Transcript روش‌های تدریس و تمرین انشا (دکتر حسن ذوالفقاری)

‫روش‌های تدریس و تمرین انشا‬
‫تعريف تدريس‬
‫‪‬‬
‫تعامل و رفتار متقابل معلم و شاگرد‪ ،‬براساس طراحي منظم و هدفدار‬
‫معلم‪ ،‬براي ايجاد تغيير در رفتار شاگرد‪ .‬تدريس مفاهيم مختلف مانند‬
‫نگرشها ‪ ،‬گرايشها‪ ،‬باورها‪ ،‬عادتها و شيوه هاي رفتار و به طوركلي‬
‫انواع تغييراتي را دربر ميگيرد كه مي خواهيم در شاگردان ايجاد كنيم‬
‫(ميرزا محمدي‪)17 :1383 ،‬‬
‫انواع روشهای تدريس‬
‫‪ .1‬روشهای سنتی‬
‫‪ . 2 ‬روشهای نوين‬
‫‪ ‬ويژگي روشهای تدريس نوین‪:‬‬
‫‪ .1‬وجود تعامل بين معلم و دانش آموزان‬
‫‪ .2‬فعاليت براساس اهداف معين واز پيش تعيين شده‬
‫‪ .3‬طراحي منظم با توجه به موقعيت و امكانات‬
‫‪ .4‬ايجاد فرصت و تسهيل يادگيري‬
‫الگوی بدیعه پردازی(نوآفرینی)‬
‫‪ ‬هدف‪:‬‬
‫‪.1‬تقویت قوه خالقیت دانش آموزان‬
‫‪.2‬تولید ایده های جدید‬
‫‪.3‬درک نحوه ارتباط بين مفاهیم‬
‫‪ .4‬شكستن سد قواعد مرسوم و ایجاد راه های جدید برای حل مسائل‬
‫‪ .5‬شكستن زمینه های ذهنی قبلی و پیداكردن راهی مناسب برای اندیشیدن‬
‫‪ ‬اصل مهم‪ :‬خالقیت فعالیت پوشیده و اسرارآميز نیست‪ .‬خالقیت را می توان‬
‫یاد گرفت و یاد داد‪.‬‬
‫مراحل اجرا‬
‫‪.1‬توصیف شرایط موجود‬
‫‪.2‬قیاس مستقیم‬
‫‪.3‬قیاس شخص ی‬
‫‪.4‬تعارض فشرده‬
‫‪.5‬قیاس مجدد مستقیم‬
‫‪ .6‬نگارش مستقل‬
‫ی‬
‫فایده الگوی بدیعه پرداز ‌‬
‫‪ ‬افزایش خالقیت دانش آموز‬
‫‪ ‬ترغیب ذهن به تفکر در ابعاد گوناگون موضوع‬
‫‪ ‬تولید ایدههای جدید‬
‫‪ ‬درک نحوه ارتباط بين مفاهیم‬
‫گام اول‌‬
‫‪‬‬
‫‪ .1‬توصیف شرایط موجود (دانش آموز یا معلم آنچه را از شرایط می فهمد توصیف و تشریح‬
‫می كنند‪).‬‬
‫معلم‬
‫دانش آموزان‬
‫آرزو را همه دارند و با آن زندهاند‪.‬‬
‫همه آرزوها برآورده نمی شوند‬
‫معلم دوست را روی تخته می نویسد و آیینه ای هم‬
‫روی ميز می گذارد‬
‫در باره بهار و خصوصیات آن صحبت کنند و برای‬
‫خود فهرستی کوتاه تهیه نمایند ‪ .‬کلمات پای تابلو‬
‫نوشته می شود‬
‫اگر بخواهید بهار را در یک کلمه توصیف کنید چه‬
‫می گویید ؟‬
‫دوست آینه ماست پس رفتار او در ما نيز اثر دارد‪.‬‬
‫؟‬
‫گام دوم‬
‫‪‬‬
‫‪ .2‬قیاس مستقیم‪ :‬بامقایسه یا شبیهسازی‪ ،‬موارد ناآشنا را آشنا می‬
‫كنیم‬
‫معلم‬
‫آرزو مثل چیست؟‬
‫دانش آموزان‬
‫پرنده‪ ،‬ابر‪ ،‬یخ‬
‫معلم‬
‫آرزو مثل چیست؟‬
‫به نظر شما دوست شبیه‬
‫چیست؟‬
‫به بهار مانند یک انسان با‬
‫تمام ویژگیهایی که در‬
‫انسان سراغ دارید فکر‬
‫کنید ‪.‬‬
‫آیینه آسمان برادر‬
‫به نظر شما دوست شبیه‬
‫چیست؟‬
‫به بهار مانند یک انسان با‬
‫تمام ویژگیهایی که در‬
‫انسان سراغ دارید فکر‬
‫کنید ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪.3‬قیاس شخص ی‪ :‬قیاس بين خود و مفهوم انتخاب شده همدلی ایجاد می كنند‪،‬‬
