Transcript شیوه نامه سایت های الگویی جامع تولیدی - ترویجی

‫شیوه نامه‬
‫سایتهای الگویی جامع تولیدی‪-‬‬
‫ترویجی‬
‫مقدمه‬
‫یکی از ضرورت ها در ارائه خدمات به بهره ‪-‬‬
‫برداران بخش کشاورزی توسط زیربخش های‬
‫مختلف وزارت جهادکشاورزی ‪ ،‬ارائه این خدمات‬
‫به صورت هماهنگ ونظام مند می باشد‪ ،‬در‬
‫غیراینصورت نه تنها کارآیی اقدامات کاهش می‬
‫یابد ‪ ،‬بلکه گاهی بی اثر و یا حتی بازدارنده م ی‬
‫گردند ‪.‬‬
‫براساس این طرح جمیع طرح ها اعم از اجرائی و ترویجی (در مورد یک‬
‫محصول یا موضوع مشترک) که در گذشته در محل های مختلف و با‬
‫رویکردهای ناهماهنگ اجرا می شد‪ ،‬در قالب یک سایت جامع اجرا‬
‫می شوند‪ ،‬تا بتوان ضمن بهره گیری از‪:‬‬
‫‪ ‬یافته های تحقیقاتی‪،‬‬
‫‪ ‬سیاستهای حمایتی زیربخشهای اجرائی و‬
‫‪ ‬اقدامات ترویجی آموزشی‪،‬‬
‫‪ ‬واحدهای تولیدی مجری را تحت پوشش همه جانبه قرار داده و‬
‫الگوهای موفقی را در شرایط کشاورزان ایجاد و با دیگر فعالیتهای‬
‫ترویجی زمینه اشاعه و گسترش آنها را فراهم نمود‪.‬‬
‫تعریف سایت های الگویی جامع تولیدی‪:‬‬
‫‪ ‬سایت الگویی جامع تولیدی عبارتست از یک واحد تولیدی متعلق به‬
‫یک مددکار ترویجی و یا تسهیلگر روستائی و تعدادی واحد متعلق به‬
‫سایر بهره برداران یک روستا که در آنها کلیه توصیههای فنی و یافته‬
‫های تحقیقاتی و طرحهای مورد نظر وزارت جهاد کشاورزی با تجمیع‬
‫منابع و امکانات‪ ،‬اجرا گردیده و تعمیم و توسعه می یابد‪ .‬واحد متعلق‬
‫به مددکار واحد اصلی و سایر واحدها واحدهای تابعی نامیده می شوند‪.‬‬
‫در طی یک برنامه ‪ 5‬ساله باید کلیه پهنه های تولیدی تحت پوشش‬
‫سایتها قرار گیرند‪.‬‬
‫شمایی از پهنه تولیدی‪ ،‬سایتهای الگویی و واحدهای اصلی و تابعی آن‬
‫سایت الگویی‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫یک سایت الگویی‬
‫تابعه‬
‫اصلی‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫سایت الگویی‬
‫سایت الگویی‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫اصلی‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫سایت الگویی‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫تابعه‬
‫سایت الگویی‬
‫تابعه‬
‫سایت الگویی‬
‫وضعیت فعلی فعالیتهای ترویجی‬
‫روستای ‪1‬‬
‫روستای ‪2‬‬
‫روستای ‪9‬‬
‫کالس بهداشت دام‬
‫کالس محصول سالم‬
‫تحقیقی ترویجی‬
‫مرکز‬
‫خدمات‬
‫دهستان‬
‫روستای ‪8‬‬
‫کالس مبارزه با‬
‫آفات‬
‫کارگاه آموزش ی‬
‫روستای ‪3‬‬
‫بازدید ترویجی‬
‫روستای ‪4‬‬
‫روستای ‪7‬‬
‫کالس گندم آبی‬
‫روستای ‪6‬‬
‫روستای ‪5‬‬
‫مراحل پذیرش نوآوری‬
‫آگاهی‬
‫عالقه و توجه‬
‫سنجش‬
‫تالش و آزمایش‬
‫پذیرش‬
‫ارزشیابی‬
‫تطبیق‬
‫وضعیت مورد نظر برای فعالیتهای ترویجی‬
‫در سایتهای الگوئی‬
‫محصوالت و موضوعات دارای اولویت در حوزه دهستان‬
‫گندم آبی‬
‫‪1‬‬
‫پنبه‪2‬‬
‫یونجه ‪9‬‬
‫گوسفند‬
‫داری ‪3‬‬
‫جو ‪10‬‬
‫‪8‬‬
‫پراکندگی‬
‫اراض ی ‪4‬‬
‫ذرت ‪7‬‬
‫گاوداری ‪6‬‬
‫مصرف‬
‫بهینه آب‬
‫‪5‬‬
‫روستاهای ذیربط محصول یا موضوع در حوزه دهستان‬
‫روستای ‪1‬‬
‫روستای ‪2‬‬
‫روستای ‪9‬‬
‫روستای ‪3‬‬
‫روستای ‪10‬‬
‫روستای ‪8‬‬
‫روستای ‪4‬‬
‫روستای‬
‫‪7‬‬
‫روستای ‪6‬‬
‫روستای ‪5‬‬
‫تشکیل یک جلسه ترویجی با حضور کلیه تولیدکنندگان ذیربط در روستای منتخب‬
‫واحدهای‬
‫تابعی‬
‫واحد اصلی‬
‫(مددکار ترویجی)‬
‫سایت الگوئی‬
‫گروه هدف‬
‫واحدهای‬
‫تابعی‬
‫هدف‪ :‬توانمدسازی گروه هدف در حوزه‬
‫محصول یا موضوع مشخص‬
‫فعالیت ها ‪ * :‬جلسات ترویجی‬
‫* کارگاه های آموزش ی‬
‫* آموزشهای عملی مستمر در‬
‫محل تولید‬
‫* بازدیدهای ترویجی و ‪...‬‬
‫واحد اصلی‬
‫(مددکار ترویجی)‬
‫اهداف طرح‬
‫هدف کلی‬
