POTRZEBY KADROWE PRACODAWCÓW AGLOMERACJI POZNAŃSKIEJ NA TLE KIERUNKÓW SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO ROZWOJU REGIONU

WYBRANE WYNIKI BADAŃ

PODSTAWOWE INFORMACJE O PROJEKCIE BADAWCZYM Zleceniodawca:

Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży Obserwatorium Gospodarki i Rynku Pracy Aglomeracji Poznańskiej ul. Działyńskich 4/5, 61-727 Poznań

Wykonawca:

Centrum Badań Stosowanych Ultex Ankieter Sp. z o. o.

ul. Swojska 21a, 60-592 Poznań

CEL PROJEKTU BADAWCZEGO Wypracowanie metodologii służącej:

wsparciu procesu dostosowywania kwalifikacji i umiejętności zasobów ludzkich do aktualnych oraz przyszłych potrzeb pracodawców aglomeracji poznańskiej

poprzez:

analizę potrzeb kadrowych pracodawców aglomeracji poznańskiej na tle kierunków rozwoju społeczno-gospodarczego regionu.

STRUKTURA PROJEKTU BADAWCZEGO

Krytyczna analiza metodologii Modyfikacja metodologii Wdrożenie zmian Badania terenowe Ewaluacja metodologii badawczej

MODEL PROBLEMOWY BADANIA

Problemy badawcze / techniki badawcze

P1. Charakterystyki demograficzne mieszkańców aglomeracji P2: Wskaźniki gospodarcze aglomeracji P3: Aktywność zawodowa ludności i poziom bezrobocia w aglomeracji P4: Charakterystyki rynku pracy aglomeracji P5: Benchmarking rynku pracy aglomeracji P6: Ocena tendencji na regionalnym i aglomeracyjnym rynku pracy P7: Potrzeby kadrowe pracodawców aglomeracji poznańskiej P8: Oczekiwania pracodawców wobec kandydatów do pracy P9: Sposoby rekrutacji nowych pracowników P10: Uczestnictwo pracowników w kształceniu ustawicznym P11: Współpraca przedsiębiorstw z instytucjami rynku pracy P12: Współpraca przedsiębiorstw z instytucjami edukacyjnymi P13: Stopień dopasowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy P14: Losy zawodowe absolwentów

Desk research CATI IDI FGI

CHARAKTERYSTYKA TECHNIK BADAWCZYCH – CZ. 2

2.

Badania ilościowe - wywiady telefoniczna (CATI):

Badana populacja:  Podmioty gospodarki narodowej posiadające siedzibę lub lokalny oddział na terenie aglomeracji poznańskiej Operat losowania:  Rejestr REGON, wg stanu z dnia losowania (13.07.2014.) Schemat doboru próby:  Próba warstwowa  I warstwa: siedziba firmy (Poznań vs. powiat poznański)  II warstwa: wielkość zatrudnienia Wielkość zrealizowanej próby badawczej: N=609

CHARAKTERYSTYKA TECHNIK BADAWCZYCH – CZ. 3

3.

Badania jakościowe - indywidualne wywiady pogłębione (IDI):

Badane kategorie:  Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych oraz uczelni wyższych zamieszkujących obszar aglomeracji poznańskiej  Absolwenci szkół zawodowych  Absolwenci szkół średnich (nie podjęli dalszej nauki)  Absolwenci szkół wyższych z kierunków:  matematyczno-przyrodniczych oraz inżynieryjnych  Ekonomiczno-społecznych  humanistycznych Liczba zrealizowanych wywiadów: N=25

CHARAKTERYSTYKA TECHNIK BADAWCZYCH – CZ. 4

4.