‫احساسات و تمایالت و انگيزه های خود را بیان می دارند‪.‬‬
‫معلم‬
‫دانش آموزان‬
‫چه آرزوهایی داری؟‬
‫خود را به جای آرزوهایت بگذار که محقق نشدهاند‪.‬‬
‫پدر و مادم زنده باشند‬
‫دانشگاه بروم‬
‫دوچرخه بخرم‬
‫خوب و بد را به ما نشان می دهند‬
‫چرا دوست شبیه کتاب‪ ،‬آینه‪ ،‬مادر‪ ،‬گل و‪ ...‬است‬
‫حاال سعی کنید خود را جای انسانی بگذارید که عمر ؟‬
‫طوالنی دارد‪.‬‬
‫‪ .4‬قیاس تعارض‪ :‬از توصیف های ارائه شده بهترین مفاهیم متضاد و نامتجانس را‬
‫انتخاب كنند و با تداخل کلمات نامتجانس ‪،‬روابط جدیدی را تولید و بر حوزه‬
‫اطالعات خود می افزایند‬
‫معلم‬
‫دانش آموزان‬
‫دو کلمه متضاد درباره آرزو بنویسید‬
‫دور ‪ /‬نزدیک مرگ ‪ /‬زندگی‬
‫یک تضاد درباره دوست بنویسید‬
‫باوفا ‪ /‬بی وفا‬
‫یک تضاد در باره بهار انتخاب و بیان کنید‪.‬‬
‫؟‬
‫‪ .5‬قیاس مجدد مستقیم‪ :‬در این مرحله تعارضات دوباره از طریق قیاس‬
‫مستقیم و شخص ی ادامه می یابد‪.‬‬
‫معلم‬
‫دانش آموزان‬
‫دور ‪ /‬نزدیک و آرزو چه ارتباطی با آرزوهای دور دیر به دست میآید‬
‫هم دارند‬
‫رابطه باوفا ‪ /‬بی وفا با دوست چیست؟‬
‫‪ ---------‬و بهار چه ارتباطی‬‫دارند‪.‬‬
‫؟‬
‫‪ .6‬نگارش مستقل‪ :‬اکنون معلم و دانشآموزان موضوع اصلی انشا را با‬
‫توجه به تمام قیاسها و تجربههایی که از صحبت های خود و دیگران‬
‫استفاده کردهاند بنویسند‬
‫معلم‬
‫حباب آرزوها‬
‫دوست من‬
‫به پیشواز بهار برویم‬
‫دانش آموزان‬
‫نمونه تلفیق انشا با علوم به کمک الگوی بدیعه پردازی‬
‫موضوع آموزش ملکول‬
‫گام ها‬
‫توصیف شرایط موجود‬
‫قیاس مستقیم‬
‫قیاس شخص ی‬
‫کاربرد تضاد‬
‫قیاس مجدد مستقیم‬
‫نگارش مستقل‬
‫دانش آموزان‬
‫معلم‬
‫یک جمله در باره ملکول‬
‫تمام اشیا از ملکولهایی تشکیل‬
‫شدهاند‬
‫بنویسید‬
‫به نظر شما تبخير شبیه به چه گردباد ‪ ،‬رهایی پرنده ها از‬
‫قفس‪،‬بازشدن ناگهانی در‬
‫چيزی است‬
‫نوشابه‬
‫اگر شما به جای مولكول بودید‪ ،‬به هوا می رفتم‪ ،‬غیب میشدم‬
‫چه می كردید‪.‬‬
‫سرد و گرم‪ ،‬دور و نزدیك‪ ،‬رانش‬
‫دو تضاد که شما به كار برده‬
‫و ربایش‬
‫اید‪.‬‬
‫رابطه سرد و گرم با مولكول‬
‫وقت گرما ملکولها باال میروند‬
‫چیست؟‬
‫هرچه درباره ملکول یادگرفته‬
‫اید بنویسید‬
‫گام ها‬
‫توصیف شرایط‬
‫موجود‬
‫فعالیتهای معلم‬
‫فعالیت های دانش آموزان‬
‫نصب تصویر مادر بر روی تخته سیاه فداکار دلسوز مهربان خانه تولد‬
‫سوال‪ :‬این تصویر شما را به یاد چه‬
‫چیزهایی می اندازد؟‬
‫نمونه دیگر‬
‫قیاس مستقیم‬
‫در ذهن خود به مادر مانند یک شیشه‬
‫نگاه کنید و چند کلمه بنویسید‬
‫عجیب ترین موارد را انتخاب کنند‪.‬‬
‫چرا‬
‫روشن تیز شکستنی شفاف‬
‫شفاف زیرا قلب مادر مانند شیشه شفاف است‬
‫قیاس شخصی‬
‫خود را به جای یک شیشه ی شفاف‬
‫بگذارند و احساسات خویش را بیان‬
‫کند‪.‬‬
‫تمیزی آن زود دیده می شود‪.‬‬
