Transcript آب آشاميدني بسته بندي شده (بطري شده) مرداد 1385 رحيم دواني كارشناس آزمايشگاه آب و فاضالب

‫آب آشاميدني بسته بندي شده (بطري شده)‬
‫مرداد ‪1385‬‬
‫رحيم دواني‬
‫كارشناس آزمايشگاه آب و فاضالب‬
‫‪ -1‬آب آشاميدني بسته بندي شده (بطري شده)‪ :‬آب آشاميدني است كه در ظروف بسته‬
‫بندي شده و به طور طبيعي داراي امالح بوده و يا به آن اضافه مي شود مي تواند به طور‬
‫طبيعي محتوي گازكربنيك باشد يا به آن اضافه گردد‪.‬‬
‫‪ -1-2‬منابع آب بطري شده‪:‬‬
‫‪ -1-2-1‬آبهاي زيرزميني‪ :‬آبهاي زيرزميني آبهايي هستند كه منشا آنها آبخوان است مثل‪ :‬آب‬
‫چشمه‪ ،‬آبهاي فوران كننده‪ ،‬آب چاه يا قنات‪ .‬آبهاي زيـرزمـيني بـه دو گـروه آبـهاي حـفاظت‬
‫شده و حفاظت نشده طبقه بندي مي شوند‪.‬‬
‫ً‬
‫آبهاي زير زميني حفاظت شده‪ :‬مستقيما تحت تاثير محيط سطحي و آبهاي سطحي قرار نمي‬
‫گيرند و از نظر ميكروبيولوژيكي نيز داراي کيفيت مناسب هستند‪.‬‬
‫آبهاي زيرزميني حفاظت نشده‪ :‬اين آبها ممکن است تحت تاثير محيط قرار گرفته و از نظر‬
‫ميکروبيولوژيکي نيز مناسب نباشد‪.‬‬
‫آبهاي سطحي‪ :‬آبهايي مانند‪ :‬آب شهرها‪ ،‬رودخانه ها‪ ،‬درياچه ها‪ ،‬آبگيرها و سدها هستند كه‬
‫وارد طبيعت مي شوند‪.‬‬
‫الف‪ :‬آب چشمه‪ :‬آب چشمه آب زيرزميني است كه از يك سازند زمين شناس ي منشاء‬
‫گرفته و ممكن است به طور طبيعي در سطح زمين جريان داشته باشد يا از راه ايجاد‬
‫حفره جمع آوري گردد‪.‬‬
‫(محل جغرافيايي چشمه و سازند حاوي آن بايد قابل تشخيص باشد)‬
‫ب‪ :‬آب فوران كننده‪ :‬آب فوران كننده‪ ،‬آب چاهي است مربوط به سفره آبي تحت‬
‫فشار كه در اثر حفر بعلت اختالف سطح ايستائي آب به بيرون فوران مي كند‪.‬‬
‫پ‪ :‬آب چاه‪ :‬آب چاه‪ ،‬آبي است كه از حفره ايجاد يا ساخته شده در زمين كه از يك‬
‫آبخوان به سطح زمين آورده مي شود‪.‬‬
‫‪ -1-2-2‬آب حاصل از يخچال طبيعي‪:‬‬
‫آبي است كه از ذوب يخچال طبيعي جريان مي يابد و يا آب حاصل از ذوب توده هاي‬
‫يخ جدا شده از يخچال در طي فرآيند است‪.‬‬
‫‪ -1-2-3‬آب آماده شده‪:‬‬
‫آبي است كه بر روي آن فرآيند انجام مي گيرد‪ .‬به طوري كه تركيب آن با تركيب‬
‫منشاء تفاوت دارد‪ .‬منبع تامين اين آب مي تواند آبهاي زيرزميني يا شبكهآبرساني‬
‫عمومي يا هر منبع ديگر مناسب باشد‪.‬‬
‫‪ -1-2-4‬شبكه توزيعآب‪:‬‬
‫شبكه هاي آبرساني عمومي يا خصوص ي هستند كه آب تصفيه شده قابل مصرف را‬
‫از راه تاسيسات آبرساني براي مصرف كننده فراهم مي كنند‪.‬‬
‫‪ -1-2-5‬آب با مواد معدني افزوده شده‪:‬‬
‫آب آماده شده است (‪ )1-2-3‬كه به آن مواد معدني اضافه شده است‪.‬‬
‫اقدامات اوليه‪:‬‬
‫پيش از استفاده از يك نوع آب براي بسته بندي الزم است كيفيت ميكروبيولوژي و‬
‫تركيب شيميايي آن تعيين مي شود‪.‬‬
‫بهداشت محيط‪:‬‬
‫الف) حفاظت منابع آب و اطراف آن‪ :‬منبع آب و محيط اطراف آن بايد توسط يک‬
