Transcript بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سوالات

‫دانشگاه آزاد اسالمي‬
‫روش تحقيق در مديريت‬
‫دکتر منصور معظمي‬
‫پاييز ‪1392‬‬
‫علم ‪ :‬تعريف‬
‫‪‬‬
‫گسترش سيتماتيك و كنترل شده شعور متعارف؛‬
‫• معرفت علمي‬
‫• جهانشمول‬
‫• تكامل يافته‬
‫‪Scientific Sense‬‬
‫‪Common Sense‬‬
‫‪Scientific Knowledge‬‬
‫‪Common Knowledge‬‬
‫• معرفت سطحي‬
‫• فردي‬
‫• تكامل نيافته‬
‫علم ‪ :‬ويژگي ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫از افكار كلي ساخته شده است‪.‬‬
‫معرفت علمي در نتيجه افزايش و كمال معرفت سطحي‬
‫حاصل گشته كه آن هم اساسا ً از ادراك و حافظه‬
‫سرچشمه مي گيرد‪.‬‬
‫علم معرفتي (شناختي) جمعي درباره امور كلي است‪.‬‬
‫علم تالش براي شناخت حقيقت است‪ .‬حقيقت صفت‬
‫احكامي است كه توافق همه اذهان و وحدت نظر را ايجاد‬
‫كند‪.‬‬
‫علم ‪ :‬معاني‬
‫‪.1‬‬
‫علم به مفهوم دانش ‪knowledge‬‬
‫‪.2‬‬
‫علم به معني علم تجربي ‪science‬‬
‫علم ‪ :‬ماهيت روش علمي‬
‫‪‬‬
‫ثبات و استمرار وقوع پديده ها امري منطقي است كه‬
‫علم بر پايه آن بنا شده است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫اصل كلي‪ :‬امور طبيعي تابع قوانين است‪ ،‬هر واقعه‬
‫علتي دارد‪ .‬هيچ چيز بي علت نيست‪( .‬اصل ضرورت‬
‫علمي يا جبر)‬
‫علم ‪ :‬منابع شناخت‬
‫)‪(Mouly,1970‬‬
‫دار؛)‪(Authorization‬‬
‫‪.1‬‬
‫شيوة استناد به مقام صالحيت‬
‫‪.2‬‬
‫شيوة شهود (سير و سلوك)؛‬
‫‪.3‬‬
‫شيوة خرد گرايانه (تجربه شخصي)؛‬
‫‪.4‬‬
‫روش علمي؛‬
‫)‪(Mystical Mode‬‬
‫)‪(Rationalistic‬‬
‫)‪(Scientific Method‬‬
‫علم ‪ :‬مراحل روش علمي)‪(Dewey‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫پي بردن به مسئله‬
‫جستجوي پيشينه‬
‫تدوين فرضيه‬
‫مشاهده و آزمون فرضيه‬
‫پذيرش‪ ،‬رد و يا تعديل كردن فرضيه‬
‫عناصر اصلي فرايند پژوهش علمي‬
‫نظريه ها‬
‫استدالل قياس ي‬
‫فرضيه ها‬
‫تفسير فرضيه ها‬
‫تدوين ابزار و ‪...‬‬
‫استدالل استقرايي‬
‫مفهوم پردازي‬
‫و پردازش گزاره‬
‫تصميم گيري براي‬
‫قبول يا رد فرضيه ها‬
‫تعميم تجربي‬
‫يافته ها‬
‫آزمون فرضيه ها‬
‫اندازه گيري و‬
‫برآورد پارامترها‬
‫مشاهده‬
‫اقتباس از ‪wallace, 1971‬‬
‫مراحل تفضيلي اجراي طرح تحقيق علمي‬
‫‪ -1‬انتخاب موضوع تحقيق‬
‫‪ -3‬پيشينة تحقيق‬
‫‪ -2‬بيان مسئله‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مسئله (هدف ‪ /‬فرضيه ‪ /‬سوال ها)‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و مقياس سنجش آنها‬
‫‪ -6‬تعيين ابزار اندازه گيري‬
‫‪ -7‬مشخص كردن جامعة مورد بررس ي‪ ،‬نمونه و حجم نمونه‬
‫‪ -8‬انتخاب روش تحقيق‬
‫‪ -9‬گردآوري داده ها‬
‫‪ -10‬تنظيم و تلخيص داده ها‬
‫‪ -11‬تحليل داده ها و نتيجه گيري‬
‫‪ -12‬تدوين گزارش و اشاعة يافته ها‬
‫‪ -1‬شرايط انتخاب موضوع‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫عالقة پژوهشگر‬
‫بديع بودن‬
‫پژوهش پذير بودن‬
‫اهميت و الويت‬
‫توانايي پژوهشگر‬
‫منابع مادي‬
‫منابع اطالعاتي‬
‫به صرفه بودن‬
‫شرايط تدوين موضوع تحقيق‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫موضوع به صورت يك جمله مثبت خبري؛‬
‫عدم استفاده از كلمات زائدي بدون نقش و باري در‬
‫تحقيق؛‬
‫آزمون پذير مطرح شدن موضوع؛‬
‫ريشه داشتن در علم مربوطه؛‬
‫محدود بودن موضوع تحقيق( ماهيتي‪/‬زماني‪/‬مكاني‪/‬‬
‫جامعه آماري)‬
‫منابع و مراجع موجود براي انتخاب موضوع تحقيق‬
‫‪.1‬‬
‫استفاده از تجارب شخصي و فردي محقق؛‬
‫‪.2‬‬
‫استنتاج از نظريه ها و فرضيات موجود و مطرح؛‬
‫‪.3‬‬
‫استفاده از متون مربوط به موضوع تحقيق؛‬
‫مسأله تحقيق‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫عبارتست از يك جمله استفهامي كه رابطه موجود بين‬
‫دو يا چند متغير را مورد بررسي قرار مي دهد و پاسخ‬
‫اين پرسش چيزي است كه در تحقيق مورد جستجو‬
‫است‪.‬‬
‫اگر يك مسئله علمي باشد‪ ،‬همواره شامل دو يا چند‬
‫متغير خواهد بود‪.‬‬
‫روش تبديل موضوع به مسئله‬
‫‪‬‬
‫روش استخوان ماهي‬
‫موضوع‬
‫مسأله‬
‫طبقه بندي مسائل تحقيق‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫مسائل توصيفي ‪ /‬استنباطي؛‬
‫مسائل تك متغيري ‪ /‬چند متغيري؛‬
‫مسائل همبستگي ‪ /‬تجربي؛‬
‫مسائلی بيانگر تفاوت هستند‪.‬‬
‫ويژگي هاي مسأله تحقيق‬
‫‪.1‬‬
‫بيان كننده يك رابطه بين دو يا چند متغير؛‬
‫‪.2‬‬
‫صورت سوالي داشتن‪ ،‬به روشني و بدون ابهام ؛‬
‫‪.3‬‬
‫قابل آزمون بودن‪ ،‬با متغيرهايي قابل اندازه گيري؛‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫موضع اخالقي يا آرماني نداشتن؛‬
‫محدود بودن و قابل سنجش دامنه و اثر؛‬
‫‪-2‬محتواي بيان مسأله‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪.9‬‬
‫مقدمه‬
‫ويژگي هاي مسأله‬
‫ابعاد يا گستردگي مسأله‬
‫محيط مسأله‬
‫عوامل احتمالي بروز مسأله‬
‫نتايج حل مسأله‬
‫اهميت و ضرورت حل مسأله‬
