Transcript ฮอร์โมนในระบบสืบพันธุ์ของสัตว์เลี้ยง

ฮอร ์โมนในระบบสืบพันธุ ์ของ
้
สัตว ์เลียง
ฮอร์โมน (ทบทวน)
ความสาคัญของฮอร์โมนในระบบ
ื พันธุ์
สบ
ต่อม-เนือ
้ เยือ
่ ทีส
่ ร ้างและหลั่ง
ฮอร์โมนฯ
โครงสร ้าง-กลุม
่ ของฮอร์โมนฯ
หน ้าทีข
่ องฮอร์โมนฯ แต่ละชนิด
ทบทวน (1)
• ความหมายของฮอร ์โมน ?
• คุณสมบัตข
ิ องฮอร ์โมน: High Potency,
Stable, Affect at Target Organ
หน้าที่
ึ ของ
1. ทาหน ้าทีเ่ กีย
่ วกับเมตาโบลิซม
ร่างกาย: GH, Insulin, Thyroxin ฯลฯ
2. ทาหน ้าทีเ่ กีย
่ วกับภาวะจิตใจและ
บุคลิกภาพ: Thyroxin, Corticoids
ทบทวน (2)
• ชนิ ดของฮอร ์โมน
1. Protein และ Peptide Hormones:
ฮอร์โมนจากต่อมใต ้สมอง ต่อมพาราไธ
รอยด์ และตับอ่อน
2. Steroid Hormones: ฮอร์โมนจากต่อม
เพศ และต่อมหมวกไต
3. Phenol Group Hormones: ฮอร์โมน
ั ้ ใน
จากต่อมไธรอยด์ และต่อมหมวกไตชน
ทบทวน (3)
• กลไกการทางาน
1. มีผลในระดับเซลล์:
Permeability
2. มีผลในระดับยีน (gene)
m-RNA หรือ DNA
สร ้าง Enzyme
ทบทวน (4)
3. มีผลกระตุ ้นการสร ้าง C-AMP (3/, 5/ AMP) ทีเ่ ยือ
่ หุ ้มเซลล์
กระตุน
้ การ
สร ้าง
Hormone + Receptor
Cyclase
Adenyl
ATP
C-AMP
ทบทวน (5)
่
• การขนส่ง-เคลือนย้
ายฮอร ์โมน
- สะสม หรือไม่สะสม: Peptide vs.
Steroid
ั Carrier
- ผ่านระบบเลือดโดยอาศย
ทบทวน (6)
่
• กลไกควบคุมการหลังของฮอร
์โมน
1. ผ่านระบบเลือดและน้ าเหลือง
(Humoral Control): Osmotic Pressure
ของสารเคมี
2. ควบคุมโดยฮอร์โมนชนิดอืน
่ :
Feedback Mechanism หรือ
Servomechanism ผ่าน RF, IF หรือ
ฮอร์โมนทีเ่ กีย
่ วข ้องในระบบ
3. ควบคุมผ่านระบบประสาท: สมอง
ความสาคัญของฮอร ์โมนในระบบ
สืบพันธุ ์
• กระตุน
้ การเจริญของระบบสืบพันธุ ์
จากระยะตัวอ่อน (embryo) จนถึง
ระยะเจริญพันธุ ์ (puberty)
• การร ักษาสภาพและส่งเสริมการ
ทางานของเซลล ์ ต่อมเพศ
(gonad) และต่อมร่วมในระบบ
ผลตอบแทนทางเศรษฐกิ
จ
……...
สืบพันธุ ์ในระยะเจริญพันธุ ์ และ
สมบู รณ์พน
ั ธุ ์ (maturity)
้ อที
่ สร
่ ้าง
ต่อมและเนื อเยื
ฮอร ์โมนเพศ
ต่อมใต้สมอง ไฮโปธาลามสั
(Pituitary (Hypothalamus)
gland)
รงัไข่
อณ
ั ฑะ
(Ovary)
(Testis)
มดลูก
รก
ตวอ่
ั อน
ต่อมหมวกไต
(Uterus)
(Placenta)
(EmbryoFetus)
(Adrenal
gland)
1.1 ต่อมใต ้สมอง: ตาแหน่งในสมอง
ของ Primate
1.2 ต่อมใต ้สมอง: ตาแหน่งภายใน
สมอง (แกะ)
2. ต่อมใต ้สมอง- ตัดแยกจากสว่ น
ของสมอง
3. ต่อมใต ้สมอง: พีน
้ ทีส
่ ว่ นทีส
่ ร ้าง
ฮอร์โมน
4. ต่อมใต ้สมอง: Nuclei ในพืน
้ ที่
ต่างๆ
คาถาม?