‫توانمندسازی تولیدکنندگان در مدیریت علمی تولید و بهبود رفتار حرفه ای آنان به منظور‬
‫افزایش بهره وری از منابع تولید محصوالت کشاورزی و حصول به اهداف برنامه پنجم‬
‫توسعه در بخش کشاورزی به شرح زیر‪:‬‬
‫‪ -1‬ارتقاي راندمان آبیاري و شاخص بهره وري مصرف آب كشاورزي‬
‫‪ -2‬گسترش مبارزه تلفیقي مصرف بهینه سموم و ترویج استفاده از كودهاي آلي و زیستي در‬
‫سطح مزارع‪ ،‬باغات‪ ،‬اعمال استانداردهاي ملي مواد بیولوژیك‪ ،‬داروهاي دامي‪ ،‬توسعه كشت‬
‫ارگانیك‬
‫‪ -3‬تدوین الگوي كشت تولیدات گیاهي‪ ،‬زراعي و باغي بر اساس شرایط اقلیمي‪ ،‬توان اكولوژیكي‬
‫مشاركت بخش غیردولتي با هدف خودكفایي محصوالت اساسي و‪...‬‬
‫‪ -4‬افزایش بهرهوري ماشینآالت كشاورزي شامل‪ :‬نوسازي ماشینآالت‪ ،‬توسعه ماشینآالت‬
‫كشاورزي بر اساس اقلیم و ‪....‬‬
‫‪ -5‬توانمندسازي ساختار مدیریت منابع طبیعي و آبخیزداري‬
‫‪-6‬بهبود عملیات تولید‪ ،‬فرآوري‪ ،‬ذخیره سازي‪ ،‬قرنطینه‪ ،‬بازار رساني و‪...‬‬
‫‪ -7‬تأمین امنیت غذایي‪ ،‬افزایش تولید پروتئین حیواني‬
‫اهداف اختصاصی‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نظام مندی و هماهنگی فعالیت های ترویجی واقدامات زیربخش های اجرائی و‬
‫تحقیقاتی در راستای اهداف توسعه ای بخش کشاورزی به منظور ایجاد هم‬
‫افزائی‪.‬‬
‫انتقال یافته ها و نکات فنی از طریق تهیه دستورالعمل و توصیه های فنی‬
‫منطقه ای و اجرای آنها در سطوح الگویی‬
‫معرفی عملیاتی سیاستها و طرحهای وزارت جهاد کشاورزی در واحدهای‬
‫الگویی‬
‫ارتقاء مدیریت مزرعه در واحدهای الگویی‬
‫افزایش سطح پوشش و گسترش بکارگیری فناوریها و توصیههای فنی از‬
‫طریق تحت پوشش قرار دادن کشاورزان پیرامونی وسایر بهره برداران در‬
‫طول سالهای برنامه‪.‬‬
‫حمایت از شبكه خدمات مشاوره ای‪ ،‬فنی و مهندسی کشاورزی‪ ،‬از طریق‬
‫کارسپاری و کسب تجربه عملی توسط آنان‪.‬‬
‫پیامدهای مورد انتظار‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫افزایش دانش فنی و مهارت تولیدکنندگان‪.‬‬
‫افزایش بهرهوری تولید‪.‬‬
‫افزایش عملکرد تولید‪.‬‬
‫کاهش هزینه های تولید‬
‫افزایش درآمد کشاورزان‪.‬‬
‫پایداری تولید‪.‬‬
‫استفاده بهینه از قابلیت های موجود‪.‬‬
‫عملکرد جامع تمام بخش های دولتی و غیردولتی‪.‬‬
‫اجتناب از حرکت ها و اقدامات پراکنده و جزیرهای‪.‬‬
‫اهمیت و ضرورت اجرای طرح‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تجمیع تمام فعالیت ها و خدمات در سایتهای الگوئی (باالخص خدماتی که‬
‫محدودیت دارند)‪ ،‬باعث هم افزائی این خدمات و افزایش اثربخشی آنها می‬
‫شود‪.‬‬
‫با ایجاد الگوهای موفق در شرایط تولیدکنندگان زمینه تسری و اشاعه آنها‬
‫فراهم خواهد شد‪.‬‬
‫با یک برنامه ریزی منظم و جامع کلیه توصیه های کاربردی و مناسب که در‬
‫حال حاضر به کار گرفته نمی شوند‪ ،‬در مقطع زمانی معینی به اکثریت بهره‬
‫برداران انتقال داده خواهد شد‪.‬‬
‫کارسپاری به شرکتهای خدمات مشاوره ای‪ ،‬فنی و مهندسی کشاورزی‪ ،‬به‬
‫صورت واقعی و متعهدانه انجام می گیرد‪.‬‬
‫با یک برنامه ریزی منظم و استمرار اجرای طرح سطح پوشش آن به کلیه‬
‫پهنه های تولیدی افزایش می یابد‪.‬‬
‫راهبرد ترویجی مورد نظر‬
‫‪ ‬راهبرد غالب در این طرح مبتنی بر فعالیت و همکاری زیربخشها‪ ،‬تلفیق‬
‫و بکارگیری مناسب منابع موجود‪ ،‬انتقال دانش و توصیه های فنی و‬
‫یافته ها‪ ،‬فناوری ها و تجارب سازگار است که با هدف نتیجهگرا و‬
‫اثربخش در قالب رهیافتی تلفیقی و برگرفته از رهیافت مشارکتی و با‬
‫همکاری بخش خصوصی انجام میشود‪.‬‬
‫‪ ‬رهیافت ترویجی مورد نظر در این سایتها مبتنی بر الگوسازی از طریق‬
‫مدیریت تلفیقی روشهای ترویجی است که متعاقبا طی توضیح برنامه‬
‫عملیاتی شرح داده خواهد شد‪.‬‬
