين زمينه دو معيار اساس ي و ظاهرأ متضاد هم وجود دارند که براي تصميم
گيري در مورد فاصله کاليبراسيون مجدد هر دستگاه اندازه گيري بايد مد نظر قرار
گيرند و الزم است تعادلي بين آنها ايجاد شود .
فاصله زمانی کالیبراسیون
اين معيارها عبارتند از :
-1ريسک خارج شدن وسيله اندازه گيري از رواداري خود در موقع استفاده هر چند
ممکن است کم باشد ،
-2هزينه هاي کاليبراسيون ساليانه بايد به حداقل برسد
فاصله زمانی کالیبراسیون
برخي از اين روشها در مدرك بين املللي OIML-D10توسط سازمان بين
املللي اندازه شناس ي قانوني و با عنوان " راهنما براي تعيين فواصل
كاليبراسيون مجدد وسایل اندازه گيري مورد استفاده در آزمايشگاه هاي
آزمون" منتشر شده است.
فاصله زمانی کالیبراسیون
برخی از این موارد عبارتند از:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
نوع دستگاه
توصيه سازنده
روند داده هاي بدست آمده از سوابق کاليبراسيون قبلي
سوابق تعمير و نگهداري
ميزان و شرایط استفاده
تمايل به فرسودگي و تغيير مشخصات اندازه شناس ي با مرور زمان
شرایط محيطي
درستي اندازه گيري خواسته شده
هم چنين هزينه کاليبراسيون را نمي توان در تعيين فواصل کاليبراسيون مجدد مد نظر قرار نداد.
فاصله زمانی کالیبراسیون
اساس اولين تصميم گيري در تعيين فاصله کاليبراسيون مجدد مي تواند تجربه افراد در زمينه اندازه
گيري يا خصوصأ در زمينه تجهيزي که مي خواهد کاليبره شود ،باشد و همچنين مي تواند فواصل
استفاده توسط ساير آزمايشگاهها يا مراكز معتبر مد نظر قرار گيرد .براي تعيين فاصله كاليبراسيون
در اولين بار ،توصيه مي شود فقط موارد زير مد نظر قرار گيرند:
• توصيه سازنده
• ميزان و شرایط استفاده
• تأثير محيط
• درستي اندازه گيري خواسته شده
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )1تنظيم
اتوماتيک يا "پلکاني " َAutomatic or staircase adjustment
هرزمان که تجهيز کاليبره مي شود ،اگر مشاهده شد که مشخصات اندازه شناس ي تجهيز در محدوده
رواداري خود قرار دارد ،فاصله بعدي کاليبراسيون را طوالني تر و اگر از محدوده رواداري خود
خارج شده است اين فاصله کوتاه تر مي شود.
اين روش پلکاني مي تواند خيلي سريع منجر به تنظيم کاليبراسيون ها شود.
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )2استفاده از نمودارهاي كنترلي ()Control Chart
نقاط کاليبراسيون مهم انتخاب و نتايج آنها بر حسب گذر زمان در قالب يك سيستم كنترل كيفيت
آماري رسم مي شود.
از اين نمودار ،دو مطلب پراکندگي داده ها و تغيير مشخصات با زمان ( )Driftتعيين مي شوند .تغيير
مشخصات با زمان مي تواند بصورت ميانگين Driftدر يک فاصله کاليبراسيون يا براي تجهيزات
بسيار پايدار در چند دوره کاليبراسيون اندازه گيري شود.سپس با توجه به داده هاي بدست آمده و
نمودار ترسيم شده بهترين فاصله را مي توان بدست آورد.
ا
اجرای این روش به ویژه در مورد تجهيزات پیچیده بسیار دشوار است و عمال با استفاده از داده
پردازی خودکار می توان از آن استفاده کرد.
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )3زمان "تقویمی" ()Calender time
در این روش ابتدا تجهيزات اندازه گيری بر مبنای شباهت ساختاری و شباهت ميزان پایداری و قابلیت
اطمینانی که از آنها انتظار می رود گروه بندی می شوند .فاصله زمانی تائیدی که به گروه
اختصاص می یابد ابتدا بر اساس شم مهندس ی است.
