Transcript Prognozowanie rozwoju dydaktyki w szkole wy*szej

Prognozowanie
rozwoju dydaktyki
w szkole wyższej
(WEDŁUG ZASAD KRK)
Prognozowanie rozwoju dydaktyki w szkole
wyższej
Czynniki zmian:
-
zmiany społeczne i polityczne;
-
rozwój podstaw teoretycznych dydaktyki dorosłych (również
uniwersyteckiej) wspomaganej dorobkiem dydaktyki ogólnej, także
doskonalenie praktyki stosowania tych teorii, wdrażanie innowacji
dydaktycznych (jak choćby e-learningu).
By prognozować tendencje rozwoju dydaktyki szkoły wyższej, trzeba
mieć wiedzę dotyczącą przyszłości oraz systemowe,
dydaktyczne podejście do problematyki.
W system dydaktyczny wchodzą: cele, treści, proces i zasady,
metody i środki kształcenia oraz formy organizacyjne i
infrastruktura dydaktyczna.
Jednym z najważniejszych elementów systemu dydaktycznego jest
proces kształcenia studentów, jako ciąg wzajemnie
zintegrowanych czynności nauczyciela i studenta, zmierzających do
realizacji przyjętych celów kształcenia.
Projektowanie kształcenia.
Projektowanie sekwencji
dydaktycznych
Obejmuje:
Program kształcenia:
Efekty kształcenia
Program studiów
Jednostki programu studiów:
Moduły kształcenia
Plan studiów
[Sylabusy; zasady doboru materiału nauczania]
Program
Program – instrukcja (cele + treści + działania - jak +
osiągnięcia)
Układ programu (spiralny, liniowy, koncentryczny)
Modele programu:
- model analityczny (wiedza jako obiekt, który trzeba
uzyskać, zdobyć),
- model hermeneutyczny (wiedza jako produkt
współtworzenia),
- model krytyczny (wiedza jako ścieżka dostępu do
możliwej zmiany rzeczywistości); MK odpowiada na
pytanie: jak zmienić świat?; konieczna krytyka panującej
ideologii; MK - ukierunkowany na restrukturyzację
kulturową.
Czym jest program?
1. Wykazem treści nauczania (inwentarz).
2. Zestawem planowanych czynności pedagogicznych.
3. Zestawem zamierzonych efektów pedagogicznych
(intencjonalnych rezultatów).
4. Zestawem pojęć i zadań do wykonania.
5. Rejestrem doświadczeń.
Program kształcenia to opis określonych przez uczelnię spójnych
efektów kształcenia, zgodny z Krajowymi Ramami Kwalifikacji dla
Szkolnictwa Wyższego, oraz opis procesu kształcenia (program
studiów), prowadzącego do osiągnięcia tych efektów, wraz z
przypisanymi do poszczególnych modułów tego procesu punktami ECTS.
Program kształcenia a program studiów
Nowe pojęcia
– efekty kształcenia (intencjonalne rezultaty, ale też egzekwowalne
zobowiązania) – zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się (art. 2 ust. 1 pkt
18c); efekty odpowiadają obszarom kształcenia;
– moduły kształcenia – zajęcia lub grupy zajęć – wraz z przypisaniem do
każdego modułu zakładanych efektów kształcenia oraz liczby punktów ECTS;
– punkty ECTS – punkty zdefiniowane w europejskim systemie akumulacji i
transferu punktów zaliczeniowych jako miara średniego nakładu pracy osoby
uczącej się, niezbędnego do uzyskania zakładanych efektów kształcenia
(art. 2 ust. 1 pkt 18d); [180, 120 ECTS]
– plan studiów prowadzonych w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej;
– sposoby weryfikacji zakładanych efektów kształcenia osiąganych przez
studenta.
Nowe pojęcia, c.d.