‫الزامات اجرائی در سطوح تصمیم گیری و‬
‫عملیاتی طرح‬
‫الف) نکاتی که باید در سایت ها رعایت شوند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫سایت باید محل کاربرد و اشاعه و گسترش دانش و فنآوری در‬
‫منطقه باشد‪.‬‬
‫واحد تولیدی که برای سایت انتخاب می شود باید از نظر شرایط و‬
‫امکانات‪ ،‬مشابه اکثر واحدهای بهرهبرداری منطقه بوده و عملکرد‬
‫فعلی آن نیز کمتر از متوسط نباشد‪.‬‬
‫بهره بردار واحد اصلی سایت (مددکار ترویجی) خوشنام و مورد‬
‫پذیرش اهالی روستا و عالقمند به اجرای طرح باشد‪.‬‬
‫محل سایت حتی االمکان باید در معرض دید و یا قابل دسترسی برای‬
‫دیگران باشد‬
‫اندازه واحد سایت با توجه به نوع محصول و طرح‪ ،‬متغیر است‬
‫ولیکن باید در حد عرف منطقه و اکثریت تولیدکنندگان باشد‪.‬‬
‫محصوالت وموضوعات مورد نظر باید بر اساس نیاز سنجی منطقه‬
‫ای و اولویتهای ملی و منطقهای تعیین شوند ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫بایستي اطمینان حاصل شود كه در صورت مثبت بودن نتیجه طرح‪ ،‬كشاورزان‬
‫مي توانند در حد الزم به فناوري مورد نظر در مؤسسات یا بازار‪ ،‬دسترسي‬
‫داشته باشند‪.‬‬
‫كشاورزان محل بایستي از ابتداي اجراي طرحها در جریان كامل اجراي آن قرار‬
‫گیرند‪.‬‬
‫طرحها داراي توجیه اقتصادي باشند‪.‬‬
‫محققین سطوح استانی كه مجري طرحهاي تحقیقاتي اولیه در زمینه مورد نظر‬
‫بودهاند در پیاده سازی طرح در سایت همکاری نمایند‪.‬‬
‫از آنجایي كه هدف اولیه این طرح‪ ،‬آشنایي مددکار با یافته هاي جدید و‬
‫بکارگیری و انتقال توصیه جدید به سایر كشاورزان است‪ ،‬لذا كلیه مراحل‬
‫اجرایي واحد اصلی باید توسط مددکار و با نظارت و هدایت کارشناسان فنی طرح‬
‫باشد‪.‬‬
‫برنامه ریزی و اقدام الزم برای اطالع رسانی ترویجی به دیگران از نحوه اجرای‬
‫طرح ها و نتایج حاصله به عمل آید‪.‬‬
‫تعداد سایت در هر منطقه بستگی به توان و امکانات مرکز جهاد کشاورزی‬
‫دهستان و مدیریت شهرستان به ویژه از بعد نیروی انسانی وتوان فنی شرکتهای‬
‫خدمات مشاوره ای‪ ،‬فنی و مهندسی کشاورزی دارد‪.‬‬
‫(ب) اموری که در ستاد (معاونت ترویج و آموزش ) باید انجام گیرد‪:‬‬
‫‪ -1‬تدوین و ابالغ سیاست ها و دستورالعمل ها‪.‬‬
‫‪ –2‬هماهنگی های الزم با زیربخش های اجرایی و تحقیقاتی برای مشارکت و‬
‫حمایت از اجرای طرح‪.‬‬
‫‪ – 3‬تعیین کارشناسان معین استان ها به منظور هماهنگی‪ ،‬پیگیری و نظارت‬
‫بر اجرای طرح‪.‬‬
‫‪ –4‬تهیه شیوه نامه اجرائی طرح‪.‬‬
‫‪ -5‬تشکیل كارگروه های فني ویژه برای هر یک از زیربخشها و حتی االمکان‬
‫محصوالت و موضوعات*‬
‫‪ – 6‬پشتیبانی فنی و هدایتی از طریق اعزام کارشناسان و محققین مربوطه‪.‬‬
‫‪ –7‬تشکیل نشست های ملی و منطقه ای توجیهی ومشورتی‪.‬‬
‫‪ – 8‬هدایت‪ ،‬نظارت و ارزشیابی مستمر طرح در سطح کشور‪.‬‬
‫* تشکیل كارگروه های فني‪:‬‬
‫كارگروه های فني ویژه برای هر یک از زیربخشها و حتی االمکان محصوالت و‬
‫موضوعات مورد نظر در دفتر ترویج کشاورزی و منابع طبیعی تشكیل و ضمن بررسي‬
‫كارشناسي روند اجرایي فني پروژه در مناطق اقلیمي متفاوت‪ ،‬راهكارهاي فني و‬
‫تحقیقاتي و یافته هاي تحقیقاتي و علمي مناسب را احصا و در اختیار سایتها و كمیته‬
‫هاي مختلف عملیاتي استاني قرار خواهد داد و نیز تجربیات و دانش بومي احصا شده‬
‫در مناطق را بررسي و ضمن مستندسازي علمي در اختیار سایر مناطق و نیز‬
‫بخشهاي تحقیقاتي براي استفاده علمي و اجرایي و برنامه ریزي قرار خواهد داد‪.‬‬
‫اعضاي این كارگروه را نمایندگان بخش هاي زیر تشكیل میدهند‪:‬‬
‫‪ ‬معاونتهای اجرائی ذیربط‬
‫‪ ‬معاونت ترویج و آموزش سازمان تات‬
‫‪ ‬معاونت تحقیقات سازمان تات‬
‫‪ ‬موسسات تحقیقاتی ذیربط‬
