Transcript fasl-3
فصل سوم
روش تحقیق
(روش شناسی تحقیق)
روش تحقیق
روش تحقیق:
مجموعه اي است از قواعد ،ابزار و راھھاي معتبر و نظام يافته براي بررسي واقعیتھا،
كشف مجھوالت و دستیابي به راه حل مشكالت
اجزای روش شناسی تحقیق
)1معرفي جامعه ،سازمان ،گروه و افرادي كه تحقیق «درباره آن» يا «در آن» انجام گرفته
است.
)2نوع تحقیق به كار گرفته شده
)3فرآيند (گام ھا و مرحله ھاي ) اجرايي پژوھش
)4فن ھا و ابزارھاي گردآوري داده ھا
)5طرح نمونه گیري (شیوه نمونه گیري و حجم آن)
)6آزمون ھاي آماري و شیوه ھا و ابزارھاي تجزيه و تحلیل داده ھا
اجزای روش شناسی تحقیق
مسأله و سوال تحقیق من چیست؟
براي پاسخ دادن به سواالت تحقیق به چه اطالعاتي نیاز دارم؟
چگونه يا کجا می توانم اطالعاتی را که نیاز دارم به دست آورم؟
داده ھاي اولیه
داده ھاي كمي
ابزار گردآوري داده ھا
داده ھاي كیفي
جامعه آماري تحقیق كدام است؟
يک نمونه از جمعیت تحقیق از چه کسانی تشکیل خواھد شد؟
داده ھاي ثانويه
منابع منتشر نشده
منابع منتشر شده
چگونه مي توانم منابع اطالعات ثانويه
را شناسايي و به آنھا دست پیدا كنم؟
چگونه داده ھايي را كه به دست مي آورم ،تجزيه و تحلیل خواھم كرد؟
داده ھاي من چقدر قابل اعتماد (پايا و روا) خواھند بود؟
آشنایی با جامعه آماری
الف) در صورت امكان تصويری از چارت سازمانی آورده شود.
ب) برای بیان مطالب از جدول ھا و تصويرھا ....بھره گرفته شود.
ج) آمارھا و اطالعات جديد ارائه شود.
د) اطالعات سازمانی مرتبط با مسأله نشان داده شود.
ھـ) وضعیت محصول (كاالھا /خدمات) معرفی شود.
آشنایی با جامعه آماری
بايد بین سه اصطالح میدان ( )FIELDمحل ( )SITEو عرصه ( )SCENEتفاوت گذاشت.
«میدان» اشاره به قلمرويي است كه پژوھش در آن انجام مي شود.
براي مثال :میدان پژوھش
«محل» به مكاني فیزيكي ،محلي و معین اشاره مي كند.
براي مثال :يك سازمان خاص
«عرصه» عبارت است از :صحنه كنش اجتماعي افراد.
براي مثال :در يك سازمان ،عرصه آبدارخانه
نوع تحقیق
انواع كلي پژوھش
-1كمي
-2كیفي
-3تركیبي (كمي ـ كیفي)
پژوھش كمي
-
اندازه گیري پديده ھاي عیني
تمركز بر متغیرھاي قابل سنجش
پايايي تحقیق ،امري كلیدي است.
ادعاي عاري از ارزش بودن دارد.
مستقل از زمینه تحقیق ھستند.
به آزمودني ھاي زياد نیاز دارد.
پژوھشگر جداي از پديده مورد پژوھش است- .
پژوھش كیفي
ايجاد سازه از واقعیت اجتماعي
تمركز بر فرايندھاي تعاملي و رويدادھا
اصالت (درستي) ،كلیدي است.
ارزش ھا ،حضور آشكار دارند.
محدود به موقعیت اند.
به موردھا يا آزمودني ھاي كم نیاز ھست.
پژوھشگر با پديده مورد پژوھش درگیر مي شود.
پیوستار پژوھش ھاي كمي و كیفي در پژوھش
بیشتر فن ھاي مربوط به داده ھا در پژوھش كمي ،در خالصه سازي داده ھا كاربرد دارند
كه آنھا را متراكم مي سازند تا تصوير بزرگتر را ببینند ،اما روش ھاي كیفي ،غني ساز داده
ھا ھستند و با آنھا امكان ديدن بعدھاي گوناگون موضوع با روشني بیشتر ،وجود دارد.