้
• ฮอร ์โมนสร ้างขึนในบริ
เวณใดของต่อม
ใต้สมอง ?
• จากภาพที่ 4 ฮอร ์โมนจากต่อมใต้
่
สมองมีการสร ้างและหลังอย่
างอิสระ
หรือมีปัจจัยใดสนับสนุ น ?
• ฮอร ์โมนมีเส้นทางขนส่ง-ลาเลียงไปยัง
อวัยวะเป้ าหมาย
อย่างไร ?
การสร ้างฮอร ์โมนในต่อมใต้สมอง
• สร ้างและเก็บสะสมอยูต
่ ลอดเวลา:
อัตราและปริมาณ ?
• มีปัจจัยหลายอย่างควบคุม:
ั ว์
1) ระยะเจริญเติบโตของสต
2) ฮอร์โมนจากไฮโปธาลามัส
3) ความสามารถในการเก็บกักใน
ต่อมใต ้สมอง
่ ชนิดของสต
ั ว์
4) ปั จจัยอืน
่ ๆ เชน
1. โกนาโดโทรปิ น
(Gonadotropin)
• สร ้างจากต่อม Adenohypophyseal
ื่ ตามการ
• FSH (ICSH) & LH :ตัง้ ชอ
ออกฤทธิ์
• คุณสมบัตเิ ป็ น Protein Hormone
1.1) FSH (Follicle Stimulating
Hormone)
• FSH กระตุ ้นการเจริญของ Interstitial cell
ั ว์เพศผู ้
(Leydig cell) ในสต
ั ว์เพศเมีย กระตุ ้นการเจริญของ
• ในสต
Follicle
GF
Estrogen
1.2) LH (Luteinizing Hormone)
• กระตุ ้นการเจริญของ Follicle ร่วมกับ
FSH
?
• เร่งอัตราการเจริญของ Granulosa cells
ฮอร์โมน ?
Luteal cells
LH (ต่อ)
• เพิม
่ การไหลเวียนของเลือดในระบบ
ื พันธุเ์ พศเมีย
สบ
ั ว์เพศผู ้กระตุ ้นการสร ้างฮอร์โมน
• ในสต
เพศผู ้ การสร ้างและเจริญของตัวอสุจ ิ
• กระตุ ้น Sertoli cells ให ้สร ้าง
Androgen-binding Protein
คุณสมบัตท
ิ างชวี เคมีของโกนาโดโทรปิ น
กลไกการทางานของ FSH และ LH
1. การจับตัวระหว่างโกนาโทรปิ น และ
Receptor ทีเ่ ยือ
่ หุ ้มเซลล์ของ Target
organ
2. กระตุ ้น Adenylcyclase ให ้หลั่งและ
ทางานเปลีย
่ น ATP ไปเป็ น C-AMP
3. มีการรวมตัวกันของ C-AMP และกระตุ ้น
ให ้ Protein kinase ตืน
่ ตัว
4. กระตุ ้นเซลล์เป้ าหมายให ้สร ้างและหลั่ง
่ ระแสเลือด
Steroid สูก
สรุปกลไกการทางานของโกนาโด
โทรปิ น
กระตุน
้
การสร ้าง
FSH (LH) + Receptor
Cyclase
Steroid Synthesis
C-AMP
Adenyl
ATP
่
การควบคุมการหลังฮอร
์โมนโกนาโด
โทรปิ น
ระยะเวลาและปริมาณการหลั่ง FSH
และ LH
ั
• FSH หลัง่ ตลอดวงรอบการเป็ นสด
ั
และสูงสุดในวันที่ 0-2 ของการเป็ นสด
ทีร่ ะดับ6-8 ไมโครกรัม/มล.
ั ใน
• LH หลัง่ ตลอดวงรอบการเป็ นสด
ระดับตา่ (0.8-1.2 ไมโครกรัม/มล.)
ั
และสูงสุดในวันที่ 0-2 ของการเป็ นสด
ทีร่ ะดับ 2.0-3.5 ไมโครกรัม/มล.