‫‪ 1-2 ‬نفر كارشناس موضوعی ذیربط ( حسب نیاز جلسات )‬
‫‪ ‬نماینده سایر بخشهای اجرایی حسب مورد‬
‫(ج) اموری که در سازمان جهادکشاورزی استان باید انجام گیرد‪:‬‬
‫‪ -1‬تشکیل کمیته هماهنگی استان‪.‬‬
‫هدف از تشکیل این کمیته انجام هماهنگی های الزم بین واحدهای ذیربط به منظور دستیابی به‬
‫یک پیوستگی عملیاتی در فعالیت ها و برنامه ها در راستای حصول به اهداف (مشترک)‬
‫است‪( .‬وظایف این کمیته میتواند به شورای ترویج استان محول شود‪).‬‬
‫‪ -2‬صدور حکم برای مسول هماهنگی طرح در استان و دبیرکمیته هماهنگی‬
‫استان‪ ،‬توسط رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان‪.‬‬
‫‪-3‬تعیین و معرفی مسول اجرایی طرح در استان به پیشنهاد کمیته هماهنگی‬
‫استان و ابالغ ریاست سازمان‪.‬‬
‫یکی از کارشناسان مجرب استان با داشتن شناخت و تجربه کافی از ترویج و نیز مسائل فنی‬
‫کشاورزی‪ ،‬به عنوان مسئول اجرائی و پیگیری طرح تعیین شود که زیر نظر مسئول‬
‫هماهنگی طرح‪ ،‬پیگیر اجرای سایتها در سطح استان باشد‪.‬‬
‫‪-4‬ایجاد هماهنگی بین واحدهای تحقیقاتی‪ ،‬اجرائی و ترویجی‬
‫و آموزشی به منظور مشارکت و حمایت از اجرای طرح‬
‫به منظور ایجاد هماهنگی الزم‪ ،‬نقش و وظیفه هریک از‬
‫مدیریت های ذیربط در سازمان جهاد کشاورزی استان و‬
‫واحدهای تابعه در شهرستان ها و حمایت هائی که باید از‬
‫این طرح ها به عمل آید‪ ،‬در کمیته هماهنگی استان مورد‬
‫بحث قرار گرفته وتعیین می شود؛ در نتیجه انتظار می رود‬
‫به جای انجام امور موازی‪ ،‬فعالیت های واحدهای مختلف‬
‫باعث هم افزائی گردد‪.‬‬
‫‪ -5‬بررسی و تعیین دستورالعمل و توصیه های فنی به‬
‫تفکیک محصوالت و موضوعات مورد نظر‬
‫(دستورالعمل فنی مورد اجرا در سایت الگویی مشتمل بر یافتههای تحقیقاتی‪،‬‬
‫توصیههای فنی طرحهای زیربخشهای اجرایی‪ ،‬تجارب کشاورزان خبره و نمونه‬
‫میباشد که باید پس از بررسی شرایط تولید محصول یا موضوع در منطقه با‬
‫همکاری ترویج‪ ،‬تحقیقات و زیربخش اجرایی مربوطه تنظیم شود)‪.‬‬
‫کمیته هماهنگی استان با مبنا قرار دادن توصیه نامه های فنی که از طریق‬
‫ستاد ملی دریافت میشود‪ ،‬و با در نظر گرفتن شرایط استان‪ ،‬برای هر یک‬
‫از محصوالت یا موضوعات مورد نظر توصیه های فنی مناسبی را تهیه و‬
‫در اختیار شهرستان قرار می دهد‪.‬‬
‫ادامه‬
‫‪ -6‬تشکیل نشست هماندیشی استانی برای توجیه مسئولین اجرایی‬
‫شهرستان ها‪.‬‬
‫این نشست آموزشی توجیهی از طریق مدیریت هماهنگی ترویج‬
‫کشاورزی استان و با پی گیری مسئول اجرائی طرح در استان‬
‫تشکیل میشود و طی آن مسئولین اجرایی شهرستان ها در مورد‬
‫کلیات طرح‪ ،‬نحوه اجرا‪ ،‬مراحل و عملیاتی که در سطح دهستان و‬
‫مزارع باید طی شود توجیه می شوند‪.‬‬
‫‪ -7‬صدور حکم برای مدیران جهادکشاورزی شهرستان به عنوان رئیس‬
‫کمیته اجرایی طرح در شهرستان مربوطه‪.‬‬
‫‪ -8‬ارائه گزارش های ادواری منظم از پیشرفت اجرایی طرح به ستاد‬
‫ملی‪.‬‬
‫(د) اموری که در مدیریت جهادکشاورزی شهرستان‬
‫باید انجام گیرد‬
‫‪ -1‬تشکیل کمیته اجرایی طرح با ریاست مدیر شهرستان و دبیری رئیس‬
‫اداره ترویج و عضویت ‪...‬‬
‫(به منظورهدایت هماهنگ و منسجم عملیات طرح و استفاده از کلیه پتانسیل های موجود‪).‬‬
‫وظایف این کارگروه می تواند به شورای جهاد کشاورزی شهرستان محول شود‪.‬‬
‫‪ -2‬تعیین و معرفی مسول اجرایی طرح در شهرستان توسط مدیر شهرستان‪.‬‬
‫(رئیس اداره ترویج یا یکی از کارشناسان مجرب شهرستان)‬
‫‪ -3‬تعیین وظایف هر یك از واحدهاي اجرایي شهرستان‪.‬‬
‫کمیته اجرایی شهرستان در راستای تصمیمات اخذ شده در استان و به منظور ایجاد هماهنگی‬
‫الزم‪ ،‬نقش و وظیفه هریک از واحدهای ذیربط درمدیریت شهرستان و حمایت هائی که باید از‬
‫این طرح به عمل آید را تعیین و مشخص میکند‪.‬‬