‫پيامدهاي ناشي از عدم حل مسأله‬
‫چگونگي حل مسأله‬
‫‪-3‬هدف از بررسي پيشينه تحقيق‬
‫‪.1‬‬
‫پي بردن به پژوهشهاي انجام شده درباره مسأله‬
‫‪.2‬‬
‫آشنايي با روشهاي انجام پژوهشهاي مشابه‬
‫‪.3‬‬
‫بدست آوردن چارچوب نظري دربارة مسأله‬
‫‪.4‬‬
‫جلوگيري از دوباره كاري‬
‫چگونگي انجام بررسي پيشينه تحقيق‬
‫‪.1‬‬
‫كشف و شناسايي كليد واژگان مرتبط‬
‫‪.2‬‬
‫پي بردن به اسناد و مدارك مربوط به كليد واژگان‬
‫‪.3‬‬
‫انتخاب اسناد و مدارك مرتبط (از نظر موضوع و زمان)‬
‫‪.4‬‬
‫مطالعه و فيش برداري (نقل قول مستقيم يا مفهومي)‬
‫ويژگيهاي چهارچوب نظري‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫متغيرهاي مرتبط با موضوع پژوهش بايد به روشني‬
‫شناسايي و مشخص شوند‪.‬‬
‫چگونگي ارتباط‪ ،‬روابط مهمي كه بين متغيرها بر پاية‬
‫نظريه ها تصوير شده اند‪ ،‬بايد در تحقيق بيان شوند‪.‬‬
‫اگر در پژوهشهاي پيشين روابط بررسي شده باشند‬
‫بايد به مثبت يا منفي بودن اين روابط در چهارچوب‬
‫نظري اشاره شود‪.‬‬
‫روابط منتظره را بايد حداقل به كمك پژوهشهاي پيشين‬
‫تبيين كرد‪.‬‬
‫بايد چهارچوب نظري را طي يك نمودار نمايش داد‪.‬‬
‫مراحل تفضيلي اجراي طرح تحقيق علمي‬
‫‪ -1‬انتخاب موضوع تحقيق‬
‫‪ -3‬پيشينة تحقيق‬
‫‪ -2‬بيان مسئله‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مسئله (هدف ‪ /‬فرضيه ‪ /‬سوال ها)‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و مقياس سنجش آنها‬
‫‪ -6‬تعيين ابزار اندازه گيري‬
‫‪ -7‬مشخص كردن جامعة مورد بررس ي‪ ،‬نمونه و حجم نمونه‬
‫‪ -8‬انتخاب روش تحقيق‬
‫‪ -9‬گردآوري داده ها‬
‫‪ -10‬تنظيم و تلخيص داده ها‬
‫‪ -11‬تحليل داده ها و نتيجه گيري‬
‫‪ -12‬تدوين گزارش و اشاعة يافته ها‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫‪ ‬الف‪ :‬هدف هاي تحقيق‬
‫بيان نتايج مورد انتظاراز تحقيق‬
‫‪ ‬انواع اهداف تحقيق‪:‬‬
‫• هدف کلي‬
‫• اهداف فرعي‬
‫مبنا هاي تعيين اهداف فرعي‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫متغيرها ي تحقيق (ابعاد مساله تحقيق)‬
‫شرايط اندازه گيري‬
‫کنترل زمينه‬
‫انواع اهداف تحقيق‬
‫هدف کلي تحقيق‬
‫هدف فرعي ‪1‬‬
‫هدف فرعي ‪1.1‬‬
‫هدف فرعي ‪2‬‬
‫هدف فرعي ‪3‬‬
‫‪ ‬مشخصات هدف هاي تحقيق‪:‬‬
‫‪ .1‬روشن باشد‬
‫‪ .2‬منطقي باشد‬
‫‪ .3‬قابل اندازه گيري باشد‬
‫‪ .4‬با افعال حرکتي بيان شده باشد (‪:)Action Verbs‬‬
‫تعيين کردن بررسي کردن مشخص کردن تبيين نمودن‬
‫افعال غير حرکتي‪ :‬درک کردن باور ردن ترجيح دادن‬
‫ بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬-4
)‫تحقيق‬
‫ هدف هاي تحقيق‬:‫الف‬
Good goals are
SMART goals
•
•
Attainable •
Relevant •
(Timeable)Trackable •
Specific
Measurable
‫مثال اهداف تحقيق‬
‫‪ ‬هدف کلي‪:‬‬
‫تعيين رابطه بين رضايت شغلي و عملکرد کارکنان در شركت ‪x‬‬
‫اهداف فرعي‪:‬‬
‫‪ .1‬تعيين ميزان رضايت شغلي کارکنان شركت ‪x‬‬
‫‪ .2‬تعيين ميزان عملکرد کارکنان شركت ‪x‬‬
‫‪ .3‬تعيين رابطه بين رضايت شغلي و توانايي کاري کارکنان‬
‫شركت ‪x‬‬
‫‪ .4‬تعيين رابطه بين رضايت شغلي و تمايل کاري کارکنان‬
‫شركت ‪x‬‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫‪ ‬فرضيه ها‬
‫فرضيه حدس عالمانه اي است درباره حل يک مساله‬
‫تحقيق‪.‬‬
‫‪ ‬فرضيه را مي توان به منزله رابطه اي منطقي بين دو‬
‫يا چند متغير تعريف نمود که به صورت جمله اي‬
‫آزمون پذير بيان مي شود‪.‬‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫ب)مالک هاي تدوين فرضيه هاي پژوهشي‪:‬‬
‫فرضيه بايد آزمون پذير باشد‪.‬‬
‫فرضيه بايد رابطه بين دو يا چند متغير بيان کند‪.‬‬
‫فرضيه بايد با نظريه اي مرتبط باشد‪.‬‬
‫فرضيه بايد روشن باشد‪.‬‬
‫فرضيه بايد فارغ از مفاهيم ارزشي و اخالقي باشد‪.‬‬
‫فرضيه بايد دقيق و اختصاصي باشد‪.‬‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫ب) انواع فرضيه ها‪ /‬سؤاالت پژوهشي‬
‫فرضيه هاي جهت دار‪ /‬بدون جهت(از جهت اثر يك متغير بر متغير ديگر)‬
‫فرضيه هاي همبستگي ‪ /‬تفاوتي‬
‫فرضيه هاي پژوهشي ‪ /‬آماري‬
‫فرضيه هاي توصيفي ‪ /‬استنباطي (تمايزي‪-‬تفاوتي)‬
‫فرضيه هاي يك متغيره ‪ /‬چند متغيره‬
‫فرضيه هاي همبستگي ‪ /‬آزمايشي (تجربي)‬
‫فرضيه هاي گروههاي جورشده ‪ /‬گروههاي مستقل‬
‫فرضيه هاي پارامتريك ‪ /‬ناپارامتريك‬
‫مثال فرضيه هاي تحقيق‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بين رضايت شغلي و عملکرد کارکنان شركت ‪ x‬رابطه‬
‫وجود دارد‪:‬‬
‫بين رضايت شغلي و توانايي کاري کارکنان شركت ‪x‬‬
‫رابطه منفي وجود دارد‪.‬‬
‫بين بين رضايت شغلي و توانايي کاري کارکنان شركت‬
‫‪ x‬رابطه مثبت وجود دارد‪.‬‬
‫کارکنان شركت ‪ x‬داراي رضايت شغلي هستند‪.‬‬
‫کارکنان شركت ‪ x‬داراي عملکرد بااليي هستند‪.‬‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫ج‪ :‬مبناي تدوين فرضيه هاي تحقيق‬
