Transcript معاونت غذا و دارو کاشان معاونت غذا و دارو کاشان

‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫“ ‪“ Self care‬خود مراقبتي‬
‫• برخي افراد به ضرورت ارزيابي سالمت خود اعتقاد ندارند و تا زماني‬
‫كه بيماري به سراغشان نيامده از انجام هرگونه بررس ي وضعيت‬
‫سالمت خود اجتناب مي كنند و برخي حتي ترجيح مي دهند از بيماري‬
‫خود اطالع نداشته باشند‪.‬‬
‫• زنان و مردان‪25-60‬سال ‪ ،‬اغلب نقش والدين را برعهده دارند و‬
‫سرپرست خانواده هستند و سالمت آنان محورسالمت خانواده و‬
‫جامعه است واغلب زماني به پزشك مراجعه مي كنند كه بسيار دير‬
‫است‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫• سالمتي ‪ :‬يعني برخورداري از وضعيت مطلوب جسمي ‪ ،‬روحي و رواني و‬
‫اجتماعي نه فقط نبود بيماري و ناتواني ‪ .‬انسان سالم ‪ ،‬انساني است‬
‫كه از نظر جسمي سالم‪ ،‬از نظر فكري بي عيب ‪ ،‬از لحاظ رواني شاد ‪،‬‬
‫از لحاظ اجتماعي فعال ‪ ،‬از نظراقتصادي مولد و از نظر فرهنگي‬
‫مسئول باشد‪.‬‬
‫• شيوه زندگي سالم ‪ :‬يعني تمرين عادات خوب و سالم و بكار بستن آن‬
‫ها در تمام مراحل زندگي و همچنين دوري جستن از عادات زيان بار و‬
‫غير سالم ‪ .‬انتخاب شيوه زندگي سالم عامل مهمي در تامين ‪ ،‬حفظ و‬
‫ارتقاي سالمتي است‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫پيشگيري‬
‫يعني مقابله با شرايط مضر سالمتي ‪ .‬پيشگيري مي تواند شامل اقداماتي باشد كه‪:‬‬
‫‪ -1‬قبل از ايجاد بيماري يا اختالل صورت مي گيرد‪ ،‬مثل واكسيناسيون(پيشگيري سطح اول)‬
‫‪ -2‬براي تشخيص بيماري در مراحل اوليه آن صورت مي گيرد تا درمان هرچه زودتر انجام شود‪،‬‬
‫مثل ماموگرافي براي تشخيص سرطان سينه در مراحل اول آن ) پيشگيري سطح دوم(‬
‫‪ -3‬براي توانبخش ي پس از بيماري و كاستن از ناتواني و عوارض بيماري انجام مي شود تا كيفيت‬
‫زندگي افزايش يابد ) پيشگيري سطح سوم(‬
‫براي انجام اقدامات پيشگيرانه يا افراد بايد به مراكز ارائه خدمت مراجعه نمايند و يا اين كه خود‬
‫فرد با توجه به عوامل خطر و عالئم بيماري براي تشخيص زود هنگام اقدام نمايد‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتي‬
‫يعني اقدامات و فعاليت هاي آگاهانه ‪ ،‬آموخته شده و هدفداري كه فرد به منظور حفظ‬
‫حيات و تامين ‪،‬حفظ و ارتقاي سالمت خود و خانواده اش انجام مي دهد‪.‬‬
‫در واقع خود مراقبتي شامل اعمالي است كه مردم انجام مي دهند تا تندرست بمانند‪ ،‬از‬
‫سالمت جسمي خود نگه داري كنند‪ ،‬نيازهاي اجتماعي ورواني خود را برآورده سازند ‪ ،‬از‬
‫بيماري ها يا حوادث پيشگيري كنند ‪ ،‬ناخوش ي ها و وضعيت هاي مزمن را بهبود بخشند و‬
‫نيز از سالمت خود بعد از بيماري حاد ويا ترخيص از بيمارستان حفاظت كنند‪.‬‬
‫•خودمراقبتي باعث كاهش مراجعات پزشكي ‪ ،‬و جلب مشاركت افراد در برنامه ريزي و‬
‫تصميم گيري براي اقدامات‬
‫•سالمتي خود ‪ ،‬مي شود ‪.‬گاهي اوقات از مفهوم خودمراقبتي برداشت غلطي صورت مي گيرد‬
‫و با خود درماني اشتباه مي شود‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتي‬
‫خود مراقبتي گام اول سالمت است‪ .‬گام اول سالمت‪ ،‬همين است كه ما يادبگيريم‬
‫خودمان از خودمان مراقبت كنيم‪.‬بين ‪ 65‬تا ‪ 85‬درصد از مراقبت هايي كه به‬
‫سالمت ما منجر مي شود‪ ،‬محصول همين خوئد مراقبتي است‪.‬‬
‫• پنج ويژگي مستتر در تعريف خود مراقبتي‪:‬‬
‫‪ .1‬رفتاري است داوطلبانه‬
‫‪ .2‬فعاليتي است آموخته شده‬