– obszar kształcenia – zasób wiedzy i umiejętności z zakresu jednego z
obszarów wiedzy określonych w przepisach (art. 2 ust. 1 pkt 14a);
– profil kształcenia – profil praktyczny obejmujący moduł zajęć
służących zdobywaniu przez studenta umiejętności praktycznych albo
profil ogólnoakademicki, obejmujący moduł zajęć służących
zdobywaniu przez studenta pogłębionych umiejętności teoretycznych
(art. 2 ust. 1 pkt 18e);
– kwalifikacje – efekty kształcenia poświadczone dyplomem,
świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez
uprawnioną instytucję potwierdzającym uzyskanie zakładanych
efektów kształcenia (art. 2 ust. 1 pkt 18b);
– poziom kształcenia – studia pierwszego stopnia, studia drugiego
stopnia lub jednolite studia magisterskie albo studia trzeciego stopnia
(art. 2 ust. 2 pkt 2).
Efekty kształcenia związane z
programem kształcenia
a) Wzorcowy opis efektów,
b) Własny projekt efektów kształcenia.
Powinny być:
- spójne,
- wyrażone w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji
społecznych,
- uwzględniać właściwe dla danego kierunku efekty
kształcenia, wybrane ze wszystkich efektów kształcenia dla
obszaru kształcenia lub obszarów kształcenia wyróżnionych
w opisie KRK, przyporządkowanych rozpatrywanemu
programowi (kierunkowi studiów) (par. 4 ust. 1).
Efekty – rodzaj zapisu programu
W nagłówku tabeli z efektami występują podstawowe
informacje o programie kształcenia, którego dotyczą
wymienione efekty kształcenia, tzn.:
– nazwa kierunku studiów,
– poziom kształcenia (studia pierwszego lub studia
drugiego stopnia),
– profil kształcenia (ogólnoakademicki lub praktyczny).
W trzech kolumnach tabeli występują:
– symbole (kierunkowych) efektów kształcenia,
– (kierunkowe) efekty kształcenia – ich opis słowny,
– odniesienia do obszarowych efektów kształcenia.
Dla obu form kształcenia (stacjonarnej i niestacjonarnej)
efekty dla danego kierunku są identyczne.
Symbole i numery efektów
Symbol (numer) efektu tworzą:
– litera K – dla wyróżnienia, że chodzi o efekty dla kierunku
(a nie dla obszaru),
– znak _ (podkreślnik),
– jedna z liter W, U lub K – dla oznaczenia kategorii
efektów (W – wiedza, U – umiejętności, K – kompetencje
społeczne),
– numer efektu w obrębie danej kategorii, zapisany w
postaci dwóch cyfr dziesiętnych (numery 1-9 są
poprzedzone cyfrą 0).
Przykładowo: K_K02 jest symbolem efektu w kategorii „kompetencje
społeczne”, który przez projektantów programu kształcenia został
umieszczony jako drugi w kolejności na liście efektów w tej kategorii.
Symbole efektów obszarowych
– litera określająca nazwę obszaru kształcenia, zgodnie z
następującymi ustaleniami:
– H: obszar kształcenia odpowiadający naukom
humanistycznym,
– S: obszar kształcenia odpowiadający naukom
społecznym,
– cyfra 1 lub 2 – dla określenia poziomu kształcenia (1 –
studia/kwalifikacje pierwszego stopnia, 2 –
studia/kwalifikacje drugiego stopnia);
– litera A lub P – dla określenia profilu kształcenia (A – profil
ogólnoakademicki, P – profil praktyczny);
– znak _ (podkreślnik);
– jedna z liter W, U lub K – dla oznaczenia kategorii efektów
(W – wiedza, U – umiejętności, K – kompetencje społeczne);
– numer efektu w obrębie danej kategorii, zapisany w postaci dwóch
cyfr dziesiętnych (numery 1-9 są poprzedzone cyfrą 0).