‫• مفاهيم و نظريه هاي مرتبط‬
‫• مشاهده هاي تجربي ناش ي از تحقيقات قبلي‬
‫د‪ :‬شيوه هاي ساختن فرضيه ومدل مفهومي تحقيق‬
‫•‬
‫•‬
‫روش فرض ي –استقرايي‬
‫روش فرض ي –قياس ي‬
‫مقايسه دو روش ساختن مدل تحليلي‬
‫روش فرض ي – استقرايي‬
‫روش فرض ي ‪ -‬قياس ي‬
‫‪ ‬سل للاختن مل للدل بل للا مشل للاهده شل للروع مل للي‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ ‬شاخص سرشتي تجربي دارد‪.‬‬
‫‪ ‬بل للر مبنل للاي شل للاخص مل للي تل للوان مفل للاهيم و‬
‫فرضيه هاي تازه اي تدوين كلرد و بلر مبنلاي‬
‫آنه ل للا م ل للدل را س ل للاخت و آن را ب ل للا داده ه ل للاي‬
‫واقعي آزمود‪.‬‬
‫‪ ‬ساختن مدل بر مبناي يك اصلل موضلوع‬
‫يل للا مفهل للوم كلل للي كل لله بل لله عنل للوان پ لليش فل للر‬
‫تفسللير پديللدض موضللوع تحقيللق انتخللاب شلده‬
‫است‪ ،‬آغاز مي شود‪.‬‬
‫‪ ‬اي للن م للدل ب للا اس للتدالل من ق للي‪ ،‬فرض لليه‬
‫هللا‪ ،‬مفللاهيم و شللاخص هللا را مللي سللازد كلله‬
‫داده هاي مشاهده بايد آنها را تائيد كند‪.‬‬
‫ابعاد تصويري ساختن دو روش مدل تحليلي‬
‫مدل‬
‫فرضيه ها‬
‫مفاهيم‬
‫ابعاد‬
‫مولفه ها‬
‫شاخص ها‬
‫ساختن مدل تحليلي‬
‫س ح تحصيالت پدر و مادر‬
‫ف‪2‬‬
‫ف‪9‬‬
‫ف‪4‬‬
‫شغل‬
‫محيط فرهنگي خانه‬
‫توجه به كودك‬
‫ف‪7‬‬
‫درآمد‬
‫موفقيت هاي تحصيلي‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله(اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫وجوه اشتراك و افتراق مسأله و فرضيه‬
‫‪ ‬تشابه‪:‬‬
‫‪ .1‬هر دو هدايتگر تحقيق هستند‪.‬‬
‫‪ .2‬معموالً گزاره هاي ربطي تعميم يافته هستند و مي توان از‬
‫آنها موارد خاص تجربي اشتقاق كرد‪.‬‬
‫‪ .3‬هر دو از طريق كمك به رد يا قبول يك تئوري به پيشرفت‬
‫دانش كمك مي كنند‪.‬‬
‫‪ ‬افتراق‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫فرضيه به شرط درست بيان شدن آزمون پذير است ولي يك‬
‫مساله تا به صورت فرضيه در نيايد به طور علمي قابل حل‬
‫نيست‪.‬‬
‫ابطال پذيري نظريه ها و فرضيه ها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ابطال پذيري معياري براي علمي بودن نظريه ها است‪.‬‬
‫علم با آزمون و خطا يعني حدث ها و ابطال ها پيشرفت‬
‫مي كند‪ .‬فقط قويترين نظريه ها بق مي يابند‪ ،‬هرگز مجاز‬
‫نيستيم بگوييم فالن نظريه صادق است‪ ،‬تنها مي توانيم‬
‫بگوييم يا اميدوار باشيم كه خير المجودين است و از آنچه‬
‫تا كنون وجود داشته بهتر است‪.‬‬
‫درجه ابطال پذيري = وضوح و دقت‬
‫شروط ابطال پذيري نظريه ها و يا فرضيه ها‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫به وضوح بيان شوند‪.‬‬
‫دقيق باشند‪.‬‬
‫باشند‪(.‬محدود به شرايط خاص نباشند)‬
‫‪.3‬‬
‫عموميت داشته‬
‫‪.4‬‬
‫گزاره ها يا حاالت مخالف را بپذيرند‪.‬‬
‫رابطه مساله و فرضيه‪/‬سوال پژوهشي‬
‫مساله تحقيق‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مسائل توصيفي – استنباطي‬
‫مسائل تك متغيري – چندمتغيري‬
‫مسائل همبستگي – مسائل تجربي‬
‫مسائلي كه تفاوت را بيان مي دارند‬
‫بيان مي دارند‬
‫فرضيه هاي‬
‫تحقيق‬
‫فرضيه توصيفي – استنباطي‬
‫فرضيه تك متغيري – چندمتغيري‬
‫فرضيه همبيتگي – علًي‬
‫فرضيه هايي كه تفاوت را‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي تحقيق (اهداف –فرضيه ها يا سواالت‬
‫تحقيق)‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫مالک هاي ارزيابي گزارهاي تحقيق ‪:‬‬
‫آيا اهداف فرعي و فرضيه ها يا سواالت تحقيق با‬
‫توجه به ابعاد مساله تدوين شده است؟‬
‫آيا گزاره هاي تحقيق شيوه اجراي پژوهش را روشن‬
‫مي کند؟‬
‫آيا متغير هاي پژوهش مشخص است؟‬
‫آيا تعريف عملياتي متغيرهاي تحقيق امکان پذير‬
‫است‪.‬‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و تعريف عملياتي و مقياس سنجش‬
‫متغيرها‬
‫پس از بيان فرضيه ها يا سواالت پژوهشي و‬
‫مشخص كردن متغير‪ ،‬بايد متغيرهاي تحقيق را تعريف‬
‫عملياتي بكنيم‪ ،‬يعني بايد منظور خود را از متغيرها يا‬
‫مفاهيم مشخص(تعريف) كنيم‪.‬‬
‫‪ ‬متغير‪:‬‬
‫متغير كميتي است كه مي تواند از يك فرد به فرد‬
‫ديگر يا از يك مشاهده به مشاهده ديگر مقادير مختلفي‬
‫اختيار كند‪.‬‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و تعريف عملياتي و مقياس سنجش‬
‫متغيرها (ادامه)‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫تقسيم بندي متغيرها بر اساس نقش در تحقيق‪:‬‬
‫متغير مستقل‬
‫متغير وابسته‬
‫متغير تعديل كننده‬
‫متغير كنترل‪:‬‬
‫‪ -1‬كنترل هاي تحقيقي‬
‫‪.5‬‬
‫متغير مداخله گر(مزاحم)‬
‫‪ -2‬كنترل هاي آماري‬
‫انواع متغيرها‬
Independent
‫متغير مستقل‬
.1
Variables
Dependent
‫متغير وابسته‬
.2
Variables
Quality VS. Quantity Variables
Active VS. Attribution Variables
Moderating Variables
Control
‫متغير كمي يا كيفي‬
‫متغير فعال يا خصيصه اي‬
.3
‫متغير تعديل كننده‬
.4
‫متغير كنترل‬
.5
Variables