‫‪ .3‬حق و مسئوليتي است همگاني براي حفظ سالمت خود‪ ،‬خانواده و نزديكان‬
‫‪ .4‬بخش است از مراقبت هاي نوزادان‪ ،‬كودكان و نوجوانان و‬
‫‪ .5‬ساملندان كه قادر به مراقبت از خود نيستند‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫انواع خود مراقبتي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫خود مراقبتي براي حفظ سالمت‬
‫خود مراقبتي در ناخوش ي هاي جزئي‬
‫خود مراقبتي در بيماري هاي مزمن‬
‫خود مراقبتي در بيماري هاي حاد‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتي براي حفظ سالمت‬
‫مطالعات نشان ميدهد كه بخش عمده سال هاي ازدست رفته عمر در كشور ما‬
‫به سبب مرگ زود رس و معلوليت ناش ي از حوادث‪ ،‬بيماري هاي رواني و‬
‫اختالالت رفتاري و همچنين بيماري هاي قلبي است‬
‫راههاي كاهش بار اين بيماري ها‪:‬‬
‫ارتقا سطح آگاهي مردم جهت تغيير رفتار سالمت در آن ها منابع اطالعاتي قابل‬
‫درسترس عموم مردم جهت آگاهي در زمينه هاي مرتبط با سالمت همچون‬
‫نشريات‪ ،‬تلويزيون و اينترنت‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتي در ناخوش ي هاي جزئي‬
‫بر اساس مطالعه اي در انگلستان ‪20،‬درصد مراجعات به پزشكان و مراكز درماني‬
‫مربوط به همين بيماري جزئي است‬
‫طبق آمار شبكه سالمت ‪ ،‬نزديك دوسوم مشاوره هاي پزشكان عمومي كه منجر به‬
‫تجويز دارو مي شود بدون دارو قابل درمان است‬
‫آموزش همگاني سالمت و ارايه منابع قابل اعتماد براي خود مراقبتي در بيماري هاي‬
‫جزئي مي تواند دست كم جلوي يك پنجم از مراجعات پزشكي بي مورد را بگيرد‬
‫در انگلستان مبلغ صرفه جويي شده در نظام سالمت‪ ،‬صرفا از همين منظر ساالنه‬
‫‪ 96‬ميليارد دالر است‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتي در بيماري هاي مزمن‬
‫نتايج حاصل از خود مراقبتي در بيماري هاي مزمن‪:‬‬
‫• كاهش ‪ 40‬در صد از مراجعات به پزشكان عمومي‬
‫• كاهش ‪ 17‬در صد از مراجعات به پزشكان متخصص‬
‫• كاهش ‪ 50‬درصد از مراجعات به مراكز اورژانس‬
‫• كاهش ‪ 50‬درصد از موارد بستري در بيمارستان ها‬
‫• كاهش ‪ 50‬درصد ازروزه اي غيبت از كار‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود درماني‬
‫به مفهوم اقدام به درمان بدون داشتن اطالعات كافي در زمينه عالئم و بيماري ها‬
‫يا تصميم گيري هاي خود سرانه و غير استاندارد درماني است‪.‬‬
‫از جمله رفتارهاي خودسرانه اي كه با استانداردهاي خودمراقبتي تطبيق ندارد‬
‫استفاده نابجا از دارو مي باشد كه نه تنها موجب درمان بيماري نمي شود بلكه‬
‫باعث ايجاد عوارض دارويي درطوالني مدت نيز مي گردد‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫جنبه هاي مختلف خود مراقبتي‬
‫•توجه به وزن خود و نگه داشتن آن در محدوده مناسب ( ‪( BMI= 18/5- 24/9‬‬
‫•آشنايي با تغذيه سالم و پيروي از رژيم غذايي صحيح‬
‫•توجه به اهميت فعاليت بدني و نقش آن در سالمت افراد‬
‫•توجه به مضرات دخانيات و اقدام جهت ترك سيگار‬
‫•آگاهي از تاثير استرس بر سالمتي و اهميت كنترل آن‬
‫•توجه به نقش خواب در سالمت جسمي و رواني و آگاهي از بهداشت خواب‬
‫•آشنايي با عالئم و نشانه هاي افسردگي‬
‫•آشنايي با عالئم و نشانه هاي اضطراب‬
‫•آشنايي با راه هاي تقويت حافظه‬
‫•توجه به سالمت قلب و عروق و آشنايي با عوامل خطر بيماري هاي قلبي عروقي‬
‫•توجه به عوامل خطر ابتال به پوكي استخوان و آشنايي با راه هاي پيشگيري از آن‬
‫•توجه به عوامل خطر ابتال به آرتروز و كمر درد و آشنايي با راه هاي پيشگيري از آن‬
