Transcript irfan_erol_tgdf_gida_kongresi_2013

GIDA GÜVENİLİRLİĞİNDE
GLOBAL YAKLAŞIMLAR VE
TÜRKİYE
PROF. DR. İRFAN EROL
GENEL MÜDÜR
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İÇİNDEKİLER
•
TARIMSAL ÜRETİM
•
GIDA GÜVENLİĞİNDE HEDEFLER
•
GIDA GÜVENİLİRLİĞİ POLİTİKASI/YAPILAN ÇALIŞMALAR
TARIMSAL ÜRETİM
• Dünya nüfusunun 2050 yılında 9,6 milyara ulaşması
beklenmektedir. Hızlı nüfus artışı ve demografik yapının
değişmesi toplumların daha fazla ve güvenilir üretim yapmasını
zorunlu kılmaktadır.
• Her insanın yaşamı boyunca, uygun kalite ve miktarda, güvenilir
gıdaya ulaşabilme hakkı bulunmaktadır.
• Yeterli ve güvenilir gıda üretimi ve tüketimi, tüm toplumların
öncelikli ve stratejik konularından biridir.
TARIMSAL ÜRETİM
• Farklı iklim bölgelerine sahip olan ülkemizde yetiştirilen tarımsal
ürün yelpazesi geniştir.
• Türkiye, 75 milyon nüfusun ve 32 milyon turistin gıda ihtiyacını
karşılamakta ve 188 ülkeye 1663 çeşit tarımsal ürün ihraç
etmektedir.
• Türkiye;
₋ Tarımsal ekonomik büyüklükte dünyada 7. sıraya,
Avrupa’da ise 1. sıraya yükselmiştir.
• Gıdada, 2011 yılında ihracatımız 14 Milyar USD olarak gerçekleşmiş
olup, 2012 yılında % 5,8 artarak yaklaşık 16 Milyar USD’ye
yükselmiştir.
BİTKİSEL VE HAYVANSAL ÜRETİM VERİLERİ
Bitkisel üretim
• Tahıl 33 milyon ton
• Yağlı tohumlu bitkiler 1.8 milyon ton
• Meyve 18 milyon ton
• Sebze 28 milyon ton
Hayvan-Hayvansal üretim
• Büyükbaş 14 milyon
• Küçükbaş 35 milyon
• Yumurta tavuğu 85 milyon
• Et tavuğu 169 milyon
•
•
•
•
•
Kırmızı et 916 bin ton
Kanatlı eti 1.7 milyon ton
Süt 17.5 milyon ton
Bal 89 milyon ton
Yumurta 15.6 milyar
GIDA GÜVENLİĞİNDE HEDEFLER
• Bitkisel hastalık-zararlar ile hayvan hastalıklarıyla etkin
mücadele etmek
• Güvenilir gıda ve kaliteli ürünlere erişilebilirliği sağlamak
• Tarımsal ve ekolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımını
temin etmek
• Kırsal alanda yaşam standardını yükseltmeye yönelik
politika belirlemek ve uygulamak
Öncelik; gıda güvenilirliğinin sağlanması ve tüketici sağlığının
korunmasıdır.
GIDA GÜVENİLİRLİĞİ POLİTİKASI
• Çiftlikten Sofraya Gıda Güvenilirliği
• Kodeks Alimantarius ve AB müktesebatı ile uyumlu mevzuat
• Tüketiciye güvenilir gıda arzı
• Tüketici sağlığının korunması
• Tüketici haklarının korunması
• Sürdürülebilir ve etkin denetim ve kontrol
• Sektörde haksız rekabetin önlenmesi
• Ülke ihracatının geliştirilmesi
Tüketici Menfaatleri ve Çevrenin Korunması
Bitki sağlığı
Hayvan sağlığı ve refahı
Gıda güvenilirliği ve halk
sağlığı
Risk Değerlendirme
Yaklaşık 25 bin veteriner hekim, ziraat mühendisi, gıda mühendisi
ve diğer mesleklerden oluşan büyük bir kadro
ÇİFTLİKTEN SOFRAYA GIDA GÜVENİLİRLİĞİ YAKLAŞIMI
TÜKETİCİ SAĞLIĞI VE GIDA GÜVENİLİRLİĞİ
Uygulamalarımızda;
• Avrupa Birliği müktesebatı
• FAO/WHO standartları
• Global olarak kabul görmüş bilimsel temellere dayalı
yaklaşımlar
temel alınmaktadır.
