Transcript FARMAKOLOJ*YE G*R** - Anadolu Üniversitesi

FARMASÖTİK KİMYA II
AntiAlzheimer-AntiParkinson
İlaçlar
Hazırlayan
Prof. Dr. İlhan IŞIKDAĞ
SINIFLANDIRILMALARI
Demans bilinci açık bir kişide, günlük aktivitelerini etkileyecek derecede
entellektüel ve sosyal yeteneklerinde yıkımla giden bir sendromdur. Başta hafıza
olmak üzere birden çok kognitif fonksiyonda (dikkat, lisan, beceriler, algılama,
problem çözme) bozulma görülür.
Alzheimer hastalığı primer dejeneratif bir demanstır. Alzheimer hastalığı demansın
en sık nedenidir. Tüm demansların %50- 70’ini oluşturmaktadır. Progresif
dejeneratif gidişli olup 65 yaşın üzerindeki kişilerde %6-10, 85 yaşın
üzerindekilerde %30-47 gibi yüksek bir prevalansa sahiptir.
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Hastalığın Tedavisi
Etiyolojisi kesin olarak bilinmediği için ancak semptomatik tedavisi mümkündür.
Tedavi stratejileri semptomların hafifletilmesi, progresyonun yavaşlatılması ve altta
yatan selüler ve moleküler mekanizmanın önlenmesini içerir.
Tedavi esas olarak kolinerjik sistemin etkilerini arttırmaya yöneliktir.
Tedavide Kullanılan İlaçlar
Hasatlığın tedavisindeki ilaçların hiç biri radikal tedavi sağlamaz. Buna karşın
hastanın yaşam kalitesini ve süresini arttırmaya yönelik uygulama söz konusudur.
Tedavide kullanılan ilcalar arasında, Donepezil, Galantamin, Memenatin,
Pirasetam,Riluzol, Rivastigmin ve Takrin sayılabilir.
ANTİKOLİNESTERAZ İLAÇLAR
Rivastigmin
Donepezil
3-[1-(Dimetilamino)etil]fenil N-etil-N-metil karbamat
Galantamin
2-[(1-Benzilpiperidin-4il)metil]5,6-dimetoksiindan-1-on
Memenatin
3,5-Dimetiladamantan-1-amin
5,6,9,10,11,12- hekzahidro- 3metoksi- 11-metil- 4aH[1]benzofuro[3a,3,2-ef] [2]
benzazepin- 6-ol
ANTİKOLİNESTERAZ İLAÇLAR
Takrin
Riluzol
N H2
N
5-Trifluorometoksi-2-aminobenzotiyazol
1,2,3,4-Tetrahidro-9-akridinilamin
Pirasetam
N
O
C H2 C O N H2
2-(2-Okso-1-pirolidinil) asetamid
ANTİKOLİNESTERAZ İLAÇLAR
Takrin
Rivastigmin
N H2
N
5-Trifluorometoksi-2-aminobenzotiyazol
1,2,3,4-Tetrahidro-9-akridinilamin
Pirasetam
N
O
C H2 C O N H2
2-(2-Okso-1-pirolidinil) asetamid
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Donepezil Sentezi
Rivastigmin Sentezi
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Parkinson hastalığı, motor kontrolden sorumlu bazal gangliyonlar, substantia nigra ve
korpus striatumdaki inhibitör dopaminerjik nöronların aktivitesindeki azalmaya bağlı
olarak gelişir. Hareketsizken oluşan tremor, hipokinezi, kaslarda rijidite, postür ve yürüme
bozukluğu başlıca özellikleridir. Parkinson hastalığı primer (idiopatik, kalıtsal, juvenil) veya
sekonder oluşabilir.
