Transcript Prof. dr hab. Wanda M. Gaczek Konkurencja czy wspó*praca

Prof. dr hab. Wanda M. Gaczek
Konkurencja czy współpraca samorządów
– jak wzmocnić rozwój aglomeracji?
Doświadczenia polskie i zagraniczne
Leszno, 15 kwietnia 2014r.
Plan wystąpienia
• Korzyści ze współpracy miast dla ich rozwoju
• Nowe podejście do zarządzania w regionie miejskim
• Współczesne koncepcje i kierunki zarządzania
metropolitalnego
• Przykłady zarządzania metropolitalnego
(Polska i wybrane kraje europejskie)
• Bariery współpracy w wybranych obszarach
metropolitalnych w Polsce
2
Korzyści ze współpracy miast dla ich rozwoju
• Korzyści skali produkcji (wewnętrzne dla przedsiębiorstwa)
obniżenie jednostkowych kosztów produkcji po przekroczeniu
określonego progu wielkości produkcji
• Korzyści skali produkcji na rynek wewnętrzny i zewnętrzny
• Korzyści aglomeracji – zewnętrzne (korzyści urbanizacji\
i korzyści wspólnej lokalizacji)
3
Konkurencyjność czy współpraca
Konkurencyjność układu terytorialnego to „... zdolność do utrzymywania
poziomu innowacyjności w sektorze kultury, wiedzy, edukacji i informacji ...”.
Konkurencyjność układów terytorialnych to nowy kapitał tworzący miejsca
pracy i przynoszący dodatkowy dochód; jest ściśle powiązana z
konkurencyjnością firm zlokalizowanych na danym terytorium.
• Warunki sprzyjające podnoszeniu konkurencyjności firm, przedsiębiorstw
zależne od władzy lokalnej (sprzyjający klimat inwestycyjny, kapitał wiedzy
skoncentrowany w miastach, dostęp do informacji)
• Warunki sprzyjające podnoszeniu konkurencyjności przedsiębiorstw
niezależnie od władz (potencjał produktywności, kapitał społeczny
wykształcony w długim okresie)
4
Nowe podejście do zarządzania w regionie miejskim
• Koncepcja współrządzenia miastem – główne przesłanki
• Koncepcja lokalnego współrządzenia
• Przemiany modelu zarządzania jednostkami lokalnymi
(Hambleton 2001): zmniejszenie biurokracji i zastosowanie
mechanizmów rynkowych w świadczeniu usług publicznych,
wprowadzenie modelu new public management (zarządzanie
strategiczne, zarządzanie przez cele, certyfikaty jakości,
benchmarking), rozwój mechanizmów demokratycznych
• Public governance jako nowoczesny sposób zarządzania w
mieście i zrządzania jego rozwojem
5
Współczesne koncepcje i kierunki zarządzania
metropolitalnego
• Corporate governance, geneza koncepcji, znaczenie governance poza
sektorem przedsiębiorstw, zasady odnoszone do sektora publicznego
• Współrządzenie – wykorzystywanie zorganizowanych form interakcji
dla celów zarządzania. Aktorzy koordynują, kooperują, komunikują się
bez centralnego aktora; zdolność do funkcjonowania w strukturze
rządzenia; zdolność społeczeństwa do współpracy na każdym poziomie
od lokalnego do międzynarodowego; elastyczny model podejmowania
decyzji
• Zarządzanie metropolitalne wymaga: dostępności do informacji
jednostek, których bezpośrednio dotyczą podejmowane decyzje;
przejrzystości wobec obywateli; chęci współpracy/elastyczności przez
zainteresowane podmioty; kompleksowego i zintegrowanego zarządzania
strategicznego w tym planowania
6
Współczesne koncepcje i kierunki zarządzania
metropolitalnego
•Potrzeba wdrożenia koncepcji współrządzenia w obszarach
metropolitalnych/aglomeracjach (Agenda Terytorialna Unii
Europejskiej, Karta Lipska nt. Zrównoważonych Miast
Europejskich)
•Zasady good governance (prawomocność i legalność –
partycypacja, orientacja na porozumienie; ukierunkowanie
– wizja strategiczna; skuteczność – responsywność,
efektywność i sprawność; odpowiedzialność – przejrzystość
i jawność; sprawiedliwość – równość i zasady prawa
•Cele i instrumenty metropolitan govenance
7
Dania
Region stołeczny utworzony reformą 2005. Obejmuje 29 gmin.
Obszar Metropolitalny Kopenhagi większy od regionu
stołecznego (34 gminy) zamieszkany przez 1,8 mln osób.
• Granice wyznaczono na bazie dziennych dojazdów do pracy.
• Współrządzenie (partnerstwo) początkowo obejmowało:
stymulowanie budowy nowych, luksusowych mieszkań przez
wdrożenie spółek i partnerstwa między gminami i inwestorami
• Wprowadzenie elastycznych zasad przyznawania mieszkań
komunalnych i prywatyzację mieszkań
•Odnowa dzielnic mieszkalnych
8
Dania
Po roku 2000 Rada Wielkiej Kopenhagi podejmuje działania
na rzecz integracji publicznej sieci transportowej oraz
podniesienia jakości usług transportowych, integracji
planowania użytkowania gruntów i transportu.
