Transcript 2.1 Temel Mikrobiyoloji -1

T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Klinik Mikrobiyoloji
Temel Bilgiler ve Uygulamalar
Sunumu Hazırlayan
Doç. Dr. Sayın Işkın Pınar Zarakolu’ya
teşekkür ederiz
Hacettepe ÜTF İnfeksiyon Hastalıkları Ünitesi
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Enfeksiyon etkenlerinin
sınıflandırılması
Asellüler
 Prionlar
 Viroidler
 Viruslar
Çok hücreliler
 Mantarlar
 Helmintler
 Artropotlar
Tek hücreliler
Prokaryotikler
 Bakteriler
 Klamidyalar
 Mikoplazmalar
 Riketsiyalar
Ökaryotikler
 Mantarlar
 Protozoonlar
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Bakteriler
Büyüklüğü 0.5-100 mm arasındadır.
 Kok, basil ya da sarmal yapısında olabilir.
 Yapısında çekirdek, sitoplazma, hücre zarı, hücre duvarı,
kapsül, kirpik, fimbriya/pili, spor yapılarını içerir.
 Hücre duvar yapısı Gram boyanma özelliğinden
sorumludur.
 Gram pozitif hücre duvarı daha kalındır.yapısında
teikoik asit bulundurur.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Bakteri hücre duvar yapısı
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Bakteri (Gram-pozitifler)
Koklar
 Staphylococcus
 Streptococcus
 Peptostreptococcus
 Enterococcus
 Lactococcus
 Peptostreptococcus
Basiller
 Bacillus
 Clostridium
 Lactobacillus
 Actinomyces
 Nocardia
 Rhodococcus
 Mycobacterium
 Corynebacterium
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Bakteri (Gram-negatifler)
Koklar
 Neisseria
 Moraxella
Basiller
Escherichia, Citrobacter
Salmonella, Shigella
Klebsiella, Enterobacter
Proteus, Providencia
Aeromonas, Pseudomonas
Acinotobacter (Değişken)
Stenotrophomonas
Brucella
Legionella
Vibrio
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Viruslar
DNA ya da RNA içerirler.
 Nükleik asit protein bir kılıf ile çevrilidir.
 Bazı viruslar zarfa da sahiptir. Zarf lipid tabakası ve
virusa özgü proteinlerden oluşur.
 Canlı hücrelerde çoğalabilirler.
 Replikasyon yoluyla çoğalırlar.
 Antibiyotiklere duyarlı değildirler.
 Interferona duyarlıdırlar.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Mikrobiyolojide laboratuvar yöntemleri
 Mikroskopik
inceleme
 Kültür
 Antijen
saptanması
 Antikor veya hücresel immün yanıtın saptanması
 Moleküler yöntemler
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Mikroskopi
Işık mikroskobu
• Direkt mikroskopi
• Gram boyası
• Metilen mavisi
• Ziehl-Neelsen asit fast boya
 Floresan mikroskobu
 Karanlık saha mikroskobu

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dışkı-direkt mikroskopi
Giardia intestinalis trofozoid ve kistleri
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
BOS-çini mürekkebi ile mikroskopi
Cryptococcus neoformans
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kültürden Gram boyama
Gram negatif basil
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kültürden Gram boyama
Tomurcuklanan maya hücreleri
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Püy-Gram boyama
Hücre içi gram pozitif kok
Vücudun normal floraları
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Vücudun normal mikrobiyal florası
 Sağlıklı
kişilerin cilt ve mukozalarında yerleşen
mikroorganizmalar topluluğu 'normal
mikrobiyal flora' olarak isimlendirilir.
 Flora kalıcı ya da geçici olabilir.
 Kalıcı flora belli bölgede, belirli yaşta genellikle
değişmeyen, çeşitli etkilerle ortadan kalksa bile
yeniden oluşabilen mikroorganizmalar
topluluğudur.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Vücudun normal mikrobiyal florası
 Geçici
flora belli bölgede çoğunlukla hastalık
etkeni olmaksızın birkaç saat ya da gün yerleşen
mikroorganizmalar topluluğudur.
 İnsan vücudunda florası olan bölgeler ağız,
orofarenks, nazofarenks, mide, ince ve kalın
bağırsaklar, cilt, anterior üretra, vajen, dış kulak
yolu ve gözdür.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Cilt normal florası
Koagulaz negatif stafilokoklar (KNS)
 Staphylococcus aureus (az sayıda)
 Micrococcus
 Patojen olmayan Neisseria türleri
 Alfa-hemolitik ve non-hemolitik streptokoklar
 Propionibacterium türleri
 Peptococcus türleri
 Diğerleri (az sayıda olmak üzere Candida türleri,
Acinetobacter türleri)

