Transcript Polityka przestrzenna w aglomeracji poznańskiej ()

Łukasz Mikuła
Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej
i Gospodarki Przestrzennej UAM w Poznaniu
Polityka przestrzenna w aglomeracji
poznańskiej – dokąd zmierzamy?
Dzień Urbanisty
26.01.2012
Plan prezentacji
1. Rozwój przestrzenny aglomeracji poznańskiej w
latach 2000-2010: kilka faktów
2. Pytania do dyskusji:
–
–
–
Kto planuje aglomerację poznańską? Kto w praktyce
kształtuje jej rozwój przestrzenny?
Ile płacimy za rozwój przestrzenny? Czy opłaca się
przyciągać/utrzymywać mieszkańców?
Jaka rola planu metropolitalnego?
Rozwój aglomeracji 2000-2010
• W latach 2000-2010 w aglomeracji poznańskiej
oddano do użytku 65 tys. nowych mieszkań, z czego
34 tys. w Poznaniu, a 31 tys. w powiecie poznańskim
• W tym samym czasie liczba mieszkańców Poznania
spadła o 33 tys., a powiatu wzrosła o 70 tys.
Rozwój aglomeracji 2000-2010
• W Poznaniu w systemie deweloperskim powstało
ponad 65 % mieszkań, a w budownictwie
indywidualnym - 21 %.
• W przypadku powiatu ziemskiego proporcje te są
odwrócone. 64 % mieszkań wybudowano
indywidualnie, a w ramach działalności
deweloperskiej – 28 %.
Rozwój aglomeracji 2000-2010
• Aktualna przeciętna powierzchnia mieszkania:
– miasto Poznań: 64 m2,
– powiat poznański: 94 m2
– Tarnowo Podgórne: 125 m2
• Powierzchnia mieszkania na 1 osobę:
– miasto Poznań: 27,2 m2,
– powiat poznański: 29,0 m2
– Tarnowo Podgórne: 37,1 m2
Rozwój aglomeracji 2000-2010
• Nowe mieszkania w 2010 r.
– miasto Poznań: 3,2 tys.
– powiat poznański: 3,8 tys.
• w budownictwie indywidualnym:
– miasto Poznań: 0,5 tys.
– powiat poznański: 2,4 tys.
• Przeciętna powierzchnia:
– miasto Poznań: 72 m2
– powiat poznański: 124 m2
• w budownictwie indywidualnym:
– miasto Poznań: 147 m2
– powiat poznański: 147 m2
Rozwój aglomeracji 2000-2010
• Za demograficzny wymiar poznańskiej suburbanizacacji
odpowiada przede wszystkim budownictwo jednorodzinne w
systemie indywidualnym
• Nierównowaga podaży działek pomiędzy Poznaniem a strefą
podmiejską
• Model rozwoju przestrzennego oparty na jednym celu i
parametrze – dążeniu do maksymalizacji powierzchni
mieszkalnej przy minimalizacji kosztów inwestora prywatnego
• A gdzie inne cele, parametry, wskaźniki stosowane niegdyś w
urbanistyce?
Kto w praktyce kształtuje
rozwój przestrzenny aglomeracji?
• Formalnie:
– Gmina: pośrednio przez studium, ale w praktyce
tylko poprzez uchwalanie planów miejscowych,
ograniczona samodzielność w zakresie decyzji WZ
Kto w praktyce kształtuje
rozwój przestrzenny aglomeracji?
• Formalnie:
– Gmina: pośrednio przez studium, ale w praktyce
tylko poprzez uchwalanie planów miejscowych,
ograniczona samodzielność w zakresie decyzji WZ
• Faktycznie:
–
–
–
–
–
wnioskodawcy decyzji WZ
SKO i sądy administracyjne
geodeci
banki
właściciele gruntów
Ile kosztuje rozwój przestrzenny?
• Dochody:
– realne – podatek od nieruchomości dla terenów AG,
sprzedaż gruntów komunalnych, PIT (trudny do wyliczenia)
– w praktyce wirtualne: podatek od nieruchomości dla
terenów mieszkaniowych, opłata planistyczna
• Koszty
– bardzo realne: odszkodowania i wykupy
– mniej groźne (ale ostatecznie i tak bardzo wysokie):
budowa infrastruktury
Ile kosztuje rozwój przestrzenny?