Intervening Variables
‫متغير مداخله كننده‬
.6
‫نكته مهم در تعيين متغيرها‬
‫‪‬‬
‫يك متغير اعم از اينكه مستقل‪ ،‬وابسته‪ ،‬مداخله گر‪ ،‬يا‬
‫تعديل كننده باشد‪ ،‬بايد نوع آن با مطالعة دقيق عواملي‬
‫كه در هر وضعيت عمل مي كنند‪ ،‬معين شود‪.‬‬
‫رابطة متغير مستقل و متغير وابسته‬
‫كاميابي فرآورده جديد‬
‫متغيرمستقل‬
‫ارزشهاي مديران‬
‫متغيرمستقل‬
‫بهاي سهام در بازار‬
‫متغير وابسته‬
‫فاصلة قدرت‬
‫متغير وابسته‬
‫رابطة متغير مستقل و وابسته همراه با متغير تعديل كننده‬
‫توانايي خواندن‬
‫شمار كتاب ها‬
‫متغير وابسته‬
‫متغيرمستقل‬
‫سواد والدين‬
‫متغير تعديل كننده‬
‫تنوع نيروي كار‬
‫اثربخش ي سازماني‬
‫متغيرمستقل‬
‫متغير وابسته‬
‫تخصص مديريتي‬
‫متغير تعديل كننده‬
‫رابطة متغيرهاي مستقل‪،‬مداخله گر‪ ،‬تعديل كننده و وابسته‬
‫زمان ‪t1 :‬‬
‫‪t2‬‬
‫‪t3‬‬
‫تنوع نيروي كار‬
‫هم افزايي خالق‬
‫اثربخش ي سازماني‬
‫متغيرمستقل‬
‫متغيرمداخله گر‬
‫زمان ‪t1 :‬‬
‫متغير وابسته‬
‫‪t2‬‬
‫‪t3‬‬
‫تنوع نيروي كار‬
‫هم افزايي خالق‬
‫اثربخش ي سازماني‬
‫متغيرمستقل‬
‫متغيرمداخله گر‬
‫تخصص مديريتي‬
‫متغير تعديل كننده‬
‫متغير وابسته‬
‫مدل ‪ /‬نظريه مشخصات شغلي‬
‫متغيرهاي مستقل‬
‫متغير هاي مداخله گر‬
‫متغير هاي وابسته‬
‫ابعاد اساس ي كار‬
‫حاالت روان شناختي‬
‫نتيجه كاري‬
‫تنوع كاري‬
‫هويت كاري‬
‫اهميت كاري‬
‫احساس داشتن كاري‬
‫مهم‬
‫افزايش انگيزه‬
‫استقالل كاري‬
‫مسئوليت در قبال كار‬
‫بازخور‬
‫آگاهي از نتايج عملكرد‬
‫بهبود كيفيت كاري‬
‫شدت نياز به‬
‫رشد كاركنان‬
‫متغيرتعديل كننده‬
‫افزايش رضايت شغلي‬
‫كاهش غيبت و ترك كار‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و تعريف عملياتي و مقياس سنجش‬
‫متغيرها‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫انواع تعاريف‪:‬‬
‫مفهومي‬
‫عملياتي‬
‫انواع تعريف عملياتي‬
‫الف‪ :‬تعريف عملياتي اندازه پذير‬
‫ب‪ :‬تعريف عملياتي آزمايش ي‬
‫انواع تعاريف‬
‫‪.1‬‬
‫تعريف مفهومي‬
‫تعريف يك مفهوم با استفاده از مفاهيم ديگراست‪( .‬مانند فرهنگ لغت)‬
‫ويژگيها‬
‫‪.2‬‬
‫‪ -1‬تعريف با مفاهيمي جز مفهوم مورد اشاره؛‬
‫‪ -2‬برتري تعريف مثبت بر تعريف منفي؛‬
‫تعريف عملياتي‬
‫عبارت از مشخص كردن فعاليت هاي محقق براي اندازه گيري يا دستكاري‬
‫يك متغيراست‪ ،‬متغير عملياتي راهنما و دستورالعمل پژوهشگر است‪.‬‬
‫‪ -1‬تعريف عملياتي اندازه پذير‬
‫انواع‬
‫‪ -2‬تعريف عملياتي ازمايش ي‪-‬تجربي‬
‫‪ -7‬مقياس هاي اندازه گيري متغيرها‬
‫‪‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪‬‬
‫انواع مقياسها‪:‬‬
‫مقياس اسمي‬
‫مقياس رتبه اي (ترتيبي)‬
‫مقياس فاصله اي‬
‫مقياس نسبتي‬
‫تبديل مقياسها‬
‫سطوح ارزيابي‬
‫رتبه يا س ح‬
‫ترتيب‬
‫فاصله‬
‫مبناي صفر‬
‫غير واقعي‬
‫مبناي صفر‬
‫واقعي‬
‫اسمي‬
‫خير‬
‫خير‬
‫خير‬
‫خير‬
‫رتبه اي‬
‫بله‬
‫خير‬
‫خير‬
‫خير‬
‫فاصله اي‬
‫بله‬
‫بله‬
‫بله‬
‫خير‬
‫نسبتي‬
‫بله‬
‫بله‬
‫بله‬
‫بله‬
‫نوع مقياس‬
‫طيف ها‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫طيف بوگاردوس‬
‫طيف ليكرت‬
‫مقياس افتراق معنايي‬
‫طيف بوگاردوس (مزايا و معايب)‬
‫‪‬‬
‫مزايا‪:‬‬
‫‪ .1‬توانايي در سنجش وجهه يك فرد يا گروه؛‬
‫‪ .2‬توانايي در سنجش مباحث حساس؛‬
‫‪‬‬
‫معايب‪:‬‬
‫‪ .1‬اثر پذيري از ارزشهاي محقق؛‬
‫‪ .2‬نابرابر بودن سنجش هاي فاصله اي در آن؛‬
‫‪ .3‬عدم سهولت در ت بيق سنجه هاي آن براي جوامع مختلف؛‬
‫‪ .4‬ناشناخته ماندن علل وعوامل تكوين عقايد در آن؛‬
‫‪-6‬ابزار اندازه گيري‬
‫‪ .1‬مشاهده‬
‫‪ ‬ساختاريافته‬
‫‪ ‬ساختارنيافته‬
‫‪ .2‬مصاحبه‬
‫‪ ‬ساختاريافته‬
‫‪ ‬ساختارنيافته‬
‫‪-3‬پرسشنامه‬
‫مشخصات فني ابزار اندازه گيري‬
‫‪ -1‬اعتبار (‪)RELIABILITY‬‬
‫‪-2‬روايي )‪(VALIDITY‬‬
‫اصول اساسي طراحي پرسشنامه‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫اصل صراحت‬
‫اصل بي طرفي‬
‫اصل اختصار‬
‫اصل تمييز‬
‫اصل همگني‬
‫شيوه عملي طراحي پرسشنامه تحقيق‬
‫رديف‬
‫سؤال‪/‬‬
‫متغير‬
‫فرضيه تحقيق‬
‫‪ /‬مفهوم‬
‫بعد‬
‫مؤلفه‬
‫شاخص‬
‫سؤال اختصاص ي‬
‫نمونه عملي طراحي پرسشنامه تحقيق‬
‫رديف‬
‫‪1‬‬
‫سؤال‪/‬‬
‫متغير‬
‫فرضيه تحقيق‬
‫‪ /‬مفهوم‬
‫كاركنان‬
‫داراي رضايت‬
‫شغلي هستند‬
‫رضايت‬
‫شغلي‬
‫بعد‬
‫مؤلفه‬
‫كار‬
‫‪‬ساده‪-‬پيچيده بودن‬
‫‪‬روتين يا غير تكراري بودن‬
‫روابط با‬
‫سرپرست‬
‫شاخص‬
‫سؤال اختصاص ي‬
‫‪‬ارزشمندي‬
‫‪‬تخصص و شايستگي‬
‫‪‬باهوش بودن‬
‫‪‬دسترس ي آسان‬
‫‪‬توانايي انجام امور تخصص ي‬
‫مربوطه‬
‫‪‬دانش كاري كافي‬
‫‪‬سرسختي و تعصب‬
‫‪‬عدم قبول خ اي خود‬
‫تا چه اندازه مديرتان به راحتي‬
‫خ اي خود را مي پذيرد؟‬
‫روابط با همكاران‬
‫حقوق و مزايا‬
‫ارتقاء‬
‫‪‬كفايت‬
‫‪‬عادالنه‬
‫‪‬س ح پرداخت‬
‫‪‬توان خريد كاالي ضروري‬
‫‪‬توان خريد كاالي لوكس‬
‫‪‬تناسب با حق فرد‬
‫‪‬مناسب بودن‬
‫‪‬استمرار‬
‫‪‬منظم بودن‬
‫‪‬با حقوقم تنها مي توانم كاالهاي‬