روش ھاي كیفي
روش ھاي كمي
پژوھش ھاي پژوھش ھاي پژوھش ھاي مورد كاوي بررسي ھاي پژوھش ھاي
تجربي
ھمبستگي
پیمايشي
تاريخي
ھرمنوتیكي
انواع پژوھش ھاي كمي
-1پژوھش ھاي ارزيابانه ()EVALUATION
ھدف اين نوع پژوھش ايجاد راه حل براي تصمیم گیري است.
مانند تصمیم گیري درباره اين كه :آيا روش آموزشي (الف) موثرتر از روش آموزش (ب)
است؟ يا آيا سیستم جديد پردازش سفارشات بھتر از سیستم قبلي است؟ يا آيا دستگاه
پرينتر جديد به قیمت آن مي ارزد؟ ....
-2پژوھش ھاي اقدام پژوھي ()ACTION RESEARCH
اين نوع پژوھش براي مسائل خاص بوده و در يك محیط ويژه به اجرا در مي آيد .در اغلب
اوقات ،پژوھش عملي به اين كه نتیجه ھاي حاصل قابل تعمیم در ھر محیط ديگري ھستند يا
نه ،كاري ندارد .اين نوع پژوھش سمت و سويي را نشان مي دھد كه مي تواند با يك كار
پژوھشي كه ويژگي آن كنترل بیشتر و در نتیجه قابلیت تعمیم بیشتر است دنبال شود.
انواع پژوھش ھاي كمي
-3پژوھش ھاي مقطعي
پژوھش طوليبه بررسي ويژگي ھاي افراد يا ديگر واحدھاي تحلیل در بیش از يك مقطع زماني مي پردازند.
پژوھش سري زمانيپژوھش سري زماني ،طولي است كه در آن نوع معیني از اطالعات درباره يك گروه از افراد يا ديگر
واحدھاي تحلیل ،در چندين دوره زماني ،گردآوري مي شود.
مطالعه پانلمطالعه پانل ،نوع قدرتمندي از پژوھش طولي است كه انجام آن از سري ھاي زماني سخت تر است.
مطالعه دسته ايشبیه مطالعه پانل است اما بیش از مشاھده افراد مشخص ،دسته اي از مردم كه تجربه زندگي
مشتركي دارند را در يك زمان مشخص مورد پژوھش قرار مي دھد.
انواع پژوھش ھاي كمي
-4پژوھش پیمايشي (زمینه يابي ) ()SURVEY
به معني «ماوراي چیزي را ديدن» يا «چیزي را درك و استنباط كردن» مي باشد.
پیمايش ،روشي در تحقیق است كه معموالً براي «نظر سنجي ھا» استفاده مي شود.
-5پژوھش تحلیل محتوايي ()CONTENT ANALYSIS
تحلیل محتوا ،روشي است كه ويژگي ھاي گوناگون پیام ،كه ديدگاه ھا و انديشه ھاي صادر
كننده ي پیام ،علت ھاي صدور پیام و آثار پیام را ،براي تجزيه و تحلیل عیني و منظم پیام
ھاي گوناگوني بكار مي گیرد.
*تعريف ھايي كه از روش تحلیل محتوا وجود دارند گذشته از تنوع ،بر ويژگي ھاي عینیت،
سیستمي بودن و عمومیت توافق دارند .اين ويژگي ھا عبارتند از:
• عیني بودن
• سیستمي بودن
• عمومي بودن
انواع پژوھش ھاي كمي
ھدف ھاي پژوھش با روش تحلیل محتوا
اول) تحلیل ويژگي ھاي پیام ،گیرنده و رسانه ي پیام براي پاسخ گويي به پرسش ھايي
مانند« :چه چیزي ،به چه كسي و چطور»
دوم) تحلیل فرستنده پیام ،گیرنده و علت آن براي پاسخ گويي به پرسش ھاي «چه كسي و
چرا»؟
سوم) تحلیل پیامدھای پیام برای پاسخ گويی به پرسش «با چه اثری؟»
انواع پژوھش ھاي كمي
رابطه تحلیل محتوا و الگوي ارتباط
براي نتیجه گیري ...