در هر گروه شمار اقالمی از تجهيزات که به هر دلیلی معلوم شود نامنطبق اند به صورت نسبتی از کل
تجهيزات آن گروه که در مدت معين تایید شده اند ،بیان می شوند .بر اساس همين نسبت فاصله
زمانی کالیبراسیون یا تایید مشخص می گردد.
در تعیين تجهيزات نا منطبق ،اقالمی که به وضوح آسیب دیده اند یا از سوی کاربر مشکوک یا معیوب
شناخته شده اند جزء اقالم نامنطبق به حساب نمی آیند زیرا انتظار نمی رود که این وسایل در
اندازه گيری ها خطایی ایجاد کنند.
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )4زمان "در حال استفاده"
اين روش ،تغيير يافته روشهاي قبلي است .اساس روش بدون تغيير باقي مي ماند ولي فاصله
کاليبراسيون بر حسب ساعتهاي استفاده از دستگاه به جاي ماههاي تقويمي بيان مي شود.
در اين روش دستگاه به يک زمان سنج مجهز مي شود تازمان استفاده از دستگاه را نشان داده و
بتوان آنرا ثبت کرد و وقتي زمان ثبت شده به مقدار مشخص ي رسيد دستگاه را براي کاليبراسيون
مجدد ارسال مي کنند .
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )4زمان "در حال استفاده“
مزيت مهم اين روش ،تعداد کاليبراسيون هاي انجام شده و بنابراين هزينه آنهاست که بستگي
مستقيم به طول مدت زمان استفاده دستگاه دارد .عالوه براين يک روش براي کنترل ميزان استفاده
از دستگاه نيز می باشد.
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )4زمان "در حال استفاده“
معايب
زماني که بدانيم در اثر حمل يا حتي در موقع نگهداري در قفسه ها (بدون آنكه از وسيله استفاده شود)
،مشخصات اندازه شناس ي آن ممكن است به مرور زمان تغيير كند ( )Driftيا خراب شود يا وقتي
که تعداد فرکانس روشن و خاموش کردن آن زياد باشد ،از اين روش نمي توان استفاده کرد و
بايستي کاليبراسيون بر مبناي تقويم زماني انجام شود(روشهاي 1و ، )2
تهيه و نصب زمان سنج و همچنين زماني که براي بازرس ي و کنترل آن بکار مي رود مي تواند هزينه راباال
ببرد،
چون آزمايشگاه يا كاربر وسيله اطالع دقيقي از موعد کاليبراسيون بعدي را ندارد ،کنترل کار مشکل مي
شود.
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )5کنترل در حال خدمت ،يا آزمون "جعبه سياه"
In-service or black box testing
اين روش تغيير يافته روش هاي 1و 2است و براي دستگاه هاي پيچيده مناسب است.
در اين روش پارامترهاي اصلي و بحراني با يک وسيله قابل حمل و نقل يا ترجيحأ "جعبه سياه" که براي
کنترل پارامترهاي انتخاب شده ،ساخته شده است ،بصورت مرتب در قالب يك سيستم كنترل
مياني ،کنترل مي شود .اگر دستگاه از رواداري خارج شده باشد ،براي کاليبراسيون کامل آن اقدام
مي کنند.
روشهاي بازنگري فواصل بين کاليبراسيون
روش )5کنترل در حال خدمت ،يا آزمون "جعبه سياه"
In-service or black box testing
مزيت بزرگ اين روش اين است که تجهيزات اندازه گيری در بیش ترین زمان ممکن در دسترس کاربران
قرار دارد.اين روش براي تجهيزاتی که از آزمایشگاه کاليبراسيون فاصله جغرافيائي زيادي دارند،
مناسب است ،زيرا فقط در زماني که نياز باشد کاليبراسيون کامل آن ها انجام مي گيرد.