‫متخصص آب شناس‪ ،‬شناسايي و تعيين شود و تا حد امکان منبع آب و محيط‬
‫اطراف آن محافظت شود‪.‬‬
‫ب) اقدمات حفاظتي‪:‬كليه احتياطهاي ممكن بايد در محيط حفاظت شده آب انجام‬
‫شود و از هر گونه آلودگي يا تاثيرات خارجي روي كيفيت آب زيرزميني پيشگيري بعمل‬
‫آيد‪( .‬مانند‪ :‬دفع مواد زائد‪ ،‬جامد‪ ،‬گازي‪ ،‬مايع كه مي تواند سبب آلودگي آب زيرزميني‬
‫گردد)‪.‬‬
‫از تخليه آالينده ها مانند‪ :‬مواد آلوده به ميكروارگانيسم ها‪ ،‬كودها‪ ،‬هيدروكربنيكها‪،‬‬
‫مواد پاك كننده ها‪ ،‬آفت كش ها‪ ،‬تركيبات فنلي‪ ،‬فلزات سمي و مواد راديواكتيو و ديگر‬
‫مواد آلي محلول نيز بايد پيشگيري شود‪.‬‬
‫چاهها نبايد در مسير منابع بالقوه آلودگي زيرزميني قرار گيرد مانند‪ :‬مخازن فاضالب‪،‬‬
‫فاضالبهاي صنعتي‪ ،‬گورستان و مخازن گاز يا مواد شيميايي‪ ،‬خطوط لوله و مناطق دفع‬
‫مواد زائد جامد كه در روي زمين قرار دارند‪.‬‬
‫جابجايي‪ ،‬نگهداري و انتقال آب مورد استفاده‪:‬‬
‫الف) استخراج در منشاء‪ :‬استخراج آب بايد به گونه اي انجام شود كه از ورود آبهاي‬
‫ديگر جز آب مورد نظر به درون دستگاه استخراج جلوگيري شود‪.‬‬
‫ب) اطراف محل استخراج بايد بوسيله ساختماني محافظت شود تا از ورود افراد‬
‫غيرمجاز‪ ،‬حيوانات و يا ساير منابع خارجي جلوگيري شود‪.‬‬
‫ج) نگهداري تجهيزات استخراج‪ :‬تجهيزات استخراج بايد به روش بهداشتي نگهداري‬
‫شود‪.‬‬
‫چاهها در موارد زير بايد گندزدايي گردد‪.‬‬
‫‪ .1‬بدنبال حفر چاه جديد در نزديكي آن‬
‫‪ .2‬تعمير پمپ‬
‫‪ .3‬آلودگي به كليفرمها و ساير باكتريهاي بيماري زا‬
‫‪ .4‬باال بودن ميزان شمارش كلي ميكروبها در آب‬
‫‪ .5‬رشد بيولوژيكي ديگر كه مانع انجام در سمت عمليات شود‬
‫مخازن ذخيره آب نيز بايد پيش از استفاده‪ ،‬گندزدايي گردد‪.‬‬
‫جنس دستگاهها بايد طوري باشد كه مشكل براي مصرف كننده ايجاد نكند و آلودگي‬
‫را به حداقل برساند‪.‬‬
‫ذخيره و ترابري آب مورد استفاده جهت بسته بندي‪:‬‬
‫ظروف ويژه ترابري و نگهداري آب بايد از نظر تميزي و تعمير در وضعيت بهداشتي‬
‫مناسب باشد‪ .‬اين ظروف بايد تنهاب راي ترابري آب جهت بسته بندي مورد استفاده‬
‫قرار گيرد‪.‬‬
‫در صورت لزوم‪ ،‬ظروف نگهداري و ترابري آب مانند مخازن خطوط لوله و تانكرهاي‬
‫آب بايد به گونه اي طراحي و ساخته شوند تا‪:‬‬
‫الف) آب مورد استفاده را آلوده نكند‪.‬‬
‫ب) به طور مؤثر از آالينده هايي مانند‪ :‬گرد و غبار و دود حفاظت شود‬
‫پ)به طور مؤثر پاك سازي و گندزدايي شود‬
‫ج) كنترل آن به سهولت امكان پذير باشد‬
‫كنترل عمليات‪:‬‬
‫آب وسيله بسيار خوبي براي حمل مواد محلول‪ ،‬ذرات معلق يا پراكنده است‪ .‬در‬
‫صورتيكه آب و ساير تركيبات كمك فرآيند آلوده به انگل ميكروارگانيسم هاي‬
‫نامطلوب‪ ،‬باقيمانده سموم دفع آفات يا مواد سمي ديگر باشد (كه با فرآيندهاي‬
‫معمولي نتوان آن را تا حد مورد نظر كاهش داد) نبايد مورد استفاده قرار گيرد‪.‬‬