‫•آشنايي با سرطان هاي شايع و عوامل خطر و راه هاي پيشگيري از آن ها‬
‫•توجه به اهميت ارزيابي هاي پاراكلينيك و انجام به موقع آن‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫داليل استقبال عمومي به خود مراقبتي‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫محدوديت سيستم سالمت تخصص ي و نقش پزشكي مدرن‬
‫برخي اثرات منفي مراقبت هاي پزشكي مدرن‪ :‬حالت قيم گونه و پدر مابانه‬
‫مراقبت هاي پزشكي و كمرنگ بودن نقش مردم در پزشكي مدرن‬
‫تغيير الگوي بيماري ها از حاد به مزمن‬
‫تغيير ديدگاه از درمان به مراقبت‬
‫رشد دانش افراد غير متخصص‬
‫تمايل افراد به كنترل شخص ي مسائل بهداشتي‬
‫نياز به كنترل هزينه ها ي مراقبت‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫اهميت خود مراقبتی‬
‫• بيماري هزينه براست و منابع خانواده و جامعه را مي بلعد‬
‫• اميد به زندگي بيشتر‬
‫• افزايش ميانگين سن‬
‫• بسياري از مشكالت اصلي بهداشتي قابل پيشگيري يا به تعويق انداختن هستند‬
‫• بعض ي علل مرگ به سهولت قابل رفع(كمربند ايمني)‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتی در بیماران دیابتی‬
‫• با توجه به اینکه دیابت نوعی اختالل مادامالعمر بوده و درمان قطعی ندارد‪،‬‬
‫لذا این بیماری مستلزم رفتارهای خود مراقبتی ویژه در تمام عمر است‪ .‬تقریبا‬
‫یک بیمار دیابتی در یک سال‪ 3‬ساعت با یک متخصص بهداشتی تماس دارد و‬
‫‪ 8757‬ساعت باقیمانده را با مهارتهایی که از طریق آموزش دریافت کرده‬
‫است از خود مراقبت میکند‪.‬‬
‫• خود مراقبتی بیماران دیابتی موجب ارتقاء کیفی زندگی شده و در کاهش هزینهها‬
‫موثر است‪،‬با انجام خود مراقبتی از تعداد موارد بستری در بیمارستان کاسته‬
‫میشود و با پیگيری مداوم میتوان از عوارض حاد و مزمن بیماری پیشگيری کرد‬
‫و یا بروز عوارض را به تعویق انداخت‪.‬‬
‫• مهم ترین فرد در تیم دیابت‪ ،‬خود بیمار است که در صورتی که آموزش کامل و‬
‫صحیح داشته باشد می تواند در کنترل بیماری و جلوگيری ازپیشرفت آن و ابتال‬
‫به عوارض‪ ،‬نقش مهمی ایفا کند‪.‬‬
‫آنچه بيمار ديابتي بايد بداند‬
‫عالیم کاهش قند خون‪:‬‬
‫می‬
‫• معموال هنگام پایين آمدن قند خون‪ ،‬فرد دچار تعریق‪ ،‬تپش قلب و لرزش بدن‬
‫شود ‪ .‬همچنين رنگ پریدگی‪ ،‬بی قراری‪ ،‬گزگز لب ها و انگشتان و زبان‪ ،‬گرسنگی و حالت تهوع‬
‫• از عالیم کاهش قند خون است‪.‬‬
‫علت کاهش قند خون‪:‬‬
‫• هنگامی که شخص انسولين تزریق کرده و به دلیل مختلف مثل فراموش ی‪ ،‬کاهش بیشتر قند‬
‫خون‪ ،‬و یا گاهی به خاطر لجبازی با خانواده از خوردن غذا اجتناب می کند دچار کاهش قند‬
‫خون می شود‪.‬‬
‫• همچنين در افرادی که مقدار انسولين خود را هنگام فعالیت بدنی و یا پس از ورزش های‬
‫شدید کاهش نداده اند این پدیده مشاهده می شود‪.‬‬
‫آنچه بيمار ديابتي بايد بداند‬
‫درمان کاهش قند خون‪:‬‬
‫در هنگام بروز عالیم فوق شخص باید مقداری شربت قند) حاوی ‪ 3‬تا ‪ 4‬حبه قند (یا‬
‫نصف لیوان آب میوه میل نماید ‪.‬پس از چند دقیقه مصرف همين مقدار از شربت می‬
‫تواند در عرض ‪ 5‬تا ‪ 6‬دقیقه قندخون را به اندازه ی کافی بال ببرد ‪.‬اگر فاصله ی کاهش‬
‫قند خون تا وعده ی غذایی بعدی بیش ازیک ساعت باشد‪ ،‬بیمار می تواند پس از مصرف‬
‫شربت قند از چند لقمه غذا نيز استفاده کند‪.‬‬
‫عالیم افزایش قند خون‪:‬‬
‫عالیم افزایش قند خون نيز شباهت زیادی به کاهش قند خون دارد ‪.‬این عالیم شامل‬