‫از پشت آن همه چیز پیداست‪.‬‬
‫کثیفی بر روی آن زود دیده می شود‪.‬‬
‫تعارض فشرده‬
‫ازبین نمونه هایی که بیان کردید؛آنهایی کثیفی‪ /‬تمیزی‬
‫را که مخالف یکدیگر هستند؛انتخاب‬
‫کنید‪.‬‬
‫قلب مادر پاک وتمیز است‪.‬‬
‫در قلب مادر بدی وکثیفی وجود ندارد‪.‬‬
‫قیاس مجدد‬
‫مستقیم‬
‫رابطه تمیزی و کثیفی به مادر چیست‬
‫نگارش مستقل‬
‫احساسی خود را به مادر در یک جمله مادر دوستت دارم‪.‬‬
‫مادر مهربان ودلسوز است‪.‬‬
‫بیان کنید‬
‫مادر زحمت کش است‪.‬‬
‫انشانویس ی كارگاهي‬
‫‪ ‬مرحله ارائه‪ :‬معلم درباره موضوع انشا سخن ميگوید‪.‬‬
‫مرحله فعاليت و كار‪ :‬دانشآموزان در كارگاه ‪ 3‬تا ‪ 5‬نفره بر روی‬
‫موضوعات تعیين شده فعالیتهاییمیکنند؛ چون گفت و گو‪،‬‬
‫نوشتن دیدگاهها‪،‬‬
‫مرحله نگارش‪ :‬هر دانش آموز به طور مستقل انشای خود را‬
‫مینویسد‬
‫‪ ‬مرحله ارزیابی در گروه‪ :‬دانش آموزان در گروه انشای خود را‬
‫میخوانند‪.‬‬
‫‪ ‬ارزیابی در کالس‪ :‬از هر گروه به انتخاب اعضا یک انشا انتخاب‬
‫و در کالس خوانده میشود‪.‬‬
‫الگوي كاوشگري‬
‫‪ .1‬دانش آموزان را با موضوع انشا مواجه میکنیم‬
‫‪ .2‬دانش آموزان در باره موضوع دادهها و مواد را گردآوري‬
‫میکنند‬
‫‪ .3 ‬دانش آموزان دادهها (اطالع ــات) را طبقه بندي و تجزيه و‬
‫تحلي ــل میکنند‬
‫‪ .4‬دانش آموزان نتایج کاوش خود را مینویسند‬
‫الگوي ايفاي نقش‬
‫‪ ‬معلم موضع انشایی میدهد که قابلیت نمایش ی داشته‬
‫باشد‬
‫‪ ‬چند دانش آموز نمایش کوتاهی درباره موضع انشا به‬
‫ابتکار و انتخاب خود در کالس اجرا میکنند‬
‫‪ ‬دانش آموزان با توجه به نمایش دیدگاه یا نظر خود را می‬
‫نویسند‪.‬‬
‫کتابخوانی و نوشتن‬
‫‪ ‬معلم کتاب معروفی را به دانشآموزان معرفی میکند و از آنها میخواهد‬
‫پس از خواندن بخش یا تمام کتاب دو ـ سه پاراگراف بنویسند‪ .‬میتوان‬
‫چند سوال داد‪:‬‬
‫‪ ‬ایدۀ اصلی داستان ‪ /‬کتاب چه بود‪.‬‬
‫‪ ‬نویسنده چگونه توانسته از اجزای فرعی در جهت ارائۀ ایدۀ اصلی‬
‫استفاده کند‬
‫‪ ‬خود را جای قهرمان بگذار و احساسات درونی خود را بنویس‬
‫‪ ‬داستان را همانگونه که دوست داری تمام کن‬
‫پر کردن جای خالی‬
‫*جملهی ناتمامی را به دانش آموزان میدهيم تا کامل کنند‪.‬‬
‫*چند عکس به دانش آموزان میدهيم تا اسم آن ها را زيرشان‬
‫بنويسند‪.‬‬
‫*گفت وگوی ناقص ی را به دانش آموز میدهيم و از او میخواهيم تا‬
‫جاهای خالی را پرکند‪.‬‬
‫*در سطوح مقدماتی‪ ،‬حرف اول يا حرف آخر کلمهای را به دانشآموز‬
‫می دهيم تا بقيه کلمه را با توجه به تصوير يا تعداد حرف های کلمه‬
‫کامل کند‪.‬‬
‫*متنی را به دانش آموز میدهيم و از او می خواهيم‪،‬کلمههايی را که از آن‬
‫ها جاافتاده است‪ ،‬پرکند‪.‬‬
‫ازحرف تا پاراگراف‬
‫به دانشآموز چند حرف میدهيم و میخواهيم با آن حرفها کلمه بسازد‬
‫کلمهها را مرتب کند و با آن ها جمله بسازد‪.‬‬