‫به منظور حصول اطمينان از مناسب بودن آب براي مصرف‪ ،‬بايد آزمونهاي‬
‫آزمايشگاهي انجام گيرد‬
‫انواع تصفيه‪:‬‬
‫تصفيه هاي فيزيكي حرارتي‪ :‬شيميايي يا ضد ميكروبي ايمن و مناسب مجاز است‪ .‬اين‬
‫تصفيه ها مي تواند به تنهايي يا تركيبي مورد استفاده قرار گيرند‪ .‬هر نوع تصفيه ضد‬
‫ميكروبي انجام شده باشد‪ ،‬نبايد تركيبات اوليهآب را تغيير دهد و يا تركيبات ثانويه‬
‫در آب ايجاد كند (تري هالومتانها)‬
‫در مجموع هر چه كيفيت آب مورد استفاده بهتر باشد‪ ،‬فرآيند تصفيه كمتري مورد‬
‫نياز است‪.‬‬
‫تصفيه آب براي كاهش‪ ،‬برطرف كردن و پيشگيري از رشد ميكروارگانيسم ها مي تواند‬
‫شامل‪ :‬كاربرد فرآيندهاي شيميايي (مانند‪ :‬كلرزني‪ ،‬ازون زني و كربن زني) و عوامل يا‬
‫فرآيندهاي فيزيكي شامل‪( :‬دماي باال‪ ،‬پرتودهي‪ ،‬اشعه باال و صاف كردن) باشند‪.‬‬
‫اين فرآيندها مي توانند به تنهايي يا بصورت تركيبي بكار برده شود‪.‬‬
‫در آبهاي بسته بندي شده اي كه در تصفيه چندگانه دارنده احتمال وجود‬
‫ميكروارگانيسم هاي مضر براي سالمتي انسان كمتر است‪.‬‬
‫در صورت لزوم مي توان از تصفيه هاي فيزيكي و شيمايي به شرح ذيل نيز استفاده‬
‫كرد‪.‬‬
‫‪ ‬صاف كردن با استفاده از صافي هاي سطحي ( مانند‪ :‬صافي هاي غشايي چين‬
‫خورده) صافي هاي عمقي (صافي شني‪ ،‬صافي هاي اسمز معكوس)‬
‫‪ ‬صاف كردن با كربن فعال‬
‫‪ ‬گرفتن مواد معدني (يون زدائي‪ ،‬سختي زدائي‪ ،‬اسمز معكوس‪ ،‬هوادهي)‬
‫گندزدائي ظروف‪:‬‬
‫ً‬
‫ن‬
‫‪ ‬ظروف يكبارمصرف‪ ،‬معموال بدو گندزدايي‪ ,‬آماده مصرف هستند‪.‬‬
‫‪ ‬بعض ي اوقات‪ ،‬اين ظروف نياز به گندزدايي دارند‪.‬‬
‫‪ ‬شستشوي و گندزدايي ظروف قابل برگشت (چند بار مصرف) بايد در يك سيستم‬
‫بسته در خط توليد به گونه اي انجام شود كه باعث كاهش و به حداقل رسانيدن‬
‫آلودگي پس از گندزدايي و پيش از پر كردن و درب بندي شود‪.‬‬
‫پر كردن و درب بندي ظروف‪:‬‬
‫عمليات بسته بندي ( مانند‪ :‬پر كردن و درب بندي كردن ظروف) بايد در يك منطقه‬
‫بسته و تحت فشار مثبت هوا انجام شود‪ .‬ذرات غبار‪ ،‬مواد خارجي‪،‬ميكروارگانيسم ها‬
‫و رطوبت بيش از حد هوا بايد كنترل و پايش شود‪.‬‬
‫ظروف مورد مصرف‪:‬‬
‫ً‬
‫ظروفي كه براي بسته بندي آب بكار برده مي شود‪ ،‬بايد منحصرا براي اين منظور‬
‫باشد‪ .‬ظروف چند بار مصرف نبايد براي مقاصد ديگر بكار برده شود‪ .‬ظروف‬
‫پالستيكي مورد مصرف‪ ،‬بايد از نوع مجاز )‪ (Food grade‬براي بسته بندي آب‬
‫بوده و هيچگونه اثر سوئي روي فرآورده نهايي نداشته باشد‪.‬‬
‫ترابری‪:‬‬
‫ترابري آبهاي بسته بندي شده بايد به گونه اي باشد كه آب را در مقابل منابع بالقوه‬
‫آلودگي و همچنين صدماتي كه ممكن است باعث نامناسب شدن آب براي مصرف‬
‫گردد‪ ،‬محافظت كند‪.‬‬
‫ً‬
‫موارد زير بايد كامال روشن و خوانا و پاك نشدني به زبان فارس ي و براي صادرات به‬