‫خستگی‪ ،‬دردشکم‪ ،‬حالت تهوع‪ ،‬استفراغ‪ ،‬بوی بد دهان‪ ،‬کاهش سطح هوشیاری و در‬
‫نهایت بیهوش ی) کما (خواهدبود‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫نکاتی در خصوص خود مراقبتی بیماران دیابتی‬
‫ورزش و تحرک بدنی‪:‬‬
‫برنامه منظم ورزش ی و استراحت کافی میتواند به کنترل قند خون و کاهش نیاز به انسولين کمک‬
‫کند‬
‫به بیماران توصیه میشود که از پزشک خود بپرسند که تا چه حد میتوانند تمرینات بدنی سنگين‬
‫و فشرده انجام دهند‪ .‬الزم است بیمار با گرفتن نبض خود (حين و پس از ورزش) ميزان ضربان‬
‫قلب خود را کنترل کند‪.‬توصیه میشود بیمار تا حدی ورزش کند که شدت آن اعمال را مشاهده‬
‫نماید‪ ،‬یعنی تا حدی که کم کم به نفس نفس و تعریق بیافتد اما نه آنقدر که نتواند صحبت کند‪.‬‬
‫همچنين توصیه میشود که هنگام ورزش مواد کربوهیدرات ساده و داروی خود را بهمراه داشته‬
‫باشند‪ ،‬زیرا احتمال دارد که دچار کاهش قند خون بشوند‪ .‬به بیماران توصیه میشود که هنگام‬
‫تزریق یا تأثير انسولين بر بدن و یا قبل از مصرف غذا ورزش نکنند‪.‬‬
‫هیچگاه بیماران دیابتی به تنهایی ورزش نکنند و افرادی که دچار عوارض چشمی شدید (رتینوپاتی‬
‫شدید) هستند باید از انجام ورزشهای شدید و سنگين خودداری کنند زیرا ممکن است باعث‬
‫خونریزی شبکیه بشوند‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫نکاتی در خصوص خود مراقبتی بیماران دیابتی‬
‫رژیم غذایی‪:‬‬
‫هدف از رژیم غذایی در افراد دیابتی پیشگيری از عوارض کوتاه مدت و بلند مدت‬
‫دیابت است‪ ،‬از آنجا که دیابت بر متابولیسم بدن تأثيرگذار است رژیم غذایی‬
‫میتواند در بهبود وضعیت بیمار نقش مهمی ایفا کند‪.‬‬
‫بين ‪ 60-90‬درصد افراد مبتال به دیابت نوع ‪ 2‬چاق هستند به این افراد توصیه‬
‫میشود که از وزن خود بکاهند زیرا بیماران چاق برای کنترل سطح قند خون خود‬
‫باید انسولين بیشتری تولید کنند‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫نکاتی در خصوص خود مراقبتی بیماران دیابتی‬
‫آموزش مصرف دارو ‪:‬‬
‫• درمان بیماران دیابتی به دو شیوه استفاده از داروی خوراکی و تزریق انسولين انجام میشود‪.‬‬
‫• الزم است که بیماران انواع انسولين را بشناسند‪:‬‬
‫• انسولين شفاف کریستال(سریع‪ -‬کوتاه اثر)‬
‫• انسولين کدر شيری رنگ‪( NPH‬متوسط یا طوالنی اثر)‬
‫• همچنين توصیه میشود که بدون مشورت با پزشک نوع و مقدار مصرف انسولين را تغیير ندهند و هنگام‬
‫ترکیب‪ ،‬ابتدا انسولين کریستال و سپس ‪ NPH‬را درون سرنگ بکشند‪ .‬انسولين کریستال حتما باید قبل‬
‫از غذا تزریق شود ولی ‪ NPH‬را میتوان موقع خواب نيز تزریق کرد‪.‬‬
‫• بهترین مکانها برای تزریق ‪:‬شکم‪-‬باالی بازو‪ -‬جلو و اطراف رانها و نشیمنگاه است‪ .‬بیماران دیابتی بايد هر‬
‫بار محلهای تزریق را تعویض نمایند و شستشو و پاک کردن سوزن تزریق با هر ماده ای و استفاده‬
‫مجدد ممنوع است‪.‬‬
‫• بیماری که داروی خوراکی کنترل دیابت مصرف میکند ‪ ،‬باید بداند که این دارو با افزایش ترشح‬
‫انسولين در بدن و کاهش مقاومت سلولی ‪ ،‬قند خون را تنظیم میکند و به بهتر شدن رژیم درمانی کمک‬
‫میکند اما هرگز جایگزین آن نمیشود‪ .‬الزم است بیماران هرگز بدون مشورت با پزشک نوع و مقدار دارو‬
‫را تغیير ندهند‪.‬‬
‫چند توصیه مهم‬
‫کنترل روزانه و منظم قند خون بسیار مهم است و الزم است که بیمار و خانواده او طریقه کنترل قند‬
‫خون را یاد بگيرند‪.‬‬
‫جراحات پوستی میتوانند خطر عفونت را افزایش دهند الزم است که روزانه پوست خود را چک‬