‫با جملهها يک پاراگراف بنویسد‬
‫مرتب کردن‬
‫‪ ‬جملههای يک مکامله به هم ريخته را به دانشآموز بدهيم تا مرتب کند‬
‫‪ ‬جملههای به هم ريخته يک متن را به او بدهيم تا مرتب کند‪.‬‬
‫‪ ‬پاراگرافهای به هم ريختهی يک متن را به او بدهيم تا آنها را مرتب کند‪.‬‬
‫‪ ‬مراحل انجام کاری را به صورت به هم ريخته به دانشآموز بدهيم تا آن‬
‫ها را مرتب کند و ترتيب انجام کار درست شود‪.‬‬
‫تمرين نگارش به سبکهای متفاوت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫معلم ميتواند جملهای را به دانشآموز بدهد و از او بخواهد که آن را به چند‬
‫شيوه ی ديگر بنويسد ‪.‬برای مثال ‪:‬خورشيد طلوع کرد‬
‫آفتاب تابان طلوع کرد‬
‫خورشيد از پشت کوه در آمد‬
‫معلم می تواند موضوع يا کلمه ای را به دانشآموزان بدهد و از آن ها بخواهد که‬
‫به‬
‫دو سبک متفاوت يک جمله در باره ی آن بنويسند‪.‬‬
‫معلم می تواند کلمه ای را که در سبک محاورهای کاربرد دارد‪ ،‬به دانشآموز بدهد‬
‫و از او بخواهد که معادل آن را به سبک ادبی بنويسد‪.‬‬
‫بازشناسی گونه نوشتاری و محاوره‬
‫‪ ‬معلم میتواند جمله يا متنی را که به گونه محاوره است‪ ،‬به‬
‫دانشآموز بدهد و ازاو بخواهد که گونه نوشتاری آن را‬
‫بنويسد يا برعکس‬
‫‪ ‬داستانی به زبان محاوره را ضبط و به گونه نوشتاری بنویسد‬
‫‪ ‬یکی از داستانهای عامیانه در کتابهای مربوط را به زبان‬
‫نوشتار بازنویس ی کرده و موارد اختالف را فهرست کند‪.‬‬
‫تشبیههای ساده و ادبی‬
‫‪ ‬به دانشآموز نمونهای تشبیه میدهيم و از اومی خواهيم تشبيههای ديگر‬
‫‪ ‬مانند‪ :‬به سرعت باد يعنی مثل باد و خيلی تند‬
‫‪ ‬به نرمی حرير‪ ،‬يعنی ‪...‬‬
‫‪ ‬به روشنی آسمان یعنی‪...‬‬
‫‪ ‬حال هر عبارت را به چيزی تشبيه کن‪ :‬قلب علی پاک است مثل آب‪ ،‬مثل‬
‫آينه‪ ،‬مثل آسمان و …‬
‫‪ ‬يک گروه کلمه به دانشآموز میدهيم و از او میخواهيم آنها را به لحاظ‬
‫تشبيه‪ ،‬دو به دو به هم وصل کند و با آنها جمله بسازد‪ .‬مثل ‪:‬چراغ و‬
‫دانش باران و اشک‬
‫تصوير خوانی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫چند تصوير به دانشآموزان میدهيم و از آنها میخواهيم برای آن يک داستان کوتاه‬
‫بنويسند‪.‬‬
‫دو تصوير را به دانشآموزان میدهيم و از آنها میخواهيم تشابه يا تفاوتهای آن دو‬
‫را بنويسند‪.‬يا امتياز هريک را به ديگری ذکر کنند ‪.‬برای مثال‪ :‬تصوير جنگل و بيابان‬
‫دو يا چند تصوير مرتبط را به دانشآموزان نشان میدهيم و ار آنها میخواهيم‬
‫دربارهی هرتصوير و ارتباط آنها با يکديگر مطلبی بنويسند يا چند سوال مربوط به‬
‫تصاوير از آنها میپرسيم تا به صورت کتبی پاسخ بدهند‬
‫تصويری محتوای داستان يا کاريکاتور میدهیم تا نظر و برداشت خود را از آن تصوير‬
‫بنويسند‪ .‬سپس بهترين آنها را انتخاب میکنیم و در باره ی نظر هرکس‬
‫سوالهايی میپرسیم‬
‫دفترچه خاطرات‬