‫زبان مورد درخواست كشور خريدار‪ ،‬روي برچسب نوشته شود‪:‬‬
‫‪ ‬نام و نوع محصول (آب بطري شده)‬
‫‪ ‬گازدار طبيعي با جوشان طبيعي‬
‫‪ ‬آب بسته بندي شده كه گازدار يا گازدار شده‬
‫‪ ‬محتوي مواد مصرفي‬
‫‪ ‬ميزان كل مواد جامد محلول آب‬
‫‪ ‬ساير تركيبات شيميايي آب مي تواند روي برچسب نوشته شود‬
‫‪ ‬اگر فلورايد افزوده شود‪ ،‬بايد واژه آب فلوئوره برچسب گذاري شود و ميزان‬
‫فلورايد كمتر از ‪ 8/0‬ميلي گرم است‬
‫‪ ‬اگر آب حاوي ‪ 1‬ميلي گرم فلوئور باشد‪ ،‬عبارت حاوي فلوئور بايد ذكر شود‬
‫‪ ‬چنانچه آب داراي ‪ 2‬ميلي گرم فلوئور باشد‪(( ،‬عبارت آب براي نوزادان و كودكان‬
‫زير ‪ 7‬سال مناسب نيست)) بايد در برچسب ذكر شود‬
‫‪ ‬محل جغرافيايي چشمه يا چاه مي تواند در برچسب مشخص شود‬
‫‪ ‬برچسب گذاري آب بسته بندي شده از نظر نوشتاري يا تصويري بايد به گونه اي‬
‫باشد كه موجب اشتباه با ديگر آبها به ويژه آب معدني طبيعي نشود‬
‫‪ ‬شماره پروانه ساخت وزارت بهداشت‪ ،‬درمان وآموزش پزشكي‬
‫‪ ‬نام و نشاني كامل توليدكننده‬
‫‪ ‬حجم محتوي بر حسب سيستم متري‬
‫شماره سري ساخت‪:‬‬
‫تاريخ توليد‪ ............. :‬روز ‪ .............‬ماه ‪ ..............‬سال‬
‫تاريخ پايان مصرف‪ .............. :‬روز ‪ ...............‬ماه ‪ ................‬سال‬
‫شرايط نگهداري در صورت لزوم‪:‬‬
‫‪ ‬ويژگيهاي فيزيكي آب بطري شده بايد طبق جدول شماره يك استاندارد ملي ايران‬
‫‪ 1053‬سال ‪ 1374‬باشد‪.‬‬
‫‪ ‬ويژگيهاي شيميايي آب بسته بندي شده بايد طبق جدول شماره ‪ 4‬استاندارد ‪1053‬‬
‫سال ‪ 1374‬باشد‪.‬‬
‫‪ ‬تركيبات شيميايي آلي و ‪ ..............‬موجود در آبهاي بطري شده نبايد از حد مجاز‬
‫تعيين شده در جدول شماره ‪ 3‬استاندارد ملي ايران ‪ 1053‬سال ‪ 1374‬بيشتر شود‪.‬‬
‫‪ ‬جدول بيشتر رواداري تركيبات شيميايي كه براي سالمتي مخاطره آميز‬
‫نباشد(مطابق جدول پيوست)‬
‫‪ ‬ويژگيهاي ميكروبيولوژيكي آب آشاميدني بسته بندي شده مطابق استاندارد ‪6262‬‬
‫يا ‪ 6267‬باشد‪.‬‬
‫تفاوت آب معدني با آب آشاميدني بسته بندي‪:‬‬
‫‪ .1‬آب معـ ـ ــدني مـ ـ ــي توانـ ـ ــد محتـ ـ ــوي امـ ـ ــالح معـ ـ ــدني خـ ـ ــا ‪،‬‬
‫عناصر كمياب و ديگر تركيبات مشخص باشد‪.‬‬
‫‪ .2‬منــابع آب معــدني چشــمه يــا نقــاط حفــاري شــده از ســفره‬
‫هاي آب زيرزميني است‪.‬‬
‫‪ .3‬جم ـ ــع آوري آب مع ـ ــدني م ـ ــي توان ـ ــد تح ـ ــت شـ ـ ـرايطي ك ـ ــه‬
‫ويژگيهــاي آن تغييــر نكنــد‪ ،‬جمــعآوري شــود‪ .‬تركيب ــات‬
‫آن در فصول سال ثبات نسبي داشته باشد‪.‬‬
‫‪ .4‬ترابـ ــري‪ :‬آب معـ ــدني بايـ ــد در نزديكتـ ــرين محـ ــل ممكـ ــن ب ـ ـه‬
‫سرچشــمه آب تحــت ش ـرايط بهداشــتي خــا بســته‬
‫بندي شود‪.‬‬
‫حمـ ــل و نقـ ــل آب معـ ــدني در واحـ ــدهاي حجـ ــيم ب ـ ـراي‬
‫بسته بندي ممنوع است‪.‬‬