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Normal floralar
Dış kulak yolu
 Koagulaz negatif
stafilokoklar
 Enterik bakteriler
Göz
 Koagulaz negatif
stafilokoklar
 Haemophilus türleri
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Ağız, nazofarenks, orofarenks normal
florası
Difteroidler
 Patojen olmayan Neisseria türleri
 Alfa-hemolitik ve non-hemolitik streptokoklar
 Anaeroblar (Bacteriodes türleri, anaerop koklar,
Fusobacterium türleri)
 Mayalar
 Haemophilus türleri
 Pnömokoklar
 S.aureus
 Gram negatif çomaklar
 Neisseria meningitidis

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Barsak normal florası
Enterik bakteriler (Salmonella, Shigella, Yersinia, Vibrio
ve Campylobacter hariç)
 Non-fermenter gram negatif çomaklar
 Enterokoklar
 S.epidermidis
 Alfa-hemolitik ve non-hemolitik streptokoklar
 Anaeroblar (çok sayıda)
 S.aureus (az sayıda)
 Mayalar (az sayıda)

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Genital bölge (Anterior üretra ve
vajen)normal florası
Corynebacterium türleri
 Lactobacillus türleri
 Patojen olmayan
Neisseria türleri
 Alfa-hemolitik ve nonhemolitik streptokoklar
 Enterokoklar (az sayıda)

Enterik bakteriler (az
sayıda)
 S.epidermidis (az sayıda)
 Candida albicans ve diğer
mayalar (az sayıda)
 Anaeroblar (predominant
olduğunda önemlidir)
 Mycoplasma
 Ureaplasma

Örnek alımı
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dikkat edilmesi gereken hususlar-1
Hastalık etkeni bakterinin izole edilebilmesi için uygun
şekilde örnek alınması, taşınması ve uygun besiyerlerine
ekim yapılması önemlidir.
 Steril bölgelerden alınan örnekler, etken olma olasılığı
olan bir bakterinin üretilmesini sağlamak amacıyla
zengin nitelikte besiyerlerine ekilir.
 Normalde bir florası bulunan bölgelerden alınan
örnekler zengin besiyerlerinin yanı sıra seçici (selektif)
ve ayırt edici (diferansiyel) nitelikte besiyerlerine ekilir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dikkat edilmesi gereken hususlar-2
Örnek antimikrobiyal tedavinin başlanmasından önce
alınmalıdır. Laboratuvara bu konuda bilgi verilmelidir.
 Örnek, patojen mikroorganizmanın bulunma olasılığı
en yüksek olan yerden alınmalıdır.
 Belli bir yerde bulunma olasılığının en yüksek olduğu
zaman örnek alınmalıdır.
 Kan kültürü alınacağı zaman cilt %70’lik alkolle silinip,
kuruması beklenmeli ve ardından %2’lik iyot solüsyonu
ile temizlenlenmelidir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dikkat edilmesi gereken hususlar-3

Üretilen mikroorganizmanın belli miktar örnekteki
sayısının saptanması önemlidir.


Florası olan örneklerde etken olma olasılığı olan
bakterinin miktarının belirtilmesi önemlidir.


