Transcript บรรยาย เรื่อง - กลุ่มปฏิบัติการควบคุมโรคและตอบโต้ภาวะฉุกเฉินทางด้าน

แนวทาง
และมาตรการในการดาเนินงาน
ป้องกันควบคุม
โรค
ไขเลื
้ อดออก
นางมนัสนันท ์ ลิมปวิทยากุล
รองผู้อานวยการสานักงานป้องกัน
ควบคุมโรคที่ 7 จังหวัด
อุบลราชธานี
จุดมุงหมาย
่
• วัตถุประสงค ์
– เพือ
่ ลดอัตราป่วยดวยโรคไข
เลื
้
้ อดออกให้น้อยกวาปี
่
2554
เลื
– เพือ
่ ให้อัตราตายดวยโรคไข
่ นร้อยละ
้ อดออกไมเกิ
้
0.12
• เป้าหมาย
– เพือ
่ ลดอัตราป่วยดวยโรคไข
เลื
้
้ อดออกไมน
่ ้ อยกวา่
รอยละ
25 ของคามั
้
่ ธยฐาน ของประเทศ 5 ปี
ยอนหลั
ง
้
– เพือ
่ ให้อัตราตายดวยโรคไข
เลื
้
้ อดออกไมเกิ
่ นร้อยละ
0.12
การเตรียมความพรอมรั
บมือปัญหา
้
ไขเลื
้ อดออก
กอนระบาด
่
• มาตรการ
ป้องกัน
• เตรียมความ
พร้อมควบคุม
และ รักษา
โรค
ช่วงระบาด
• มาตรการ
รับมือ
– รักษา
– ควบคุม
หลังระบาด
•มาตรการ
ป้องกัน
•มาตรการเฝ้า
ระวัง
•ถอดบทเรียน
กอนระบาด
่
• มาตรการป้องกัน
เพือ
่ ตัดวงจรการแพร่
เชือ
้ ไวรัสในหน้าแลง้
– กลยุทธหลั
่ ลดปัจจัยเสี่ ยง => ลูกน้า
์ ก : เพือ
ยุงลาย
• ระยะที่ 1 (Phase 1) ทีส
่ าคัญทีส
่ ุดในการ
ควบคุมไขเลื
ตัง้ แตปลายปี
้ อดออก
่
ถึ่งต1.
นปี
(เดือนต
ขัน
้ ที
บคน
้ วิเคราะห
์ นตอการระบาดสื
้ ตุลาคม - มีนาคม
้ )
6 เดือน น
คือ การลด
แหลรวม
งรั
้ ทีเ่ สี่ ยงตอ
่ งโรคและพื
่ การระบาดของ
โรคไข
อดออกใหเพื
หากเกิ
ด
โรคไข
เลื
อ
่ เพิส
ม
่ ุด
ความเข
มแข็
งใน
้ดออก
้น้อยที
้ อเลื
้
การระบาดแล
วการควบคุ
มจะทาไดยากและ
การจั
ดการ
้
้
กอนระบาด
่
ขัน
้ ที่ 2 กาจัดศั กยภาพของแหลงแพร
่
่
โรค
• กาจัดภาชนะเสี่ ยงสาคัญ
• จัดการแหลงเพาะพั
นธุ ์
่
• กวาดลางลู
กน้ายุงลายให้ลดลงตา่ ทีส
่ ุด
้
HI ~ 0 , CI = 0
ขัน
้ ที่ 3 ระงับการแพรเชื
้
่ อ
• เฝ้าระวังไข้
คนหาผู
ป
ส่ง
้
้ ่ วย
กอนระบาด
่
• กิจกรรมทาลายแหลงเพาะพั
นธุ ์
่
–สุขาภิบาลสิ่ งแวดลอมทุ
กชุมชน
้
โรงเรียน(ประชาชน นักเรียนทา, อปท,
โรงเรียน, จนท.สธ รณรงค ์
สนับสนุ น)
• กิจกรรมทาลายลูกน้ายุงลาย
–เปลีย
่ นถายน
่ ามารถเป็ น
้าในภาชนะทีส
่
แหลงเพาะพั
นธุทุ
่
์ กสั ปดาห ์ (ประชาชน
นักเรียน, อปท, โรงเรียน, จนท.สธ
รณรงค ์ สนับสนุ น)
แหลงเพาะพั
น
ธุ
่
์
แหลงเพาะพั
นธุยุ
่
่ น
์ งลาย แบงเป็
ไดแก
้ ่
แหล6งน้าประเภท
ขัง
่
ภายในบ
้ ตุมน
1.าน
่ ้าขังภายในบาน
้
2. จานรองตูกั
้ นมด
3. ภาชนะขังน้าอืน
่ ๆ บอ
่
คอนกรีตในห้องน้า แจกัน
ดอกไม
จานรองกระถาง
้
หน่ วยวิจัยยุงลาย (Aedes Research unit หรือ ARU) ของ WHO
สารวจภาชนะขังน้าทุกชนิด
แหลงเพาะพั
น
ธุ
่
์
แหลงน
่ ้าขัง
ภายนอกบ
าน
1.