Badania jakościowe – zogniskowane wywiady grupowe (FGI):

Badane kategorie:  Przedstawiciele pracodawców przedsiębiorstw zlokalizowanych w aglomeracji poznańskiej  Przedstawiciele instytucji rynku pracy aglomeracji poznańskiej  Przedstawiciele szkół i innych instytucji edukacyjnych oraz uczelni wyższych Liczba grup: N=6

PROBLEMY BADAWCZE

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Charakterystyki demograficzne mieszkańców aglomeracji Wskaźniki gospodarcze aglomeracji Aktywność zawodowa ludności i poziom bezrobocia w aglomeracji Charakterystyki rynku pracy w aglomeracji Benchmarking rynku pracy Ocena tendencji na regionalnym i aglomeracyjnym rynku pracy Potrzeby kadrowe pracodawców aglomeracji poznańskiej Oczekiwania pracodawców wobec kandydatów do pracy Sposoby rekrutacji nowych pracowników Uczestnictwo pracowników w kształceniu ustawicznym Współpraca przedsiębiorstw z instytucjami rynku pracy Współpraca przedsiębiorstw z instytucjami edukacyjnymi Stopień dopasowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy Losy zawodowe absolwentów

OCENA TENDENCJI NA REGIONALNYM I AGLOMERACYJNYM RYNKU PRACY

OCENA OBECNEJ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTWA

Ranking aktualnych problemów Ocena obecnej sytuacji przedsiębiorstwa 4,3 2,9 6,9 46,2 38,9

Bardzo źle Raczej źle Przeciętnie Dobrze Bardzo dobrze Firma nie przeżywa żadnych trudności Problemy z wysokimi kosztami/obciążeniami płac… Problemy z obniżonym popytem na produkty/usługi firmy Problemy z płynnością finansową Problemy z brakiem pracowników Problemy z kredytowaniem Problemy z kooperacją (niewiarygodni kooperanci) Problemy z obniżonym eksportem

14,3 9,2 4,2 2,8 2,6 21

0 20

33,9 42,7

40

INDEKS OCENY OBECNEJ SYTUACJI GOSPODARCZEJ

25

Rozkład wartości indeksu oceny obecnej sytuacji gospodarczej

23,5 20,2 20 17,6 15 12,3 12,7 10 8,5 5,1 5 0 Ocena skrajnie negatywna -2 -1 Ocena neutralna 1 2 Ocena skrajnie pozytywna Wartość indeksu wyznaczona została w oparciu o odpowiedzi badanych osób na trzy pytania: Pytanie 1.:

Jak ocenia Pan/Pani obecną sytuację gospodarczą w województwie wielkopolskim w porównaniu z poprzednim rokiem

? Pytanie 2:

Jak ocenia Pan/Pani obecną sytuację gospodarczą w swojej firmie w porównaniu z poprzednim rokiem

? Pytanie 3:

Jak aktualnie ocenia Pan/Pani kondycję swojej firmy

?

PRZEWIDYWANA ZMIANA OBECNEJ SYTUACJI PRZEDSIĘBIORSTW

Perspektywa rozwoju przedsiębiorstwa Oczekiwana zmiana wysokości płac

9,7 19,4 Powiat poznański

48,6

5,9 m. Poznań

39,8

0 10 20 30 Firma będzie się rozwijać (w %) 40 50 65,0 Wzrosną Spadną Utrzymają się na obecnym poziomie Trudno powiedzieć

POTRZEBY KADROWE PRACODAWCÓW AGLOMERACJI POZNAŃSKIEJ

OBECNE I PRZEWIDYWANE ZMIANY W POZIOMIE ZATRUDNIENIA

Zmiany w poziomie zatrudnienia w okresie ostatnich 12 miesięcy

0% 17,7 70,9 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Wzrósł Nie zmienił się Zmalał Trudno powiedzieć

Przewidywane zmiany w poziomie zatrudnienia w następnych 12 miesiącach

11,0 0,3 100% 0% 23,5 10% 20% Wzrost zatrudnienia 30% 40% Bez zmian 69,1 50% 60% 70% Spadek zatrudnienia 3,1 4,2 80% 90% Trudno powiedzieć 100%