Örn: idrar kültürlerinde belli bir koloni sayısının üstü anlamlı
kabul edilir.
Örn: balgam ve BAL örneklerinde üreyen mikroroganizmanın
koloni sayısının belirtilmesi gereklidir.
Örneklerin laboratuvara en kısa zamanda ulaştırılması
önemlidir. İdrar, dışkı ve balgam birkaç saat buzdolabında
bekleyebilir, BOS bekleyecek ise 37˚C’de bekletilmelidir.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dikkat edilmesi gereken hususlar-4
Normalde steril olan, vücudun kapalı derin bölgeleri
(kan, plevral, perikardiyal, peritoneal sıvı, eklem sıvısı,
transtrakeal aspirat, derin yaralar veya kapalı alanların
açık cerrahisi sırasında alınan örneklerin anaerob
koşullarda da kültürleri yapılmalıdır.
 Vücut yüzeyinden, yani deri, ağız, burun, boğaz, üretra
ve vajinadan alınan örneklerin veya normal flora ile
kolayca kontamine olabilen (idrar, balgam gibi)
örneklerin anaerob koşullarda kültürünün yapılmasına
gerek yoktur.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dikkat edilmesi gereken hususlar-5
 Anaerob
koşullarda kültürü yapılacak örneğin
toplanması ve taşınmasında özel teknikler
kullanılır.
Anerob ekim için en iyi örnek aspirasyon örneğidir.
 Enjektör ile alındığında iğnedeki bütün hava
çıkarılmalıdır.
 Örneğin eküvyonla alınması anaerob ekimler için
uygun değildir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kan kültürü-1
Kan kültürleri antimikrobiyal tedavi başlanmadan önce
alınmalıdır.
 Kan kültürü sonuçlarının yalancı pozitif çıkmasını
engelleyecek koşullara uyulmalıdır.



Örneğin alınacağı bölgenin seçimi, aseptik tekniğe uyulması,
yeterli miktarda kan örneği alınması ve yeterli sayıda kültür
yollanması.
Bakteremi ya da fungemiye neden olan etkenlerin
saptanması için birer saat arayla alınan 2 veya 3 kültür
yeterli olmaktadır. 24 saat içinde 2’den fazla kan
kültürüne gerek yoktur.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kan kültürü-2
Kan örneğini alacak olan sağlık personeli eldiven
kullanmalıdır.
 Santral venöz kateterden kan örneği alındığında,
periferden alınan bir kan örneği de ayrıca gereklidir.
 Erişkinde kan örneği en az 10 ml olmalıdır. Kültür
şişesinde kan/sıvı besiyeri oranının 1/5 veya 1/10
olması optimal orandır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kan kültürü-3
Çocuklarda 1-5 ml.’lik kan örneği kültür için yeterlidir.
Yenidoğanda sepsis tanısı koymak için genellikle iki kan
kültürü yeterli olmaktadır.
 Kan kültüründe 4 günden itibaren üremeler beklenir.
Bartonella, Legionella, Brucella, bazı mantarlar ve
HACEK grubu bakteriler için bu süre daha uzun
olabilir. Mikobakteriler için 4 hafta süre gerekir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kan kültürü-4
Kan kültürü sonuçlarının değerlendirilmesinde S.aureus,
S.pneumoniae, E.coli ve diğer Enterobacteriaceae,
P.aeruginosa, C.albicans hemen her zaman (>%90)
doğru infeksiyonu gösterir.
 Corynebacterium türleri ve Propionibacterium acnes
nadiren (<%5) etkendir.
 Enterokok %78, Streptococcus viridans %38, KNS
%15 doğrulukta etken kabul edilebilir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Kan kültürü-5

Birkaç kültürün sadece bir tanesinde Bacillus,
Corynebacterium spp., Propionibacterium acnes ve
koagulaz negatif stafilokok ürediğinde; alınan birkaç
kültürün bir tanesinde polimikrobiyal üreme olduğunda
ya da klinik bulgular sepsisle uyumlu olmadığında
üreyen bakterinin kontaminant olduğu düşünülmelidir.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Beyin omurilik sıvısı-1
Hücre sayımı, kimyasal inceleme için steril bir tüpe,
kültür için ayrı bir tüpe örnek alınır. Çok kısa zamanda
laboratuvara ulaştırılıp kültür yapılmalıdır. İdeali yatak
başı ekim yapılmasıdır.
 BOS’un boyalı yayma örneğinin incelemesi hızlı bir
yöntem olmakla birlikte kültüre göre duyarlılığı
düşüktür.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Beyin omurilik sıvısı-2