با تعیین ويژگي ھاي خاص پیام ھا
به طور عیني و منظم
گیرنده
با چه كسي؟
فرايند رمز گشايي
با چه تأثیري؟
پیام
كانال (رسانه)
چه و چطور؟
چگونه؟
فرايندرمزگذاري
فرستنده
چرا؟
كي؟
انواع پژوھش ھاي كمي
-6مورد پژوھي ()CASE RESEARCH
در مورد پژوھي ،پژوھشگر به بررسي عمیق تعداد زيادي ويژگی در طول يك دوره زماني
مي پردازد .موردھا مي توانند افراد ،گروه ھا ،سازمان ھا ،جنبش ھا ،رويدادھا ،يا
واحدھاي جغرافیايي باشند.
-7پژوھش ھمبستگي ()CORRELATION RES
در پژوھش ھمبستگي ،ھدف اصلي آن است كه مشخص شود آيا رابطه اي بین دو يا چند
متغیر كمي (قابل سنجش) وجود دارد؟ اگر اين رابطه وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است؟
انواع پژوھش ھاي كمي
-8پژوھش ھاي علي
در پژوھش ھاي آزمايشي رابطه علي بین دو متغیر بررسي مي شود ،براي مثال پژوھشگر
ممكن است بخواھد اثر شیوه بسته بندي را بر میزان فروش يك كاال بداند ،از پژوھش ھاي
اكتشافي مي توان براي تعريف مسأله و فرضیه سازي استفاده كرد.
پژوھش میداني -آزمايش آزمايشگاھي
انواع پژوھش ھاي كمي
انواع طرح آزمايشي
الف :طرح ھاي تجربي مقدماتي ()PRE – EXPERIMENTAL DESIGN
در اين طرح ھا پژوھشگر قادر به كنترل و نظارت بر متغیرھا نیست.
ب :طرح ھاي بیمه تجربي ()QUASI – EXP . DES
پژوھشگر به كنترل و نظارت بر پاره اي از متغیرھا مي پردازد و عده اي را ھم كنترل نمي
كند.
ج ـ طرح ھاي تجربي كامل ()TRUE – EXP . DES
تمامي عواملي كه سبب بي ارزشي اعتبار داخلي و خارجي پژوھش مي شود مورد كنترل و
بازبیني قرار مي گیرد.
انواع پژوھش ھاي كمي
اعتبار بوم شناختي
-1توصیف روش عملي آزمايش
-2اثر عمل ھاي آزمايشي متعدد بر ھمديگر
-3آثار تازگي و اختالل
-4اثر آزمايشگر بر آزمايش
-5حساسیت ناشي از پیش آزمون
-6حساسیت ايجاد شده از پَس آزمون
-7اثر ھاثورن
-8تعامل آثار پیشینه و عمل آزمايشي
-9اندازه گیري متغیر وابسته
-10تأثیر آثار زمان اندازه گیري در عمل آزمايشي
انواع پژوھش ھاي كمي
عوامل كاھنده اعتبار آزمون
الف) چالش ھاي اعتبار دروني
مسائل مربوط به افراد مورد آزمون
مسائل مربوط به فرايند تجربه
مسائل مربوط به زمان
مسائل رگرسیون آماري
ب) چالش ھاي اعتبار بیروني
محدوديت اعتبار بیروني آزمايش ،اين است كه تا چه اندازه مي توان آزمايشي را به محیط
ھا ،رفتارھا ،يا افراد ديگر تعمیم داد .محدوديت ھايي مانند:
الف ـ اثر محیط بر آزمايش
ب ـ تأثیر زمان انجام آزمايش در آزمايش
ج ـ اثر انتخاب افراد بر آزمون
انواع پژوھش ھاي كمي
-9پژوھش علي ـ تطبیقي ()CASUAL COMPARATIVE METHOD
در پژوھش علي ـ تطبیقي ،متغیر مستقل ،دستكاري نمي شود ،زيرا قبالً اتفاق افتاده است.
متغیرھاي مستقل در پژوھش ھاي علي ـ تطبیقي ،متغیرھايي ھستند كه نمي توان آنھا را
دستكاري كرد.