GIDA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
GENEL MÜDÜR
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİ
DAİRE BAŞKANLIĞI
BİTKİ VE BİTKİSEL ÜRÜNLER
SINIR KONTROL DAİRE
BAŞKANLIĞI
HAYVAN SAĞLIĞI VE
KARANTİNA DAİRE
BAŞKANLIĞI
BİTKİ SAĞLIĞI VE KARANTİNA
DAİRE BAŞKANLIĞI
GIDA KONTROL VE
LABORATUVARLAR DAİRE
BAŞKANLIĞI
VETERİNER SAĞLIK ÜRÜNLERİ
VE HALK SAĞLIĞI DAİRE
BAŞKANLIĞI
YEM DAİRE BAŞKANLIĞI
GIDA İŞLETMELERİ VE KODEKS
DAİRE BAŞKANLIĞI
HAYVAN VE HAYVANSAL
ÜRÜNLER SINIR KONTROL
DAİRE BAŞKANLIĞI
RİSK DEĞERLENDİRME DAİRE
BAŞKANLIĞI
İDARİ İŞLER VE
KOORDİNASYON HİZMETLERİ
DAİRE BAŞKANLIĞI
SINIR KONTROL NOKTALARI/ARAŞTIRMA ENSTİTÜLERİ/LABORATUVARLAR
VETERİNER KONTROL ENSTİTÜLERİ
• 8 Veteriner Kontrol Enstitüsü/ Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
• Şap Enstitüsü Müdürlüğü
GIDA VE YEM ANALİZİ
•
•
•
•
39 Bakanlık Gıda Kontrol Laboratuvarı
Ulusal Gıda Referans Laboratuvarı
Bursa Gıda, Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitü Müdürlüğü
85 Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı
Akreditasyon:
• 29 Bakanlık Gıda Kontrol Laboratuvarı
• 69 Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı
• Analiz çeşidi sayısı: 1097
SINIR KONTROL NOKTALARI
• 8 Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü
• Ambarlı Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü (faaliyete geçirilme aşamasındadır)
• 14 yeni Veteriner Sınır Kontrol Noktası kurulması için gerekli çalışmalar devam etmektedir
ZİRAİ KARANTİNA MÜDÜRLÜKLERİ
• 12 Zirai Karantina Müdürlüğü
BİTKİ SAĞLIĞINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR
Son 11 yılda bitkisel üretim (tarla+meyve+sebze) 13 Milyon ton artarken, zirai ilaç
kullanımının %27 azaltılarak 55 Bin tondan, 40 Bin tona düşürülmesi
Süne mücadelesinde kullanılan ilaç miktarının 901 Tondan 135 Tona, emgili dane
oranının yüzde 3,8’den, binde 6,9’a düşürülmesi
Metil bromür uygulamasına son verilmesi
Ülkemizdeki pestisit kullanımının yaklaşık üçte bir oranında azaltılması:
(55 bin tondan 40 bin tona)
•
AB ile uyum kapsamında ruhsatlı olan 181 pestisit etkili maddesinin yasaklanması
•
Havadan kimyasal ilaç ve gübreleme uygulamalarının yasaklanması
•
Reçeteli satış ve bitki koruma ürünlerinin (BKÜ) uygulayıcısı sertifikası
•
Bitki koruma ürünleri kayıt zorunluluğunun getirilmesi
•
Çiftçi eğitim ve yayım faaliyetleri
•
Biyolojik ve biyoteknik mücadelenin desteklemesi
•
Pestisitlerin yeni ve etkili formülasyonları
•
Zirai mücadelede hasat öncesi denetim uygulamaları
HASAT ÖNCESİ PESTİSİT DENETİMİ
• Hatalı pestisit kullanımının önlenmesi amacıyla örtüaltı, bağ, bahçe ve tarla
gibi üretim alanlarında Hasat Öncesi Denetim Programı yürütülmektedir.
• 2013 yılının ilk 8 aylık dönemde AB’ne yapılan ihracat ürünlerinden pestisit
kalıntısı nedeniyle alınan bildirim sayısında 2012 yılının aynı dönemine göre
% 54 oranında azalma görülmüştür.