CZYNNIKI DECYDUJĄCE O ZWALNIANIU BĄDŹ ZATRUDNIANIU NOWYCH PRACOWNIKÓW

Motywacje zwolnień pracowników

Zmiana kursu walutowego

0,5

Fuzja, przejęcie przez inną firmę Niesprzyjające regulacje prawne

1,1

Ograniczenie działalności w wyniku…

1,1 2,2

Wzrost kosztów pracy Restrukturyzacja, przemiany w firmie

3,8

Spadek popytu na produkty/ usługi…

9,8 11,4

Niezadowolenie z pracownika

21,1

Odejście pracownika na własną… 0 10 20 30 40

54,1

50 60

Motywacje zatrudnienia nowych pracowników

Wprowadzenie elastycznych form zatrudnienia Przejęcie innej firmy

3,6 3,7

Wprowadzenie nowych technologii Restrukturyzacja, przemiany w firmie Wprowadzenie na rynek nowych produktów/usług firmy Wzrost popytu na produkty/ usługi firmy Potrzeba rekrutacji nowych pracowników ze specyficznymi… Rotacja zatrudnienia

4,2 11,6 16,2

0 10 20

28,7 28,9 34,6

30 40

OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW WOBEC KANDYDATÓW DO PRACY

PREFEROWANE KOMPETENCJE ZAWODOWE

Ranking preferowanych kompetencji

Umiejętność obsługi urządzeń…

4,9

Znajomość specjalistycznych…

14,8

Ukończone kursy i szkolenia

16,8

Praktyczna umiejętność obsługi…

19,9

Znajomość języków obcych

20,4

Umiejętność obsługi komputera

23,8

Posiadanie prawa jazdy Znajomość branży

24,4

Doświadczenie 0 10 20 30 40

50,6 52,8

50 60 • • •

Opinie badanych absolwentów:

kluczowym czynnikiem branym pod uwagę przez pracodawców jest doświadczenie zawodowe, posiadanie doświadczenia zawodowego przywoływane jako własna przewaga przez absolwentów szkół zawodowych, krytyka braku praktycznej podbudowy posiadanego wykształcenia.

PREFEROWANE KOMPETENCJE ZAWODOWE

Ranking preferowanych kompetencji

• • •

Opinie badanych absolwentów:

wśród cech idealnego pracownika absolwenci takie cechy jak komunikatywność czy umiejętność współpracy, przez prowadzone wywiady przewijało się przekonanie, iż cechy wynikające z charakteru i postawy pracownika są nie mniej ważne od posiadanych kompetencji czy kwalifikacji, stosunkowo powszechna okazuje się świadomość, iż ciągłe poszerzanie kompetencji jest we współczesnych realiach koniecznością.

Umiejętności autoprezentacji

8,9

Pewność siebie

19,6

Przedsiębiorczość

29,7

Otwartość na ludzi

41,1

Umiejętność analitycznego myślenia

48,5

Komunikatywność

64,7

0 10 20 30 40 50 60 70

SPOSOBY REKRUTACJI

NOWYCH PRACOWNIKÓW

Deklarowane sposoby rekrutacji

Inne sposoby

3,3

Korzystanie z usług urzędów pracy

2,1

Korzystanie z komercyjnych usług rekrutacyjnych

2,6

Osoba sama się zgłosiła z podaniem

6,1

Poprzez zamieszczanie ogłoszeń prasowych

6,4

Zatrudnienie z polecenia

12,5

Poprzez zamieszczanie ogłoszeń w Internecie Firma nie rekrutowała nowych pracowników

18,6 64,1

0 10 20 30 40 50 60 70 • • • •

Opinie badanych absolwentów:

powszechne wśród badanych absolwentów było poszukiwanie lub wręcz podejmowanie pracy jeszcze w trakcie procesu kształcenia poszukiwanie pracy miało w przypadku badanych absolwentów przede wszystkim formę komunikacji przez Internet w znalezieniu pracy badanym absolwentom w zasadzie nie pomagały instytucje edukacyjne absolwenci jedynie w nielicznych przypadkach korzystali z pomocy instytucji otoczenia rynku pracy