‫کنید و مطمئن شوید که هیچگونه زخم و خراش ی روی آن ایجاد نشده ‪.‬‬
‫هر روز با آب گرم و صابون حمام کنید و جهت جلوگيری از خشکی پوست پس از استحمام از‬
‫لوسیونهای چرب استفاده کنید‪.‬‬
‫از انگشتان پا و قسمتهایی از بدن که با زمين در تماس اند مراقبت کنید و از راه رفتن با پای برهنه‬
‫اجتناب كنيد‪ ،‬همچنين روزانه پاها را از لحاظ عدم وجود هرگونه زخم بررس ی كنيد‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتی در بیماران قلبی‬
‫مطالعات نشان داد هاند که حداقل ‪ % 50‬بیماران مبتال به نارسایی قلبی از توصیه‬
‫هاي درمانی خود تبعیت نمی کنند ‪ .‬و همين امر منجر به بستري شدن مجدد آنها می‬
‫شود‪ .‬درنقطه مقابل‪ ،‬خود مراقبتی موثر‪ ،‬عاملی مهم در ارتقاء پیامدهاي مثبت‬
‫سالمتی و پیشگيري از بستري شدن هاي مکرر می باشد‪.‬‬
‫خود مراقبتی در نارسایی قلبی بر مواردي چون‪:‬‬
‫‪ ‬مدیریت رژیم غذایی و دارویی‪ ،‬محدودیت دریافت سدیم ومایعات‬
‫‪ ‬توزین روزانه‪ ،‬ورزش منظم‬
‫‪ ‬پایش عالئم ونشانه هاي تشدید بیماري‬
‫‪ ‬تصمیم گيري جهت اقدامات مناسب درمانی داللت می کند‬
‫خود مراقبتی در بیماران قلبی‬
‫اصالح شیوه زندگی‬
‫• با تغیير برنامه غذایی و توجه به آنچه که مصرف می کنید با کنترل یا کاهش وزن ‪ ،‬ورزش کردن‬
‫یا دست کم پیاده روی در اکثر روزها ‪ ،‬ترک دخانیات ‪ ،‬کنترل قند خون ‪ ،‬چربی خون و فشار‬
‫خون‬
‫مدت استراحت ‪ ،‬ورزش و فعالیت‪:‬‬
‫• فعالیت خود را به تدریج و آرام افزایش دهید‪.‬‬
‫• برنامه و ميزان و سرعت فعالیت های روزانه در حدی باشد که باعث ناراحتی قلبی یا تنگی نفس یا‬
‫خستگی نشود‪ .‬از فعالیت هایی که سبب درد سینه ‪ ،‬تنگی نفس و خستگی می شود خودداری‬
‫کنید‪.‬‬
‫• بين فعالیت ها به استراحت بپردازید‪.‬‬
‫• از انجام حرکات ورزش ی یا کار بالفاصله بعد از غذا پرهيز کنید‪.‬‬
‫خود مراقبتی در بیماران قلبی‬
‫ناراحتی های روحی‪:‬‬
‫• از فشار عصبی و استرس دوری کنید‪.‬‬
‫رانندگی‪:‬‬
‫• از هفته چهارم پس از حادثه قلبی حاد می توانید رانندگی کنید‪.‬‬
‫• از رانندگی مداوم بپرهيزید‪.‬‬
‫• در طول رانندگی هر یک ساعت استراحت کرده و قدم بزنید‪.‬‬
‫گروه های غذایی ‪:‬‬
‫• از خوردن غذاهای سنگين از نظر مقدار کربوهیدرات یاچربی و همچنين از مصرف غذاهای نفاخ‬
‫پرهيز نماید‪.‬‬
‫• از مصرف خورش های پرچرب و آبگوشت چرب ‪ ،‬جگر‪ ،‬کله پاچه ‪ ،‬دنبه و پوست مرغ خودداری‬
‫نمایید ‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتی در بیماران قلبی‬
‫نحوه مصرف قرص هاي زير زباني نيترو گليسيرين‬
‫• هميشه قرص را همراه خود داشته باشيد‪.‬‬
‫• در صورت بروز ناراحتي قلبي فعاليت خود را متوقف كرده و در صورت امكان دراز‬
‫بكشيد‬
‫• مي توانيد هر ‪ 5‬يا ‪ 10‬دقيقه يك قرص زير زباني استفاده كنيد‬
‫• در صورتي كه ناراحتي قلبي بيشتر از ‪ 15‬دقيقه طول بكشد يا علي رغم مصرف ‪3‬‬
‫قرص درد همچنان ادامه داشته باشد بايد به پزشك مراجعه كرد‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتی در بیماران قلبی‬
‫•همچنين در صورت بروز تنگي نفس‪ ،‬سنكوپ‪ ،‬ضربان قلب تند يا كند ويا‬
‫تورم در مچ پا يا باالتر بايد به پزشك مراجعه نمود‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود مراقبتی در بیماران قلبی‬
‫• بعد از مصرف قرص زير زباني جهت جلوگيري از سرگيجه به مدت ‪ 15‬الي ‪ 20‬دقيقه در‬
‫وضعيت كامال راحت يا درازكش بمانيد‬