Tablo 1- GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI-HASAT ÖNCESİ DENETİM PROGRAMI
YIL
Numune
Pozitif Numune
Uygulanan ceza
2012
1869
66
10 ton imha
47
47 numune İPC
29 numune hasadı
geciktirme
2013
Ocak-Ekim
763
HASAT SONRASI PESTİSİT DENETİMİ
Hasat Sonrası Pestisit Kalıntısı Denetimleri:
• hal giriş noktaları
• paketleme tesisleri
• toptan ve perakende satış noktaları
Tablo 2- HASAT SONRASI DENETİM PROGRAMI
YIL
Numune
Pozitif Numune
Uygulanan Ceza
2012
5963
241
39/j ya da 40/d
İdari Para cezası
2013
Ocak-Ekim
1684
129
39/j ya da 40/d
İdari Para cezası
HAYVAN SAĞLIĞI ÇALIŞMALARI
• Trakya’nın Şap Hastalığından Aşılı Arilik Statüsü 27 Mayıs 2010 tarihinde
Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) tarafından onaylanmıştır.
• 34 adet kara hayvanı hastalığı ile 17 adet su hayvanı hastalığı ihbarı zorunlu
hastalıklar listesine alınmıştır.
• Veteriner tıbbi ürünlerin üretim yerleri için GMP (İyi Üretim Uygulamaları)
şartı getirilmiştir.
• Koyun ve Keçilerin Elektronik Kimliklendirilmesi ve Kaydı Projesi
• Sığır Tüberkülozu ve Sığır Brusellozu hastalıkları ile etkin mücadele etmek,
bunun yanında da süt sektörüne kaliteli süt temin etmek amacıyla
“Hastalıktan Ari İşletmelerin Desteklenmesi Projesi” uygulanmaktadır.
• Bruselloz, şap, kuduz, sığır tüberkülozu hastalıklarının kontrolü çalışmaları
• Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvan Kayıt Sistemi (TURKVET)
SALMONELLA VE DİĞER GIDA KAYNAKLI ZOONOTİK ETKENLERİN KONTROLÜ
• Zoonozlar ve zoonotik etkenler, ilgili antimikrobiyal direnç ve gıda
kaynaklı salgınların izlenmesi yönetmeliği yayımlanmıştır.
• Kanatlı Hayvanlardan ve Gıdalardan Salmonella İzlenmesi ve
Kontrol Programlarının Geliştirilmesi projesi hazırlanmıştır.
• AB’nin 2160/2003/EC, 1177/2006/EC ve 2007/407/EC sayılı
mevzuatında uyumlu olarak hazırlanan Salmonella ve Belirlenmiş
Diğer Gıda Kaynaklı Zoonotik Etkenlerin Kontrol Altına Alınması
Hakkında Yönetmelik Taslağı yayımlanmak üzeredir.
HAYVAN REFAHI ÇALIŞMALARI
Hayvan refahı mevzuat alt yapısı oluşturulmuş, yetiştiriciler
bilgilendirilmiştir:
• Deneysel ve Diğer Bilimsel amaçlarla Kullanılan
Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik
• Çiftlik Hayvanlarının Refahına İlişkin Yönetmelik
• Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması
Yönetmeliği
GIDANIN RESMİ KONTROLLERİ
• Resmi kontroller, risk esasına göre yürütülmektedir.
• Toplam işletme sayısı: 529651
₋ Kayıta tabi işletme sayısı: 524047
₋ Onaya tabi işletme sayısı: 5604
• Kontrol görevlisi sayısı: 5.035
Tablo 3- GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI GENEL GIDA DENETİM SONUÇLARI
2012 87234 6700
2013 83219 3640
92
41
187648 6276
147078 2675
28
15
138116 4096
125359 2021
24
8
Savcılığa
Suç
Duyurusu
İPC
TOPLAM
Denetim
Sayısı
Savcılığa
Suç
Duyurusu
İPC
TOPLU TÜKETİM
YERİ
Denetim
Sayısı
Savcılığa
Suç
Duyurusu
İPC
GIDA SATIŞ YERİ
Denetim
Sayısı
Savcılığa
Suç
Duyurusu
İPC
Denetim
Sayısı
YIL GIDA ÜRETİM YERİ
412998 17072 144
355656 8336 64
GIDANIN RESMİ KONTROLLERİ
Tablo 4- GIDA KONTROL LABORATUVARLARINDA İNCELENEN NUMUNE SAYILARI
Numune
Gıda
Yem
Su-Atık su
Toplam
Numune Sayısı
2012
Numune Sayısı
2013
164.330
13.587
14.426
192.343
95.461
10.231
5.605
111.297
GIDANIN RESMİ KONTROLLERİ
• Tüketici sağlığının korunması ve güvenilir gıda arzının sağlanması amacıyla
ürün ve risk bazında değerlendirmeler yapılarak Yıllık Gıda Kontrol Planı
hazırlanmaktadır:
-2012 yılı Gıda Kontrol Planı; 72 ürün grubunda uygulanmış, 25.252 numune alınmıştır.
