Transcript Ya*l* Hastalarda Ak*lc* *laç Kullan*m*

Yaşlı Hastalarda
Akılcı İlaç
Kullanımı
Prof. Dr. H. Zafer Güney
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Tıbbi Farmakoloji Anabilim
Dalı Öğretim Üyesi
1
2
Durum
 Polifarmasi
 İlaç
Etkileşimleri
 Tedavi maliyetinde artış
 Yan etki görülme sıklığında artış
3
İyi Anlaşılmalı
 Farmakokinetik
 Farmakodinami
 Advers
ilaç reaksiyonları
 İlaç etkileşimleri
 Birlikte kullanılan ilaçlar
 Hastadaki diğer hastalıklar
 Bitkisel ürünler
4
Uzuyor
 Ortalama
yaşam süresi (ABD’de 2000’li
yılların başında 49.5 yıl, 2003’te 77.5 yıl)
5
Yaşlılarda FK Değişiklikler
 GIS
motilitesinde azalma
 GIS
kan akımında azalma
 Gastrik
pH da değişim (Bu değişimi aşırı PPI
ve antasid kullanımı da körüklüyor)
 Nitrat
ve lipofilik beta blokör (örn:
propranolol) emiliminde artma
6
Yaşlılarda Sık Görülen ve İlaç
Emilimini Etkileyen Değişiklikler
 GIS
kan akımında azalma
 GIS motilitesinin azalması
 Diare veya kabızlık vb. değişiklikler
 İnsülin ve beta agonistlere karşı duyarlılık
artışı
7
Hipertansiyon Örneği (2001Bahreyn)
 Monoterapi
alan hastalarda :
 Beta blokör (%44.4)
 Kalsiyum kanal blokörü (%20.1)
 Alfa metil dopa (%12.3)
 Diüretik (%10.9)
 ACE inhibitörleri (%10.6)
8
Karar vermek
 Hızlı
salıverilen preparatlar?
 Yavaş
salıverilen preparatlar?
9
Yaşın İlaç Dağılımına Etkisi
 Yaşlı
hastalarda vücuttaki yağ oranı kas
kitlesine göre daha fazladır.
 Lipofilik ilaçların sanal dağılım hacmi (Vd)
artabilir ve eliminasyon yarı ömürleri uzar.
 Hidrofilik ilaçların dağılım hacmi düşebilir
ve plazma konsantrasyonları beklenenden
yüksek olabilir.
 Plazma proteinleri ? (Etkilenenler yüksek
oranda bağlanan ilaçlar – Örn: Varfarin)
10
Karaciğer?




Yaşlılarda karaciğer metabolizmasında
yavaşlama görülebilir.
Karaciğer metabolizması strese ve hastalıklara
bağlı olarak değişebilir
Karaciğer kan akımı, kitlesi ve enzimatik
kapasitede azalma metabolizmanın
yavaşlamasının temel nedenleridir.
Trisiklik antidepresanlar, antiaritmikler, hipnotik
ilaçlar, narkotik anlajezikler yaşlı hastalarda
dikkatli kullanılmalıdır.
11
BÖBREK
 Böbreklerin
ilaç atma hızı 30 yaşından
itibaren kademeli olarak azalır.
 Yasşlılarda
ACE inihibitörleri ve beta blokör
gibi ilaçların dozu ayarlanmalı.
12
Yaşlı Hastalarda Duyarlılık Artışı
Olan İlaçlar
 Varfarin
 Benzodiazepinler
 Nöroleptikler
aritmi)
(delirium, EPS, hipotansiyon,
13
DİKKAT !!!
 Yaşlılar
çok sayıda ilacı birlikte kullanır ve
kullandıkları ilacın sayısı gittikleri hekim
sayısı ile doğru orantılıdır !! 
1
hekim – 0.5 ilaç
 İlaç
tedavisi kalitesi de düşer ve gereksiz
ilaç kullanımı artar.
14
İlaç Tedavisi Kalitesi Nasıl Azalır ?
 Uzun
etkili benzodizepinler
 Antikolinerjik ilaçlar
 İlaç duplikasyonu
 Yan etki görülme sıklığında artış
15
Yaşlı Hastalarda Sıklıkla Yan
Etkilere Neden Olan İlaçlar
 Opioid
analjezikler
 Varfarin
 Aspirin ve COX-2 inihbitörleri dışındaki
NSAID’ler
 Antikolinerjikler
 Benzodiazepinler
16
Advers ilaç reaksiyonları

Hastaneye başvuruların %5’i (Bu oran geriatrik
hastalarda %35’e çıkıyor)

Çok gerekmedikçe bir advers reaksiyon bir
başka ilaçla tedavi edilmemeli

Geriatrik hastalarda görülen AİR’lerin çoğu
önlenebilir

Hastanın başka ilaçları ve hastalıkları mutlak
kaydedilmelidir.
17
HESAP BASİT !!
 Amerikan
bakım evlerinde ilaca harcanan
her 1 dolara karşılık, ilaç kullanımına bağlı
meydana gelebilecek problemlerin
önlenmesi için 1.33 dolar harcamak
gerekiyor.
18
ÖNEMLİ
 Yaşlı
hasta popülasyonu İsveç nüfusunun
%10’unu oluştururken, tüm ilaçların
%25’ten fazlasını bu grup oluşturmaktadır.
 Bakım
evlerindeki yaşlı hastaların kullandığı
ilaç sayısı 9-12 arasındadır.
 Bu
hastalarda advers olay görülme riski
fazladır.
19
 FK
ve FD değişiklikler erişkinliğin erken
dönemlerinde başlamak ile beraber 60
yaştan itibaren klinik açıdan anlamlı hale
gelmektedir.
20
İlaç İtrahı
 Böbrek
yoluyla ilaç itrahındaki yavaşlama
30 yaşında başlamakta ve giderek
artmaktadır.
21
Dikkat
 Antikolinerjik
ilaçlar – sedasyon, konfüzyon
 Narkotik analjezikler – sedasyon
 Nöroleptikler – EPS, aritmi, delirium
22
Uygunsuz İlaç Kullanımı (Beers
Kriterleri – Yaşlı Ayaktan Hasta)
 Portekiz
 İtalya
 ABD
- %18
- % 25
– Hasta başına 1 adet uygunsuz ilaç
reçetelenmiş
23
Uygunsuz İlaç Kullanımı –
Örnek
 ABD’de
yapılan bir çalışmada yaşlı
hastaların %43’ünde en az bir ilacın
geçerli bir endikasyon olmadan
reçetelendiği, %47’sinde ise uygun
olmayan süre ile ilacın reçetelendirildiği
saptanmıştır.
24
Kullanılan İlacın Uygunluğu İçin
 Beers
kriterleri
 Medication
Appropiateness Index (MAI)
25
MAI’deki Kriterler











Endikasyon
Etkililik
Dozaj
Doğru öneriler
Pratik öneriler
İlaç –ilaç etkileşmeleri
İlaç – hastalık etkileşmeleri
Duplikasyon
Tedavi süresi
Maliyet
Her kriter 0-18 puan arası değer alır
26
SONUÇ
 Spesifik
bir hastada ilacın farmakokinetik
ve farmakodinamik profili çıkarılmalıdır.
 Spesifik bir hasta için ilaç etkileşimleri
potansiyeli dikkate alınmalıdır.
 Spesifik hastada adrves ilaç reaksiyonu
potansiyeli dikkate alınmalıdır.
 Farmakoterapi planına hastanın uyumu
dikkate alınmalıdır.
27
TEŞEKKÜRLER
 [email protected]