‫ضروري را خريد كنم‪.‬‬
‫‪‬با حقوقم مي توانم كاالهاي‬
‫تجملي را خريد كنم‪.‬‬
‫نمونه عملي طراحي پرسشنامه تحقيق ‪2‬‬
‫رديف‬
‫سؤال‪/‬‬
‫متغير‬
‫فرضيه تحقيق‬
‫‪ /‬مفهوم‬
‫بين رفتار‬
‫شهروندي‬
‫ورضايت‬
‫شغلي راب ه‬
‫وجود دارد‬
‫رفتار‬
‫شهروندي‬
‫بعد‬
‫همكاري‬
‫مؤلفه‬
‫‪‬منابع(برگه هاي برنده)‬
‫‪‬فايده مندي‬
‫‪‬به رسميت سناس ي‬
‫‪1‬‬
‫‪‬پذيرفتن قواعد بازي‬
‫‪‬همگرايي در هداف غايي‬
‫‪‬دسترس ي آسان‬
‫تعار‬
‫‪‬توانايي تشخيص رفتار ديگران‬
‫‪ ‬توانايي درك قواعد بازي‬
‫‪‬شناخت فرصت آزادي عمل‬
‫‪‬توانايي اداره كردن تعار‬
‫شاخ‬
‫ص‬
‫سؤال اختصاص ي‬
‫باسمه‬
‫طرح پژوهش ي رابطه آموزش و اشتغال در بخش غير متشكل شهر تهران‬
‫طرح نمونه يك پرسشنامه‬
‫الف‪ :‬مشخصات فردي‬
‫جنسيت‪ :‬مرد ⃞‬
‫زن ⃞‬
‫‪.........‬‬
‫متن اصلي پرسشنامه‪:‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫‪.......‬‬
‫‪...........‬‬
‫پيشنهادات ديگر‪:‬‬
‫تاريخ تكميل‪:‬‬
‫امضاء‬
‫نام و نام خانوادگي پرسشگر‪:‬‬
‫نام ونام خانوادگي ناظر يا كنترل كننده‪:‬‬
‫‪-7‬انواع روشهاي تحقيق در علوم انساني‬
‫روشها ‪ /‬طرح هاي پژوهشي غير آزمايشي‬
‫‪ .1‬روش تحقيق تاريخي‬
‫‪ .2‬روش تحليل محتوي‬
‫‪ .3‬م العات ت بيقي‬
‫‪ .4‬روش تحقيق توصيفي‬
‫روشها ‪ /‬طرح هاي پژوهشي آزمايشي‬
‫‪ .1‬روش هاي تحقيق تمام آزمايش ي‬
‫‪ .2‬طرح هاي شبه آزمايش ي‬
‫سازگاري بين هدف تحقيق و مشخصات تحقيق‬
‫هدف م العه‬
‫تعيين و كشف روابط علي‬
‫تعيين و كشف روابط بين‬
‫متغيرها‬
‫طبيعت تحقيق‬
‫علي‬
‫همبستگي‬
‫نوع تحقيق‬
‫طرح آزمايش ي‪-‬تجربي‬
‫طرح پيمايش همبستگي‬
‫محيط تحقيق‬
‫آزمايشگاهي‬
‫ميداني‬
‫ميداني‬
‫تعميم‬
‫حداكثر‬
‫متوسط‬
‫حداقل‬
‫افق زماني‬
‫طولي‬
‫مق عي يا طولي‬
‫روشهاي تحقيق توصيفي‬
‫‪.1‬‬
‫پيمايشي‬
‫‪ .1‬طولي‬
‫‪ .2‬عرض ي(مق عي)‬
‫‪ .3‬دلفي‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫همبستگي‬
‫مورد كاوي‬
‫اقالم پژوهشي‬
‫علي‪ -‬مقايسه اي‬
‫تحليل مسير‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪Path Analysis‬‬
‫روش تحليل مسير‪ ،‬تعميمي از رگرسيون معمولي است‬
‫كه قادر است عالوه بر بيان آثار مستقيم‪ ،‬آثار غير‬
‫مستقيم و اثر كل هر يك از متغير هاي مستقل را براي‬
‫متغير هاي وابسته نشان دهد و با بيان منطقي‪ ،‬روابط و‬
‫همبستگي مشاهده شده بين آنها را تفسير كند‪.‬‬
‫پروژة « نوآوري در متدولوژي تحقيقات سازماني»‬
‫زمينه اي شد براي توجه هر چه بيشتر به مدل سازي‬
‫علي و استنتاج علي از داده هاي غير آزمايشي؛‬
‫شروط الزم براي برقراري روابط علي‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫اثر ايجادي‬
‫‪‬‬
‫به اين معنا كه متغير وابسته ‪Y‬بر اثر متغير مستقل‪ X‬پديد آيد‪.‬‬
‫توالي زماني‬
‫‪‬‬
‫به اين معنا كه تغيير‪ X‬مقدم بر متغير‪( Y‬تابع يا معلول)باشد‪.‬‬
‫عدم تقارن‬
‫‪‬‬
‫بررس ي و توجه به اثرات متعامل متغير ها در زمان هاي بعدي؛‬
‫شرايط ساختن الگوي روابط علي و استنتاج علي‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫بيان رسمي تئوري در قالب مدل ساختاري‬
‫وجود منطق تئوريكي براي فرضيه هاي علي‬
‫معين نمودن نظم علي‬
‫مشخص نمودن جهت روابط علي‬
‫نوشتن معادالت توابع بسته‬
‫مشخص نمودن مرزهاي مدل‬
‫ثبات مدل ساختاري‬
‫شرايط ساختن الگوي روابط علي و استنتاج علي‬
‫‪‬‬
‫‪.8‬‬
‫‪.9‬‬
‫‪.10‬‬
‫سه شرط مربوط به جنبه هاي عملياتي روش‪:‬‬
‫عملياتي كردن متغيرها‬
‫تائيد تجربي معادالت كاركردي‬
‫برازش مدل ساختاري با داده هاي تجربي‬
‫انواع مدل مسيري‬
‫‪.1‬‬
‫مدل عدم بازگشتي‪:‬‬
‫مدلهايي كه در بين هيچ يك از متغيرهاي مورد بررسي‬
‫رابطة دوطرفه يا متقابل وجود نداشته باشد‬
‫‪.1‬‬
‫مدل هاي بازگشتي‪:‬‬
‫مدلهايي كه در آن رابطة بين برخي از متغيرها به صورت‬
‫دو طرفه باشد‪.‬‬
‫ اقدام پژوهي‬: ‫روش تحقيق‬
REFLECTION
OBSERVATION
ACTION
‫روشهاي تمام آزمايشي‬
‫‪.1‬‬
‫طرح دو گروهي (گروه آزمايش – گروه كنترل)‬
‫‪.2‬‬
‫طرح دو گروهي (پيش آزمون – پس آزمون)‬
‫‪.3‬‬
‫طرح چهار گروهي سالمون (تركيب دو روش فوق)‬
‫طرح هاي شبه آزمايشي‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫طرح دو گروهي‬
‫طرح هاي سريهاي زماني‬
‫‪o‬‬
‫‪o‬‬
‫تك گروهي‬
‫دو گروهي‬
‫مراحل تفضيلي اجراي طرح تحقيق علمي‬
‫‪ -1‬انتخاب موضوع تحقيق‬
‫‪ -3‬پيشينة تحقيق‬
‫‪ -2‬بيان مساله‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مساله (هدف ‪ /‬فرضيه ‪ /‬سوال ها)‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و مقياس سنجش آنها‬
‫‪ -6‬تعيين ابزار اندازه گيري‬
‫‪ -7‬مشخص كردن جامعة مورد بررس ي‪ ،‬نمونه و حجم نمونه‬
‫‪ -8‬انتخاب روش تحقيق‬
‫‪ -9‬گردآوري داده ها‬
‫‪ -10‬تنظيم و تلخيص داده ها‬
‫‪ -11‬تحليل داده ها و نتيجه گيري‬
‫‪ -12‬تدوين گزارش و اشاعة يافته ها‬
‫‪-7‬جامعه و نمونه و روشهاي نمونه گيري‬
‫‪ ‬جامعه‪:‬‬