ตุมน
าน
้
่ ้าขังภายนอกบ
้
2. แหลงขั
่ ๆ อางคอนกรี
ตลาง
่ งน้าอืน
่
้
เทา้ กระป๋อง ไหแตก
ถวยแตก
แจกันศาลพระภูม ิ ภาชนะ
้
ใส่น้าเลีย
้ งสั ตว ์
ราง
น้าฝน ยางรถยนต ์
รสารวจแหลงเพาะพั
นธุ ์
่
กอนระบาด
่
กลยุทธรอง
1: เพือ
่ ลดปัจจัยเสี่ ยง =>
์
ยุงลายตัวเต็มวัย
• กิจกรรมทาลายยุงลายเฉพาะสถานที่
เสี่ ยง =>ศูนยเด็
์ กเล็ก, โรงเรียน,
โรงพยาบาล
– พนสารเคมี
กาจัดยุงลายกอนเปิ
ด
่
่
เทอม
กลยุทธรอง
2: เพือ
่ ลดปัจจัยเสี่ ยง =>
์
วัตถุประสงคของการควบคุ
ม
์
•ลดประชากรพาหะ
•ลดอายุขย
ั พาหะ
•ลดการสั มผัสระหวางยุ
ง
่
พาหะกับคน
•ลดการแพรเชื
้ โรค
่ อ
การควบคุมกาจัดยุงพาหะนาโรค
วิธก
ี ล
สิ่ งมีชวี ต
ิ สารเคมี
การป้องกัน
ตนเอง
 นอนกางมุง/ติ
้ ด
มุงลวด
้
 ใช้ยาจุดกันยุง/ทา
กันยุง
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอม
้
–ระบบ
• เฝ้าระวัง
–ดัชนีลก
ู น้ายุงลาย
เฝ้า
–ผู้ป่วย
• เตือนภัย
ระวัง
ระบ
บ
เตือน
ภัย
คน
ควบคุ
มโรค
ของ
รักษา
โรค
–แจ้งเตือนพืน
้ ทีท
่ ม
ี่ ด
ี ช
ั นีลก
ู น้ายุงลายสูง
–แจ้งเมือ
่ มีผ้ป
ู ่ วยเกิดขึน
้ ให้ ผู้บริหารระดับอาเภอ
จนท.สธ พืน
้ ที่ อปท ทราบ ทันที
–แจ้งเมือ
่ มีผ้ป
ู ่ วยเกิดขึน
้ ให้ SRRT ออก
ปฏิบต
ั ก
ิ ารควบคุมโรคภายใน 24 ชม.
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอมควบคุ
มและ
้
รักษาโรค
–ระบบ
• ควบคุมโรค
ระบ
บ
คน
ของ
–พัฒนาศั กยภาพ SRRT
–พัฒนาแนวทางการควบคุมโรคทีเ่ ป็ น
ระบบ รวดเร็ว ชัดเจน
»กรณีสงสั ย
»กรณีแพทยวิ
์ นิจฉัย
–กาหนดการใช้ ICS ในไขเลื
้ อดออก
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอมควบคุ
มและ
้
รักษาโรค
ระบ
–ระบบ
• การรักษาโรค
บ
คน
ขอ
ง
–พัฒนาCPG ทัง้ ระดับ รพ.สต. และ
รพ.ช.
»Criteria การวินิจฉัย และแนวทาง
ปฏิบต
ั ท
ิ รี่ พ.สต.
»Criteria การวินิจฉัย และแนวทาง
ปฏิบต
ั ท
ิ รี่ พ.ช.
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอมควบคุ
มและ รักษาโรค
้
– คน
• ประชาชน
ระบ
ขอ
คน
–ประชุมชาวบาน
้
บ
ง
–หอกระจายขาว
่
• อสม.
–พืน
้ ฟูความรู้ ความเขาใจประจ
าปี
้
»แนวทางการปฏิบต
ั งิ านโรคไขเลื
้ อดออก
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอมควบคุ
มและ รักษา
้
โรค
ระบ
ขอ
–คน
• อปท.