‫‪ .1‬آب آش ــاميدني بس ــته بن ــدي محت ــوي ام ــالح مع ــدني اس ــت‬
‫ولي امالح معدني آن تابع جدول شماره ‪ 4‬استاندارد‬
‫‪ 1053‬سال ‪ 1376‬مي باشد‪.‬‬
‫‪ .2‬منــابع تــامين آبهــاي بطــري شــده بــه شــرح زيــر اســت‪ :‬آبهــاي‬
‫زمين (چشمه‪ ،‬چاه‪ ،‬قنات‪ ،‬آب فوران كننده)‬
‫‪ ‬آب حاصل از يخچالهاي طبيعي‬
‫‪ ‬آب آماده شده‬
‫‪ ‬آب شبكه توزيع آب (عمومي يا خصوص ي)‬
‫‪ .3‬آب آشـ ـ ــاميدني بايـ ـ ــد ب ـ ـ ــه شـ ـ ــكلي جم ـ ـ ــع آوري شـ ـ ــود ك ـ ـ ــه‬
‫تغييـ ـرات فيزيك ــي‪ ،‬تركيب ــات و كيفي ــت آب را پـ ـيش از‬
‫تصفيه تغيير ندهد‪.‬‬
‫‪ .5‬تص ــفيه‪ :‬در آب مع ــدني تص ــفيه ه ــاي فيزيك ــي (فيلت ــر‬
‫ك ـ ــردن‪ ،‬ص ـ ــاف ك ـ ــردن‪ ،‬ه ـ ــوا دادن) مج ـ ــاز م ـ ــي‬
‫باشد‪ .‬تصفيه هاي شيميايي و ميكروبي مـمـنـوع‬
‫مي باشد‪.‬‬
‫‪ .6‬در آب مع ـ ـ ــدني‪ ،‬انج ـ ـ ــام عملي ـ ـ ــاتي ك ـ ـ ــه س ـ ـ ــبب تغيي ـ ـ ــر در‬
‫تركيبات آن شود‪ ،‬ممنوع است‪.‬‬
‫‪ .7‬اگ ــر مي ـزان نيت ـراتآب مع ــدني از ميل ــي گ ــرم در ليت ــر بيش ــتر‬
‫باشـ ــد‪ ،‬بايـ ــد بـ ــر روي آن نوش ـ ــته شـ ــود ك ـ ــه اي ـ ــن آب‬
‫براي مصرف نوزادان مناسب نمي باشد‪.‬‬
‫‪ .4‬تراب ـ ـ ــري آب از مح ـ ـ ــل اس ـ ـ ــتخراج‪ ،‬جم ـ ـ ــع آوري و انتق ـ ـ ــال آن ب ـ ـ ــه‬
‫واح ــدهاي بس ــته بن ــدي آب باي ــد ب ــه گون ــه اي باش ــد ك ــه در‬
‫ايمنــي و ويژگيهــاي آب تــاثير قابــل تــوج ي نداشــته باشــد‪ .‬آب‬
‫آش ــاميدني بـ ـراي بس ــته بن ــدي را م ــي ت ــوان توس ــط ت ــانكر ي ــا‬
‫لولــه هــاي انتقــال آب بــه محــل كارخانــه انتقــال داد‪ .‬انتق ـال‬
‫در واحدهاي حجيم‪ ،‬مجاز مي باشد‪.‬‬
‫‪ .5‬تص ـ ــفيه‪ :‬در آب آش ـ ــاميدني بس ـ ــته بن ـ ــدي تص ـ ــفيه ه ـ ــاي فيزيك ـ ــي‪،‬‬
‫حرارتــي‪ ،‬شــيميايي و يــا ضــد ميكروبــي ايمــن و مناســب مج ـاز‬
‫مي باشد‪ .‬حتي تركيب تصفيه ها نيز مجاز مي باشد‪.‬‬
‫تصفيه هاي ميكروبي مجاز‪ UV–O3 (:‬مواد اكسـيدكننده‬
‫حرارت)‬
‫‪ .6‬طعــم آب آشــاميدني بســته بنــدي بايــد مقبوليــت مردمــي داشــته باشــد و‬
‫‪ .8‬ظر ر ر ر ر ررروف بسر ر ر ر ر ررته بنر ر ر ر ر رردي‪ :‬در آب معـ ـ ـ ـ ــدني از ظ ـ ـ ـ ـ ــروف‬
‫‪Food‬‬
‫يكبارمصـ ــرف مخصـ ــو ‪grade‬‬
‫مورد اعتراض واقع نشود‪.‬‬
‫اس ــتفاده م ــي ش ــود ك ــه ح ــداك ر حج ــم آن ‪ 5‬ليت ــر م ــي‬
‫‪ .7‬در آب آش ــاميدني بس ــته بن ــدي ش ــده‪ ،‬مي ـزان ك ــل م ــواد جام ــد محل ــول در‬
‫باشد‪.‬‬
‫آب )‪ (T.D.S‬بايــد نوشــته شــود‪ .‬ســاير تركيبــات شــيميايي آب مــي‬
‫تواند روي برچسب نوشته شود‪.‬‬
‫‪ .8‬در آب آشـ ـ ــاميدني بسـ ـ ــته بنـ ـ ــدي انجـ ـ ــام عمليـ ـ ــاتي كـ ـ ــه سـ ـ ــبب‬