‫• پس از تسكين درد مي توانيد باقي مانده قرص را از دهان خارج كنيد به ويژه اگر در اثر‬
‫مصرف آن دچار سردرد مي شويد‬
‫• قرص ها پس از ‪ 3‬الي ‪ 6‬ماه خاصيت خود را از دست ميدهند‬
‫• شرايط نگه داري قرص هاي زير زباني نيترو گليسيرين‪:‬‬
‫‪ ‬در ظروف شيشه اي تيره رنگ و در جاي خشك و خنك و دور از افتاب‬
‫‪ ‬از نگه داري قرص در نزديك بدن خودداري نمائيد زيرا گرماي بدن سبب بي خاصيت‬
‫شدن قرص مي شود‬
‫‪ ‬از نشانه هاي موثر بودن قرص احساس سوزش خفيف زير زبان هنگام مصرف آن است‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫خود درماني با استفاده از داروهاي ‪OTC‬‬
‫• ‪OTC‬به چه معنی است ؟‬
‫کلمه ‪ OTC‬مخفف ‪ over-the-counter‬است یعنی فروش دارو بدون نسخه آن چه که‬
‫واضح و مشخص است نقش مهم داروسازان در مشاوره ی دارويي همه داروها و مهم تر ازهمه‪،‬‬
‫داروهای بدون نسخه می باشد و در واقع آنجاست که داروسازان بعنوان تجويز کننده ی دارو ضمن‬
‫مشاوره ی کامل و ارائه ی توصيه های الزم به بيماران در خصوص نحوه ی استفاده‪ ،‬دوز مصرفي‪،‬‬
‫دوره ی درمان‪ ،‬فواصل مصرف‪ ،‬تداخل دارو ‪-‬دارو و دارو ‪-‬غذا‪ ،‬عوارض دارويي‪ ،‬مسموميت دارويي‪،‬‬
‫شرايط نگهداری و ‪...‬مسووليت درمان بيماران را بعهده مي گيرند‪.‬‬
‫فعالیت کلیدی داروسازان در توصیه ها و تجویزهای دارویی به بیماران‪ ،‬در بیماریهای ساده و‬
‫کوچک با ارائه داروهای بدون نسخه همراه با مشاوره با آنان است‪ .‬این موضوع نیازمند مهارت‬
‫داروساز در شناخت عالئم و فراهم کردن اطالعات موردنیاز جهت انتخاب داروهای مناسب بدون‬
‫نیاز به نسخه و توانایی ارجاع بیماران خاص به متخصص مناسب است‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫شایعترین داروهای ‪OTC‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫‪: Pain relievers‬مسکن ها‬
‫‪: Antihistamines‬آنتی هیستامين ‪ -‬ضد حساسیت ها‬
‫‪: Decongestants‬دکونژستانها ‪ -‬ضد احتقانها‬
‫‪:Cough medicines‬داروهای ضد سرفه‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫شایعترین داروهای ‪OTC‬‬
‫مسکن ها‬
‫• این دسته از داروها برای برطرف کردن سردرد و تب یا دردهای عضالنی و استخوانی بکار می روند ‪.‬‬
‫استامینوفن‬
‫• استامینوفن با مهار حس درد در مغز و نخاع سبب کاهش درد می شود ‪.‬‬
‫آنتی هیستامين ها‬
‫• داروهایی هستند که با مها ر گيرنده های مربوط به خارش ‪ -‬تحرکات بینی ‪ -‬ترشح خلط و عطسه‬
‫سبب کنترل آنها می شوند ‪ -‬این داروها عموما بعنوان ضد حساسیت در بين مردم شناخته می‬
‫شوند‬
‫• از مهمترین آنها می توان از داروهای زیر نام برد ‪:‬‬
‫دیفن هیدرامين ‪ -‬کلرفنيرامين ‪ -‬کلماستين ‪ -‬هیدروکس ی زین ‪ -‬پرومتازین ‪ -‬لوراتادین ‪ -‬زادتين ‪ -‬سیتيریزین ‪ -‬و ‪...‬‬
‫•‬
‫دکونژستانها‬
‫شایعترین داروهای ‪OTC‬‬
‫دکونژستانها داروهایی هستند که باعث تنگی رگهای مخاط بینی شده و سبب فروکش کردن التهاب و ورم و احتقان در‬
‫این ناحیه می شوند از داروهای ضد احتقان بدون نسخه می توان ازپزودو افدرین و فنیل افرین نام برد‪ .‬که فنیل‬
‫افرین در بازار دارویی ایران درترکیب قرص آنتی هیستامين دکونژستان وجود دارد ‪.‬‬
‫•‬
‫داروهای ضد سرفه‬
‫داروهایی که برای سرفه تجویز می شود دو دسته هستند ‪ :‬یکی داروهای ضد سرفه و دیگری اکسپکتورانت ها ‪-‬‬
‫داروهای ضد سرفه سبب مهار رفلکس سرفه می شوند که از جمله آنها می توان از دکسترومتورفان و کلوبوتینول نام‬