บ
คน
–นาเสนอขอมู
่ ขอการสนับสนุ น และ
้ ลเพือ
ความรวมมื
อและหาแนวทางรวมกั
น
่
่
–ให้ความรวมมื
อกิจกรรมที่ อปท.จัด/สราง
่
้
เครือขาย
่
• ครู อาจารย ์ นักเรียน
–นาเสนอขอมู
่ ขอความรวมมื
อ และหา
้ ลเพือ
่
น
แนวทางรวมกั
่
ง
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอมควบคุ
มและ รักษา
้
โรค
–คน
• จนท.สธ.
ระบ
บ
คน
ขอ
ง
–นโยบายประเทศ
–นโยบายจังหวัด
–นโยบายอาเภอ
–แนวทางปฏิบต
ั ข
ิ องอาเภอทีต
่ กลงรวมกั
นเป็ น
่
ลายลักษณอั
่ ด
ั เจน
์ กษรทีช
–ความรู้ ทักษะ
กอนระบาด
่
• เตรียมความพรอมควบคุ
มและ รักษา
้
โรค
– ของ
• เครือ
่ งพน
่
• สารเคมี
• ทราย
• น้ามันตะไครหอม
้
• ยาทากันยุง
• ชุดปฏิบต
ั ก
ิ ารพนสารเคมี
่
• เวชภัณฑ ์
• ยานพาหนะ
ระบ
บ
คน
ขอ
ง
ช่วงระบาด
ระยะที่ 2 (Phase 2) ตัง้ แตเดื
่ อนเมษายน
– พฤษภาคม เป็ นการป้องกันโรค
โดยการเรงรั
่ ดในการทาลายแหลง่
เพาะพันธุลู
์ กน้ายุงลายในชุมชน
โรงเรียน
สถานบริการสาธารณสุข/
โรงพยาบาล
วัด
มัสยิด
แหลง่
ทองเที
ย
่ ว
่
• มาตรการรับมือ
–รักษา
ช่วงระบาด
• ระบบการรายงาน ทีร่ วดเร็ว
(ภายใน 24 ชัว
่ โมง)
• ความทันเวลาในการควบคุมโรค
(ภายใน 24 ชัว
่ โมง)
• มาตรฐานการควบคุมโรค
ไขเลื
้ ที่
้ อดออกในพืน
ช่วงระบาด
เพือ
่ ให้โรคไขเลื
่ ุด
้ อดออกสงบโดยเร็วทีส
ไมให
่ ้ระบาดติดตอ
่
ไปยังชุมชนอืน
่
• การเฝ้าระวังโรค (Disease
Surveillance) ทีร่ วดเร็ว ถูกตอง
และ
้
ครบถวน
้
• การเฝ้าระวังทางกีฏวิทยา (Vector
Surveillance) สารวจคาดั
ู น้า
่ ชนีลก
ยุงลาย ติดตามการเปลีย
่ นแปลงประเภท
การศึ กษา
การเฝ้าระวังเชือ
้ ไวรัสเดงกีใ่ นยุง
พาหะ
และชนิดของ serotype
เพือ
่ ศึ กษาแนวโน้มของความ
รุนแรงตอการเกิ
ดโรค
่
ไวรัสเดงกีช
่ นิดที่ 1 คิดเป็ นรอย
้
ละ 83.72
ไวรัสเดงกีช
่ นิดที่ 3 คิดเป็ นรอย
้
ละ 6.98
ไวรั
ส
เดงกี
ช
่
นิ
ด
ที
่
4
คิ
ด
เป็
นร
อย
้
9.3
ซีโรไทป์ 4
ละ 9.30
6.98
ซีโรไทป์ 3
83.7
ซีโรไทป์ 1
2
0
50 100
13.95
18.6
67.44
เพศ
เมีย
แผนภูมท
ิ ี่ 2 รอยละของเชื
อ
้ ไวรัสเดงกีแ
่ ตละระยะของ
้
่
ยุงลายทีพ
่ บเชือ
้ พืน
้ ทีอ
่ าเภอ
วารินชาราบ ตระการพืชผล และ
เขือ
่ งใน จังหวัดอุบลราชธานี
ช่วงระบาด
• เมือ
่ มีผ้ป
ู ่ วยสงสั ย
–Criteria การวินิจฉัย และแนวทาง
ปฏิบต
ั ท
ิ ี่ รพ.ช.