Lateks aglütinasyon yöntemi
 BOS örneğinde Cryptoccoccus neoformans veya
idrar ve BOS örneklerinde Histoplasma capsulatum
aramak açısından oldukça yararlıdır.
 Pnömokok, meningokok veya H.influenzae aramak
açısından yeterli olmayabilir.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Beyin omurilik sıvısı-3
Bakteriyel menenjitin laboratuvar tanısında BOS’un
Gram boyalı preparatının değerlendirilmesi, BOS ve kan
kültürleri rutin olarak yapılmalıdır.
 Antibiyotik kullanımı öyküsü yoksa Gram boyamanın
duyarlılığı %75-90’dır, eğer antibiyotik kullanan bir hasta
ise duyarlılık %40-60’a düşmektedir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Beyin omurilik sıvısı-4
Tüberkuloz menenjiti durumunda asit-fast boyama,
kültür ve PCR yöntemleri rutinde kullanılır.
 Asit-fast boyama sonucu (+) olan bir preparatın
özgüllüğü çok yüksektir, ancak duyarlılık %10
civarındadır.
 Kültür süresini 3 haftadan daha kısa sürelere düşüren
yöntemler ticari olarak mevcuttur.
 PCR yönteminin özgüllüğü yüksek (%100) iken duyarlılığı
düşük (%48) kalmaktadır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Beyin omurilik sıvısı-5
Viral ensefalitlerin tanısında moleküler yöntemler tercih
edilmektedir. Ancak olguların ancak %30-70’ında özgül
etken saptanabilmektedir.
 HIV (+) hastaların büyük çoğunluğunda nörolojik
bulgular olmaksızın HIV DNA’sı mevcuttur.
 HSV ensefalitinde PCR yüksek duyarlılık ve özgüllüğe
sahiptir.
 Fungal menenjit tanısında kullanılan BOS örneğinin
miktarı fazla olmalıdır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Boğaz kültürü
Tükürük ve muköz zarların normal flora ile
kontaminasyonunu önlemek için, dil basacağı yardımı ile
dil aşağı bastırıldıktan sonra eküvyon ağıza sokulur.
 Tonsiller, farinks arka duvarı ve varsa püy odaklarına
sürülür.
 Ağız içinde dil ve dudaklara değmeden çıkarılmalıdır.
 Ek bir istek olmadığı durumlarda sadece A grubu beta
hemolitik streptokok için kültür yapılır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Balgam örneği-1
Alt solunum yolu infeksiyonlarında patojen
saptanmasında balgam kültürünün rolü tartışmalıdır.
Özgüllüğü ve duyarlılığı çok düşüktür.
 Kültür sonuçları yorumlanırken balgamın mikroskopik
incelemesinden elde edilen bulgular ve hastalığın klinik
bulguları dikkate alınmalıdır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Balgam örneği-2
Balgam örneği antimikrobiyal tedavi başlanmadan önce
alınmalıdır.
 Steril bir cam veya plastik kap içerisine, mümkün
olduğunca az tükürük içeren, pürülan ya da
mukopürülan örnek ve mümkünse sabah kalkar
kalkmaz alınmalıdır.
 Örnekten preparat hazırlanarak Gram boyası ile
boyanır; epitel hücresi, beyaz küre ve mikroorganizma
sayısı ve çeşidi yönünden değerlendirilir. Predominant
olan bakteri morfolojisi vurgulanmalıdır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Balgam örneği-3
Tüberküloz şüphesi durumunda Ziehl-Nielsen boyası
ile preparat hazırlanır ve aside dirençli basil aranır.
 Özellikle Pneumocystis carinii, mikobakterial ve fungal
izolasyonlar için %15 NaCl ve %10 gliserin içeren
aerosol 10 dk süre ile solunduktan sonra derin bir
öksürükle çıkarılan balgam örneği değerlendirilmelidir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
İdrar örneği-1
Örnek, temiz, orta akım idrarından alınmalıdır. Hasta
kadın ise bir elle labiaları iki yana açar; erkek ise penis
üzerindeki deriyi geriye doğru çekerek tutar. Diğer el ile
temiz bir gazlı bez ve sabunla üretra ağzı önden arkaya
doğru temizlenir. Sonra temiz bir gazlı bez ile sabun
silinir.
 İdrarın ilk kısmı dışarı aktıktan sonra orta kısmı steril
bir kapta toplanır, son kısmı ise yine dışarı atılır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
İdrar örneği-2
İdrar bakteri üremesi için çok elverişli bir ortamdır. Oda
sıcaklığında bırakılacak olursa bakteriler hızla çoğalır.
 İdrardaki bakteri sayısı infeksiyonun tanımlanmasında
önemli olduğundan örnek besiyerine hemen ve belli
miktarda (0.01 µl standart öze ile) ekilmelidir.
 Örnek bekleyecekse buzdolabında bekletilmelidir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Yara ve Deri/derialtı Abseler
Deri yüzeyi %70 alkolle temizlenir. Örnek yara yüzeyine
mümkün olduğunca az değerek, derinden aspirasyonla
veya sağlam doku sınırına eküvyon sürülerek alınır.
 Örnek transport besiyerinde taşınmalıdır.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dışkı örneği-1
Taze veya uygun koşullarda saklanmış örnekten kültür
yapılması önem taşır.
 Kültür hemen yapılamayacaksa örnek mutlaka transport
besiyerinde saklanmalıdır.
 Kültürün yanısıra dışkının mikroskopik incelemesi de
çok önemlidir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dışkı örneği-2
İshalli hastaların dışkısında polimorfonükleer veya
mononükleer lökositlerin bulunması tanı açısından
önem taşır. Lökosit saptanan dışkı örneklerinin kültürü
yapılmalıdır.
 Dışkı incelemesinin tam olması için bakteriyolojik
incelemenin yanısıra parazitolojik inceleme de
yapılmalıdır.