‫به كل افراد و وقايع يا چيز هايي اشاره دارد محقق مي‬
‫خواهد به تحقيق درباره آنها بپردازد‪.‬‬
‫جامعه آماري‬
‫‪population‬‬
‫جامعه آماري عبارت است از مجموعه اي از‬
‫افراد يا واحد ها كه داراي حداقل يك صفت‬
‫مشترك باشند‪ .‬جامعه آماري با توجه به هدف‬
‫بررسي و نوع واحد مورد مشاهده ميتواند به‬
‫گونه اي مختلف تعريف شود‪.‬‬
‫ويژگي هاي تعريف جامعه آماري‬
‫تعريف جامعه آماري بايد‪:‬‬
‫‪ ‬جامع و‬
‫‪ ‬مانع باشد ‪.‬‬
‫اين تعريف بايد چنان بيان شود كه از نقطه نظر‬
‫زماني و مكاني همه واحدهاي مورد مطالعه را در‬
‫بر گيرد و در ضمن با توجه به آن از شمول‬
‫واحدهايي كه نبايد به مطالعه آنها پرداخته شود‪،‬‬
‫جلوگيري بعمل آيد‪.‬‬
‫مثال‪ :‬کارکنان يک شرکت توليدی‬
‫کارکنان موسسه ‪x‬که درکارگاه آموزشی روش تحقيق در‬
‫تابستان ‪1384‬شرکت کرده اند‬
‫نمونه آماري‬
‫‪‬‬
‫مجموعه ي كوچكي از جامعه آماري است كه مشتمل بر‬
‫بخشي از آن است كه با مطالعه آن پژوهشگر مي تواند‬
‫نتايج را به كل جامعه آماري تعميم دهد‪.‬‬
‫آزمودني‬
‫‪‬‬
‫‪subject‬‬
‫يك عضو نمونه است درست همانطور كه عضوي از‬
‫جامعه مي باشد‪.‬‬
‫روشهاي گردآوري دادهها درباره جامعه‬
‫‪ -1‬گرد آوري دادهها از طريق شمارش كامل افراد‬
‫‪ -2‬گردآوري دادهها از طريق نمونه گيري‬
‫مزاياي نمونه گيري‬
‫‪ -1‬با صرفه تر بودن نسبت به سرشماري كامل‬
‫‪ -2‬سرعت عمل و كوتاه بودن زمان مورد نياز‬
‫‪ -3‬كيفيت داده ها از طريق دقت بيشتر در گرد‬
‫آوري و استخراج آنها‬
‫اشتباهات رايج در گردآوري داده ها‬
‫‪ -1‬اشتباهات نمونه گيري‬
‫‪ -2‬اشتباهات غير نمونه گيري‬
‫اشتباهات نمونه گيري‬
‫عبارت از اشتباهاتي است كه به واسطه مشاهده‬
‫معدودي از افراد جامعه (به جاي تمام شماري)‬
‫رخ مي دهد‪ .‬اين نوع اشتباه را با روش نمونه‬
‫گيري مناسب مي توان كاهش داد‪.‬‬
‫اشتباهات غير نمونه گيري‬
‫عبارت از اشتباهاتي است كه به واسطه عواملي از‬
‫جمله ابزار اندازه گيري نامناسب عدم مشاهده آن‬
‫تعداد از افراد جامعه كه بايد مورد مشاهده قرار‬
‫مي گرفته اند‪ ،‬عدم پاسخ آزمودني ها يا استخراج نا‬
‫مناسب داده هارخ مي دهد‪ .‬اين نوع اشتباهات هم‬
‫در نمونه گيري مي تواند رخ دهد و هم درشمارش‬
‫كامل افراد جامعه‪.‬‬
‫انواع روشهاي نمونه گيري‬
‫‪‬‬
‫روشهاي نمونه گيري احتمالي‬
‫‪‬‬
‫روشهاي نمونه گيري غير احتمالي‬
‫روش هاي رايج نمونه گيري‬
‫‪ -1‬نمونه گيري تصادفي ساده‬
‫‪ -2‬نمونه گيري سيستماتيك‬
‫‪ -3‬نمونه گيري طبقه اي‬
‫‪ -4‬نمونه گيري خوشه اي‬
‫‪ -5‬نمونه گيري چند مرحله اي‬
‫احتمالي‬
‫نمونه گير ي تصادفي ساده‬
‫در اين نوع نمونه گيري به هر يك از افراد جامعه‬
‫احتمال مساوي داده مي شودتا در نمونه انتخاب‬
‫شود‪ .‬روش هاي نمونه گيري تصادفي ساده‬
‫‪ -1‬قرعه كشي‬
‫‪ -2‬استفاده از جدول اعداد تصادفي‬
‫نمونه گيری ساده‬
A
X
B
F
H
S J UYIL
KM
Y
U
T
Z
H,D
P,N,
LY
V
N
C
D
PO
‫نمونه گير ي سيستماتيك‬
‫براي انتخاب يك نمونه به حجم ‪ n‬از يك جامعه به‬
‫حجم ‪ ، N‬ابتدا حجم جامعه را بر حجم نمونه‬
‫تقسيم مي كنيم تا فاصله نمونه گيري مشخص شود‬
‫‪ .‬سپس يك عدد تصادفي چنان انتخاب مي كنيم كه‬
‫كوچكتريا مساوي فاصله نمونه گيري باشد‪ .‬اين‬
‫اولين نمونه است‪ .‬با جمع كردن شماره نمونه اول‬
‫با فاصله نمونه گيري ‪ ،‬نمونه بعدي مشخص مي‬
‫شودو‪....‬‬
‫شرايط استفاده ازنمونه گيري تصادفي ساده يا نمونه‬
‫گيري سيستماتيك‬
‫‪ -1‬فهرست كامل افراد جامعه مورد مطالعه در‬
‫دسترس باشد‬
‫‪ -2‬تغييرات صفت متغير در جامعه مورد مطالعه‬
‫شديد نباشد‪.‬‬
‫نمونه گيري طبقه اي‬
‫در اين روش ‪ ،‬واحد هاي جامعه مورد مطالعه در‬
‫طبقه هايي كه از نظر صفت متغير همگن تر‬
‫هستند‪ ،‬گروه بندي مي شوند تا تغييرات آنها در‬
‫درون گروهها كمتر شود‪ .‬پس از آن از هر يك‬
‫از طبقه ها تعدادي نمونه انتخاب مي شود ‪.‬‬
‫نمونه گيري طبقه اي‬
‫براي طبقه بندي ‪،‬متغيري به عنوان مالك در نظر‬
‫گرفته مي شود كه با صفت متغير مورد مطالعه‬
‫بستگي داشته باشد‪ .‬حجم نمونه بر اساس‬
‫جمعيت هر طبقه بين آنها تقسيم مي شود‪.‬‬
‫نمونه گيری طبقه ای‬
Z
0.25
0. 50
B
Y
J
Q
S
0.25
0.25
0.50
0.25
A
V
N
C
H
D
L P
M
K
Y
O
T
I
V,B
P,M,D,J
S,Y
‫نمونه گيري خوشه اي‬
‫در صورتي كه فهرست كامل افراد جامعه مورد‬
‫مطالعه در دسترس نباشد ‪ ،‬مي توان افراد‬
‫جامعه را در دسته هاي خوشه بندي كرد‪ .‬سپس‬
‫از ميان خوشه ها نمونه گيري بعمل آورد و‬
‫تمام اعضاي خوشه هاي انتخاب شده مورد‬
‫مطالعه قرار مي گيرند‪.‬‬
‫نمونه گيري خوشه اي‬
AB
OR
CD
STU
LM
EFG
HI
NOP
JK
OR
CD
EFG
‫مثال‪:‬بررسی رضايت ساکنان شهرک اکباتان از خدمات شهری‬
‫فاز ‪2‬‬
‫فاز ‪1‬‬
‫فاز ‪3‬‬
‫فاز ‪4‬‬
‫مثال‪:‬بررسی پيشرفت رياضی دانش آموزان سال چهارم دبستان‬
‫در شهر تهران‬
‫انتخاب تصادفي کالسها‬
‫‪.2‬نمونه اي شامل ‪ 20‬کالس‬
‫(‪ 561‬دانش آموز)‬
‫‪ .1‬جمعيت کالسهاي چهارم‬