‫تغييرات در تركيبات شود‪ ،‬آزاد است‪.‬‬
‫‪ .9‬وضعيت ظاهري‪:‬‬
‫‪ .9‬اگــر مي ـزان نيت ـرات آب آشــاميدني بســته بنــدي شــده از ‪10‬ميلــي‬
‫آب معدني بايد زالل و بدون ذرات معلق و رسوب باشد‪.‬‬
‫گــرم بيشــتر بــود‪ ،‬الزامــي نيســت كــه چيــزي روي برچس ـب‬
‫واحد كدورت و رنگ در آب معدني قيد نشده است‪.‬‬
‫نوشته شود‪.‬‬
‫‪ .10‬بـ ــو و مـ ــزه‪ :‬آب معـ ــدني بايـ ــد عـ ــاري از بـ ــو و م ـ ــزه ن ـ ــامطلوب ‪ .10‬در آب آشــاميدني بســته بنــدي شــده مــي تــوان از ظــروف چنـد‬
‫باشد‪.‬‬
‫بـ ــار مصـ ــرف نيـ ــز اسـ ــتفاده كـ ــرد‪ ،‬بـ ــه شـ ــرطي كـ ــه ظـ ــروف‬
‫‪ .11‬در آب معدني طبيعي‪ ،‬حدود تركيبات شيميايي آب معـدني‬
‫مخصو آب آشاميدني تنها باشـد و ‪Food grade‬‬
‫بايد بر روي برچسب ذكر گردد‪.‬‬
‫باشد و حداك ر حجم را ندارد مي تواند ‪ 10‬تا ‪ 20‬ليتر نيز‬
‫باشد‪.‬‬
‫‪ .11‬ك ــدورت در آب آش ــاميدني بس ــته بن ــدي ش ــده باي ــد كمت ــر يـ ـا‬
‫مساوي ‪ 1‬و حداك ر ‪ 5‬باشد و رنگ آن نيـز ‪ 20‬واحـد رنـگ‬
‫باشد‪.‬‬
‫تفاوت آب معدني با آب آشاميدني شبکه‪:‬‬
‫‪ .1‬آب معـ ــدني مـ ــي توانـ ــد محتـ ــوي امـ ــالح معـ ــدني خـ ــا ‪ ،‬عناصـ ــر‬
‫كمياب و ديگر تركيبات مشخص باشد‪.‬‬
‫‪ .2‬منـابع آب معـدني‪ ،‬چشـمه يـا نقــاط حفـاري شـده از سـفره هــاي‬
‫آب زيرزميني است‪.‬‬
‫‪ .3‬آب معـ ــدني مـ ــي توانـ ــد تحـ ــت شـ ـرايطي كـ ــه ويژگيهـ ــاي آن تغييـ ـر‬
‫نكند‪ ،‬جمع آوري شـود و تركيبـات آن در فصـول مختلـف‬
‫سال از ثبات نسبي برخوردار باشد‪.‬‬
‫‪ .4‬كارخانـ ــه آب معـ ــدني باي ــد در نزديكتـ ــرين محـ ــل ممكـ ــن بـ ــه سـ ــد‬
‫چش ــمه آب تح ــت شـ ـرايط بهداش ــتي خ ــا بس ــته بن ــدي‬
‫گردد‪.‬‬
‫‪ .1‬آب آش ــاميدني محت ــوي ام ــالح مع ــدني اس ــت ول ــي ام ــالح‬
‫معـ ــدني آن بايـ ــد تـ ــابع جـ ــدول شـ ــماره ‪ 4‬اسـ ــتاندارد‬
‫‪ 1053‬سال ‪ 1376‬باشد‪.‬‬
‫‪ .2‬منابع آشاميدني‪ ،‬مي تواند چشمه‪ ،‬رودخانه‪ ،‬درياچه‪،‬‬
‫چاه يا قنات باشد‪.‬‬
‫‪ .3‬ويژگيهاي شيميايي آب آشـاميدني مـي توانـد تغييـر كنـد و‬
‫تركيبـ ــات شـ ــيميايي آن در فصـ ــول سـ ــال مـ ــي توانـ ـد‬
‫متغير باشد‪.‬‬
‫‪ .4‬آب آش ــاميدني م ــي توان ــد از كيلومتره ــا فاص ــله از محـ ـل‬
‫اصلي به محل توزيع انتقال يابد‪.‬‬
‫‪ .5‬در آب معـ ــدني‪ ,‬هيچگونـ ــه فرآينـ ــد پـ ــااليش (بـ ــه جـ ــز فيلتـ ــر كـ ــردن‪ .5 ،‬در آب آشـ ـ ــاميدني هـ ـ ــر گونـ ـ ــه فرآينـ ـ ــد پ ـ ــااليش (مي ـ ـ ـكروبي‪،‬‬
‫صاف كردن‪ ،‬هوا دادن) نمي توان انجام داد‪.‬‬
‫شيـمي ـايي‪ ،‬ف ـيزكي مجــاز) را مــي تــوان انجــام داد ماننـد‪:‬‬
‫‪ .6‬جـ ــدول ح ـ ــداك ر مقـ ــدار مجـ ــاز فل ـ ـزات سـ ــنگين و مـ ــواد شـ ــيميايي‬