‫‪ -4‬بررسي و تطبیق توصیه هاي فني با شرایط شهرستان‬
‫توصیه های فنی که توسط استان تهیه شده است در شهرستان مورد بررسی قرار گرفته و با‬
‫شرایط شهرستان و امکانات موجود تطبیق داده می شود‪.‬‬
‫ه) اموری که توسط مرکز جهاد کشاورزی دهستان‬
‫باید انجام گیرد‪.‬‬
‫با توجه به اینکه رویكرد این طرح ها انتقال دانش فني و اصالح فرایند‬
‫تولید محصوالت كشاورزي می باشد؛ بنابراین در جهت گیری ها‪،‬‬
‫برنامه ریزی ها و اقدامات باید موارد زیر مورد لحاظ قرار گیرند‪.‬‬
‫‪ -1‬در یک برنامه ترویجی گروه هدف غائی باید عبارت باشد از کلیه‬
‫افراد ذیربط و ذینفع‪ ،‬بنا براین در انتخاب گروه های هدف اولیه باید‬
‫طوری عمل شود که زمینه اشاعه موضوع به گروه هدف غائی یا‬
‫اکثریت فراهم شود‪.‬‬
‫‪ –2‬یکی از موثرترین شیوه ها در اشاعه نوآوری ها در جوامع‪،‬‬
‫باالخص جوامع روستایی‪ ،‬الگوسازی است‪ .‬بنابراین در انتخاب‬
‫گروه هدف اولیه و موقعیت مزارع آنان و نحوه آموزش آنان‪ ،‬این‬
‫موضوع باید مد نظر باشد‪.‬‬
‫ادامه‬
‫‪ – 3‬در یک برنامه ترویجی رسیدن به اهداف به صورت پایدار زمانی میسر است‬
‫که در کنار فراهم بودن امکانات تولید‪ ،‬بتوان از طریق ایجاد تغییر در دانش‪،‬‬
‫بینش و مهارت افراد‪ ،‬توان تصمیم گیری آنان را افزایش داد‪.‬‬
‫دانش‬
‫بینش‬
‫مهارت‬
‫انجام صحیح این فرآیند مستلزم در نظر داشتن نکات زیر است‪:‬‬
‫– ضرورت مستمر بودن فعالیت های ترویجی و آموزشی‪.‬‬
‫ ضرورت استفاده تلفیقی و مناسب از روش های ترویجی در جهت حصول به‬‫اهداف‪.‬‬
‫بنابراین صرف انجام یک فعالیت آموزشی مستقل بدون در نظر داشتن نقش‬
‫مکمل هر یک از روش ها در ایجاد تغییرات مورد نظر‪ ،‬نتیجه بخش نخواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫ذکر این نکته نیز ضروری است که‪:‬‬
‫در اين طرح هدف این نیست که به چند مزرعه یا واحدتولیدی ايده آل و آرماني‬
‫كه به لحاظ سرمايه گذاري و امكانات فاصله زيادي با واحدهای تولیدی‬
‫همجوار خود داشته و از ميزان راندمان توليد باالئی برخوردار باشند برسیم‪.‬‬
‫بلكه هدف آن است تا براساس تحليل شرايط فني اقليمي هر واحد تولیدی و‬
‫كشاورز تحت پوشش طرح و شناسايي شاخص هاي تاثيرگذار بر هدف مورد‬
‫نظر و اصالح اين شاخص ها با همان امكانات و همان شرايط منطقه اي‪ ،‬به‬
‫هدف مورد نظر دست یابیم‪ .‬به گونه اي كه اين واحد تولیدی و اين ارتقاء‬
‫بتواند يك جريان اصالحي را در منطقه راه اندازي كرده و در سطح تمامي توليد‬
‫كنندگان مشابه ساری و جاري گردد‪.‬‬
‫اقداماتی که در هر یک از‬
‫مراکز جهادکشاورزی دهستان‬
‫باید انجام شود‬
‫‪ –1‬تشکیل تیم نیازسنجی و حل مساله‬
‫در این تیم ها که با مدیریت مسئولین مراکز جهاد کشاورزی شکل خواهد گرفت‬
‫نیازها و مسایل و مشکالت هر دهستان برای تدوین برنامه عملیاتی شناسایی و به‬
‫شهرستان ارائه خواهد شد‪.‬‬
‫‪ – 2‬توجیه شرکت های خدمات مشاوره ای‪ ،‬فنی و مهندسی کشاورزی‬
‫با هماهنگی اداره ترویج شهرستان‬
‫‪ – 3‬اولویت بندی و تعیین روستاها برای شروع طرح‬
‫برای اولویت بندی و انتخاب روستاها‪ ،‬شاخص های زیر باید مد نظر قرار گیرد‪:‬‬
‫ سطح زیر کشت محصول مورد نظر‬‫ تعداد بهره برداران مرتبط با محصول یا موضوع مورد نظر‬‫ مرکزیت داشتن روستا‬‫‪ -‬امکان حضور مجری برنامه و ناظران طرح‬
‫ادامه‬
‫‪ -4‬انتخاب مددکاران و تسهیلگران مناسب برای اجرای سایت‬
‫‪ -5‬هدایت و نظارت در تعیین کشاورزان گروه هدف (بهره برداران واحدهای تابعی)‬
‫‪ -6‬نظارت در انتخاب محل مناسب برای اجرای سایت و متناسب با شرایط پهنه‪.‬‬
‫‪ -7‬معرفی و پیشنهاد یک شرکت خدمات مشاوره ای‪ ... ،‬برای عقد قرارداد اجرای‬
‫سایت‪.‬‬
‫‪ -8‬نظارت بر نحوه اجرای قرارداد و اقدامات شرکتهای طرف قرارداد *‬