انواع پژوھش ھاي كمي
درخت تصمیم گیري ،ابزاري براي انتخاب روش پژوھش
روابط علي معلولي؟
()1
بله
آيا متغیرھاي مستقل دستكاري مي شوند؟
()2
بله
تجربي
خیر
علي ـ تطبیقي
روابط پیش بیني پذير؟
()3
شرايط فعلي؟
()4
همبستگي
خیر
بله
خیر
بله
توصیفي
خیر
تاریخي
انواع پژوھش ھاي کیفی
پژوھش ھاي كیفي ()QUALITATIVE
تحقیق ھاي كیفي به تحقیق ھايي گفته مي شود كه يافته ھاي آن از طريق داده ھاي آماري
و يا كمي كردن حاصل نشده است و با معاني ،مفاھیم ،تعريف ھا و نمادھا و توصیف ھا
سرو كار دارد.
تحقیق ھاي كیفي را مي توان به سه دسته كلي تقسیم كرد:
الف :تحقیق درباره «تجربه زيسته»
ب :تحقیق درباره جامعه و فرھنگ
ج :تحقیق درباره زبان و ارتباطات
دسته بندی پژوھش ھاي کیفی
ويژگي ھا
موضع نظري
روش گردآوري
داده ھا
روش تفسیر
شیوه توجه به ديدگاه ھاي ذھني
تحلیل ھرمنوتیكي ساختارھاي پنھان
توصیف ساخته شدن موقعیت ھاي اجتماعي
• كنش متقابل نمادين
• پديدار شناسي
• روش شناسي قوم نگارانه
• بر ساخت گرايي
• روانكاوي
• ساختارگرايي تكويني
• مصاحبه نیمه ساختار يافته
• مصاحبه روايي
•
•
•
•
•
گروه ھاي متمركز
قوم نگاري
مشاھده ھمراه با مشاركت
ثبت و ضبط تعامالت
جمع آوري اسناد و مدارك
• ثبت و ضبط رفتارھا
• عكس
• فیلم
كدگذاري نظري
تحلیل محتوا
تحلیل روايت
روش ھاي ھرمنوتیكي
•
•
•
•
تحلیل گفتگو
تحلیل گفتمان
تحلیل ژانر
تحلیل اسناد و مدارك
• ھرمنوتیك عیني
• ھرمنوتیك
•
•
•
•
• تحقیق زندگینامه نگارانه
حوزه ھاي كاربرد
• تحلیل دانش روزمره
• تحلیل زيست جھان ھا و سازمان ھا
• ارزيابي
• مطالعات فرھنگي
•
•
•
•
مطالعات خانواده
زندگینامه نگاري
نسل پژوھي
جنسیت پژوھي
انواع پژوھش ھاي کیفی
-1پژوھش تاريخي ()HISTORICAL
پژوھش تاريخي بررسي ،درك و شرح رويدادھاي مربوط به گذشته است.
رسیدن به نتیجه ھايي برآمده از علت ھا و داليل خاص و ھمچنین تأثیر روند رويدادھاي
گذشته بوده كه مي تواند به روشن كردن رويدادھاي كنوني و پیش بیني وقايع آينده كمك
نمايد.
-2تحلیل گفتگو ()DIALOGUE
ھدف از اين پژوھش ،تحقیق با معیارھاي تجربي ،درباره روابط اجتماعي مانند فرايندي
مستمر است كه نظم اجتماعي معنادار را تولید و نگھداري مي كند.
انواع پژوھش ھاي کیفی
-3تحلیل گفتمان ( )DISCOURSEسخن كاوي
تحلیل گفتمان به كاركرد يا ساختار جمله و كشف و توصیف روابط آن مي پردازد و ھدف آن
شناخت رابطه جمله ھا با يكديگر و نگريستن به كل كه نتیجه اين روابط است.
-4تحلیل ژانر (نوع ادبي)
تحلیل ژانر از واژه التین ( )GENUSاست .مطالعه الگوھا و شبكه ھاي ارتباطي است كه
تعامل گران در آنھا با ديگران ارتباط خاصي برقرار مي كنند و اجزاي بزرگتري از
ابزارھاي گفت و گو را مي سازند .مانند :كنايه ،شايعه ...
-5تحلیل ھرمنوتیكي ( ) HERMENUTIC
ھرمنوتیك به مانند دانش تفسیر و تأويل متن در طول تاريخ تفكر ،شكل ھاي گوناگوني
داشته است .ريشه اين دانش را مي توان در تفسیر متن ھاي مقدس گذشته دنبال كرد.