• Dochody i wydatki gmin związane z rozwojem
zabudowy mieszkaniowej:
– dochody: charakter ciągły i obligatoryjny
– koszty: charakter skokowy i fakultatywny
• Koszty pojawiają się w większym stopniu przy
planach miejscowych niż przy decyzjach WZ
• Łatwiej nie rozwijać nowej infrastruktury niż zwijać
już istniejącą
Jaki plan metropolitalny?
• Koordynacja planistyczna w aglomeracji jest koniecznością:
– rozwiązywanie problemów prognostyczno-bilansowych – konieczność
ponownego zbilansowania potrzeb i terenów inwestycyjnych,
– rozwiązywanie problemów „ogólnoaglomeracyjnych” – ustalanie
lokalizacji dla obiektów i sieci o funkcjach ponadlokalnych
– rozwiązywanie problemów „granicznych” – uzgadnianie przeznaczenia
terenu i przebiegu sieci infrastruktury w obszarach buforowych gmin
– rozwiązywanie problemów techniki planistycznej – wspólny system
oznaczeń planistycznych
– rozwiązywanie problemów informacyjnych – zintegrowany i
ogólnodostępny system pozyskiwania informacji z opracowań
planistycznych
Jaki plan metropolitalny?
• Charakter planu metropolitalnego jest określony w ustawie bardzo
lakonicznie: „Dla obszaru metropolitalnego uchwala się plan
zagospodarowania przestrzennego obszaru metropolitalnego jako część
planu zagospodarowania przestrzennego województwa” (art. 39 ust. 6.
UPZP)
• Jaki charakter i zakres przedmiotowy planu?
• Brak rozporządzenia wykonawczego wydanego na podstawie art. 40 UPZP
(od 2003 r.!):
• „Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i
mieszkaniowej określi, w drodze rozporządzenia, wymagany zakres
projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa w części
tekstowej i graficznej, […]
Jaki plan metropolitalny?
• W planie zagospodarowania przestrzennego województwa uwzględnia się
ustalenia koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju (art. 39 ust. 4
UPZP)
• Wytyczne z Koncepcji Zagospodarowania Przestrzennego Kraju 2030
(dokument przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 13 grudnia 2011 r.) podstawy planu przestrzennego zagospodarowania i strategii rozwoju
obszaru metropolitalnego:
– zasada pierwszeństwa regeneracji (odnowy) zabudowy nad zajmowaniem
nowych terenów pod zabudowę.
– deglomeracja usług na całym obszarze metropolitalnym - racjonalne nasycenie
całego obszaru różnorodnymi funkcjami metropolitalnymi oraz usługami
wyższego rzędu.
Mozaika
SUiKZP
Mozaika
SUiKZP
Jaki plan metropolitalny?
• Stosunek do polityki przestrzennej gmin:
– zbiór zasad, wskazówek, zaleceń, dobrych praktyk
czy
– wiążący dokument, ścisła podstawa do uzgadniania studiów
gminnych?
• Skuteczność planowania metropolitalnego vs. ochrona
samodzielności planistycznej gmin
Jaki plan metropolitalny?
• Stosunek do polityki samorządu województwa:
– dokument ściśle planistyczny, stosowany do uzgadniania
studiów i planów miejscowych,
czy również
– dokument wyznaczający politykę inwestycyjną samorządu
województwa w zakresie jego zadań (np. drogi
wojewódzkie)?
a może nawet
– dokument programowy w zakresie polityki regionalnej
wyznaczający kierunki działań w ramach WRPO 2014-2020?
Jaki plan metropolitalny?
• Stosunek do polityki administracji rządowej:
– bierny – włączenie do dokumentu aktualnych polityk i
stanowisk administracji rządowej (np. w zakresie docelowej
sieci dróg krajowych)
czy
– aktywny – postulatywny, wskazujący rozwiązania
najbardziej korzystne z punktu widzenia obszaru
metropolitalnego?
Pytania na koniec
• Czy gminy są w stanie zrobić krok w tył w swoich studiach?
• A potem jeszcze zabezpieczyć tereny wyłączone z zabudowy
poprzez plany miejscowe?
• Czy zdążą to zrobić przed chaotycznym „skonsumowaniem”
terenów mieszkaniowych w obecnych studiach przez decyzje
WZ?
• Czy metoda „marchewki” – wskazywanie obszarów
preferowanych do zabudowy i ograniczenie zewnętrznego
wsparcia finansowego wyłącznie do nich – ma szansę
skutecznie wpłynąć na rozwój przestrzenny aglomeracji?