مشکل اصلی این روش ،تصمیم گيری در مورد پارامترهای مهم و طراحی جعبه سیاه است.
رتبه بندی آزمایشگاه های کاليبراسيون
آزمايشگاه رده :1آزمايشگاه هاي كاليبراسيون استاندارد سطح ملي
• در اين آزمايشگاه ها استانداردهاي ملي نگهداري ميشوند و استانداردهاي سطح پائينتر را در
مقايسه با آنها کاليبره ميکنند.
• استانداردهاي ملي براي تحقق کميتهاي پايه مانند طول ،جرم ،زمان ،دماي ترموديناميكي،
جريان الکتريکي ،شدت روشنايي از جمله استانداردهايي هستند که در اين آزمايشگاهها محقق يا
نگهداري ميشوند.
• همچنين استانداردهاي مربوطه به كميت هاي استخراجي از استانداردهاي فوق مثل استانداردهاي
نيرو ،توان ،ولتاژ ،مقاومت الکتريکي و فرکانس
رتبه بندی آزمایشگاه های کاليبراسيون
آزمايشگاه هاي كاليبراسيون استاندارد رده 2
• مؤسساتي که در اين رده فعاليت ميکنند ،آزمايشگاه هاي استانداردي هستند که در زمينه صنعتي،
ا
دانشگاهي ،دفاعي و همچنين تجاري فعاليت ميکنند.معموال آزمايشگاه هاي اين رده را ميتوان به دو
سطح مختلف آزمايشگاهي تقسيم کرد :
• آزمايشگاههاي كاليبراسيون نوع 1و نوع 2
رتبه بندی آزمایشگاه های کاليبراسيون
آزمايشگاه هاي كاليبراسيون استاندارد رده 2
• استانداردهاي اندازهگيري آزمايشگاه هاي نوع 1بصورت مقايسهاي با استانداردهاي آزمايشگاه رده
ا
( 1سطح ملي) کاليبره ميشوند و معموال استانداردهاي آزمايشگاه سطح پائينتر (نوع )2براي کاليبره
کردن استانداردهاي اندازهگيري مورد استفاده در آزمايشگاه هاي رده 3استفاده ميشوند.
• استانداردها و وسايل اندازهگيري مورد استفاده در آزمايشگاه هاي نوع 1اين رده (رده ،)2با
استانداردهاي کاري (نه استانداردهاي مرجع) مورد استفاده در آزمايشگاه هاي رده 1تفاوت زيادي
ندارد ،ولي درستي باالتري در مقايسه با استانداردها و وسايل اندازهگيري مورد استفاده در
آزمايشگاه هاي نوع 2اين رده دارد.
رتبه بندی آزمایشگاه های کاليبراسيون
آزمايشگاه هاي كاليبراسيون استاندارد رده 3
• در آزمايشگاه هاي کاليبراسيون اين رده ،وسايل اندازهگيري و ابزار دقيق قبل از استفاده يا نصب در
محل (خطوط توليد يا ماشينآالت و )...توسط کاربر کاليبره ميشوند.
• مؤسساتي که در اين رده قرار ميگيرند ،آزمايشگاه هاي کاليبراسيون خطوط توليد و آزمايشگاه هاي
مرتبط با خدمات پشتيباني سازندگان وسايل اندازهگيري و ابزار دقيق و مراکز تعميرات و
ا
کاليبراسيون ميباشند .معموال استانداردهاي اندازهگيري اين آزمايشگاه ها ،توسط استانداردهاي
اندازهگيري آزمايشگاه هاي رده 2کاليبره ميشوند.
رتبه بندی آزمایشگاه های کاليبراسيون
آزمايشگاه هاي كاليبراسيون استاندارد رده 3
• برخي وسايل اندازهگيري که توسط اين آزمايشگاه ها کاليبره ميشوند عبارتند از تجهيزات ابزار دقيق
خطوط توليد ،تجهيزات بازرس ي ،وسايل مورد استفاده براي نگهداري و تعميرات وسايل اندازهگيري
قابل حمل براي کاليبراسيون در سايت ميباشد.