‫‪ ..........‬زدايــي‪ ،‬يــون زدايــي‪ ،‬فيلتــر كــردن‪ ،‬غربــال كــردن‪،‬‬
‫موجود در آب معدني و آب آشاميدني متفاوت است‪.‬‬
‫ت ــه نش ــيني‪ ،‬ص ــاف ك ــردن‪ ،‬كلرزن ــي‪ O3 ،UV ،‬و ي ــا‬
‫‪ .7‬جــدول مــوارد هيــدروكربور و مــواد آفــت كــش و غيــره در هــر دو نــوع‬
‫ديگر عمليات مجاز‬
‫آب مشابه هم است‪.‬‬
‫‪ .8‬جدول ميكروبي آب معدني با آب آشاميدني متفاوت است‪.‬‬
‫ويژگي هاي باکتريولوژي آب اشاميدني بسته بندي شده‬
‫نوع ميکروارگانيسم‬
‫بيشينه مجاز‬
‫روش آزمون‬
‫کل کليفرم ها‬
‫منفي در صد ميلي ليتر‬
‫طبق استاندارد ملي ايران ‪3759‬‬
‫اشرشياکلي‬
‫منفي در صد ميلي ليتر‬
‫طبق استاندارد ملي ايران ‪3759‬‬
‫ميکروارگانيسم هاي قابل کشت در دماي ‪22±2‬‬
‫‪ 100‬در هر ميلي ليتر‬
‫طبق استاندارد ملي ايران ‪5271‬‬
‫ميکروارگانيسم ها قابل کشت در دماي ‪36±2‬‬
‫‪ 20‬در هر ميلي ليتر‬
‫طبق استاندارد ملي ايران ‪5271‬‬
‫يادآوري ‪ -1‬ميکروارگانيسم هاي قابل کشت تنها در زمان بسته بندي و يا بيشينه دوازده ساعت پس از بسته بندي (در صورت نگه داري در دماي پنج درجه سلسيوس)‬
‫مي تواند مورد مالک قرار گيرد‪.‬‬
‫« حداک ر مقادير مجاز مواد شيميائي مواد سمي در آب و آب معدني»‬
‫نوع ترکيب‬
‫رديف‬
‫بر حسب‬
‫حداکثر مجاز بر حسب ميلي گرم در ليتر‬
‫آب معدني طبيعي‬
‫آب آشاميدني بسته بندي شده‬
‫آب آشاميدني شبکه‬
‫‪1‬‬
‫آنتي موان‬
‫‪Sb‬‬
‫‪005/0‬‬
‫‪005/0‬‬
‫‪005/0‬‬
‫‪2‬‬
‫آرسنيک‬
‫‪As‬‬
‫‪01/0‬‬
‫‪01/0‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪3‬‬
‫باريم‬
‫‪Ba‬‬
‫‪7/0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪4‬‬
‫بورات‬
‫‪B‬‬
‫‪5‬‬
‫‪5‬‬
‫‪5‬‬
‫کادميوم‬
‫‪Cd‬‬
‫‪003/0‬‬
‫‪003/0‬‬
‫‪005/0‬‬
‫‪6‬‬
‫کرم‬
‫‪Cr‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪7‬‬
‫مس‬
‫‪Cu‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪8‬‬
‫سيانيد‬
‫‪CN‬‬
‫‪07/0‬‬
‫‪07/0‬‬
‫‪9‬‬
‫فلوئور‬
‫‪F‬‬
‫‪4‬‬
‫‪4‬‬
‫‪10‬‬
‫سرب‬
‫‪Pb‬‬
‫‪01/0‬‬
‫‪005/0‬‬
‫‪11‬‬
‫منگنز‬
‫‪Mn‬‬
‫‪5/0‬‬
‫‪5/0‬‬
‫‪12‬‬
‫جيوه‬
‫‪Hg‬‬
‫‪001/0‬‬
‫‪001/0‬‬
‫‪13‬‬
‫نيکل‬
‫‪Ni‬‬
‫‪02/0‬‬
‫‪02/0‬‬
‫‪14‬‬
‫نيترات‬
‫‪NO3‬‬
‫‪50‬‬
‫‪50‬‬
‫‪50‬‬
‫‪15‬‬
‫نيتريت‬
‫‪NO2‬‬
‫‪02/0‬‬
‫‪02/0‬‬
‫‪3‬‬
‫‪16‬‬
‫سلنيوم‬
‫‪Se‬‬
‫‪01/0‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪01/0‬‬
‫‪17‬‬
‫واناديوم‬
‫‪V‬‬
‫‪1/0‬‬
‫‪18‬‬
‫موليبدات‬
‫‪Mo‬‬
‫‪07/0‬‬
‫مطابق با استانداردهاي زير‪:‬‬
‫‪‬استاندارد ‪ – 1053‬ويژگيهاي فيزيکي و شيميايي آب آشاميدني ‪ -‬چاپ چهارم ‪ -‬تجديد نظر پنجم ‪ -‬سال ‪1376‬‬
‫‪‬استاندارد ‪ - 2441‬آب معدني طبيعي – ويژگيها ‪ -‬چاپ اول‪ -‬سال ‪1384‬‬
‫‪‬استاندارد ‪ - 6694‬آب آشاميدني بسته بندي شده – ويژگيها – چاپ اول‬