2007 r. - pierwszy plan przestrzennego zagospodarowania
Regionu Kopenhagi
2008 r. - strategia rozwoju regionu stołecznego
2009-2010 - komitet koordynujący rozwój w regionie i przyjęcie
wspólnej strategii rozwoju
Istotne utrudnienia
9
Niemcy
Różne modele zarządzania obszarami metropolitalnymi w Niemczech i różne
efekty.
Region Metropolitalny Hamburga (RMH) obejmuje miasto-kraj
związkowy Hamburg i 800 gmin. Zamieszkały przez 4,3 mln osób. Współpraca
oparta na zasadzie dobrowolności rozpoczęła się już w 1928 r.
Cele współpracy w RMH to:
• zwiększenie międzynarodowej konkurencyjności w biznesie, nauce,
transporcie, turystyce i kulturze
• zagwarantowanie jakości i dostępności do podstawowych usług publicznych
wobec zachodzących przemian demograficznych i ograniczeniach budżetów
publicznych
•
10
Niemcy
•rozwijanie wspólnego podejścia do planowania regionalnego i
zagospodarowania przestrzennego
• skupienie RMH na polityce klastrowej o zasięgu regionalnym,
zarządzaniu regionem w obszarze handlu i mieszkalnictwa,
internacjonalizacji oraz marketingu regionalnym
• realizowane są wspólne projekty np. regionalne targi
nieruchomości od 2002 r.
11
Wielka Brytania
Obszar Metropolitalny Manchesteru obejmuje 10 okręgów
zmieszanych przez 2,6 mln ludności. Wcześniej funkcjonował jako
powiat metropolitalny.
•Od 2011 r. utworzono wspólny rząd, którego celem jest
poprawienie w obszarze Wielkiego Manchesteru efektywności i
sprawności usług transportowych, przyspieszenie rozwoju
gospodarczego oraz rewitalizacja zagospodarowania przestrzennego.
•W proces podejmowania decyzji włączono sektor prywatny,
stworzono mechanizmy zachęcające ten sektor do odgrywania
kluczowej roli w określaniu strategicznych kierunków rozwoju
(partnerstwo z biznesem)
12
Polska
Związki międzygminne w wybranych obszarach metropolitalnych:
Wrocławski Obszar Metropolitalny – 44 gminy tworzące obszar, 6
związków międzygminnych
Bydgosko-Toruński Obszar Metropolitalny – 19 gmin i 1 związek
metropolitalny
Lubelski Obszar Metropolitalny – 41 gmin, 6 związków międzygminnych
Łódzki Obszar Metropolitalny – 33 gminy, 4 związki
Poznański Obszar Metropolitalny – 45 gmin, 7 związków międzygminnych
Związki międzygminne w Polsce nie są właściwie wykorzystywane do
zarządzania rozwojem w obszarach metropolitalnych (Danielewicz J.
2013)
13
Nieformalne formy współpracy (przykłady):
Komitet Planu Strategicznego Aglomeracji Wrocławskiej
utworzony w 2001 r. Strategia Rozwoju Aglomeracji przyjęta
przez 7 powiatów i 24 gminy.
Rada Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego (deklaracja z
2007 r.).
Kolegium na Rzecz Białostockiego Obszaru Metropolitalnego,
2005r. W skład weszli: Marszałek woj. podlaskiego, Prezydent
Białegostoku oraz Starosta Białostocki – brak konkretnych
działań.
Trudno zidentyfikować efekty współpracy, brak konkretnych
działań
14
Zinstytucjonalizowane formy współdziałania
Górnośląski Związek Metropolitalny zarejestrowany w czerwcu 2007 r. –
14 miast na prawach powiatu, obszar Konurbacji Śląsko-Dąbrowskiej.
Organem stanowiącym związku jest Zgromadzenie Związku liczące 29
członków, organem wykonawczym Zarząd Związku (7 członków). Można
zidentyfikować korzystne efekty. Uchwalono następujące dokumenty
strategiczne:
Strategia rozwoju systemu gospodarki odpadami (2008),
Strategia promocyjna Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Silesia
(2009),
Strategia Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Silesia do 2025
(2010).
Określono priorytety, można zidentyfikować korzystne skutki działania.
15
Metropolia Poznań
- porozumienie o współpracy między samorządami Aglomeracji
-
-
Poznańskiej(2007r.)
utworzenie Rady Aglomeracji Poznańskiej jako forum wymiany
informacji i uzgodnień
w skład Rady wchodzą: wójtowie i burmistrzowie 20 gmin, Prezydent
Poznania i Starosta Powiatu Poznańskiego
czynniki sukcesu: struktura instytucjonalna, dobry klimat polityczny,
liderzy integracji, różne formy współpracy, silna podbudowa
merytoryczna wynikająca z współpracy Rady ze środowiskiem
naukowo-akademickim
bariery do roku 2013: niepewność finansowania, niewystarczające
zaplecze administracyjno-organizacyjne, brak szerokiego zaplecza
urbanistów, problemy z koordynacją międzyuczelnianą .
16
Do dyskusji
Możliwe instrumenty zarządzania metropolitalnego w warunkach
polskich
Główne
bariery
współpracy
jednostek
tworzących
aglomeracje/wspólnie zarządzane obszary metropolitalne
w Polsce
17
Dziękuję za uwagę
18