Örnek taşınması
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Taşıma besiyerleri

Örnek alındıktan sonra kültür hemen yapılamıyorsa
taşıma besiyerleri kullanılır.


Stuart veya Amies' besiyerleri uygun pH’ya sahip, kurumayı
önleyen, bakterilerin toksik etkisinden korumayı sağlayan
aerop, anerop tüm bakterilerin ve virüslerin canlı halde
laboratuvara taşınmasını sağlayan besiyerleridir.
Bunun dışında daha dar spektrumda amaca hizmet eden
besiyerleri de vardır.

Örn: Cary-Blair besiyeri özellikle dışkı örneklerinin
taşınmasında kullanılır.
Besiyerleri
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Besiyerleri
 %5
Kanlı agar
 Çikolata agar
 EMB/ MacConkey agar
 Brain Heart İnfüzyon agar
 Özel besiyerleri (ayırt ettirici ve seçici)
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Ekimde kullanılan besiyerleri-1




Kan: Kan kültür şişelerine ekilir.
Boğaz: Koyun kanlı agara ekilir. Normal atmosfer koşullarında
37C’de inkübe edilir.
Balgam: Kanlı, çukulata ve EMB agara ekilir. Kanlı ve çukulata
besiyerleri karbondioksitli ortam için mumlu kavanoza konularak
37C’de inkübe edilir. EMB normal atmosfer koşullarında
37C’de etüvde inkübe edilir.
İdrar: EMB ve koyun kanlı agara 0.01 cc’lik standart öze ile ekim
yapılır. Normal atmosfer koşullarında 37C’de inkübe edilir.
Koloni sayısı 100 ile çarpılır.
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Ekimde kullanılan besiyerleri-2
BOS: Koyun kanlı, çukulata ve EMB agara ekilir.
Koyun kanlı ve çikolata agar mumlu kavanozda 37C’de
inkübe edilir. EMB normal atmosfer koşullarında
37C’de inkübe edilir.
 Dışkı: EMB, SS ve koyun kanlı agara ekilir. Normal
atmosfer koşullarında 37C’de inkübe edilir.
 Yara, deri/derialtı abseler: Kanlı, EMB agar ve
anaerob bakteriler açısından tiyoglikolatlı sıvı besiyerine
ekim yapılır. 37C’de inkübe edilir.