‫(‪ 83‬کالس موجوددر ‪33‬دبستان)‬
‫تعميم نتايج‬
‫‪.3‬پيشرفت رياضي همه اعضاي اين‬
‫‪ 20‬کالس اندازه گيري مي شود‬
‫نمونه گيري چند مرحله اي‬
‫در اين روش ‪ ،‬افراد جامعه با توجه به سلسله‬
‫مراتبي از واحدهاي بزرگتر به كوچكتر ‪ ،‬از‬
‫انواع واحدهاي جامعه انتخاب مي شوند‪ ،‬در اين‬
‫رو ش نمونه هاي انتخاب شده از پراكندگي‬
‫بيشتري در جامعه بر خوردار هستند‪.‬‬
‫نمونه گيري چند مرحله ای‬
‫‪CD‬‬
‫‪JK‬‬
‫‪AB‬‬
‫‪OR‬‬
‫مرحله اول ‪:‬نمونه گيری از خوشه‬
‫ها‬
‫‪AB‬‬
‫‪EFG‬‬
‫‪HI‬‬
‫‪STU‬‬
‫‪CD‬‬
‫مرحله دوم‪:‬نمونه گيری از اشخاص داخل خوشه ها‬
‫‪C, F ,O‬‬
‫‪STU‬‬
‫‪NOP‬‬
‫‪LM‬‬
‫تمرين‪:‬نمونه گيری از شهر‪:‬‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫‪.8‬‬
‫تهيه فهرست تمام حوزه های سر شماری‬
‫انتخاب چند حوزه از حوزه های سر شماری با استفاده از تصادفی‬
‫ساده يا سيستماتيک‬
‫تهيه فهرست تمام بلوک های هريک از حوزه های سر شماری انتخاب شده‬
‫انتخاب تعداد برابری از بلوک های هر حوزه نمونه‬
‫تهيه فهرست تمام خانوارهای بلوک های نمونه‬
‫نمونه گيری از خانوارهای هر بلوک نمونه‬
‫تهيه فهرست اعضای هر خانوار نمونه‬
‫انتخاب عضوی از هر خانوار برای تکميل پر سشنامه با استفاده از‬
‫روش تصادفی‬
‫نمونه گيری احتمالی متناسب با حجم نمونه‬
‫‪‬‬
‫وقتی در بين خوشه ها يی که برای نمونه انتخاب می شود‬
‫اختالف طبقات زياد باشد می توان از روشی برای انتخاب‬
‫طبقات در درون خوشه استفاده کرد که متناسب با حجم آنه‬
‫باشد‪.‬مثال‪:‬اگر شهری‬
‫بلوک‬
‫‪N=5000‬‬
‫بلوک‬
‫‪n=100‬‬
‫‪200000‬جمعيت‬
‫انتخاب ‪ 10‬خانوار از هر بلوک‬
‫‪n=100*10=1000‬خانوار‬
‫نمونه گيری احتمالی متناسب با حجم نمونه‬
‫‪ ‬هدف‪:‬‬
‫به هر خانوار شانس برابری برای انتخاب شدن در نمونه‬
‫بدهيم‪.‬لذا بايد شانس انتخاب بلوک ها متناسب با تعداد‬
‫خانوارهای شان باشد‪.‬‬
‫اقدامات‪:‬‬
‫‪ .1‬انتخاب خوشه های متناسب با حجم‬
‫‪ .2‬به طبقات درون هر خوشه شانس انتخابی منلسب با‬
‫تعداد اضای شان داده می شود‪.‬‬
‫نقط قوت و ضعف روشهاي نمونه گيري‬
‫تعيين حجم نمونه‬
‫‪ ‬تعيين حجم نمونه در پژوهش‬
‫غير آزمايشي( همبستگي‪ /‬پيمايشي‬
‫سه سئوال مهم در نمونه گيري‬
‫‪ -1‬اشتباه مجاز چقدر است؟‬
‫‪ -2‬مناسب ترين روش انتخاب نمونه چه باشد؟‬
‫‪ -3‬حجم نمونه چقدر باشد؟‬
‫مسايل دقت واطمينان در تعيين حجم نمونه‬
‫‪ ‬دقت )خطاي استاندارد) ‪:‬‬
‫اشاره دارد به ميزان نزديکي برآورد به ويژگيهاي واقعي‬
‫جامعه‬
‫| ‪d= |µ-Χ‬‬
‫مسايل دقت واطمينان در تعيين حجم نمونه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫هرچقدر دقت بيشتري الزم باشد حجم نمونه بايد بزرگتر‬
‫باشد به ويژه هنگامي که تغييرپذيري جامعه اماري‬
‫خودش زياد باشد‪.‬‬
‫هرچقدراختالف در جامعه آماري کمتر باشد خطاي معيار‬
‫کمترخواهد بود‪ .‬در نتيجه نيازي به حجم نمونه بزرگتر‬
‫نيست‪.‬‬
‫مسايل دقت واطمينان در تعيين حجم نمونه‬
‫‪ ‬سطح اطمينان‪:‬‬
‫مشخص مي کند که ما چقدر آسوده خاطريم که برآورد هاي‬
‫ما براي جامعه آماري واقعا درست است‪.‬‬
‫‪ ‬هرچقدردامنه آورد کمتر شود اطمينان کمتري وجود‬
‫خواهد داشت‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در اصل اطمينان بيانگر سطح اعتمادي است بر پا يه آن مي‬
‫توانيم بگويم که برآوردهاي ما براساس آماره هاي حجم نمونه‬
‫درست است‪.‬‬
‫الزمه افزايش دقت و اطمينان افزايش حجم نمونه است‪.‬‬
‫تعيين حجم نمونه در پژوهش‬
‫غير آزمايشي( همبستگي‪ /‬پيمايشي)‬
‫كه درآن‬
‫‪ =z‬مقدارمتغير نرمال واحد متناظر با سطح اطمينان ‪1-P‬‬
‫‪ =d‬تفاوت ميان پارامتر جامعه و برآورد آن كه مقدار اشتباه‬
‫‪2‬‬
‫مجازاست‪s.‬در عمل اگر را نداشته باشيم مي توانيم از كه‬
‫برآورد آن است استفاده كنيم‪d= |µ-Χ | .‬‬
‫‪z2 j2‬‬
‫‪n ‬‬
‫‪d2‬‬
‫تعيين نمونه وقتي که پارامتر جامعه نسبت باشد‬
‫‪2‬‬
‫‪z pq‬‬
‫‪n 2‬‬
‫‪d‬‬
‫كه درآن‬
‫‪ =P‬برآورد نسبت‬
‫صفت متغير با‬
‫استفاده ازمطالعات‬
‫قبلي و ‪ q=1-p‬است‪.‬‬
‫تعديل نمونه‬
‫اگر ‪>/05‬‬
‫‪n‬‬
‫‪N‬‬
‫باشد‪ ،‬اندازه نمونه مناسب است ‪ ،‬در غير اين صورت آن‬
‫را با فرمول زير تعديل مي كنيم‪.‬‬
‫‪n0‬‬
‫‪n‬‬
‫‪1 0‬‬
‫‪N‬‬
‫=اندازه مناسب نمونه‬
‫حجم نمونه براي آزمون فرض درباره ميانگين يك جامعه ‪،‬‬
‫در پژوهش هاي آزمايشي براي اين منظور از جدول‬
‫هاي تدوين شده به وسيله كوهن استفاده مي شود‪.‬‬
‫قوانين راسكو(‪)Roscoe‬براي تعيين حجم نمونه‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫حجم نمونه هاي بيشتر از ‪30‬وكمتر از ‪ 500‬براي اكثر‬
‫پژوهش ها مناسب هستند‪.‬‬
‫در مواردي كه نمونه بايد به گروههاي فرعي تقسيم‬
‫شوند(مذكرها‪/‬مونثها‪-‬كوچكتر ها وبزرگترها) حداقل‬
‫نمونه‪ 30‬براي هر طبقه الزم است‪.‬‬
‫در پژوهش هاي چند متغيري حجم نمونه بايد چند برابر‬
‫(ترجيحا‪10‬برابر)هر متغيرهاي مورد مطالعه باشد‪.‬‬
‫بري پژوهش تجربي ساده با كنترلهاي آزمايشي شديد(مانند‬