انواع پژوھش ھاي کیفی
الف) پیش ـ داشت (: )FORE – HAVING
چارچوب روابطي كه در قالب آن با موضوعي رويارو مي شويم و تالش مي كنیم تا آن را
بفھمیم.
ب) پیش ـ ديد (: )FORE – SIGHT
فرض ھايي كه شیوه برخورد ما با موضوعي را مشخص مي كند.
ج) پیش ـ برداشت (:)FORE – CONCEPTION
چگونگي مفھوم سازي فرد از موضوع
انواع پژوھش ھاي کیفی
-6پژوھش ھاي روايتي ()NARRATIVE
پژوھش ھاي روايتي بر گفتار و روايتي كه از موضوع يا درباره مورد بیان مي شود
استوار است.
-7پژوھش ھاي قوم شناسي ()ETHNOGRAPHIC
پژوھش ھاي قوم شناسي كمك مي كنند تا افراد و گروه ھا را در بافت و زمینه فرھنگي
اجتماعي آنھا را بشناسیم.
-8پديدار شناسي ()PHENOMENOLOGY
در اين نوع پژوھش ،پژوھشگر مي كوشد تا نمودھاي واقعیت را ترسیم كند و چندان آگاھي
درباره «بود» پديده ھا مطرح نیست و «آگاھي از» نمودھا مطرح است.
انواع پژوھش ھاي کیفی
پرسش ھايي براي چگونگي انتخاب روش پژوھش كیفي
پرسش ھاي زير كمك مي كنند تا از بین روش ھاي پژوھش كیفي كه وجود دارند ،روش
مناسب برگزيده شود:
-1چه چیزي درباره موضوع مورد مطالعه مي دانم؟
-2آيا به كندوكاو و تحقیق در میدان و موضوع مورد مطالعه ام عالقه مندم؟
-3پیش زمینه نظري مطالعه ام چیست؟
-4چه منابعي براي اجراي تحقیق در اختیار دارم؟
-5آيا قصد تعمیم يافته ھاي مطالعه ام را از نمونه به كل دارم؟
.... -6
تحقیقات تركیبي ()MIXED METHOD APPROACH
مجموعه اقداماتي است براي جمع آوري ،تحلیل و تركیب اطالعات كمي و كیفي در يك
مطالعه واحد به منظور شناخت مسأله تحقیق .اين تحقیقات از طريق ھر دو دسته يافته ھاي
يك تحقیق كمي و فرايندھاي يك تحقیق كیفي مي تواند تصويري پیچیده از يك پديده ارائه
دھد.
انواع پژوھش
طبقه بندي بر مبناي ھدف )(RESEARCH BY PURPOSE
(1تحقیقات بنیادي (پايه)
(2تحقیقات كاربردي
(3تحقیقات ارزيابي
(4تحقیق و توسعه
(5تحقیق عملي
انواع پژوھش
-1تحقیقات بنیادي (پايه ( )(BASIC RESEARCH
ھدف اساسي اين نوع تحقیقات آزمون نظريه ھا ،تبیین روابط بین پديده ھا و افزودن به
مجموعة دانش موجود در يك زمینة خاص است.
تحقیق بنیادي به كشف قوانین و اصول علمي مي پردازند.
انواع پژوھش
تحقیقات بنیادي (پايه ( )(BASIC RESEARCH
ھدف اساسي اين نوع تحقیقات آزمون نظريه ھا ،تبیین روابط بین پديده ھا و افزودن به
مجموعة دانش موجود در يك زمینة خاص است.
تحقیق بنیادي به كشف قوانین و اصول علمي مي پردازند.
تحقیقات پايه داراي مشخصه ھاي زير ھستند:
•
كسب شناختھاي كلي
•
ثبت و ضبط جامع
•
استفاده تركیبي از روشھا
•
مدت دار بودن
انواع پژوھش
-2تحقیقات كاربردي )(APPLIED RESEARCH
تحقیقاتي ھستند كه نظريه ھا ،قانونمندي ھا ،اصول و فنوني كه در تحقیقات پايه تدوين
مي شوند را براي حل مسائل اجرايي و واقعي بكار مي گیرند.