Definiowanie efektów kształcenia uwarunkowania
W procesie definiowania efektów kształcenia jednostka
projektująca program kształcenia powinna uwzględnić:
– efekty obszarowe,
– wzorcowe efekty kształcenia dla rozpatrywanego lub
zbliżonych kierunków studiów,
– uzgodnienia środowiskowe,
– ustalenia dokonane na poziomie uczelni (misja, strategia
uczelni) ,
– potrzeby rynku pracy,
– opinie interesariuszy,
– przykłady dobrych praktyk, obejmujące m.in. opracowania
wykonane w innych jednostkach i w innych uczelniach,
– zasoby i możliwości realizacji procesu prowadzącego do
osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia,
– wymagania i zalecenia komisji akredytacyjnych,
– wymagania i zalecenia stowarzyszeń i organizacji
zawodowych.
Stopień szczegółowości efektów.
Matryca efektów kształcenia
Matryca efektów kształcenia określa relację między efektami
kształcenia zdefiniowanymi dla programu kształcenia (efektami
kierunkowymi) i efektami kształcenia zdefiniowanymi dla
poszczególnych przedmiotów (modułów). Wiersze tej matrycy
odpowiadają kolejnym pozycjom w zestawie efektów
kierunkowych, zaś kolumny – modułom kształcenia (lub
odwrotnie).
Program studiów
Nie mylić z programem kształcenia!
Program studiów - opis procesu kształcenia prowadzącego do
uzyskania efektów kształcenia, zdefiniowanych przez uczelnię
dla określonego programu kształcenia.
Obejmuje określenie ogólnych cech programu, tzn.:
a) liczbę punktów ECTS niezbędną do uzyskania kwalifikacji
(tytułu zawodowego) określoną dla rozpatrywanego
programu kształcenia,
b) liczbę semestrów,
opis podstawowych elementów tworzących program studiów,
tzn.:
c) moduły kształcenia,
d) plan studiów.
Moduły kształcenia
MK stanowią podstawowe komponenty programu
studiów.
To zajęcia lub grupa zajęć, którym przypisane są
zakładane efekty kształcenia oraz liczba punktów ECTS.
Modułem może być typowy przedmiot, ale także
„praktyka” lub „przygotowanie pracy dyplomowej”.
Przedmiot - wyodrębniona jednostka w programie
studiów i w dokumentacji przebiegu studiów (także w
suplemencie do dyplomu), obejmująca różne formy
(typy) zajęć dydaktycznych, którą charakteryzują m.in.
efekty kształcenia oraz liczba punktów ECTS, a także
ocena.
Efekty kształcenia dla modułu/
przedmiotu
Formułując efekty kształcenia dla modułu/
przedmiotu, należy uwzględnić wiele aspektów, a w
szczególności:
– ocenę możliwości osiągnięcia przez studenta
zakładanych efektów kształcenia (realne możliwości
najsłabszego studenta),
– weryfikowalność (mierzalność) efektów kształcenia,
– sposób formułowania wyrażeń opisujących efekty
kształcenia (action verbs),
– poziom szczegółowości opisu (złoty środek),
– podział na kategorie (wiedza, umiejętności,
kompetencje społeczne) lub brak takiego podziału,
– postać opisu zestawu efektów kształcenia –
odniesienie do efektów dla programu kształcenia.
Postać opisu modułu
1. Zestawienie efektów kształcenia dla przedmiotu
w tabeli, której poszczególne kolumny określają:
– identyfikator (nr efektu),
– opis efektu,
– odniesienie do efektów kształcenia dla
programu kształcenia.
2. Opis modułu (wymagania wstępne)
3. Opis form prowadzenia zajęć dydaktycznych i
metod kształcenia.
4. Opis weryfikacji efektów kształcenia.
Przykład weryfikacji efektów
Dla przedmiotu „XXX” zdefiniowano 5 efektów
kształcenia:
– dwa efekty sprawdzane głównie na kolokwiach,
– dwa efekty sprawdzane głównie na zajęciach
laboratoryjnych,
– jeden efekt sprawdzany na zajęciach projektowych.
Student, który nie oddał projektu, nie powinien zaliczyć
przedmiotu, bez względu na wyniki pozostałych
sprawdzianów.