• برخي وسايل و استانداردهاي اندازهگيري که در آزمايشگاههاي رده 3استفاده ميشوند نيز عبارتند از
انواع نشان دهندهها ،وسايل اندازهگيري روميزي ،وسايل اندازهگيري خاص ،وسايل اندازهگيري و
کاليبراسيون اتوماتيک.
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
.1
.2
.3
.4
.5
.6
شناسایی تجهيزات اندازه گيری
تفکیک تجهيزات اندازه گير فعال و غير فعال
کد گذاری تجهيزات اندازه گير
تهیه لیست تجهيزات اندازه گير
تهیه شناسه تجهيزات اندازه گير
طبقه بندی تجهيزات اندازه گير از نظر ماهیت کالیبراسیون ( کالیبراسیون توسط موسسه
استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ،مراکز کالیبراسیون اکردیته موسسه استاندارد ،اوپراتور،
متخصص )
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
.7تعیين گستره کاری با کمک کارشناسان سازمان و درج آن در مستندات
.8تعیين دوره تناوب با کمک کارشناسان سازمان و درج آن در مستندات
.9تعیين حد مجاز خطا با کمک کارشناسان سازمان و درج آن در مستندات
.10تعیين اپراتور های کالیبره کننده ( از بين کارشناسان سازمان ) توسط مسئولين مربوطه و درج
اسامی آنها در مستندات ( در خصوص تجهيزاتی که توسط اپراتور کالیبره می شوند )
.11بررس ی صالحیت کالیبره کنندگان خارجی و انتخاب آنها
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
.12جمع آوری و ارسال تجهيزات به آزمایشگاه کالیبره کننده خارجی ( مرکز کالیبراسیون اکردیته ) ،در
خصوص تجهيزاتی که باید در آزمایشگاه کالیبره کننده خارجی کالیبره شوند
.13هماهنگی و آماده کردن تجهيزات برای کالیبره کردن تجهيزات توسط کالیبره کننده خارجی در داخل
سازمان
.14نظارت بر عملیات کالیبره کننده خارجی
.15مشاوره به اپراتورهای کالیبره کننده
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
.16دریافت و پخش تجهيزاتی که پس از کالیبرااسیون در آزمایشگاه کالیبره کننده خارجی ،به سازمان
عودت داده می شود .
.17دریافت برچسب ها و گواهی های کالیبراسیون و بررس ی آنها از نظر صحت مندرجات
.18طبقه بندی تجهيزات به سه گروه قبول ،مردود و مشروط بر اساس مقایسه حد مجاز خطا و
نتایج کالیبراسیون
.19تعیين فرمول و ضرایب تصحیح و درج آن در مستندات و روی دستگاه ( در صورت امکان )
.20نصب برچسب های کالیبراسیون و برچسب های آگاهی دهنده روی دستگاه
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
.21تکثير و در اختیار گذاشتن گواهی های ضروری به افراد مجاز
.22ثبت ،حفظ و نگهداری سوابق کالیبراسیون و ایجاد امکانات جهت دسترس ی به اطالعات
.23بررس ی تقاضاهای کالیبراسیون از واحد ها و اقدام مناسب روی درخواست کالیبراسیون
.24پایش و کنترل کالیبراسیون در فواصل بين دوره تناوب
.25پاسخگویی به مميز داخلی و خارجی و رفع عدم انطباق های احتمالی
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
-6طبقه بندی تجهيزات از نظر کالیبراسیون
.1تجهيزاتی که اندازه گير نبوده و نیاز به کالیبراسیون ندارند .مانند آب مقطر گير ،هیتر بدون
دماسنج ،همزن مغناطیس ی و بن ماری جوش در این گروه قرار دارند )N( .
.2تجهيزاتی که هر بار قبل از استفاده باید توسط کاربر کالیبره شوند .در این گروه می توان از
دستگاههای pH.متر و فیلم فتومتر نام برد .کاربر باید دوره آموزش کالیبراسیون و کنترل کیفی
این گونه تجهيزات را بگذراند .پیشنهاد می شود حداقل سالی یک بار عملکرد دستگاه توسط واحد
های دارای صالحیت کنترل شود (O) .
