Transcript عوارض رادیو تراپی

‫هو‬
‫الشافی‬
‫تهیه کننده‬
‫مهنازطباخان‬
‫کارشناس‬
‫پرستاری‬
‫پرتو‬
‫درمانی‬
‫استفـاده دقیق ازاشعه جهت‬
‫صـدمه وتخریـب سلولهای غیرطبیعی‬
‫که به این ترتیب‬
‫رشد وتقسیم سلولی آنها رامتوقف‬
‫می سازد‬
‫بروزعوارض به عوامل زیر بستگی دارد‬
‫نحوه‬
‫درمان‬
‫منطقه‬
‫درمانی‬
‫میزان‬
‫تحمل بیمار‬
‫عوارض موقتی بوده‬
‫با برخوردصحیح‬
‫بعد از مدتی‬
‫از بین‬
‫خواهند رفت‬
‫عوارض رادیوتراپی‬
‫برحسب‬
‫اندام‬
‫و‬
‫راهکارهای مراقبتی‬
‫رادیوتراپی مغز‪:‬‬
‫ممکن است موارد زیر را ایجاد کند ‪:‬‬
‫‪‬سردردوحساسیت به نور‬
‫‪‬افزایش فشارخون‬
‫‪‬مشکالت تنفسی‬
‫‪‬تهوع همراه با یا بدون استفراغ‬
‫‪‬تغییرات حسی و حرکتی اندامها‬
‫رادیوتراپی سر و گردن‪:‬‬
‫‪‬خشکی و زخم دهان و گلو‬
‫‪‬تنگی نفس و سرفه های خشک‬
‫‪‬اشکال در بلع‬
‫‪‬تغییر صدا‬
‫رادیوتراپی پستان‬
‫‪‬شایعترین عارضه جانبی‬
‫‪ ‬خستگی‬
‫‪ ‬تغییرات پوستی‬
‫‪‬البته امکان دارد عوارض دیگری ایجاد شود‬
‫‪ ‬سفتی در شانه‬
‫‪ ‬زخم روی سینه‬
‫‪ ‬تورم‬
‫‪ ‬و‪...‬‬
‫رادیوتراپي قفسه سینه‬
‫‪ ‬احساس تنگي‬
‫‪ ‬اشكال در بلع غذاهاي جامد‬
‫‪ ‬تهوع و استفراغ‬
‫‪ ‬از دست دادن وزن‬
‫‪‬تنگی نفس‬
‫‪ ‬احساس خستگی‬
‫‪ ‬مشکالت پوستی‬
‫رادیوتراپی ناحیه لگن‪ ،‬معده و شکم‬
‫‪‬مشکالت جنسی‬
‫‪‬تهوع و استفراغ‬
‫‪‬بی اشتهایی‬
‫‪ ‬اسهال‬
‫‪‬مشكالت سیستم ادراري‬
‫عوارض پوستی‬
‫تغییرات پوستی منطقه درمان‬
‫شبیه آفتاب سوختگی‪،‬قرمز یا‬
‫تیره شدن پوست می باشد‬
‫برخی توصیه های مربوط به مراقبت پوست‬
‫لباسهای نخی و گشاد بپوشید‪.‬‬
‫حتی االمکان از شستشوی محکم‬
‫محل تابش اشعه خودداری نمائید‪.‬‬
‫موقع خشک کردن حوله را‬
‫روی پوست نکشید‪.‬‬
‫در صورت لزوم از آب ولرم و صابون مالیم استفاده‬
‫کنید‪.‬‬
‫ناحیه درمان رادر معرض گرما و‬
‫سرمای مستقیم مثل سشوار‪،‬کیف آب‬
‫گرم‪ ،‬کیف یخ‪ ،‬آب داغ و ‪. . .‬قرار‬
‫ندهید ‪.‬‬
‫پوست تحت درمان را درمعرض هیچ ماده‬
‫مصنوعی مثل فلزات‪،‬الکل‪،‬پودرتالک‬
‫ضدعرق وعطرها قرار ندهید ‪.‬‬
‫از ضربه زدن‪،‬خاراندن خراشیدن‪،‬ماساژ‬
‫و نیز تراشیدن موهای ناحیه تحت‬
‫پرتودرمانی بپرهیزید‪.‬‬
‫تاحدامکان از تابش مستقیم آفتاب بر منطقه درمان‬
‫بپرهیزید‪.‬‬
‫ازهیچگونه کرم یا پودر در منطقه درمان استفاده‬
‫نکنید‪.‬‬
‫درصورت بروزشدت عالئم پوستی پزشک معالج را‬
‫درجریان بگذارید‪.‬‬
‫بی اشتهایی‬
‫هنگام غذاخوردن آرام و راحت باشید‪.‬‬
‫در برنامه غذائی خود تنوع ایجاد کنید‪.‬‬
‫غذا رادرحجم کم ووعده های بیشترصرف کنید‪.‬‬
‫ازمیان وعده استفاده کنید‪.‬‬