UCZESTNICTWO PRACOWNIKÓW W KSZTAŁCENIU USTAWICZNYM

Udział pracowników w kształceniu

Nie: 57,9 Tak: 42,1

Organizator szkoleń

Powiatowy Urząd Pracy

0,8

Wojewódzki Urząd Pracy

1,2

Organizacja pozarządowa

24,4

Inna instytucja / podmiot

31,1

Pracodawca we własnym zakresie

48,4

0 10 20 30 40 50 60

WSPÓŁPRACA PRZEDSIĘBIORSTW

Z INSTYTUCJAMI RYNKU PRACY

Deklaracja współpracy

Tak: 13,3 Nie: 86,7

Ocena współpracy z instytucjami rynku pracy

80 70 60 50 40

70,5

30 20 10

6,2

0 Zdecydowanie pozytywnie Raczej pozytywnie

11,1 3,7 7,4

Raczej negatywnie Zdecydowanie negatywnie Trudno powiedzieć

1,2

Odmowa odpowiedzi

Ochotniczy Hufiec Pracy

2,5

Komercyjne agencje zatrudnienia

9,8

Biuro Karier

12,3

Organizacja pozarządowa

18,4

Szkoła lub uczelnia

23,4

WUP w Poznaniu

25,9

PUP w Poznaniu 0 10 20 30 40 50

58,0

60

Obszary współpracy

Doradztwo w zakresie prawa pracy

3,7

Udział w konferencji

5,0

Doradztwo w zakresie pozyskiwania środków z funduszy europejskich

13,6

Udział w szkoleniach

28,5

Staże i praktyki

29,5

Pośrednictwo pracy

47,0

0 10 20 30 40 50

WSPÓŁPRACA PRZEDSIĘBIORSTW

Z INSTYTUCJAMI EDUKACYJNYMI

Deklaracja współpracy

Tak: 22,4 Nie: 77,6

Ocena współpracy z instytucjami edukacyjnymi

70 60 50

62,5

40 30 20

20,7

10 0 Zdecydowanie pozytywnie Raczej pozytywnie

5,8

Raczej negatywnie

1,4

Zdecydowanie negatywnie

7,4

Trudno powiedzieć

2,2

Odmowa odpowiedzi

Ośrodki doradztwa zawodowego

7,3

Kuratorium oświaty

8,0

Ośrodki szkoleń zawodowych

21,4

Szkoły zawodowe

23,5

Szkoły wyższe

51,4

0 10 20 30 40 50 60

Obszary współpracy

Doradztwo w zakresie prawa pracy

4,4

Pośrednictwo pracy

6,6

Doradztwo w zakresie pozyskiwania środków z funduszy europejskich

7,3

Udział w konferencji

19,1

Udział w szkoleniach

37,6

Staże i praktyki

42,7

0 10 20 30 40 50

WNIOSKI Z BADAŃ



Struktura demograficzna aglomeracji poznańskiej charakteryzuje wyraźne zróżnicowanie pomiędzy

Poznaniem oraz powiatem poznańskim. O ile w Poznaniu zauważalne są wyraźne oznaki starzenia się populacji, o tyle w gminach powiatu poznańskiego obserwuje się znacznie korzystniejszą sytuację w tym zakresie 

W ostatnich latach odnotowuje się w Poznaniu oraz gminach powiatu poznańskiego systematyczny

przyrost nowo rejestrowanych podmiotów w rejestrze REGON. W sumie w okresie 2009-2013 liczba podmiotów gospodarki narodowej przyrosła o 14%  Biorąc pod uwagę wskaźnik przedsiębiorczości definiowany poprzez prowadzenie działalności gospodarczej można zauważyć, że we wszystkich gminach aglomeracji poznańskiej odnotowano

wzrost przedsiębiorczości.

 Rynek pracy w aglomeracji poznańskiej jest atrakcyjny. Niska stopa bezrobocia, przy wzrastającej

skłonności do aktywności zawodowej może przyczynić się do wzrostu gospodarczego i dobrobytu w

całym regionie.



Współczynnik aktywności zawodowej pozostaje zdecydowanie wyższy w Poznaniu (63,2%) niż w

powiecie poznańskim (42,9%). Jednocześnie należy zauważyć, iż aktywność zawodowa systematycznie rośnie, a wzrost ten jest szybszy w powiecie poznańskim (średniorocznie o 2,2%) niż w Poznaniu (1,4%).