-2013 yılı Gıda Kontrol Planı; 34 ürün grubunda uygulanmaktadır. 14.268 numune
planlanmıştır.
• Arıcılık ürünleri, bal, çiğ süt, süt ve süt ürünleri, unlu mamuller, gıda satış ve
toplu tüketim yerlerine yönelik olarak toplam 8 adet İyi Hijyen Uygulamaları
Rehberi basılmıştır.
• Gıda güvenilirliğinin temini, üretici ve tüketici menfaatleriyle halk sağlığının
korunması, gıda işyerlerinin iyileştirilmesi ve kalite standardizasyonlarının
sağlanması amacıyla gıda işyerlerinin ödüllendirilmesi ve teşvik edilmesi
sağlanacaktır.
AB’ye İHRACATTA GELİŞMELER
• 03.04.2013 tarihi itibariyle AB’ye süt ürünleri ihracatına yeniden
başlanmıştır. AB’ye ihracatta onaylı işletme sayısı 6 (altı) adettir.
• 25 Ocak 2010 tarihinden itibaren 669/2009/EC kapsamında Kabak,
Armut, Domates ve Biberin, AB’ye ithalatında %10 sıklıkla denetim
yapılmaktadır:
₋ 08 Mayıs 2011 tarihinde kabak ve armut listeden çıkartılmıştır.
₋ 01 Ekim 2013 tarihi itibariyle ülkemiz menşeli domates listeden
çıkartılmıştır.
RESMİ KONTROL SONUÇLARININ KAMUOYUNUN BİLGİSİNE SUNULMASI
• 2012-2013 Yılı içerisinde değişik dönemlerde 8 defa kamuoyuna açıklama yapılmıştır.
• Toplam 100 firmanın 198 farklı parti ürünü kamuoyuna duyurulmuştur.
Tablo 5- 2012-2013 Yılı içerisinde yapılan kamuoyu duyuruları
Ürün
Bal(1)(2)
Toplu Tüketim
Et Ürünleri
Süt ürünleri(1)
Gıda Takviyeleri(2)-Çikolata
Enerji İçecekleri
Gazlı İçecekler
Toplam
(1) 4 firma hem bal hem de süt ürünü üretmektedir.
Firma Sayısı
22
6
6
53
17
1
1
100
Parti Sayısı
47
7
6
107
24
6
1
198
(2) 2 firma hem takviye edici gıda hem de bal üretmektedir.
OKUL KANTİNLERİ İLE İLGİLİ ÇALIŞMALAR
• Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Yönetmeliği ile okul bünyesinde faaliyet
gösteren işyerleri ile gıdaların güvenilirliği ve kontrolüne ilişkin esaslar
belirlenmiştir.
• Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Kılavuzu” yayımlanmıştır.
• Okul kantinlerinde çalışanların gıda güvenilirliği, sağlığın korunması ve hijyen
konularında eğitilmeleri sağlanmaktadır.
• MEB ve SB işbirliği içerisinde, 24.723 MEB' na bağlı gıda işletmeleri çalışanı ve
17.603 MEB Personeli olmak üzere toplam 42.326 kişiye eğitim verilmiştir.
Ayrıca;
Okul Sütü Programına kapsamı genişletilerek devam edilmiştir.
ET VE ET ÜRÜNLERİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
• Kırmızı et ve kanatlı etinin karışım halinde ürünlerde
kullanılması yasaklanmıştır.
• Mekanik olarak ayrılmış etlerin et ürünlerinde kullanımı
yasaklanmıştır.
• Etiketlenmesinde yapılan yeni düzenleme ile tüketicilerin ürün
satın alırken doğru bilgilendirilmesi sağlanmıştır.