‫سعی کنید در فضای باز غذا‬
‫بخورید‪.‬‬
‫از نگاه کردن و بوییدن غذاها‬
‫بپرهیزید‪.‬‬
‫درهنگام غذا خوردن محیطی آرام‬
‫برای خود ایجاد کنید‪.‬‬
‫تهوع واستفراغ‬
‫از مصرف‬
‫غذاهای‬
‫شیرین‪ ،‬سرخ‬
‫کرده‪ ،‬چرب و‬
‫پرادویه‬
‫بپرهیزید‪.‬‬
‫از وعده های‬
‫غذایی مکرر و‬
‫سبک به جای‬
‫‪ 3‬وعده غذایی‬
‫سنگین استفاده‬
‫کنید‪.‬‬
‫از مصرف‬
‫وعده های‬
‫غذایی سنگین‬
‫اجتناب کنید‪.‬‬
‫مصرف غذاهایی‬
‫که در معده ایجاد سنگینی‬
‫نکند‬
‫در کاهش تهوع واستفراغ‬
‫بسیار مفید است‬
‫هنگامی که احساس تهوع‬
‫دارید به آهستگی چند نفس‬
‫عمیق بکشید‬
‫حتی‬
‫اگر تهوع و استفراغ‬
‫داشتید‬
‫مایعات را قطع نکنید‬
‫در صورتی که معموالا‬
‫حین درمان دچار حالت‬
‫تهوع می شوید‬
‫چند ساعت قبل از آن چیزی نخورید‬
‫گوش دادن به موسیقی و‬
‫تکنیکهای آرام سازی حین‬
‫انجام درمان و بعد ازآن در‬
‫کاهش تهوع و استفراغ‬
‫موثـر است‬
‫خستگی و ضعف ‪:‬‬
‫احساس نداشتن انرژی در‬
‫اکثر بیماران حتی چند روز‬
‫بعد از پرتودرمانی شروع‬
‫می شود‬
‫‪.‬‬
‫با انجام کارهای زیاد خود را خسته نکنید‬
‫ازکارهای سریع و پرشتاب اجتناب کنید‬
‫برای انجام کارهای روزانه از‬
‫افراد خانواده و دوستانتان کمک بگیرید‬
‫درهوای آزاد قدم زدن بزنید‬
‫به محیطهای شلوغ و پر سروصدانروید‬
‫خود را با مطالعه‪ ،‬گوش دادن به موسیقی آرام و‬
‫انجام سرگرمیهای دیگر مشغول کنید‪.‬‬
‫• ورزشهای سبک انجام دهید‪.‬‬
‫•مایعات زیاد مصرف کنید‪.‬‬
‫• رژیم غذائی پرکالری استفاده کنید‪.‬‬
‫نکات مهم قابل رعایت در صورت کاهش سلول های سفیدخون‪:‬‬
‫در صورت بروز عالئم تب و عفونت به پزشک‬
‫معالج مراجعه کنید‪.‬‬
‫‪ ‬تب بیشتر از ‪ 38‬درجه‬
‫‪ ‬عرق کردن زیاد در شب و هنگام خواب‬
‫‪ ‬اسهال شدید‬
‫‪ ‬سوزش و درد موقع ادرار کردن‬
‫‪ ‬سرفه شدید یا گلودرد‬
‫‪‬دستها را مخصوصا قبل از صرف غذا و بعد‬
‫از اجابت مزاج با آب و صابون کامال بشوئید‪.‬‬
‫‪‬بعد از هربار اجابت مزاج با دقت نشیمن‬
‫گاهتان را بشوئید‪.‬‬
‫‪‬ناخنهایتان را مرتبا تمیز کنید(مراقب باشید‬
‫گوشه های ناخن را نگیرید)‬
‫‪‬اگر پوستتان خشک شده از روغن‪ ،‬کرم و‬
‫لوسیونهای مخصوص استفاده کنید‪.‬‬
‫‪‬نفس های عمیق بکشید و سعی کنید با سرفه‬
‫خلط سینه را بیرون آورید‪.‬‬
‫‪ ‬تا حدامکان از ماسک استفاده کنید‪.‬‬
‫‪ ‬سیگار نکشید و از تماس با افراد سیگاری اجتناب کنید‪.‬‬
‫‪ ‬از تماس با افرادی که عفونتهای تنفسی یا سرماخوردگی‬
‫دارند خودداری کنید‬
‫بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید ‪:‬‬
‫• از مسواک نرم استفاده کنید‪.‬‬