‫‪ -9‬مستند سازی فرآیند اجرایی و نتایج بهدستآمده‪.‬‬
‫*توضیح اینکه به منظور نظارت بر اجرای صحیح طرح‪ ،‬گروه نظارتی با مشارکت‬
‫کارشناسان ترویج‪ ،‬اجرا و تحقیقات در سطوح استان و شهرستان تشکیل خواهد‬
‫شد که مرکز جهاد کشاورزی دهستان را همراهی و مساعدت نماید‪.‬‬
‫(و) وظایف شرکت های مجری طرح‪:‬‬
‫‪ -1‬تشکیل یک جلسه گروهی در محل روستا با حضور کلیه‬
‫تولیدکنندگان محصول مورد نظر با هماهنگی مرکز جهاد کشاورزی‬
‫دهستان‬
‫(هدف‪ - :‬دادن آگاهی های الزم از موضوع به کلیه ذینفعان و فراهم آوردن مقدمات‬
‫و زمینه پذیرش موضوع توسط آنان در سالهای آتی‪.‬‬
‫‪ -‬شناسائی و انتخاب افراد داوطلب واجد شرایط برای سال جاری‪).‬‬
‫‪ -2‬تکمیل فرم مشخصات کشاورزان تولید کننده محصول مورد نظر‪.‬‬
‫( با استفاده از این فرم می توان مناسب بودن انتخاب کشاورزان گروه هدف را‬
‫نظارت و کنترل نمود‪).‬‬
‫‪ -3‬انتخاب مددکاران و محل مناسب برای اجرای سایت( با هدایت وتایید‬
‫مرکز دهستان)‪.‬‬
‫ادامه وظایف شرکت ها‬
‫‪-5‬تعیین و شناسایی کشاورزان گروه هدف با هماهنگی مرکز جهاد کشاورزی‬
‫دهستان (واحدهای تابعی)‪.‬‬
‫در انتخاب کشاورزان گروه هدف ویژگیهای زیر باید مد نظر باشد‪:‬‬
‫‪ –5-1‬رفتار حرفه ای آنان (روش های تولید) باید مطابق اکثریت‬
‫کشاورزان و متعارف در منطقه باشد‪.‬‬
‫‪ – 5-2‬راندمان تولید آنان در حد میانگین منطقه باشد‪.‬‬
‫‪ –5-3‬از مقبولیت اجتماعی نسبی و ارتباطات خوبی بر خوردار باشند‪.‬‬
‫‪ – 5-4‬داوطلب مشارکت دراجرای طرح باشند‪.‬‬
‫‪ -5-5‬حتی االمکان محل تولید آنها در معرض دید و یا قابل دسترسی برای‬
‫دیگران باشد‪.‬‬
‫ادامه وظایف شرکت ها‬
‫‪ -6‬به اجرا درآوردن کلیه توصیه های فنی و ترویجی در سایتهای‬
‫الگویی و واحدهای تابعی متناسب با طرحهای اجرایی‪ ،‬بر اساس‬
‫قرارداد مربوطه‪.‬‬
‫‪ -7‬سنجش علمی نتایج اجرای طرح در واحدهای الگویی و تابعه بر‬
‫اساس قرارداد مربوطه‪.‬‬
‫توضیح‪ :‬برای عملیاتی شدن طرح در واحدهای تولیدی‪ ،‬طبق فرمت پیوست‬
‫قراردادی با شرکتهای خدمات مشاوره ای‪ ،‬فنی و مهندسی کشاورزی منعقد می‬
‫شود‪.‬‬
‫محل تأمین اعتبارات مورد نیاز سایتها‬
‫‪ -1‬کلیه اعتبارات پیش بینی شده برای اقدامات و فعالیت های ترویجی و‬
‫آموزشی اعم از ملی یا استانی (به غیر از اعتبارات مربوط به انتخاب‬
‫تولید کنندگان نمونه و برنامه های رادیو تلویزیونی)‬
‫‪-2‬اعتبارات پیش بینی شده برای طرحهای زیربخش های اجرائی که باید در‬
‫عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی کشور و واحدهای تولیدی متعلق‬
‫به بهره برداران اجرا شوند‪.‬‬
‫‪ -3‬اعتبارات کارسپاری‬
‫خالصه مراحل اجرایی طرح در عرصه عمل‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫تدوین برنامه عملیاتی‬
‫عقد قرارداد با یک شرکت خدمات مشاوره ای به عنوان مجری‬
‫انتخاب مددکاران مناسب‬
‫نتخاب محل مناسب برای اجرای سایت‬
‫انتخاب واحدهای تابعه بر اساس پهنه و موضوع‬
‫اجرای کلیه توصیه های فنی ترویجی در سایتهای الگویی‬
‫نظارت و پایش موردی توسط گروه نظارتی‬
‫نظارت فنی مستمر بر واحد تولیدی توسط مجری(شرکت مربوطه)‬
‫مستندسازی فرآیند اجرایی و نتایج بهدست آمده‬
‫ارزیابی اثربخشی طرح‬
‫برنامه ریزی برای گسترش نتایج سایت به کل پهنه تولیدی‬
‫تدوین برنامه عملیاتی‬
‫عقد قرارداد با یک شرکت خدمات مشاورهای به عنوان مجری‬
‫انتخاب مددکاران مناسب‬
‫انتخاب محل مناسب برای اجرای سایت‬
‫انتخاب واحدهای تابعه بر اساس پهنه و موضوع‬
‫نتخاب محل مناسب برای اجرای سایت‬
‫اجرای کلیه توصیه های فنی ترویجی در سایتهای الگویی‬
‫نظارت فنی مستمر بر واحد تولیدی توسط مجری(شرکت مربوطه)‬
