Transcript dosyayı indir - Yrd. Doç. Dr. Esin ŞEKER

ALZHEİMER VE BESLENME
Yrd. Doç. Dr. Esin Şeker
İstanbul Okan Üniversitesi
[email protected]
Klinik Belirtileri
• Beynin büyüklüğü ve ağırlığında azalma
• Hipotalamus ve kortekste sinir kaybı
• Otopsi verileri; ölü sinirlerin oluşturduğu
plakların immünopozitiv amiloid betaprotein birikimi ile sarıldığını göstermiştir.
• Bu da damarlarda inflamatuvar etki
gösterir.
Belirtileri
•
•
•
•
•
•
•
Unutkanlık
Yönelim bozuklukları
Dil yanlışları
İnisiyatif azalması
Depresyon eğilimi
Ağırlık kaybı ve kas kütlesi azalması
Ülser ve sistemik enfeksiyon riski artışı
Prevelans (görülme sıklığı)
* Amerika Birleşik Devletlerinde
– 65 yaş ve üzerinde % 10
– 85 yaş ve üzerinde % 45
* Türkiye’de 200 bin civarında alzheimer
vakası olduğu biliniyor.
Tanıda zorluklar olması nedeniyle gerçek
sayıyı bilmiyoruz.
Oluşum Nedenleri
1-Genetik
– Amiloid öncüsü protein (APP); kromozom
21
– Presenilin genleri 1 -2; sırasıyla kromozom
14 ve 1
– Apolipoprotein E (apo E) geni; kromozom 19
– Alfa-makro globilin geni; kromozom 12
Hastalığa yatkınlığı artırmaktadır.
Oluşum Nedenleri
2- Çevresel etmenler
–Oksidasyon stresi,
–Proteinin glikozlaşması,
–Apolipoprotein metabolizmasında
bozukluk
–Mitokondrial anomaliler
–Bazı metaller
Hastalıkta Metallerin Rolü
• Metaller serbest radikallerin üretiminde rol
alırlar
• Demir, aluminyum, çinko ve bakır üzerinde
durulmaktadır
• Beyinlerinde demir düzeyinin arttığı, senil
plaglarda demir, transferin ve ferritin
bulunduğu gözlenmiştir.
• Beyinde aşırı çinko birikimi nöronal ölümlerle
ilişkili olabileceği bildirilmiştir.
Hastalıkta Oksidasyon Stresinin
Rolü
• Mitokondrial DNA ve çekirdek DNA’nın
oksidasyona uğradığı bildirilmiştir.
• Hastaların beyinlerinde:
– Protein oksidasyonunda artış gözlenmiştir
– Lipid peroksidasyonunda arttığı belirlenmiş
– Peroksidasyon ürünleri olan;
• Malondialdehit, peroksinitrit ve karboniller
• glikolizasyon ürünleri AGE’ler artar
Protein Glikozlaşmasının Rolü
• Proteinlerin serbest amino grubu glikozla
enzimatik olmayan tepkimeyle birleşir.
Maillard tepkimesi denir.
• Tepkime ile glikozilasyon ürünü AGE’ler
oluşur. β- amiloid ve tau’da AGE ürünlerinin
görülmesi glikozlaşmayı gösterir.
• Serbest radikallerin yaptığı tahribatın bir
sonucu olarak değerlendirilir.
Oksidasyon Ürünleri ve β- amiloid
Protein
• β- amiloid’in nöronlar için toksik etkiye sahip
olduğu bildirilmiş.
• β- amiloid’in toksisitesi hidrojen peroksit
tarafından başlatılmaktadır.
• Hidrojen peroksidin yıkımını sağlayan katalaz
enzimi ve oluşumunu engelleyen E vitamini bu
toksik etkiyi önlemektedir.
• Serbest radikaller burada da görülmektedir.
Apolipoprotein E ve Oksidasyon
Stresi
• Apo E, kolesterolün damar sisteminde olduğu
gibi nöronlarda taşınmasında yardımcıdır.
• Beyinde Apo E kolesterol taşıyıcıdır.
• Alzheimer hastalarının beyinlerde
peroksidasyon düzeyi ile Apo E
konsantrasyonu arasında ters ilinti
saptanmıştır.
• Apo E artması peroksidasyonu azaltmaktadır.
Hastalıkta Mitokondrial Anomalinin
Rolü
• Beyinde Oksidadif fosforilasyon yetersiz
bulunmuştur.
• Sitokrom oksidaz enziminin mutasyonu ile
ilgili olabilir.
• Bunun sonucu:
– Enerji yetersizliği
– Toksik serbest radikalleri üretiminin artması olarak
bildirilmiştir.
Serbest Radikaller
•
•
•
•
Serbest hidroksi radikali
Süperoksit radikali
Hidrojen peroksit en önemlileridir.
Süperoksit ve nitrik oksidin
birleşmesiyle oluşan peroksinitrit
nöronlara toksik etki yaparak
hastalığı ilerletmektedir.
Beslenme
• Serbest radikal tutucu antioksidanların önemli
rolü vardır.
– C vitamini düzeyinin düşüklüğü bilişsel yetersizlik
arasında doğrusal ilişki vardır.
– Yeşil yapraklı sebzeler
– Turunçgiller, domates,havuç, çilek,
– Karnabahar tüketimi artırılmalı.
– Hijyen, pişirme ve hazırlama yöntemleri özenli
olmalıdır.
Diyet
• İştah azalması, yemek yemeyi unutma, ağırlık
kaybı, enfeksiyon oluşumunu getirir.
• Besin değeri yoğun,hacmi az yiyeceklere yer
verilmelidir.
– 1 yumurta, 1 SB süt, 1 YK un, 1 YK şeker ve cevizle
yapılan sütlü tatlı gibi
– Sebze ve meyve püreleri
– Enteral beslenme ürünleri önerilebilir.
Diyet
• Vitamin E lipid peroksidasyonunu önlemesi
açısından önemlidir.
– 400x 4 = 1600 IU Vit e preparat şeklinde verilebilir
• Anti enflamatuvar etkiye sahip n-3 yağ asitleri
içeren yağlar tercih edilmelidir.
– Zeytin yağı ve kanola yağı kullanılabilir
– Balık yağı preparatları da önerilir.
– Balıkta ağır metaller birikmesi nedeni ile
önerilmez.