رابطه تحقیقات پايه و كاربردي
زير بنايی است برای
تحقیقات کاربردی
تحقیقات پايه
انواع پژوھش
-3تحقیقات ارزيابي )(EVALUATION RESEARCH
اين نوع تحقیقات فرآيندي جھت جمع آوري و تجزيه و تحلیل اطالعات براي تصمیم گیري
بر اساس يك يا چند معیار ھستند.
-4تحقیق و توسعه )(RESEARCH AND DEVELOPMENT : R&D
ھدف اصلي تالشھاي R&Dتنظیم و ارائه يا آزمون نظريه نیست ،بلكه توسعه محصوالت
يا فرآيندھاي جديد است .چرخه R&Dبه طراحي محصوالت ،مطابق با برنامة كلي كسب
و كار شركت مي انجامد.
انواع پژوھش
-5تحقیق عملي )(ACTION RESEARCH
ھدف از انجام تحقیق عملي ،حل مسائل كسب و كار و مديريت از طريق كاربرد روش
علمي است.
ھدف اصلي تحقیق عملي ،حل يك مسئلة خاص است و نه كمك به توسعه نظريه ھاي
علمي.
روش تحقیق (روش شناسی تحقیق)
يکی از داليل کم کاربرد بودن دستاوردھای پايان نامه در عمل ،خطايی است که دانشجويان
درباره مفھوم (روش تحقیق) و مرزبندی آن با ديگر اصطالح ھا به آن دچار می شوند.
اين خطاھا عبارتند از :
)1مترادف دانستن مفھوم (روش تحقیق) با (روش شناسی تحقیق)
)2يکسان پنداشتن (روش تحقیق) با (نوع تحقیق) {ھر نوع شامل مجموعه ای از روش
ھا است}
)3برداشت نارسا درباره مفھوم عملی کلمه (روش)
)4کاربرد نابجای (روش)
فرايند تحقیق -روش تحقیق
منظور از فرآيند روش است ،فرآيند تحقیق اشاره به مجموعه ای از گامھا و مرحله ھايی
دارد که پژوھش گر برای رسیدن به پاسخ بايد يکی پس از ديگری آنھا را بردارد تا به
پاسخ يا راه حل دست يابد.
روش به معنای رفتن در راه است (يافتن پاسخ يا راه حل پرسش)
روش از واژه يونانی متا يعنی (در طول) و اودوس به معنی معین کردن گام ھايی برای
رسیدن به ھدفی بر گرفته شده است.
مفھوم فرآيند که برآمده از تئوری سیستم ھا در مديريت است معنايی ويژه و آشنا برای
دانش آموختگان مديريت دارد.
پژوھشگر با توجه به ماھیت پرسش نوع پژوھشی را انتخاب می کند لذا مجبور است گام
ھای خاص و ويژه ای را بردارد ،اين گام ھا و مرحله ھايی که پژوھشگر بايد طی کند
(فرآيند تحقیق) می توان نا مید .پس می توان (روش) را ھم معنا با (فرآيند) دانست.
روش علمی پژوھش چیست؟
)1روش پژوھش به معنای رويکردی در ھستی شناسی (مانند فلسفی ،علمی)...
)2روش پژوھش به معنای مکتب ھای فکری و روش ھای تحلیل طبیعت و جامعه (مانند
تجربه گرايی ،اثبات گرايی ،ابطال گرايی ،طبیعت گرايی ،مکانیک گرايی ،رفتار گرايی،
تاويل گرايی ،فھم گرايی و پديدار شناسی)...
)3روش پژوھش ،مانند يک فرآيند نظام مند برای يافتن پاسخ يک پرسش يا راه حل يک
مساله.
)4روش پژوھش ،مجموعه ای از قاعده ھا ،ابزارھا و راھھای معتبر (قابل اطمینان) و
نظام يافته برای بررسی واقعیت ھا ،کشف مجھوالت و دستیابی به راه حل مساله است.
)5مجموعه اقداماتی که انسان را به کشف مجھول ھا و حل مساله ھدايت می کنند.
)6مجموعه اصولی که ھنگام بررسی و پژوھش واقعیت ھا بايد به کار روند.
)7مجموعه فن ھايی که آدمی را از مجھول ھا به معلوم ھا راھبری می نمايند.