‫نظارت و پایش موردی توسط گروه نظارتی‬
‫مستندسازی فرآیند اجرایی و نتایج بهدست آمده‬
‫ارزیابی اثربخش ی طرح‬
‫برنامه ریزی برای گسترش نتایج‬
‫سایت به کل پهنه تولیدی‬
‫خالصه مراحل اجرایی طرح در عرصه عمل‬
‫سازمان کار طرح‬
‫تشکیل هستههای فنی محصولی‪/‬‬
‫موضوعی دفتر ترویج‬
‫مسئولی‬
‫دستورالعملهای کلی(با‬
‫کلی(تبا‬
‫دستورالعملهای‬
‫تدوینتدوین‬
‫)‬
‫ترویج‬
‫دفتر‬
‫ی‬
‫تخصص‬
‫های‬
‫کارگروه‬
‫مسئولیت کارگروه های تخصص ی‬
‫تحقتحقیقاتمحقق)‬
‫دفتر ترویج)‬
‫یزییو وهماهنگی‬
‫برنامهرریز‬
‫ستادستاد‬
‫هماهنگی‬
‫برنامه‬
‫(معاونت ترویج و آموزش)‬
‫(معاونت ترویج و آموزش)‬
‫کمیته هماهنگی استان‬
‫(ترویج‪ ،‬تحقیق‪ ،‬اجرا‪ ،‬نظام مهندس ی‪ ،‬کانون‬
‫خبرگان استان)‬
‫کمیته اجرایی شهرستان‬
‫(تحقیق‪ ،‬ترویج‪ ،‬اجرا‪ ،‬بخش خصوص ی‪،‬‬
‫کانون خبرگان استان)‬
‫مرکز جهاد کشاورزی دهستان‬
‫تیم نیازسنجی‬
‫و مسالهیابی‬
‫شرکتهای خدمات فنی و مشاوره ای‬
‫سایت جام‬
‫الگوئی‬
‫سا ا ا ا ا ااایت جا ا ا ا ا ااام‬
‫الگوئی‬
‫سا ا ا ا ا ااایت جا ا ا ا ا ااام‬
‫الگوئی‬
‫کمیته ملی نظارت بر طرح‬
‫وظایف زیربخشهای مختلف در سطوح ملی‪ ،‬استانی و شهرستانی‬
‫ضمن تاکید بر ضرورت هماهنگی بین ترویج‪ ،‬اجرا و تحقیقات‬
‫برای تلفیق امکانات و توانمندی ها‪ ،‬به منظور روشن شدن‬
‫نقش و وظیفه هر یک از زیربخش ها و عوامل دست اندر‬
‫کار‪ ،‬این وظایف به شرح زیر تعریف می شوند‪:‬‬
‫الف‪ -‬ترویج‬
‫ستاد ملی‬
‫استان‬
‫‪-1‬تعیین سیاستهاي اجرایي برنامههاي‬
‫ترویجي و آموزشي وتدوین و ابالغ دستورالعمل‬
‫ها‪.‬‬
‫‪ –2‬هماهنگی های الزم بازیربخش های‬
‫اجرایی و تحقیقاتی برای مشارکت و حمایت از‬
‫اجرای طرح‪.‬‬
‫‪ – 3‬تعیین کارشناسان معین استان ها به‬
‫منظور هماهنگی‪ ،‬پیگیری و نظارت بر اجرای‬
‫طرح‪.‬‬
‫‪ –4‬تشکیل نشستهای ملی و منطقه ای‬
‫توجیهی‪ ،‬مشورتی‪.‬‬
‫‪ – 5‬هدایت‪ ،‬نظارت و ارزشیابی مستمر طرح‬
‫در سطح کشور‬
‫‪-6‬پیگیری تامین نیازهای انگیزشی و ایجاد‬
‫مشوقها برای کلیه همکاران طرح‬
‫‪ -7‬سیاستگذاري و برنامهریزي براي پشتیباني و‬
‫تجهیز شبكه ترویج در راستاي اجرای طرح‬
‫‪ -8‬تشکیل كارگروههای فني ویژه برای هر یک‬
‫از زیربخشها و حتی االمکان محصوالت و‬
‫موضوعات‬
‫‪-1‬پی گیری برای تشکیل‬
‫کمیته هماهنگی استان‬
‫‪ -2‬برگزاری جلسات توجیهی‬
‫طرح برای کلیه دست‬
‫اندرکاران‬
‫‪ -3‬ایجاد هماهنگی بین‬
‫واحدهای تحقیقاتی‪ ،‬ترویجی‬
‫و اجرائی‬
‫‪ -4‬نظارت و ارزشیابی طرح‬
‫با همکاری واحدهای اجرائی‬
‫و تحقیقاتی‬
‫‪ – 5‬تهیه گزارش نهایی و‬
‫ارسال آن به ستاد‬
‫‪ -6‬پیگیری در تامین نیازهای‬
‫انگیزشی و ایجاد مشوقها‬
‫برای کلیه همکاران طرح‬
‫‪ -7‬تامین بخشی از اعتبار‬
‫شهرستان‬
‫تشکیل‬
‫کمیته‬
‫‪-1‬پی گیری‬
‫اجرایی طرح‬
‫‪-2‬تشکیل نشست هماندیشی‬
‫برای توجیه مجریان سطوح‬
‫دهستان توسط اداره ترویج‬
‫شهرستان(‪)1‬‬
‫‪ -2‬راهنمایي و هدایت مسئولین‬
‫مراكز جهاد كشاورزي دهستان‬
‫در حوزه طرح توسط اداره‬
‫ترویج‬
‫‪ -3‬تدوین برنامه عملیاتی (‪)2‬‬
‫‪ -4‬مشارکت در نظارت و‬
‫ارزشیابي مستمر از اجراي‬
‫برنامههاي عملیاتي در سطوح‬
‫مراكز دهستان‬
‫‪ -5‬ارائه گزارشهاي ادواري‬
‫منظم از پیشرفت اجرایي طرح‬
‫به ستاد استان‬
‫ب‪ -‬اجرا‬
‫ستاد ملی‬
‫استان‬
‫تعیین اولویتهای محصولی موضوعی ‪-‬‬‫و اعالم اهداف اجرایی‬
‫تدوین و ارائه سیاستهاي زیر بخش‬‫ارائه اهداف كمي وكیفي زیر بخش‬‫‬‫ارائه پروژههاي ملي و طرحهاي‬‫مشترك‬
‫ تعیین سیاستها و اقدامات حمایتي ‪-‬‬‫موردنیاز‬
‫ برنامهریزي براي تامین بموقع‬‫امكانات حمایتي و نهادهاي موردنیاز‬
‫‬‫ سیاستگذاري براي پشتیباني فني‬‫تخصصي و حمایتي از فعالیتهاي ‪-‬‬
‫ترویجي آموزشي و تحقیقاتي در‬