‫برد ‪ .‬گروه دیگر این داروها اکسپکتورانت ها هستند که سبب رقیق شدن خلط شده وبدین وسیله باعث می شوند که‬
‫با هر بار سرفه مجاری تنفس ی از خلط و ترشح پاک شود‪ .‬که در این گروه گایافنزین قرار دارد که هم بصورت مجزا و هم‬
‫درتركیب اكسپكتورانت ساده و كدئين وجود دارد‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫چگونگی استفاده كردن از مطالب برشور داروها ی بدون نسخه ‪OTC‬‬
‫•هرچند برای تهیه و خرید داروهای بدون نسخه نیازی به تجویز پزشك نیست اما این‬
‫داروها نيز می تواند سبب بروز عوارض جانبی ناخواسته و گاهی بسیار جدی در‬
‫استفاده كنندگان گردد ‪.‬‬
‫‪‬تركیبات دارویی ‪ :‬شامل ماده موثر موجود در دارو است كه سبب كاهش عالئم در‬
‫شما می گردد‬
‫‪ ‬اندیكاسیونها یا موارد مصرف دارو كه مصرف آن سبب بهبودی آنها در بیمار می‬
‫گردد‬
‫‪ ‬هشدارها كه شما هنگامی كه این دارو را استفاده می كنید باید بدانید شرایط‬
‫استفاده از غذاهای همراه‪-‬دارو ها و یا رانندگی همراه با استفاده از آنها چیست؟‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫چگونگی استفاده كردن از مطالب برشور داروها ی بدون نسخه ‪OTC‬‬
‫‪ ‬چگونگی مصرف كه در چه زمانی مصرف آنها بهتر است ‪.‬‬
‫‪ ‬سایر اطالعات مهمی كه ممكن است الزم باشد بدانید( همانند روش‬
‫نگهداری و …(‬
‫‪ ‬مواد نگهدارنده و رنگهای خوراكی و سایر مواد شیمیایی كه همراه دارو‬
‫وجود دارد ‪ -‬دانستن این نكات بخصوص برای افرادی مهم است كه‬
‫به ماده یا رنگ خاص ی حساسیت دارند ‪.‬‬
‫‪ ‬آدرس یا تلفن سازندگان آن كه اگر نیاز به اطالعات بیشتری داشتید باآنها‬
‫تماس بگيرید ‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫چگونه ازدرمان با این داروها بهترین نتیجه را بگيریم ؟‬
‫همانطور كه داروهای بدون نسخه ممكن است در بسیاری از موارد مفید‬
‫باشد در مواردی نيز ممكن است مضراتی داشته باشد برای استفاد صحیح‬
‫از این دارها به این راهنمایی ها توجه كنید ‪:‬‬
‫• با پزشك مشورت كنید‬
‫• در زمانی كه روش استفاده یا تاثير یك دارو را بدرستی نمی دانید از پزشك یا‬
‫داروساز داروخانه ای كه دارو را از آنجا تهیه می كنید همه این اطالعات را‬
‫سوال كنید‬
‫• اگر بیش از یك دارو مصرف می كنید از پزشك یا داروساز بخواهید كه‬
‫تاثيرات متقابل آنها را بر همدیگر به روشنی برای شما توضیح دهند تا شما‬
‫هم از واكنشهای متقابل داروهایی كه مصرف می كنید آگاهی یابید ‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫مواردي كه بايد به بيمار هنگام دريافت داروي بدون نسخه توضيح داد‪:‬‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫این دارو چه كاری انجام می دهد؟‬
‫این دارو را چه موقع باید مصرف كنید ؟‬
‫اثرات جانبی و واكنشهای ناخواسته این دارو در بدن چه چيزهایی می تواند باشد ؟‬
‫این دارو با چه غذاها یا نوشیدنی هایی تداخل دارد؟‬
‫در زمان مصرف دارو چه نوع فعالیتهایی باید كم شود یا با احتیاط انجام شود؟‬
‫چگونه می توانیم بفهمیم كه دارو اثر كرده است ؟‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫نام ژنریك و تجارتی چیست و شما چه وظیفه ای در قبال آن دارید؟‬
‫• نام ژنریك دارو همان نام ماده موثره موجود در دارو است‬
‫• نام تجارتی نامی است كه ممكن است هر كارخانه سازنده ای برای یك دارو یك‬
‫نام خاص استفاده نماید كه البته در بازار دارویی ایران این نامها حذف شده ولی‬
‫از ابتدای سال ‪1380‬مجددا این نامها بتدریج در حال وارد شدن به بازار دارویی‬
‫ایران است‬