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
-6طبقه بندی تجهيزات از نظر کالیبراسیون ( ادامه )
.3تجهيزاتی که باید توسط واحد های مورد تایید موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران کالیبره
شوند .ترمومتر ،ترازو ،اتوکالو ،وسایل حجم سنجی ،انکوباتور ،فور و سانتریفوژ نمونه هایی
هستند که در این گروه قرار دارند (A) .
توجه
اپراتور موظف است در زمان های مناسب در بين فواصل کالیبراسیون صحت و دقت نشان دهی
دستگاه را کنترل کند .در صورت نیاز ،کاربر باید دوره آموزش ی مربوطه را بگذراند .
شرح وظایف مسئول کالیبراسیون
-6طبقه بندی تجهيزات از نظر کالیبراسیون ( ادامه )
.4تجهيزاتی که در ایران هیچ سازمانی مجوز رسمی کالیبراسیون آنها را ندارد و باید توسط متخصص ،
مانند نماینده سازنده ،اعضا هیئت علمی دانشگاه ها یا کاربر ورزیده کالیبره شوند (S) .
.5تجهيزاتی که در ایران امکان کالیبراسیون آن وجود ندارد (I) .
نتیجه و خالصه
پیشرفت و سعادت ما و نسل های آینده ،بستگی به تولید محصولی با کیفیت باالتر و ارزانتر از رقیب دارد
تولید چنين محصولی در گرو بکار گيری استاندارد ها است که مهمترین آنها ،استاندارد های مدیریت است
.
یکی از نیاز های مهم این استاندارد ها ،استفاده صحیح از تجهيزات است .
اندازه گيری صحیح شش اصل دارد که همگی الزم ملزوم یکدیگرند .تنها با رعایت این اصول به ویژه
کالیبراسیون می تواند ترقی کرد کالیبراسیون باید جدی گرفته شده و مطابق اصول علمی صورت گيرد .
نکات مهم و کلیدی
85
اطالعات تستر(مرجع)
refrence
اطالعت نشان داده شده دستگاه تست شده
Under test
خطا=refrence-under test
correction
تنظیمات دستگاه
Set point
86
87
88
89
90
تستر فشار تک اهرمه
91
ايجاد فشار مرجع
تستر فشار نوع دو اهرمه
92
دستگاه موجود در آزمایشگاه
• DEADWEIGHT
TESTER 580
SERIES
93
نحوه تست:
-1وزنه های مخصوص را روی بازوی مشخص قرار می دهیم
-2گیج مورد نظر جهت کالیبراسیون را در مکان معين می بندیم
*در هر بار که وزنه می گذاریم باید باید عدد نشان داده شده گیج را ثبت کنیم
(حداقل باید برای 5نقطه یا برای 5وزنه مختلف انجام دهیم)
*در آخر از روی همين داده ها نمودار حالت را ترسیم نموده و از روی نمودار و معادله خط نقاط
دیگر مد نظر نيز مشخص خواهند گردید.
94
نکته:1
در بعضی از گیجها که پیچ تنظیم دارند ،پس از مراحل کالیبراسیون تنظیم کرده و در
بعضی دیگر که پیچ تنظیم ندارند اختالف اندازه را به عنوان اختالف اندازه
کالیبره در نظر می گیریم.
نکته :2
در بعضی از تستر فشارها که دو اهرم دارند:
با اهرم کوچک Aو با اهرم بزرگ Bقدرت یا فشاری که به دستگاه وارد می شود
را کم و زیاد می کنیم.
95
دستگاه تولید فشار به کمک هند پمپ
96
97
از طریق شیلنگ فشار قوی به انتهای گیج مورد آزمایش وصل می شود ،سپس
دگمه onرا روشن می کنیم.