‫• از دهانشویه هائی مثل آب نمک و‬
‫محلول جوش شیرین استفاده کنید‪.‬‬
‫قبل از خوردن غذا دهانتان را‬
‫بشوئید‪.‬‬
‫از مصرف غذاهای تند‪ ،‬بسیار‬
‫داغ یا بسیار سرد خودداری کنید‪.‬‬
‫نکات مهم قابل رعایت در صورت کاهش سلول های قرمز(کم خونی)‬
‫‪‬فعالیتهای سنگین انجام ندهید‪.‬‬
‫‪‬بین فعالیتها ساعاتی را برای استراحت در‬
‫نظر بگیرید‪.‬‬
‫‪‬قبل از برخاستن از تخت‪ ،‬دقایقی را با‬
‫پاهای آویزان بنشینید‪.‬‬
‫‪‬در صورت بروز سردرد‪ ،‬سرگیجه‪ ،‬تعریق‬
‫فراوان و داشتن پوست سرد و مرطوب‬
‫حتما پزشک خود را مطلع کنید‪.‬‬
‫‪‬برای داشتن رژیم غذایی مناسب با‬
‫متخصص تغذیه بیمارستان مشورت کنید‪.‬‬
‫نکات مهم قابل رعایت در صورت کاهش پالکت های خونی‬
‫‪‬از مسواک نرم استفاده کنید‪.‬‬
‫‪‬از فین کردن شدید و دستکاری بینی‬
‫اجتناب کنید‪.‬‬
‫‪‬هنگام استفاده از وسایل تیز و برنده احتیاط‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪‬با خوردن سبزی‪ ،‬میوه‪،‬روغن زیتون‪ ،‬پیاده‬
‫روی از بروز یبوست پیشگیری کنید‪.‬‬
‫‪‬شیاف استفاده نکنید‪.‬‬
‫‪‬تنقیه نکنید‪.‬‬
‫‪‬ناحیه مقعد را دستکاری نکنید‪.‬‬
‫اسهال‬
‫(نفخ ودرد شکم)‬
‫چگونه‬
‫می توانید‬
‫اسهال راکنترل کنید؟‬
‫‪ ‬مصرف غذاهای کم فیبر گیاهي‬
‫‪ ‬نوشیدن مایعات زیاد‬
‫‪ ‬با پزشك متخصص رادیوتراپي مشورت كنید‬
‫‪ ‬در صورت لزوم داروها و توصیههاي الزم را به شما تجویز‬
‫نماید‬
‫یبــوسـت‬
‫‪‬استفاده از مواد غذایی حاوی فیبر (پرحجم)‬
‫‪ ‬میوه‬
‫‪ ‬سبزیجات تازه به صورت خام یا کم پخت‬
‫‪ ‬میوه خشک نظیر آلو‬
‫‪ ‬جو‪ ،‬غالت ذرت‪ ،‬سبوس گندم یا برنج‬
‫‪ o‬انجام ورزش نیز در کاهش یبوست مفید است‬
‫مشکالت جنسی‬
‫‪ ‬چنانچه در سنین باروری هستید در صورت تمایل‬
‫به باردارشدن با پزشک صحبت کنید‪.‬‬
‫‪ ‬بهداشت ناحیه تناسلی را رعایت کنید‪(.‬خصوصا‬
‫خانمها)‬
‫‪ ‬لباس زیر‪ ،‬ازنوع پنبه ای با اندازه مناسب بپوشید‪.‬‬
‫‪ ‬حداقل روزی یک بار حمام بروید‪.‬‬
‫‪ ‬بعد از دفع ادرار و اجابت مزاج ناحیه را خوب با‬
‫آب بشوئید‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت مشاهده هرگونه عالمت غیر عادی به‬
‫پزشک اطالع دهید‪.‬‬
‫‪ ‬اگر بافت واژن در نتیجه پرتودرمانی آسیب دیده‪،‬‬
‫پزشک یا پرستار را در جریان قرار دهید‪.‬‬
‫منابع‬
‫‪ ‬راهنمای مراقبت ازبیمار رادیوتراپی‬
‫تالیف ‪:‬کریستین گان‪-‬کریستین اس‪.‬تورز‬
‫ترجمه حمیدرضا طهماسب پور‬
‫• درد وآب والکترولیت ‪،‬شوک وسرطان‬
‫پرستاری داخلی –جراحی‬
‫دکتر شهرزاد غیاثوندیان‬
‫• روشهای جدید مراقبتی در سرطان‬
‫مهناز ایلخانی‬