 W powiecie poznańskim mężczyźni są bardziej aktywni na rynku pracy – w 2013 roku współczynnik aktywności zawodowej w grupie mężczyzn wynosił blisko 50%, wśród kobiet współczynnik ten wynosił około 37%. Z kolei w Poznaniu mężczyźni byli bardziej aktywni od kobiet tylko do 2009 roku.

 Biorąc pod uwagę przeprowadzone prognozy sytuacji na rynku pracy do 2035 roku w Poznaniu spodziewać się należy spadku liczby ludności pracującej, natomiast w powiecie poznańskim ogólna liczba pracujących wzrośnie. W 2035 roku prognozuje się w całej aglomeracji poznańskiej liczbę pracujących wynoszącą około 427 tys. osób.



W opinii badanych przedstawicieli przedsiębiorstw bieżąca sytuacja gospodarcza nie uległa

zasadniczym zmianom w porównaniu do roku ubiegłego. Ocena sytuacji własnej firmy cechowała się wyższym poziomem optymizmu, niż w przypadku oceny sytuacji gospodarczej regionu.

 Odnosząc sytuację na aglomeracyjnym rynku pracy do warunków panujących w innych dużych miastach w Polsce absolwenci wskazywali głównie na ośrodek Warszawski jako wyraźnie górujący nad aglomeracją poznańską pod względem możliwości zawodowych oraz poziomu wynagrodzeń.



Spośród aktualnych problemów doświadczanych przez przedsiębiorstwa poddawane badaniu na

pierwszy plan wysuwają się wysokie koszty pracy, wynikające z obciążeń składkami ubezpieczeń społecznych, natomiast jedynie mniej niż co dziesiąte badane przedsiębiorstwo wskazywało na problemy z brakiem pracowników.



W przeważającej większości przedsiębiorstw nie przewiduje się wzrostu płac w ciągu następnego

roku. Większość badanych przedsiębiorstw nie zmieniała poziomu zatrudnienia na przestrzeni ostatniego roku, podobnie wysoki odsetek deklaruje również brak planów odnośnie zmiany poziomu zatrudnienia w nadchodzącym roku.



Badani pracodawcy umiarkowanie pozytywnie oceniali poziom przygotowania absolwentów do

pracy. Do najważniejszych z punktu widzenia kompetencji zawodowych przyszłych pracowników zaliczało się doświadczenie zawodowe oraz znajomość branży.

 Zamieszczanie ogłoszeń w Internecie stanowiło w świetle badań prowadzonych wśród pracodawców najczęściej wykorzystywany kanał rekrutacji nowych pracowników. Również w przypadku badań prowadzonych z absolwentami Internet stanowił najważniejszą z dostępnych form poszukiwania pracy.



Przeważająca większość badanych przedsiębiorstw deklarowała brak współpracy z instytucjami

rynku pracy; wśród przedsiębiorstw deklarujących podejmowanie takiej współpracy najczęściej wskazywano na Powiatowy lub Wojewódzki Urząd Pracy, natomiast na trzecim miejscu hierarchii wskazań znalazły się szkoły i uczelnie.



Współpraca z instytucjami edukacyjnymi miała miejsce jedynie w zdecydowanej mniejszości

badanych przedsiębiorstw. Najczęściej dotyczyła szkół wyższych i wiązała się z przyjmowaniem studentów lub absolwentów na staże i praktyki.



Badani absolwenci dosyć powszechnie akcentowali przekonanie o nadmiarze absolwentów uczelni

wyższych na aglomeracyjnym rynku pracy, w szczególności osób o wykształceniu humanistycznym.

 Doświadczenie zawodowe stanowi kluczową przewagę zdaniem badanych absolwentów. Przez wypowiedzi uczestników badania przewijało się przekonanie, iż brak praktycznej podbudowy posiadanego wykształcenia stanowi często ważną barierę przy wchodzeniu na rynek pracy.

 Zmieniająca się struktura demograficzna wymusza zmianę systemu szkolnictwa w aglomeracji.

Zmniejszający się odsetek ludności w wieku szkolnym powoduje konieczność zamykania placówek zawężając ofertę edukacyjną. W Poznaniu sytuację poprawiają dojazdy uczniów do szkół z całego regionu.

DOMINIK ZASADA: [email protected]