GIDA TAKVİYELERİ İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
“Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya
Arzına İlişkin Yönetmelik” ile Takviye Edici Gıda Komisyonu ve Bitki
Danışma Kurulu oluşturulmuştur.
• Bakanlığımızdan “onay” alınması zorunluluğu,
• Doğasını gösteren bir isim taşıması zorunluluğu,
• Tüketilmesi tavsiye edilen günlük porsiyon miktarı ve uyarıların
etikette bildirilmesi zorunluluğu getirilmiştir.
Ürünlerin takibinin yapılmasına yönelik yeni düzenlemeler
yapılmıştır.
EKMEK İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
• Buğday ununda C vitamini dışında hiçbir gıda katkı maddesine izin
verilmemektedir.
• Ekmekte kepek oranı artırıldı, tuz oranı düşürülmüştür.
• Ambalajsız olarak piyasaya arz edilen ekmekte sadece buğday unu,
maya, az miktarda tuz ve su bulunması sağlanmıştır.
• Ekmek İsrafının Önlenmesi amacıyla geniş boyutlu bir kampanya
başlatılmıştır.
• Ekmekte kalitenin artırılması ve tam buğday unundan yapılan
ekmeğin tüketiminin yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır.
TUZ KULLANIMINA YÖNELİK DÜZENLEMELER
Etiket üzerinde “TUZU AZALTIN, SAĞLIĞINIZI KORUYUN” ibaresi
zorunludur.
₋
₋
₋
₋
Ekmekte tuz miktarı %2’den % 1,5’a,
Pul kırmızı biberde tuz miktarı %9’dan %7’ye,
Pastırmadaki tuz miktarı %8,5’dan %7’ye düşürülmüştür.
Salça, peynir ve zeytinde tuz kullanımının azaltılmasına yönelik
çalışmalar mevcuttur.
Kaynağına göre tuzların çeşitleri tanımlanması,
Bulaşan miktarlarının belirlenmesi zorunludur.
Bu düzenlemeler ile Dünya Sağlık Örgütü tarafından günlük 5 gramın altında
tüketimi önerilen anacak ülkemizde kişi başı günlük tüketimi 15 gram olan
tuz kullanımının azaltılması ve sağlık beslenme hedeflenmektedir.
ALO 174 GIDA İHBAR VE ŞİKAYET HATTI
Alo 174 Gıda İhbar ve Şikayet hattı 14 Şubat 2009 tarihinde hizmet
vermeye başlamıştır.
PROJENİN AMACI:
• Gıda ile ilgili her türlü konuda başvuruları etkin ve en hızlı şekilde çözüme
kavuşturmak
•
Gıda konulu hizmetlere ilişkin çağrıların, tek bir merkez tarafından kontrolünü
sağlamak
• Başvurular için 7 gün 24 saat ulaşılabilmesine aracı olmak
•
Elektronik ortamda iletilen başvuruların takibini kolaylaştırmak
•
Vatandaş memnuniyetini üst seviyede tutmak
ALO 174 GIDA GEÇERLİ BAŞVURU SAYISI
• 1.019.048 çağrı geldi, 193.281 kayıt altına alındı, 190.260 adedi
cevaplanmıştır.
• Başvuru sonrası yapılan denetimlerde %14,43 oranında (26.462
ihbar/şikayet) cezai işlem uygulanmıştır.
Şekil 1- Başvuru sayısı
Şekil 2- Başvuru dağılımı
Şekil 3- Başvuru nedeni
YEMİN RESMİ KONTROLLERİ
• Yıllık “Yem Kontrol Programı” kapsamında uygulanmaktadır.
Tablo 2- GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI YEM DENETİM SONUÇLARI
Savcılığa Suç
YIL
Denetim Sayısı
İPC
Duyurusu
2012
13622
284
11
2013
10919
453
Ocak-Ekim
• AB’nin 1831/2003/EC düzenlemesine uygun olarak antibiyotiklerin yem
katkı maddesi olarak kullanımı 21.01.2006 tarihinde yasaklanmıştır.
• 2014 yılında antibiyotik analizleri için alınacak numunelerin 2013 yılına
göre iki katına (1651 numune) çıkarılması ve denetimlerin özellikle
kanatlı çiftliklerinde yapılması planlanmıştır.
www.gkgm.gov.tr