‫توسعهاي‬
‫برنامههاي‬
‫چارچوب‬
‫موضوعي محصولي‬
‫ تامین و تخصیص اعتبارات پیش‪- -‬‬‫بینی شده طرحهای اجرائی که در‬
‫سایتها عملیاتی میشوند‬
‫‪-‬‬
‫تعیین اولویتهای محصولی و ‪-‬‬
‫موضوعی و اعالم اهداف‬
‫اجرائی به تفکیک شهرستان‬
‫تامین نهاده ها و امکانات‬
‫مورد نیاز و پیش بینی شده‬
‫‬‫طرحها‬
‫نظارت فنی بر واحدهای‬
‫الگوئی توسط کارشناسان در‬
‫سطوح استان و شهرستان‪.‬‬
‫همکاری در ارزشیابی پایانی ‪-‬‬
‫برنامه ها‪.‬‬
‫تامین و تخصیص اعتبارات‬
‫پیش بینی شده طرحهای‬
‫اجرائی که در سایتها عملیاتی ‪-‬‬
‫می شوند‬
‫اعالم نیازهای آموزشی‬
‫پرسنل‬
‫همکاری درتامین نیازهای‬
‫شهرستان‬
‫اولویتهای‬
‫تعیین‬
‫و‬
‫محصولی‬
‫موضوعی و اعالم‬
‫اهداف اجرائی به‬
‫تفکیک دهستان‬
‫همکاری در بررسي‬
‫و تطبیق توصیههاي‬
‫شرایط‬
‫با‬
‫فني‬
‫شهرستان‬
‫از‬
‫فني‬
‫حمایت‬
‫مجریان دهستان با‬
‫كارشناسان‬
‫اعزام‬
‫موضوعي(‪)3‬‬
‫مشارکت در نظارت و‬
‫ارزشیابي مستمر از‬
‫اجراي برنامههاي‬
‫عملیاتي در سطوح‬
‫مراكز دهستان‬
‫ج‪ -‬تحقیقات‬
‫ستاد ملی‬
‫استان‬
‫‪ -1‬تعیین اولویتهای‬
‫تحقیقاتی بر اساس نیاز‬
‫سنجی استانها‬
‫بخش‬
‫‪ -2‬تعیین‬
‫تحقیقاتی و محقق معین‬
‫برای هر طرح و پروژه‬
‫‪ -3‬پاسخگویی به‬
‫تحقیقاتی‬
‫نیازهای‬
‫ترویج‬
‫‪ -4‬ایجاد انگیزه برای‬
‫محققین همکار طرحها‬
‫‪ -1‬هماهنگی بخش‬
‫تحقیقات ملی و ترویج‬
‫استان‬
‫یافتههای‬
‫‪-2‬ارائه‬
‫تحقیقاتی به مروجین و‬
‫دستاندرکاران اجرائی‬
‫طرح‬
‫در‬
‫همکاری‬
‫‪-3‬‬
‫کارگروه نظارتی‬
‫‪ -4‬معرفی محقق همکار‬
‫طرح‬
‫شهرستان‬
‫‪ -1‬همکاری در ایجاد‬
‫سایتهای الگویی‬
‫‪-2‬نظارت بر اجرای‬
‫تحقیقی‬
‫طرحهای‬
‫ترویجی در سایتها‬
‫‪ -3‬بررسي و تطبیق‬
‫توصیههاي فني با‬
‫شرایط شهرستان‬
‫د‪ -‬آموزش‬
‫ستاد ملی‬
‫استان‬
‫شهرستان‬
‫آموزشهای ‪ -‬ارائه آموزش به ارائه آموزش‬
‫ ارائه‬‫توجیهی به کلیه دست کلیه ذیربطان طرح های الزم به‬
‫اندرکاران طرح در در استان با ارائه اعضای کمیته‬
‫اجرایی و سایر‬
‫سطح معاونت ترویج گواهینامه رسمی‬
‫و سایر معاونتها‪ - ،‬ارائه آموزشهای عوامل‬
‫با‬
‫سازمانها و موسسات تخصصی و مدیریتی شهرستان‬
‫ارائه گواهینامه‬
‫تحقیقاتی ذیربط پیش به شرکتهای‬
‫از آغاز طرح با ارائه خدمات مشاورهای رسمی‬
‫گواهینامه رسمی در ‪-‬آموزش روش های ‪ -‬آموزش روش‬
‫های تسهیلگری‬
‫قالب آموزش کارکنان تسهیلگری‬
‫به مجریان‬
‫توضیحات جدول‪:‬‬
‫(‪ )1‬تشکیل نشست هماندیشی توسط اداره ترویج شهرستان‪:‬‬
‫(‪ )2‬تدوین برنامه عملیاتي‪ :‬با توجه به اهداف تعیین شده برای هر‬
‫دهستان باید برنامه کاملی شامل اهداف‪ ،‬گروه هدف‪ ،‬فعالیت ها و‬
‫اقداماتی که باید انجام گیرد‪ ،‬زمانبندی فعالیتها و ‪ ...‬تدوین و به مورد‬
‫اجرا گذاشته شود‪ .‬بنابراین در مراکز جهاد کشاورزی دهستان باید‬
‫برای محصوالت یا موضوعات مورد نظر یک تیم نیازسنجی و مساله‪-‬‬
‫یابی شکل گرفته و مسایل و نیازها را شناسایی و برای تدوین برنامه‬
‫عملیاتی به شهرستان ارسال نمایند‪ .‬مسئولیت هدایت مراكز در تشکیل‬
‫تیم مذکور و تدوین برنامه به عهده اداره ترویج شهرستان می باشد‪.‬‬
‫برای سهولت در این کار فرمتی تهیه و به استانها ارسال خواهد گردید‪.‬‬
‫(‪ )3‬حمایت فني از مجریان دهستان با اعزام كارشناسان موضوعي‪:‬‬
‫‪ ‬با توجه به کمبود یا نبود کارشناسان موضوعی‬
‫در مراکز جهاد کشاورزی دهستان‪ ،‬ضرورت دارد‬
‫با هماهنگی هائی که در شهرستان به عمل می‬
‫آید حسب نیاز مراکز‪ ،‬کارشناسان فنی شهرستان‬
‫برای رفع اشکاالت ونظارت فنی بر عملیات‬
‫مزرعه ای به این مراکز اعزام شوند‪ .‬در مواردی‬
‫نیز می توان از طریق هماهنگی با استان از‬
‫کارشناسان استان استفاده نمود‪.‬‬
‫از توجه شما سپاسگزارم‬