‫‪ ‬از دانشآموزان میخواهيم دفترچه ی خاطراتی تهيه کنند و‬
‫در پايان هرهفته درباره کارهايی که انجام دادهاند‪ ،‬در آن‬
‫مطلبی بنويسند‪.‬البته بايد از ذکر جزئيات خودداری کنند و‬
‫درباره هر اتفاق مهم‪،‬خيلی کوتاه و مختصر بنويسند‬
‫‪ ‬معلم میتواند فهرستی به دانشآموزان بدهد تا آنها بدانند‬
‫که در دفترچه خاطراتشان چه بايد بنويسند‪.‬سپس از آنها‬
‫میخواهيم‪،‬مطلب خود را در کالس برای بقيه بخوانند‪.‬‬
‫نوشتن پانتومیم‬
‫‪ ‬يکی دانشآموزان پانتوميم و يا حرکتی بدون کالم را بازی میکند‬
‫و بقیه بايد بنويسند که او چه کاری انجام داده است‪ .‬سپس آن‬
‫را به دانشآموز سومی میدهیم که نمايش را نديده است اوآن‬
‫رامیخواند و کار گفته شده را به صورت پانتوميم اجرامی‬
‫کند‪.‬دانشآموزان ديگر به عنوان داور‪ ،‬به نوشتهی نفر دوم و‬
‫پانتوميم نفر سوم امتياز میدهند‪.‬‬
‫واژگان نگاری خوشهای‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫از دانشآموز میخواهيم درباره يک موضوع مثال یک ميوه‪،‬فعاليتهای نگارش ی زير را‬
‫انجام دهد‪:‬‬
‫نام ده ميوه را بنويس‪.‬‬
‫درباره ی يک ميوه‪ ،‬بند کوتاهی بنويس‪.‬‬
‫ضرب املثلی بنويس که در آن اسم ميوه به کار رفته باشد‪.‬‬
‫سرگذشت يک ميوه را از ابتدا تا زمان مصرف بنويس‪.‬‬
‫بيست لغت در باره ی ميوهها بنويس‪.‬‬
‫تفاوت دو ميوه را بنويس‪.‬‬
‫اسم ميوههای فصل تابستان را بنويس‪.‬‬
‫و‪...‬‬
‫جانشین سازی‬
‫‪ ‬به دانشآموزان يک جمله میدهيم و از آنها میخواهيم‬
‫که هربار يک قسمت از جمله را با کلمهای که داده می‬
‫شود‪ ،‬تغيير دهند‪ .‬برای مثال‪:‬‬
‫‪ ‬ديروز پدرم دوچرخه خريد‪.‬‬
‫‪ ‬من‪..............................‬‬
‫‪ ‬فردا‪....................................‬‬
‫روزنامهی ديواری‬
‫‪ ‬از دانشآموزان میخواهيم تا هرکدام درباره موضوعی‬
‫تحقيق کنند و مطلبی را بنويسند سپس برای متن خود‬
‫‪،‬عنوان قابل مالحظهای انتخاب کنند و به کمک هم يک‬
‫روزنامه ديواری بسازند‪.‬‬
‫انتخاب واژگان مناسب‬
‫‪ ‬به دانشآموز جملهای میدهيم و میخواهيم با مناسب ترين گزينه‪،‬‬
‫جمله را کامل کند‪.‬‬
‫‪ ‬مثال‪:‬‬
‫‪ ‬شاهين نوعی پرنده ‪.........‬است)‪.‬تزئينی‪ ،‬خانگی‪ ،‬شکاری ‪ ،‬مهاجر(‬
‫‪ ‬دوست پدرم پزشکی ‪.........‬است‪(.‬ماهر‪ ،‬حاذق‪ ،‬کامل‪ ،‬شاغل)‬
‫بیان متفاوت‬
‫‪ ‬جمله‪ ،‬بند يا متنی به دانشآموز میدهيم و از او میخواهيم تا‬
‫آن را با بیان خود بنویس؛ به طوری که همان معنا را برساند‪.‬‬
‫‪ ‬با هر کتاب دوست تازهای به دست آوردهایم‬
‫‪ ‬کتابهای جدید دوستان جدید هستند‬
‫‪ ‬هزار کتاب هزار دوست‬
‫‪ ‬کتابها دوستان جدید ما هستیم‬
‫دنباله نویسی‬
‫‪ ‬قسمتی از جملهای را میدهيم تا به دانشآموز آن را کامل کند‪.‬‬
‫‪ ‬قسمتی از يک مکامله را به دانشآموز میدهيم تا آن را به پايان برساند‪.‬‬