่
ฮอร ์โมนโกนาโดโทรปิ นชนิ ดอืนๆ
• PMSG (Pregnant Mare
Gonadotropin) โครงสร ้างและการ
ออกฤทธิค
์ ล ้ายคลึงกับ FSH และ LH
• HCG (Human Chrorinic
Gonadotropin) โครงสร ้างและการ
2. Prolactin
• เป็ น Peptide Hormone
• เกีย
่ วข ้องกับขบวนการ Catabolism
- เร่งการเจริญเติบโต
- การรักษาสมดุลของน้ าและแร่ธาตุ
- เสริมการทางานของฮอร์โมน
Steroid
- ชว่ ยในการรักษาสภาพของ CL
- กระตุ ้นการเจริญของต่อมน้ านม
แสดงอิทธิพลร่วมของฮอร์โมนในการกระตุ ้น
การเจริญของเต ้านมแพะ
3. Growth Hormone
(Somatotropin)
• กระตุ ้นและเร่งการเจริญเติบโตของเนือ
้ เยือ
่
ต่างๆ ของร่างกาย
• เร่งขบวนการ Catabolism ของอาหาร
พลังงาน และโปรตีน
• กระตุ ้นและเร่งการเจริญเติบโตของเนือ
้ เยือ
่
เต ้านม
4. TSH
• กระตุ ้นการสร ้างหลั่งฮอร์โมนจากต่อม
ไธรอยด์
ั ว์ในระยะตัง้ ท ้อง
• มีความสาคัญต่อสต
และการเจริญเติบโตของตัวอ่อน
5. ACTH
• กระตุ ้นการสร ้างและหลั่งฮอร์โมน
Glucocorticoid และ
Mineralocorticoid
ฮอร ์โมนจากไฮโปธาลามัส
Hypothalamus สร ้างและหลัง่
ฮอร์โมนหลายชนิดได ้แก่
1. CRH
2. TRH
3. GH-RH และ GH-IH
4. PRH และ PIH
5. MRH และ MIH
6. Oxytocin
7. Vasopressin (Antidiuretic
hormone)
8. GnRH (FSH-RH และ LH-RH)
โครงสร ้างทางเคมีของฮอร์โมนอ๊อก
ี
ซโี ตซน
Physiological effect
1) กระตุ ้นการสร ้างและหลัง่ น้ านม
2 ) กระตุ ้นการบีบตัวของกล ้ามเนือ
้ เรียบใน
มดลูกในระยะการคลอด
3) การแสดงพฤติกรรมความเป็ นแม่
่
์โมนอ๊
กลไกควบคุมการหลังฮอร
อกซีโตซีน
โดยการกระตุ ้นผ่านระบบประสาทที่
บริเวณเต ้านม ผ่าน Spinal reflex
arc
โครงสร ้างทางเคมีของฮอร์โมนวา
ี
โซเพรซน
3. GnRH
- เป็ นสารเคมีกลุม
่ Polypeptides
- สร ้างโดย Arcuate nucleus และสง่ ผ่านไป
ตาม Axon
- สะสมใน Median eminence
- หลั่งผ่านไปยัง Adenohypophysis ทาง
Hypothalamo-hypophyseal Portal
system
- กระตุ ้นเซลล์ทห
ี่ น ้าทีส
่ ร ้าง Gonadotropins
ใน Adenohypophysis(=Basophils)
Hypothalamic-Pituitary Portal
Serotonergic regulation of
Gonadal Steroid Feedback
ขบวนการสงั เคราะห์ฮอร์โมนกลุม
่ ส
สรุปการสงั เคราะห์ฮอร์โมนกลุม
่ ส
ื พันธุเ์ พศ
การควบคุมการทางานของระบบสบ
ผู ้โดยฮอร์โมน
ั ว์เพศผู ้
การสร ้างฮอร์โมนเพศของสต
การควบคุมการทางานของฮอร์โมนที่
ื พันธุใ์ นสต
ั ว์
มีตอ
่ สรีรวิทยาของระบบสบ
ั ว์เพศ
การสร ้างฮอร์โมนเพศของสต
เมีย
ความต่อเนือ
่ งอิทธิพลของฮอร์โมนทีม
่ ี
ื พันธุข
ื พันธุใ์ น
สรีรวิทยาการสบ
์ องระบบสบ
สรุประบบการ
ควบคุมการ
ทางานของ
ฮอร์โมนทีม
่ ี
ต่อสรีร-วิทยา
ของระบบ
ื พันธุใ์ นสต
ั ว์
สบ
เพศเมีย