توسط دو پیچ تنظیم که بر روی تستر موجود است فشار را تخلیه و تنظیم می
کنیم.پیچ کوچکتر برای تخلیه و پیچ بزرگتر برای تنظیم دقیقتر بکار می رود.
توسط HAND PUMPکه در پایین دستگاه وجود دارد فشار داخل گیج خود تستر
را افزایش می دهیم.از روی گیج فشاری که به دستگاه تستر وصل شده است و
قرار است کالیبره شود عدد مورد نظر خود را ثابت می کنیم و با گیج تستر
مقایسه می کنیم.از اینجا اختالف مشخص می شود.
دستگاه تولید دما
ISOTECH HYPERION BASIC
با مایع مخصوص از -40تا 140درجه سانتی گراد
بدون مایع تا 1200درجه سانتی گراد و با مادون قرمز
در باالی دستگاه مخزنی وجود دارد که در داخل آن مایع ضد یخ مخصوصی می ریزند تا در دمای
140درجه سانتی گراد نجوشد ودر دمای -40درجه سانتی گراد منجمد نشود.
زمانی که دستگاه را روشن می کنیم دو کلید تنظیم دارد که توسط آنها عدد مورد نظر را تا دو رقم
اعشار ثابت می کنیم.
نکته:چون سیستم انتقال دما در این سیستم بر اساس مایع بوده و از طرفی مایع در سطوح مختلف
دارای دمای متفاوتی می باشد لذا برای رفع این مشکل از یک مگنت مخصوص برای همزدن
محلول مایع و بدست آوردن دمای یکنواخت استفاده گردیده است.به طوریکه هرچه دما را پایین
تر باشد سرعت مگنت را باید بیشتر در نظر بگیریم.
برای جلوگیری از شکستن دماسنجهای مایع در شیشه بر اثر برخورد با مگنت از یک محافظ در داخل
مخزن مایع استفاده می شود،که فقط روی مگنت را می پوشاند.در کنار مخزن مایع یک محفظه
کوچکی برای کنترل دقت دستگاه در نظر گرفته شده است به گونه ای که سنسوری مخصوص در
داخل آن قرار می گیرد و به دستگاه ترمومتر دیجیتال FLUCKمتصل می شود که در این
حالت می توان آنرا با عدد نشان داده شده ترمومتر دیجیتال FLUCKکه دقیق تر است مقایسه
کرد.
در مدل بدون مایع با مادون قرمز کار می کند.
102
برای کالیبراسیون دماسنجهای مختلف ،دماسنج را در داخل مخزن مایع
دستگاه تولید دما قرار داده و با دماهای تولید و ثابت شده مختلفی
که درصفحه قبل توضیح دادیم مقایسه می کنیم.
103
دستگاه کالیبراسیون دما
PSIP 714 TEMPRATURE
CALIBRATOR
دستگاه کالیبراسیون دما می باشد .به همراه این دستگاه دو عدد PORTمی باشد
یکی به رنگ مشکی که به COMودیگری به رنگ قرمز که به T Cمحدوده
MEASUREارتباط می دهیم.
*دستگاه را روشن کرده و دگمه MEASUREرا فشار می دهیم ،سپس گزینه T C
را انتخاب کرده و عدد مورد نظر را می بینیم.
این دستگاه حتما نیازمند سنسور می باشد.سنسورهایی که می توانند در این دستگاه
کاربرد داشته باشند انواع مختلفی دارند،که پر کاربرد ترین آنها سنسورهای نوع
Kمی باشند که هم دقیق تر بوده و هم مقاوم تر می باشند.
وقتی سنسور را با قطعه یا دستگاه مورد نظر تماس برقرار می کنیم باید حداقل 5
دقیقه صبر کنیم تا سنسور با داخل دستگاه هم دما گردد،زمانی که عدد نشان داده
شده توسط تستر ثابت شود ،عدد مورد نظر را ثبت می کنیم.
106
FLUKE 725
دارای دقت بسیار باال و تا 1400درجه سانتی گراد اندازه گيری می کند.
ارت تستر
108
109
110
111
112
113
114