‫‪ ‬قسمتی از يک متن يا آغاز داستانی را به دانشآموز میدهيم تا آن را تمام‬
‫کند‪.‬‬
‫‪ ‬داستان صوتی را تا نیمه پخش کنیم تا بقیه را کامل کنند‬
‫عنوان نويسی‬
‫‪ ‬به دانشآموز نوشتهای میدهيم و میخواهيم تا آن را خوب بخواند و‬
‫عنوانی برايش بنويسد‪.‬‬
‫‪ ‬نکته‪:‬در مراحل ابتدايی میتوانيم چند عنوان برای نوشتن متن به او‬
‫پيشنهاد دهيم تا بهترين را برگزيند‪.‬‬
‫حل مسئله‬
‫‪ ‬از دانشآموز میخواهيم تا در باره ی موضوعی‪ ،‬چند راه حل‬
‫بنويسد مثل‪ :‬راه حل کمبود آب‬
‫مراحل‬
‫ایده ها‬
‫طرح مسئله‬
‫علت ضعف در نگارش‬
‫تهیه فهرستی از راه حل ها‬
‫مطالعه کم ‪ /‬ضعف در دستور زبان ‪ /‬ساعات کم اشا‪ /‬تمرین‬
‫نکردن ‪ /‬نداشتن انگیزه ‪ /‬عدم احساس نیاز‪ /‬و‪...‬‬
‫جمع آوري اطالعات‬
‫از معلم‪ /‬خانواده‪ /‬اینترنت ‪ /‬مسئوالن‪ /‬و‪...‬‬
‫فرضیه سازي‬
‫نتیجه گیری و نگارش‬
‫گفت و گو نگاری‬
‫‪ ‬معلم موضوعی را در کالس به بحث میگذارد‬
‫‪ ‬نظرات را روی تابلو فهرست کند‬
‫‪ ‬از دانش آموزان میخواهد با توجه به مباحث دو‬
‫بند بنویسند‪.‬‬
‫بازگردانی شعر به نثر‬
‫‪ ‬معلم قطعه شعری را به دانشآموز می دهد‬
‫و می خواهد تا آن را به صورت نثر باز نويسی کند‪.‬‬
‫پیام داستان‬
‫‪ ‬داستان کوتاهی را برای دانشآموزان میخوانيم و يا از‬
‫آنها میخواهيم بخوانند سپس‪:‬‬
‫‪ ‬پيام و نتيجهی کلی داستان را در چند خط بنويسند‬
‫‪ ‬خالصه داستان را در دو بند بنویسند‪.‬‬
‫کنايه نويسی‬
‫‪ ‬به دانشآموز چند کنایه میدهيم و میخواهيم تا تمرينهای دارای کنايه را‬
‫مانند نمونه انجام دهد‪ .‬برای مثال‪:‬‬
‫‪ ‬رضا چشمش را به کتاب دوخته بود‪.‬يعنی‪:‬رضا به کتاب با دقت نگاه‬
‫میکرد‪.‬‬
‫‪ ‬خالصه سر در نياوردم که چه میگفت‪.‬يعنی‪:.....................‬‬
‫‪ ‬انسان نبايد از مسئوليت شانه خالی کند‪.‬يعنی‪...................‬‬
‫نوشتن خالق‬
‫‪ ‬موضوع يا موقعيتی غير ممکن را به دانشآموز می دهيم‬
‫تا قوه ی تخيل او را برانگيزد و از او میخواهيم نظرش را‬
‫در باره ی آن بنويسد ‪:‬برای مثال‪:‬‬
‫‪ ‬اگر انسان نمیتوانست حرف بزند چه میشد؟‬
‫‪ ‬اگرمی توانستی پرواز کنی چه احساس ی داشتی؟‬
‫نوشتن با طرح پرسش‬
‫‪ ‬موضوع يا تصويری را به دانشآموز میدهيم و میخواهيم‬
‫تا چند سوال برای آن طرح کند‪ .‬به سوالها پاسخ بدهد‪.‬‬
‫پاسخها را مرتب کند‪ .‬با توجه به پاسخها متنی کوتاه‬
‫درباره موضوع بنويسد‪.‬‬
‫‪ ‬متنی به دانشآموز میدهيم تا بخواند‪ .‬سپس پرسشهايی‬
‫درباره آن متن میپرسيم‪ .‬بايد بهطور کامل پاسخ آنها را‬
‫بنويسد‪.‬‬
‫انشا نویسی با یکی از شیوههای پرورش محتوا‬
‫سرفصل‬
‫مرور و بررس ی‬
‫آزمون‌‬
‫رده‌بندی‬
‫بحث‬
‫استناد‬
‫پیشینه‬
‫توضيح‬
‫تجزیه‬
‫استشهاد‬
‫مقایسه‬
‫توصیف‬
‫تحلیل‬
‫قياس‬
‫ابطال‬
‫توجيه‬
‫تعریف‬
‫تمثيل‬
‫ارزیابی‬
‫تقابل‬
‫تفسیر‬
‫استقرا‬
‫استدالل‬