• CPG
–ระบบรายงาน
• ต้องรายงานหรือไม่
• ถ้าต้องรายงานจะรายงานใคร อยางไร
่
–การควบคุมโรค
มหรือไม่ อยางไร
–ตองควบคุ
่
้
ช่วงระบาด
• เมือ
่ มีผ้ป
ู ่ วยทีแ
่ พทยวิ
์ นิจฉัย
– CPG
– ระบบรายงาน
– ระบบควบคุมโรค
• SRRT ออกควบคุมโรค ภายใน 24
ชม
–กาจัดยุงลายตัวเต็มวัย
ช่วงระบาด
• เมือ
่ มีผ้ป
ู ่ วยทีแ
่ พทยวิ
์ นิจฉัย
– ระบบควบคุมโรค
• SRRT ออกควบคุมโรค ภายใน 24 ชม
–กาจัดยุงลายตัวเต็มวัย
–กาจัดลูกน้ายุงลาย
–มาตรการป้องกันยุงลายกัด
–สอบสวนโรค
• ถ้าสามารถควบคุมโรคไมให
่ ้มี Gen 2 =>
ถือวาประสบความส
าเร็จ
่
ช่วงระบาด
• เมือ
่ มีผป
ู้ ่ วยทีแ
่ พทยวิ
์ นิจฉัย
– ระบบควบคุมโรค
• SRRT ออกควบคุมโรค ภายใน 24 ชม
– กาจัดยุงลายตัวเต็มวัย
– สารวจยุงลายตัวเต็มวัย 1 วันหลังพน
่ ถ้ายังพบ
แสดงวาการพ
นไม
มี
่
่
่ ประสิ ทธิภาพ
» วิธก
ี ารพน
่
» เครือ
่ งพน
่
» สารเคมี
» สามรถขอความช่วยเหลือจาก ศตม.ในพืน
้ ที่
รับผิดชอบได้
แนวทางปฏิบต
ั ช
ิ ่ วงระบาด
1.ประกาศเตือนประชาชนให้ทราบวามี
่ โรค
ไข้เลือดออกระบาดในชุมชน พรอมกั
บ
้
• ให้สุขศึ กษาแกประชาชน
ให้รูจั
ี ารป้องกัน
่
้ กวิธก
ตนเอง ให้ความรูวิ
ี ฏิบต
ั เิ มือ
่ เด็กป่วยหรือ
้ ธป
สงสั ยวาป
และวิธก
ี าร
่ ่ วยเป็ นโรคไขเลื
้ อดออก
ควบคุมแหลงเพาะพั
นธุยุ
และ
่
์ งลายในบาน
้
ขอให้ประชาชนให้ความรวมมื
อกาจัดแหลง่
่
เพาะพันธุยุ
่ าจมีหลงเหลืออยูในชุ
มชน
์ งลายทีอ
่
ให้หมดไป
• กาจัดลูกน้ายุงลายในบานผู
ป
้
้ ่ วย และบริเวณ
รอบบานผูปวยควรดาเนินการในรัศมีอยางนอย
แนวทางปฏิบต
ั ช
ิ ่ วงระบาด
2.ใช้มาตรการเรงด
คือ การพนเคมี
กาจัดยุง
่ วน
่
่
ตัวเต็มวัย เพือ
่ ควบคุมการ
ระบาด วิธก
ี ารนี้จะลดจานวนยุงลายทีม
่ เี ชือ
้
ไขเลื
้ อดออกในชุมชน โดยสามารถ
ควบคุมแหลงแพร
โรคภายใน
24 ชัว
่ โมง
่
่
– หากเกิดมีผ้ป
ู ่ วย ควรดาเนินการควบคุมแหลงแพร
่
่
โรค (หมูบ
อชุมชน) โดยพนสารเคมี
ในบาน
่ านหรื
้
่
้
ผู้ป่วย และพืน
้ ทีร่ อบบานผู
้
้ป่วยในรัศมีอยางน
่
้ อย
100 เมตร ควรพนอย
ง้ หาง
างน
่
่
่
่
้ อย 2 ครัง้ แตละครั
กัน 7 วัน
– หากเกิดมีผ้ป
ู ่ วยกระจายทัว่ ไปในชุมชนหรือหมูบ
่ าน
้
แนวทางปฏิบต
ั ช
ิ ่ วงระบาด
3. รายงานโรคไขเลื
้ อดออก (DF/DHF/DSS) ทัง้
รายทีส
่ งสั ยและทีไ่ ดรั
่ การ
้ บการยืนยันทันที เพือ
ควบคุมโรค
4. พัฒนาทีมเฝ้าระวังและควบคุมโรคระดับอาเภอ
ให้สามารถดาเนินการควบคุมโรคอยางถู
กตอง
่
้
ตามหลักวิชาการและทันเวลา
5. ให้สถานพยาบาลทุกแหง่ เตรียมพรอมทั
ง้
้
บุคลากรและอุปกรณที
่ าเป็ นในการรักษาโรค
์ จ
ไข้เลือดออก เพือ
่ รองรับการระบาด
6. ประสานความรวมมื
อและพัฒนาศั กยภาพของ
่
หลังระบาด