7 Başlık altında Sınıflandırılırlar
1) Dopaminprekürsörleri (Levodopa)
2) DOPA dekarboksilaz inhibitörleri (Benzerasit, Karbidopa
3) Dopamin agonistleri (Apomorfin, Bromokriptin, Kabergolin, Lisurit, Nisergolin,
Pergolit, Pribedil, Pramipeksol, Ropinol)
4) MAO İnhibitörleri (Selejilin)
5) COMT İnhibitörleri (Entakapon, Tolkapon)
6) Antimuskarinikler (Trihekzifenidil, Benztropin, Biperiden, Bornaprin)
7) Antiviraller (Amantadin)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Dopamin Prekürsörleri
Levodopa
2-amino-3-(3,4-dihidroksifenil) propanoik asid
HO
C H2 C H N H2
HO
COOH
DOPA Dekarboksilaz İnhibitörleri
HO
Karbidopa
2-Metil-2-hidrazino-3-(3,4-dihidroksifenil) propiyonik asit
C H3
C H2 C
HO
Benzerasit
N-(2-Hidroksi-1-aminoetilkarbonil)-N’-(2,3,4-trihidroksibenzil)hidrazin
N H N H2
COOH
C H 2 N H N HC O C HC H 2 O H
HO
N H2
HO
OH
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Levodopa Sentezi
O
C H3 O
HO
C HO
NH
+
HO
C H3 O
HO
O
CH
N
H
N
H
O
H idantoin
V anilin
H 2 /P d C
NH
HB r
HO
C H2C H C O O H
L evodopa
O
5-V aniliden-H idantoin
Benzerasit Sentezi
C HO
HO
+
H 2 N- N H-C O -C H-C H 2 O H
C H = N N HC O C HC H2 O H
N H2
HO
N H2
HO
OH
HO
S eril hidrazit
N -2,3,4-T rihidroksibenziliden serilhidrazit
2,3,4-T rihidroksibenzaldehit
H2 / P d C
OH
C H2 N H N HC O C HC H2 O H
HO
N H2
HO
OH
B enzerasit
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Dopamin agonistleri
HO
Apomorfin
6αß-Apomorfin-10,11-diol
HO
N
C H3
N H C O N (C 2 H 5 )2
Lisurit
3-(9,10-Didehidro-6-metilergolin-8-α-il)-1,1-dietilüre
N
C H3
N
H
Pergolit
6-Propil-8-metiltiyometil izoergol
C H2 S C H3
N
C H2 C H2 C H3
N
H
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
MAO-İnhibitörleri
Selejilin:
N,α-Dimetil-N-2-propinil benzenetanamin
COMT İnhibitörleri
Entakapon
2-Siyano-3-(3,4-dihidroksi-5-nitrophenyl)-N,Ndietil-2-propenamid
Tolkapon
(3,4-dihidroksi-5-nitrofenil)(4-metilfenil)metanon
C H3
H
C
C H2
N C H2
C H3
C
CH
Tolkapon Sentezi
O
M gBr
O H
CHO
O
+
O
C H3
O
C H3
O
O
O
O
Pd / C
N a OtB u
C H3
O
Siklo h e k z a n o n
A m o nyu m for m at
C H3
HO
O
O
HO
O
HNO
H Br
3
C H3
HO
NO
2
C H3
HO
NO
2
HO
C H 2 -C O O H
HO
MAO
HO
COMT
C H3 O
3 ,4 - D ih id ro ksife n ila se tik a sid
C H 2 -C H 2 - N H 2
HO
HO
C H3 O
D o p a mi n
COMT
HO
C H 2 -C H 2 - N H 2
C H 2 -C O O H
MAO
3 - M e to ksitira m in
Parkinson hastalığının temel nedeni beyindeki dopamin seviyesinde azalmadır.
Dopamin biyotransformasyonunda rol oynayan enzimlerin inhibe edilmesi
beyindeki dopamin miktarında azalmanın önüne geçmektedir.
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
Antimuskarinikler
OH
Trihekzifenidil
1-Siklohekzil-1-fenil-3-piperidil-1-propanol
C
C H2C H2
N
OH
Biperiden
α-Bisiklo[2.2.1]hept-5-en-2-il-α-fenil-1-piperidinilpropanol
C
C H2 C H2 N
Bornaprin
2-Fenilbisiklo(2.2.1)heptan-2-karboksiik asid, 3-(dietilamino)propil ester
Amantadin
1-Aminoadamantan
N H2
Antiviraller
C O O C H 2 C H 2 C H 2 N (C 2 H 5 ) 2
GANGLİYONLARI DİREKT STİMÜLE EDEN İLAÇLAR
Biperiden Sentezi
C O C H3
H
N
+
Cl
(C H 2 O )n
C O C H2C H2 N
Mg
C C H2 C H2 N
OH
Trihekzfenidil Sentezi
Mg Br
C H3
O
+
(C H 2 O ) n
OH
C
HN
C H2C H2
O
N
C H2C H2
FARMAKOLOJİYE GİRİŞ
KAYNAKLAR
KAYNAKLAR
• Pratik İlaç Bilgisi, T.C. Anadolu Üniversitesi yayını ; no. 2050.
Açıköğretim Fakültesi yayını ; no. 1084. ISBN 978-975-06-0733
• William O. Foye. : Adrenergic Drugs : Principles of Medicinal
Chemistry(3rd Edition) Philadelphia Lea & Febiger (1989)
• H. Akgün, A. Balkan, A. A. Bilgin, Ü. Çalış, S. Dalkara, H. Erdoğan,
D.D. Erol, M. Etan, F. Özkanlı, E. Palaska, S. Saraç, C. Şafak
Farmasötik Kimya I, II İkinci Baskı Ankara. (2004).
• Oğuz Kayaalp, Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, Pelikan
Yayıncılık, 2009.