‫مقايسه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دو موضوع به دانشآموز میدهيم و میخواهيم موارد تشابه يا تفاوت آن دو را در‬
‫دو ستون بنویسد‪ .‬سپس آن را در یک بند تنظیم کند‪.‬‬
‫مثل اسب و ماشين ‪ /‬فیل و جرثقیل ‪ /‬سینما و تلویزیون و‪...‬‬
‫يا می خواهيم در مراحل اوليه ‪،‬دو عامل را که نقاط مشترک دارند‪ ،‬با هم مقايسه‬
‫کند‪.‬در مراحل بعد می توان ‪ ،‬از دو پديده استفاده کرد که شباهت يا تفاوت آنها‬
‫اندک باشد‪.‬برای مثال ‪ :‬انسان با دوچرخه‪.‬‬
‫تفاوت‬
‫تشابه‬
‫آزمون‬
‫‪ ‬تأمل در یک موضوع انشا و بررس ی و بازآمایی آن در حاالت و‬
‫شرايط گوناگون و به طور دقیق برای یافتن خطاها یا نارساییها‬
‫و مشکالت آن‪.‬‬
‫‪ ‬موضوع‪ :‬چگونه میتوان‬
‫ابطال‬
‫‪ ‬با رد یک نظریه یا موضوع براساس دالیل و شواهد و توضیحات‬
‫منطقی انشایی نوشته میشود‪.‬‬
‫‪ ‬مثال‪ :‬فقر علت سرقت است‬
‫‪ ‬دالیل رد این موضوع ار بنویسید‬
‫ارزیابی‬
‫‪ ‬قضاوت دربارة ارزش و کیفیت یک پدیده از طریق‬
‫سنجش آن به وسیلة یک گواه یا با مجموعهای از‬
‫معیارها‪.‬‬
‫استدالل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ديگر آنچه مي‌خواهيم بدانيم‪.‬‬
‫برقرار مي‌سازد؛ يكي آن چه مي‌دانيم‪‌ ،‬‬
‫‌‬
‫در نوشته ‪ ،‬رابطه‌‌ي ميان د ‌و پديده را‬
‫‌‬
‫نجیر دانسته‌ها ‌و ندانسته‌ها است‪ .‬به عبارتي استدالل ارتباط دادن قضايايي است‬
‫استدالل حلقه‌هاي اتصال ز ‌‬
‫كه مي‌دانيم براي رسيدن ودانستن آنچه نمي‌دانيم‪.‬يكي ‌از راه‌هاي ّ‬
‫مهم پرورش مفاهيم‪ ،‬نوشته‌ها ‌و مطالب‪،‬‬
‫استدالل است‪ .‬ممكن است با يك استدالل ساده بتوانيم به خوبي منظور‌ ‌و مقصود خود را اثبات كنيم‪ .‬اين‬
‫در علوم‪ ،‬رياضيات‪ ،‬فلسفه ‌و كالم كاربرد فراوان دارد‪ّ ،‬اما هميشه مقصود ‌از استدالل اثبات حكم‬
‫شيوه ‌‬
‫نيست‪ ،‬بلكه اغلب قصد ما قانع كردن خواننده هم هست‪.‬استدالل ‌از سه راه ممكن مي‌گردد‪:‬‬
‫ّ‬
‫استقرا‪ :‬يعني پي بردن ‌از چند موردخاص ‌و جزئي به يك قانون‌ كلي‬
‫ا‬
‫مثال‬
‫ديگر حكمي كرده است؛ ‌‬
‫خاطر شباهت ظاهري‌ ميان يك قضيه‌ي جزئي ‌و قضيه‌ي جزئي ‌‬
‫‌‬
‫تمثيل‪:‬نويسنده به‬
‫نیز هدف ‌و برنامه‌اي بوده است‪ّ .‬‬
‫البته بايد‬
‫در آفرينش ‌‬
‫در ساختن وسيله هدفي دنبال مي‌شود‪‌ ،‬‬
‫همان طور‌ كه ‌‬
‫دانست همواره نتيجه تمثيل درست نيست‬
‫ّ‬
‫در قياس ذهن ‌از كلي به جزئي يا ‌از اصل به نتيجه ‌و ‌از قانون‌ به موارد‬
‫قياس‪ :‬نقطه‌ي مقابل استقرا است‪‌ .‬‬
‫اطالق آن مي‌رسد‪.‬‬
‫استشهاد‬
‫‪ ‬ارائة نمونهها و شواهد برای اثبات و تأیید یک‬
‫موضوع یا به منظور توضیح بیشتر‪.‬‬
‫بحث‬
‫‪ ‬بخش اصلي گفتار یا نوشتار که جنبههای مختلف‬
‫یک موضوع را از جهات مختلف به بحث میگذارد و‬
‫دربارة آن استدالل میکند‪ .‬این بخش یک مسئله‬
‫را از چند دیدگاه شرح و بسط میدهد‪.‬‬