ระยะที่ 3 (Phase 3) ตัง้ แตเดื
้ อน
มิถุนายน– กันยายน
เป็ นช่วงทีต
่ อง
้
มีควบคุมการระบาดของโรคให้เกิดน้อย
ทีส
่ ุด (น้อยกวาค
่ า่ Target line) ตอง
้
ระงับการแพรเชื
้
เฝ้าระวังโรค
่ อ
คนหาผู
ป
ส่งตรวจวินิจฉัย
และ
้
้ ่ วย
ควบคุมยุงพาหะ
• มาตรการป้องกัน
• มาตรการเฝ้าระวัง
หลังระบาด
•
•
•
•
ระบบการรายงาน ทีร่ วดเร็ว
การสอบสวนโรค
ความทันเวลาในการควบคุมโรค
มาตรฐานการควบคุมโรคไขเลื
้ อดออกใน
พืน
้ ที่
-ประเมินผลการดาเนินงาน ไดแก
้ ่ การ
ประเมินคาดั
ู น้ายุงลาย
่ ชนีลก
-การประเมินประสิ ทธิภาพของการควบคุม
จุดเน้นการดาเนินงานของกรม
ควบคุมโรค ปี 2556
งป้องกันควบคุมโรค
มาตรการที่ 1 อาเภอเขมแข็
้
ไขเลื
้ อดออก
มาตรการที่ 2 สรางความตระหนั
กให้ประชาชนมี
้
ส่วนรวมในการป
่
้ องกัน
ควบคุมโรคไขเลื
้ อดออก
มาตรการที่ 3 พัฒนาขาวกรอง
พยากรณและ
่
์
เตือนภัยโรคไขเลื
้ อดออก
มาตรการที่ 4 พัฒนากลไกและขัน
้ ตอนการ
เตรียมความพรอมตอบโต
ภาวะ
้
้
ฉุ กเฉินโรคติดตอน
่ าโดย
แมลง
อาเภอเขมแข็
งป้องกันควบคุมโรค
้
ไขเลื
อดออก
้
กิจกรรมที่ 1 สนับสนุ น พัฒนาเครือขายระดับ
่
ตาบลในการจัดการพาหะนาโรค
แบบผสมผสาน (IVM)
กิจกรรมที่ 2 สนับสนุ น พัฒนาเครือขาย
่
ผูประกอบการในแหล
งท
ย
่ ว
้
่ องเที
่
ปลอดลูกน้า
กิจกรรมที่ 3 สนับสนุ นพัฒนาการมีส่วนรวมของ
่
ชุมชนแบบยัง่ ยืน (PAR)
กิจกรรมที่ 4 เครือขายระดั
บทองถิ
น
่ นา พรบ.
่
้
สาธารณสุขมาใช้ลดแหลง่
เพาะพันธุพาหะน
าโรคไขเลื
์
้ อดออก
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
อาเภอ
อุบลราชธ ศรีเมืองใหม่
านี
อุบลราชธ วารินชาราบ
านี
อุบลราชธ ตระการ
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
ศรีสะเกษ
ศรีสะเกษ
ศรีสะเกษ
ศรีสะเกษ
อาเภอ
กันทรลักษ์
ขุนหาญ
ขุขน
ั ธ์
อุทุมพรพิสัย
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
ยโสธร
ยโสธร
ยโสธร
อาเภอ
เมือง
กุดชุม
เลิงนกทา
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
อาเภอ
อานาจเจริ เมือง
ญ
อานาจเจริ ลืออานาจ
ญ
อานาจเจริ ชานุ มาน
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
อาเภอ
มุกดาหาร เมือง
มุกดาหาร ดงหลวง
มุกดาหาร ดอนตาล
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
นครพนม
นครพนม
นครพนม
อาเภอ
ธาตุพนม
นาแก
ศรีสงคราม
รายชือ
่ พืน
้ ทีด
่ าเนินการ
จังหวัด
สกลนคร
สกลนคร
สกลนคร
สกลนคร
อาเภอ
เมือง
ภูพาน
สวางแดนดิ
น
่
นิคมน้าอูน
สามารถปรับรายชือ
่ พืน
้ ที่
ดาเนินการได้
E-mail
[email protected]
m
โทร
045-250557
ขอบคุณค่ะ
กลุมปฏิ
บต
ั ก
ิ ารควบคุมโรคและตอบโต้ภาวะฉุ กเฉิน
่
49
ทางดานสาธารณสุ
ข
้