‫• اگر نام دارو همان نام ژنریك دارو است كه می توانید بدون دغدغه آن را‬
‫مصرف كنید ولی اگر دارویی با نام تجارتی تهیه نموده اید قبل از مصرف باید‬
‫حتما مطمئن شوید كه این دقیقا همان داروئی است كه مورد نظر شماست‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫وضعیت بحرانی مصرف خودسرانه دارو در ايران!‬
‫علت چيست؟‪.....‬‬
‫• علت بروز مصرف غير منطقی دارو در کشور‪:‬‬
‫– دسترس ی آسان مردم به دارو‬
‫– همچنين تهیه بدون نسخه برخی اقالم دارویی‬
‫ ميزان باالي مراجعات مردم به پزشکان در کشورمان‬‫– مسائل اقتصادي‬
‫– فرهنگ عمومي جامعه‬
‫– باورهاي غلط افراد جامعه که مصرف آنتي بيوتيک هاي قوي تاثير بهتري در‬
‫روند درمان آنها خواهد داشت!‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫مصرف بي رويه آنتي بيوتيک ها در ايران!‬
‫• نیمي از بيماران مراجعه کننده به پزشکان عمومي حداقل يک نوع آنتي بيوتيک‬
‫دريافت مي کنند!‬
‫• خطر مقاومت ميکروبي اصلي ترين عارضه مصرف بيش از حد آنتي بيوتيک ها‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫علل مصرف نابجای آنتی بيوتيک ها‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫جایگاه نامناسب مصرف عدم کنترل و مصرف زیاد‬
‫آنتی بيوتيک ها بيش از نياز بطور مثال استفاده از آنتی بيوتيک برای عفونت ویروس ی‬
‫توقف و قطع مصرف آنتی بيوتيک قبل از اتمام دوره درمانی‬
‫استفاده از باقی مانده آنتی بيوتيکی که از نسخه های قبل به جای مانده است‬
‫تکرارمجدد نسخه پزشک بدون اجازه وی‬
‫سهل انگاری و یا عدم توجه به مقادیر تجویزی‪ ،‬و به ميل خود دوز‬
‫دارو را تغيير دادن‬
‫درمان خودسرانه بيمار یا مصرف آنتی بيوتيک ها جهت تسریع در رشد و کاهش بيماری‬
‫دام و طيور‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫نکاتی که در مصرف آنتی بيوتيک ها باید مورد توجه قرارگيرد‪:‬‬
‫• الف‪ -‬تمام داروهای تجویز شده در نسخه باید توسط بيمار دریافت شود و مقدار و‬
‫مدت آن که بسته نوع وشدت عفونت توسط پزشک دستور داده شده دقيقا"‬
‫رعایت گردد تا عفونت کامال" ریشه کن گردد‪.‬‬
‫• ب‪ -‬راهنمائی های روی برچسب دارو مورد توجه کامل قرار گيرد و دارو سر ساعت‬
‫مصرف گردد‪ .‬برخی آنتی بيوتيکها باید قبل از غذا و با معده خالی ‪ ،‬برخی همراه غذا‬
‫و برخی که بصورت محلول یا سوسپانسيون هستند و باید قبل از مصرف شيشه‬
‫تکان داده شوند تا مقدار الزم از آنتی بيوتيک به بدن بيمار ‪ ،‬برسد‪ ،‬آنتی بيوتيکها‬
‫باید در یخچال نگهداری شوند تا از تجزیه آن ها جلوگيری بعمل آید‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫سفارش های الزم برای بيماران جهت احتراز از مصرف نابجای آنتی بيوتيکها‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫•‬
‫هرگز آنتی بيوتيکی را که برای شخص دیگری تجویز شده است‪ ،‬مصرف نکنيد‪.‬‬
‫باید راهنمائی برای طریقه مصرف و مقدار دارو را بطور دقيق رعایت کند‪.‬‬
‫به محض اینکه احساس بهبودی کرد نباید مصرف دارو را قطع و متوقف نموده و باید‬
‫حتما" دوره درمان را تا آخر ادامه دهد‪.‬‬
‫از اصرار کردن به پزشک برای نوشتن آنتی بيوتيکی که حتی پزشک فکر ميکند ‪ ،‬تجویز‬
‫آن لزومی ندارد پرهيز کند و یا خودسرانه آن را تهيه کند‪.‬‬
‫از مصرف آنتی بيوتيک های تاریخ گذشته خودداری کند‪ .‬زیرا برخی از آنها ممکن است‬
‫زیان آورباشند‪.‬‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬
‫معاونت غذا و دارو کاشان‬