Mikroskopik değerlendirme
Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Balgam örneği-1
Toplumda kazanılan bakteriyel pnömonilerin en sık
görülen etkenleri S. pneumoniae, H. influenzae, M.
catarrhalis ve enterik gram negatif basillerdir.
 Bunların tanısında Gram boyama ile hazırlanmış
balgam yaymasının direkt mikroskopik incelemesi,
etkeninin belirlenmesi ve tedavinin erken dönemde
planlanmasında büyük önem taşıyan basit, çabuk bir
yöntemdir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Balgam örneği-2
Pürulan balgam örneğinin Gram boyalı preparatında tek
tip bakteri morfolojisinin predominansı ve
polimorfonükleer lökosit (PNL) artışı tedaviye yön
verir.
 Bol PNL görülen bir balgamda (100X büyütmede her
sahada >25) belirli bir bakteri lehine artış hastalığın
etkeni olduğunu düşündürmelidir. Örnekte fagosite
edilmiş halde (hücre içi) bir bakterinin görülmesi de
etken olduğunu düşündürmelidir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
İdrar örneği
Mikroskopik incelemede gram (-) basil görülmesi üriner
sistem infeksiyonunu düşündürür, ancak etkenin ne
olduğunu tam olarak söylemez, bunun için etkenin
kültürde üretilmesi gerekir.
 Çok sayıda yassı epitel hücrelerinin görülmesi özellikle
kadınlarda vajinal flora ile kontaminasyonu düşündürür.
 Özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde veya
bazı predispozan faktörlere bağlı olarak idrar
mikroskopisinde lökositlerle birlikte veya lökosit
saptanmaksızın hastalık etkeni olarak maya hücreleri ve
psödohifleri görülebilir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dışkı örneği-1
Barsak duvarına invazyon gösteren bakteriyal
infeksiyonlar (Enteroinvaziv E.coli, Shigella,
Salmonella, Yersinia enterocolitica, Vibrio
parahaemolyticus, Campylobacter jejuni) ve antibiyotik
kullanımına bağlı gelişen enteritlerde dışkıda lökosit
görülür.
 Etkenin parazit olduğu düşünülen diyarelerde dışkının
parazit yumurtası, kist ve trofozoit yönünden
incelenmesi gerekir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dışkı örneği-2
Viral gastroenteritlerde, enterotoksijenik bakteriyal
diyarelerde (Enterotoksijenik E.coli, Vibrio cholerae,
Bacillus cereus, enterotoksijenik Staphylococcus aureus,
Clostridium botilinum ve Clostridium perfringens) ve
paraziter diyarelerde ( Giardia intestinalis,
Cryptosporidium) dışkıda lökosit yoktur.
 Lökosit ve eritrosit varlığı yönünden inceleme,
antibiyotik tedavisinin gerekip gerekmediğine karar
verme yönünden önem taşır.
 Bu arada mikst floranın varlığı da gözlenir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
Dışkı örneği-3
Boyalı preparatda florada gram (+) basillerin dominansı
-antibiyotik kullanım öyküsü de varsa- Clostridium
difficille’in florada hakim hale geldiğini düşündürebilir,
ancak önemli olan toksin varlığının gösterilmesidir.
 Yine florada gram (+) küme yapan kokların varlığı –
öykü ve klinik tablo uyumlu ise- S.aureus
intoksikasyonunu düşündürebilir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
BOS örneği-1
İncelenen BOS miktarı 5-10 ml olmalıdır.
 Normalde 1 mm3 BOS’ta erişkinlerde 0-10, bebeklerde
0-20 hücre bulunur. Bunların hepsi mononükleer
hücrelerdir.
 Menenjitlerde hücre sayısı artar. Hücre sayısının yanısıra
hücre tipi de belirlenmelidir.

Sağlık Bakanlığı Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Eğitimi
BOS örneği-2
BOS’un mikroskopik incelemesi sonucu antibiyotik
tedavisi almış hastaların %60’ında, daha sonra kültürde
üreme olan hastaların ise %80-90’ında etkenin
görülmesi mümkün olmaktadır.
 Çini mürekkebi, Cryptococcus neoformans aranması
için kullanılır.