‫‪07/0‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪001/0‬‬
‫«ويژگيهـای آب آشاميدنـي»‬
‫«مشخصات فيزيکي آب آشاميدني»‬
‫رديف‬
‫ويژگي‬
‫حد مطلوب‬
‫حد مجاز‬
‫واحد‬
‫توضيحات‬
‫‪1‬‬
‫کدورت‬
‫کمتر يا مساوی‪1‬‬
‫حداک ر ‪5‬‬
‫‪N.T.U‬‬
‫‪Nephelometric Turbidity‬‬
‫‪Unit‬‬
‫‪2‬‬
‫رنگ‬
‫کمتر يا مساوی ‪1‬‬
‫حداک ر ‪20‬‬
‫‪T.C.U‬‬
‫‪True Color Unit‬‬
‫‪3‬‬
‫بو‬
‫صفر‬
‫حداک ر ‪ 2‬واحد در ‪12 oc‬‬
‫حداک ر ‪ 3‬واحد در ‪25 oc‬‬
‫‪TON‬‬
‫‪Threshold Odour‬‬
‫‪Nember‬‬
‫‪4‬‬
‫‪PH‬‬
‫‪7-5/8‬‬
‫‪5/6-9‬‬
‫‪5‬‬
‫طعم‬
‫‪-‬‬
‫بايد مقبوليت عمومي داشته و مورد اعتراض واقع نشود‬
‫‪.‬‬
‫«حداکثر مجاز مواد شيميايي کاني موجود در آب آشاميدني»‬
‫ردي‬
‫ف‬
‫نوع ترکيب‬
‫حداکثر مجاز بر حسب ميلي‬
‫گرم در ليتر‬
‫توضيحات‬
‫‪1‬‬
‫کل مواد جامد محلول ‪T.D.S‬‬
‫‪1500‬‬
‫در شرايط ويژه تا ‪ 200‬ميلي گرم در ليتر قابل قبول است‬
‫‪2‬‬
‫سختي کل بر حسب ‪CaCO3‬‬
‫‪500‬‬
‫‪3‬‬
‫کلرور بر حسب ‪Cl‬‬
‫‪400‬‬
‫‪4‬‬
‫سولفات بر حسب ‪SO4‬‬
‫‪400‬‬
‫‪5‬‬
‫نيترات بر حسب ‪NO3‬‬
‫‪50‬‬
‫‪6‬‬
‫نيتريت بر حسب ‪NO2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪7‬‬
‫آمونياک بر حسب ‪NH3‬‬
‫‪5/1‬‬
‫‪8‬‬
‫فلورايد بر حسب ‪F‬‬
‫‪ 2/1‬تا ‪7/0‬‬
‫‪9‬‬
‫کلسيم بر حسب ‪Ca‬‬
‫‪250‬‬
‫‪10‬‬
‫منيزيم بر حسب ‪Mg‬‬
‫‪50‬‬
‫‪11‬‬
‫سديم بر حسب ‪Na‬‬
‫‪200‬‬
‫‪12‬‬
‫هيدروژن سولفوره ‪H2S‬‬
‫‪05/0‬‬
‫‪13‬‬
‫آهن بر حسب ‪Fe‬‬
‫‪3/0‬‬
‫‪14‬‬
‫منگنز بر حسب ‪Mn‬‬
‫‪5/0‬‬
‫‪15‬‬
‫آلومينيوم بر حسب ‪Al‬‬
‫‪2/0‬‬
‫‪16‬‬
‫روی بر حسب ‪Zn‬‬
‫‪3‬‬
‫‪17‬‬
‫مس بر حسب ‪Cu‬‬
‫‪1‬‬
‫در شرايطي که ميزان ‪ mg‬از ‪ 30‬ميلي گرم در ليتر تجاوز کند ميزان سولفات نبايد بيش از ‪ 250‬ميلي‬
‫گرم در ليتر باشد‬
‫‪< =1‬‬
‫غلظت نيتريت اندازه گيري شده غلظت نيترات اندازه گيري شده‬
‫غلظت نيتريت استاندارد ‪+‬‬
‫غلظت نيترات استاندارد‬
‫حد متوسط مقدار فلوئور‬
‫در شرايط ويژه تا ‪ 250‬ميلي گرم در ليتر مجاز مي باشد‬
‫منبع‪ :‬موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران ‪ -‬استاندارد ‪ - 1053‬ويژگيهای فيزيکي و شيميايي آب آشاميدني – تجديد نظر چهارم – چاپ پنجم ‪1376‬‬
‫منابع‪:‬‬
‫‪ -1‬استانداردهاي ملي ايران ‪1836‬‬
‫“ “ ‪2441‬‬
‫“‬
‫‪-2‬‬
‫“ “ ‪2606‬‬
‫“‬
‫‪-3‬‬
‫“ “ ‪6267‬‬
‫“‬
‫‪-4‬‬
‫“ “ ‪6305‬‬
‫“‬
‫‪-5‬‬
‫“ “ ‪6694‬‬
‫“‬
‫‪-6‬‬
‫“ “ ‪1053‬‬
‫“‬
‫‪-7‬‬
‫واحد توليد کننده مواد غذايي آيين کار اصول کلي بهداشتي‬
‫ويژگيهای آبهای معدني طبيعي قابل شرب‬
‫آيين کار به منظور بهره برداری از آبهای معدني طبيعي آشاميدني‬
‫آب آشاميدني بسته بندی شده – ويژگيهای ميکروبيولوژيکي‬
‫آب‪ ،‬آيين کار بهداشتي آب آشاميدني بسته بندی شده‬
‫آب‪ ،‬آب آشاميدني بسته بندی شده‪ ،‬ويژگيها‬
‫ويژگيهای فيزيكي و شيميايي آب آشاميدني – چاپ ‪1376‬‬