‫پيشبيني‬
‫‪ ‬شناسايي روابط و داشتن اطالعات درباره يك عامل يا متغيير تا درباره‬
‫عامل ديگر پيشبيني نمايد‪ .‬اين نوع تحقيق فرد را قادر ميسازد كه‬
‫ا‬
‫درباره روابط متغيرها حدس بزند اما كامال مطمئن نميسازد‪.‬‬
‫تبيين هویت‬
‫‪ ‬توصیف برخي جنبههای مهم یک پدیده که آن را از‬
‫دیگر چیزها متمایز میسازد؛ مانند توضیح‪ ،‬ارائة‬
‫یک نمونه‪ ،‬فهرست کردن نمونهها‪.‬‬
‫تجزیه‬
‫‪ ‬جداسازی اجزای یک کل و تفکیک بخشهای آن‬
‫تحليل‬
‫‪ ‬پیوند دادن اجزای مرتبط با هم در یک پیکره و‬
‫توضیح این که آن اجزاء چگونه با ساختار کلی‬
‫موضوع مرتبطاند‪.‬‬
‫تعریف‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بيان ويژگیهای ذاتی و خاص یک پدیده‪ ،‬بیان معنی دقیق و روشن یک اصطالح‪.‬‬
‫گاهی تعریف شامل امور دیگری هم میشود؛ مانند مشخص کردن رده و طبقهای‬
‫که یک فقره به آن تعلق دارد‪ ،‬و بیان چگونگی فرق آن فقره با دیگر فقرات آن‬
‫طبقه‪.‬‬
‫كلمات كليدي تعريف بايد براي شنونده رو شن و شناخته شده و قابل فهم باشد؛‬
‫زيرا قرار است با چند معلوم‪ ،‬مفهوم مجهول را آشكار سازيم‪.‬‬
‫تفسير‬
‫‪ ‬توضیح معنی و شاخصها یا بیان اهمیت یک‬
‫مجموعه از اطالعات‪ .‬شرح و تفسیر نتایج حاصل‬
‫از یک آزمایش‪...‬‬
‫تقابل‬
‫‪ ‬کنار هم نهادن دو یا چند امر برای نشان دادن‬
‫تفاوت آنها‪.‬‬
‫توجيه‬
‫‪ ‬بیان این که چرا یک وضعیت یا دیدگاه‪ ،‬درست یا‬
‫خوب است‪ .‬تصدیق کردن‪.‬‬
‫توصيف‬
‫‪ ‬بیان ویژگیهای خاص و صفات عمومی یک پدیده‪.‬‬
‫گاه در برخي پژوهشها بايد به كمك توصیف ‪،‬‬
‫ويژگيهاي يك امر يا يك شيء را برشمرد‪.‬توصیف‬
‫‪ ،‬گزارش و توضیح دقیق و جزيي و روشن يك‬
‫موضوع است‪ .‬مثال ً براي آن كه يك گل را‬
‫بشناسیم ‪ ،‬به جاي تعريف گل بايد به توصیف گل‬
‫پرداخت‪.‬‬
‫توضيح‬
‫‪ ‬روشن ساختن چیزی‪ ،‬نشان دادن یک جریان‪،‬‬
‫تحلیل این که یک چیز چگونه کار میکند؛‬
‫سادهسازی مطلبی برای فهم بهتر؛ ارائة دلیل‪،‬‬
‫بیان منظور به شیوهای روشن‪.‬‬
‫ردهبندی‬
‫‪ ‬منظم کردن انواع و فقرههای یک پدیده بر اساس‬
‫مشخصهها و عناصر مشترک‪.‬‬
‫سرفصل‬
‫‪ ‬رئوس مطالب‪ :‬سازماندهی مجموعهای از مطالب‬
‫یا اندیشهای مربوط به یک موضوع در قالب‬
‫فهرست‪ ،‬به گونهآی که نسبت به نکات اصلی و‬
‫نکتههای فرعی را با یکدیگر مشخص و طرحی‬
‫ترسیم کند‪ .‬که نشان دهد اندیشهها و موضوعات‬
‫چگونه با هم مرتبط میشوند‪.‬‬
‫مرور و بررسی‬
‫‪ ‬بازآزمایی و وارسی دقیق دوبارة یک چیز‪ ،‬به‬
‫گونهای که بتوان تصمیم گرفت که آیا نیاز به تغییر‬
‫دارد یا نه؟ یا خالصة نکات اصلی یک موضوع که‬
‫معموال ً در گزارشها و سالنامههای علمی‬
‫میآورند‪.‬‬
‫مقولهبندي‬
‫‪ ‬طبقهبندي عناصر اساسي يك مجموعه از طريق‬
‫تشخیص تفاوتهاي آنها سپس گروهبندي مجدد‬
‫آنها بر اساس معیارهاي تعیینشده پیشین‬
‫برحسب نوع عناصر‪.‬‬