‫جفت شده)پژوهش موفق با نمونه هايي به كوچكي ‪ 10‬تا‬
‫‪ 20‬نيز ميسر است‪.‬‬
‫عوامل موثر در انتخاب روش نمونه گيري‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫ميزان دانش قبلي درباره پژوهش مورد نظر‬
‫هدف اصلي پژوهش(تعميم پذيري‪-‬كارايي –آگاهي بيشتر از‬
‫دسته هاي فرعي تر در داخل جامعه آماري –كسب‬
‫اطالعات سريع(حتي اگر غير قابل اعتماد باشد)‬
‫مالحظات مربوط به هزينه‬
‫تعيين حجم نمونه مثال‪:‬بررسی رابطه بين رضايت شغلی‬
‫وعملکرد کارکنان شركت ‪x‬‬
‫رد یف‬
‫کارکنان‬
‫تعداد در جامعه‬
‫نمونه‬
‫‪1‬‬
‫کارشناس مسئول‬
‫‪600‬‬
‫‪44‬‬
‫‪2‬‬
‫کارشناس‬
‫‪1600‬‬
‫‪118.66‬‬
‫‪3‬‬
‫کمک کارشناس‬
‫‪1000‬‬
‫‪74‬‬
‫‪4‬‬
‫متصدی‬
‫‪400‬‬
‫‪30‬‬
‫‪5‬‬
‫جمع‬
‫‪3600‬‬
‫‪267‬‬
‫‪-9‬جمع آوري اطال عات‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫تدوين برنامه‬
‫آموزش‬
‫اخذ مجوزهاي الزم‬
‫اقدام‬
‫‪-10‬تلخيص و تنظيم داده ها وتحليل آنها‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫كد گذاري داده ها‬
‫ورود داد ه ها به كامپوتر )‪(DATA ENRTY‬‬
‫‪-11‬بحث و نتيجه گيري‬
‫بايد در رابطه با پيشينه تحقيق تفسير شود ‪.‬‬
‫‪ .1‬يادآوري بينش علمي‬
‫‪ .2‬معرفي نتايج تحقيق با نشان دادن شناختهاي نوين و‬
‫پيشنهادات عملي‬
‫مراحل تفضيلي اجراي طرح تحقيق علمي‬
‫‪ -1‬انتخاب موضوع تحقيق‬
‫‪ -3‬پيشينة تحقيق‬
‫‪ -2‬بيان مسئله‬
‫‪ -4‬بيان گزاره هاي مسئله (هدف ‪ /‬فرضيه ‪ /‬سوال ها)‬
‫‪ -5‬مشخص كردن متغيرها و مقياس سنجش آنها‬
‫‪ -6‬تعيين ابزار اندازه گيري‬
‫‪ -7‬مشخص كردن جامعة مورد بررس ي‪ ،‬نمونه و حجم نمونه‬
‫‪ -8‬انتخاب روش تحقيق‬
‫‪ -9‬گردآوري داده ها‬
‫‪ -10‬تنظيم و تلخيص داده ها‬
‫‪ -11‬تحليل داده ها و نتيجه گيري‬
‫‪ -12‬تدوين گزارش و اشاعة يافته ها‬
‫برنامه ريزي اجرايی پروژه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫زمان بندي (گانت چارت)‬
‫بودجه بندي‬
‫کنترل پروژه‬
‫پروژه تحقيقاتی‬
‫کيفيت‬
‫زمان‬
‫هزينه‬
‫هزينه های پروژه تحقيقاتی‬
‫انواع هزينه های‬
‫پروژه تحقيقاتی‬
‫هزينه های پرسنلی‬
‫هزينه های غير پرسنلی‬
‫تجهيزات‬
‫غير مصرفی‬
‫ملزومات و تجهيزات‬
‫مصرفی‬
‫خدمات تايپ و تکثير‬
‫فعاليت های اصلی برنامه ريزی اجرايی طرح پيشنهادی‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫‪.3‬‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫برآورد نيروی انسانی برای انجام فعاليتهای طرح پيشنهادی‬
‫برآورد مدت زمان انجام فعاليتهای طرح پيشنهادی‬
‫برآورد منابع مصرف شدنی و مصرف نشدنی برای انجام‬
‫فعاليتهای طرح پيشنهادی‬
‫برآورد مدت زمان انجام فعاليتهای طرح پيشنهادی‬
‫برآوردهزينه نيروی انسانی برای انجام فعاليتهای طرح‬
‫پيشنهادی‬
‫برآورد هزينه منابع مصرف شدنی و مصرف نشدنی برای‬
‫انجام فعاليتهای طرح پيشنهادی‬
‫انواع فعاليت های پژوهشی در يک پروژه‬
‫‪.1‬‬
‫‪.2‬‬
‫مطالعه اوليه (مقدماتی )‬
‫بررسی پيشينه تحقيق‬
‫‪.3‬‬
‫طراحی واجرای آزمايشی ابزار اندازه گيری‬
‫‪.4‬‬
‫طراحی واجرای نهايی ابزار اندازه گيری‬
‫‪.5‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫تجزيه و تحليل يافته های تحقيق(بازبينی پرسشنامه های تحقيق –ورود‬
‫اطالعات به کاميپوتر‪-‬آزمون فرضيه های تحقيق )‬
‫بحث و نتيجه گيری و ارايه راهکارها‬
‫تدوين گزارش‬
‫جدول زمان بندی پروژه رضايت شغلی و عملکرد کارکنان‬
‫ردیف‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫فعالیت‬
‫بررس ی پیشینه تحقیق‬
‫طراحی واجرای آزمایش ی پرسشنامه رضایت‬
‫شغلی‬
‫‪3‬‬
‫جمع آوری نمرات ارزشیابی عملکرد کارکنان مورد‬
‫بررس ی از طریق چک لیست‬
‫‪4‬‬
‫توزیع و جمع آوری پرسشنامه های رضایت‬
‫شغلی‬
‫‪5‬‬
‫تحلیل یافته های تحقیق‬
‫‪6‬‬
‫نتیجه گيری و ارایه راهکارها‬
‫‪7‬‬
‫تدوین گزارش‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬
‫‪6‬‬
‫‪7‬‬
‫‪8‬‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬
‫جدول هزينه پرسنلی پروژه بررسی رضايت شغلی و عملکرد‬
‫کارکنان مرکز آمار ايران‬
‫همکاران‬
‫تحصیالت‬
‫مسئولیت در‬
‫طرح‬
‫سا عات کارکرد در‬
‫طرح‬
‫حق الزحمه ساعتی‬
‫حق الزحمه ساعتی‬
‫عباس‬
‫بازرگان‬
‫دکتری‬
‫مجری‬
‫‪700‬‬
‫‪100000‬‬
‫‪70000000‬‬
‫ناصر والیی‬
‫فوق لیسانس‬
‫مشاور‬
‫‪200‬‬
‫‪100000‬‬
‫‪20000000‬‬
‫جهانگير‬
‫یدالهی‬
‫دکتری‬
‫همکار اصلی‬
‫‪1000‬‬
‫‪50000‬‬
‫‪50000000‬‬
‫محمدرضا‬
‫زالی‬
‫دکتری‬
‫همکار اصلی‬
‫‪1000‬‬
‫‪50000‬‬
‫‪50000000‬‬
‫جدول هزينه کل پروژه بررسی رضايت شغلی و عملکرد‬
‫کارکنان مرکز آمار ايران‬
‫رد یف‬
‫تحصیالت‬
‫حق الزحمه ساعتی‬
‫‪1‬‬
‫هزینه پرسنلی‬
‫‪190000000‬‬
‫‪2‬‬
‫هزینه غير پرسنلی‬
‫‪30000000‬‬
‫‪3‬‬
‫هزینه های پیش پینی نشده هزینه‬
‫ها ی سربار (‪20‬درصد)‬
‫‪10000000‬‬
‫‪46000000‬‬
‫‪4‬‬
‫جمع کل هزینه ها‬
‫‪276000000‬‬
‫تقدير و تشکر‬