Sylabus do modułu (1)
Zawartość
1. Informacje ogólne: koordynator, rok akademicki, semestr, forma studiów,
sposób ustalenia oceny końcowej, informacje dodatkowe (np. punkty
ECTS).
2. Opis zajęć dydaktycznych i pracy studenta (nazwa, kod)
[prowadzący, grupa,
treść zajęć, metody prowadzenia zajęć,
liczba godzin dydaktycznych – kontaktowych, liczba godzin pracy własnej
studenta, opis pracy własnej studenta, organizacja zajęć,
literatura obowiązkowa, uzupełniająca, adres strony zajęć, informacje
dodatkowe].
3. Opis sposobów weryfikacji efektów kształcenia modułu
(nazwa, kod, osoba przeprowadzająca weryfikację, grupa,
wymagania merytoryczne, kryteria oceny, przebieg procesu weryfikacji,
informacje dodatkowe).
USOS – sylabus elektroniczny (2)
logowanie
Elektroniczny sylabus
Każdy koordynator przedmiotu wprowadza podstawowe informacje o przedmiocie, a także
edytuje informacje dotyczące prowadzenia przedmiotu w danym cyklu dydaktycznym, z
podziałem na ćwiczenia i wykłady oraz poszczególne grupy zajęciowe.
Sylabus elektroniczny
Oprócz koordynatora przedmiotu informacje dotyczące prowadzonych zajęć
mogą uzupełnić osoby prowadzące dane zajęcia w poszczególnych grupach.
Jednak należy unikać ponownego wpisywania tych informacji, które zostały już
wprowadzone w sekcji nadrzędnej np. w sekcji "PODSTAWOWE INFORMACJE O
PRZEDMIOCIE".
Po kliknięciu w wybraną sekcję pojawi się tabela z polami do wypełnienia. Są to
informacje opisujące poszczególne przedmioty lub wybrane zajęcia.
Do najważniejszych informacji, jakie powinny zostać wprowadzone należą:
- nazwa przedmiotu w języku polskim i angielskim;
- język wykładowy;
- poziom i rodzaj przedmiotu;
- wymagania wstępne;
- opis przedmiotu (skrócony i pełny);
- literatura;
- efekty uczenia;
- metody i kryteria oceniania;
Etapy analizy materiału kształcenia
do sylabusa (wytyczne z efektów
modułowych)
1. Ustalenie zakresu materiału (do całego cyklu zajęć i do
poszczególnych jednostek dydaktycznych).
2. Ustalenie i zestawienie elementów danego materiału (np. pojęcia,
twierdzenia, opisy zjawisk, klasyfikacje, zasady działania, procedury w przypadku całego cyklu zajęć poszczególne tematy czy działy).
3. Określenie rodzaju powiązań miedzy elementami, ustalenie
najważniejszych elementów materiału, ustalenie roli poszczególnych
elementów w wybranym zakresie materiału (ścieżki dydaktyczne).
4. Ustalenie wcześniejszych i późniejszych programowo pojęć
(twierdzeń, tematów, działów, zasad czy procedur) pozostających w
silnym związku z tematem.
Realizacja treści kształcenia odbywa się za pomocą odpowiednich
sposobów kierowania procesem dydaktycznym, czyli metod, form
i środków kształcenia.
Literatura
Gagne R., Briggs L., Wager W., 1992: Zasady projektowania dydaktycznego.
Warszawa.
Kraśniewski A., 2011: Jak przygotować programy kształcenia zgodnie z
wymaganiami KRK dla szkolnictwa wyższego? Warszawa (dostęp:
http://www.nauka.gov.pl/krajowe-ramy-kwalifikacji-pokl/publikacja-jakprzygotowac-programy-ksztalcenia-zgodnie-z-wymaganiami-wynikajacymi-zkrajowych-ram-kwalifikacji-dla-szkolnictwa-wyzszego.html
Wzory ujednoliconych formatek opisu programu kształcenia (dostęp:
http://www.us.edu.pl/krajowe-ramy-kwalifikacji)