ويژگی ھای کلی فرايند علمی
)1نظام مند بودن
)2عقاليی بودن
)3روح علمی
)4واقعیت گرايی
فن ھا وابزارھای گردآوری داده ھا
فرضیه ھا ،گمان ھا ،حدس ھا ،راه حل ھا و پاسخ ھای احتمالی و موقتی ھستند که بر
اساس چارچوب و مبانی نظری برای مساله پژوھش مطرح می شوند ،لذا پژوھشگر بايد با
ابزارھايی ويژه ،داده ھای الزم را از جامعه (نمونه) آماری گرد آوری نمايد و با تحلیل ،
پردازش و تبديل آنھا به اطالعات ،به آزمون فرضیه ھا بپردازد و مشخص سازد که کدام
فرضیه تايید می شود.
پژوھشگر برای گردآوری داده ھا به ابزارھای گوناگونی نیاز دارد که نوع اين ابزارھا تابع
عوامل گوناگونی مانند نوع و فرآيند (روش) پژوھش است.
ھر يک از ابزارھای گوناگون گردآوری داده ،مزيت ھا وعیب ھايی دارند که در ھنگام
بکارگیری بايد به تاثیر آنھا در ھدف پژوھش توجه کرد و امکان افزايش اعتبار پژوھش را
فراھم آورد.
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
-1متن (سند) کاوی { بررسی (مراجعه به) مدارک و اسناد }
الف ) داده ھای موجود در اسناد تحقیقات گذشته
ب ) آمارھای رسمی
ج ) آمارھای غیر رسمی
د ) مدارک و اسناد سازمانی
-2مشاھده
مشاھده عبارت است از :فرآيند شناسايی ،نامگذاری ،مقايسه ،توصیف و ثبت علمی
تغییرات ظاھری متغیرھای مرتبط با مساله
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
ويژگی ھای روش مشاھده
(1در برگیرنده حداقل يک مالک روشن و مشخص باشد تا به کمک آن بتوان حضور يا
عدم حضور آن رفتار را تشخیص داد.
(2ھر واحد مشاھده ،بايد يک مقوله (ھمگن) را تشکیل دھد .
(3بھتر است تعداد واحد ھای مورد مشاھده متعدد انتخاب شود.
(4محقق بايد از اصطالحات عینی برای طبقه بندی استفاده کند.
(5ھر واحد مورد مشاھده ،بايد تعريف شده و مشخص باشد.
(6مشاھده گر بايد تعداد محدودی از واحد ھای رفتاری مربوط به مساله را مشاھده کرد.
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
مزايای روش مشاھده
(1در زمان کوتاه در معرض اطالعات زياد قرار گرفتن
(2باال بودن اعتبار اطالعات
(3سادگی بررسی درستی و نادرستی اطالعات
معايب روش مشاھده
(1تعمیم نتايج
(2اثر حضور مشاھده گر
(3تاثیر انتظار مشاھده گر در توجه او
(4محدوديت کاربرد و دامنه مشاھده
(5عدم توانايی مشاھده گر در گزارش نويسی دقیق
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
-3مصاحبه
شیوه ای شفاھی است و از طريق مطرح کردن مجموعه ای پرسش ھای از قبل تنظیم شده
(بسته) و يا تنظیم نشده ( باز) به ارزيابی برداشت ھا ،نگرش ھا و عاليق آنھا می پردازند.
مزايای روش مصاحبه
(1امکان استفاده برای افراد بیسواد.
(2تمايل بیشتر مردم به اظھار نظر ھای شفاھی.
(3امکان توضیح و رفع ابھام در مورد سواالتی که مطرح می شود.
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
معايب روش مصاحبه
(1وقت گیری و پر ھزينه بودن
(2محدوديت در تعمیم نتايج
(3دشواری تعبیر و تفسیر نتايج
(4نیاز به افراد ماھر برای انجام مصاحبه
انواع خطاھا در ھنگام مصاحبه
الف) خطاھايی که ناشی از قصد عمدی پاسخگو در فريب دادن يا گمراه کردن مصاحبه گر
ھستند.
ب) مشکالتی که به پاسخگو مربوط است.
ج) خطاھايی که به موقعیت روانی پاسخگو مربوط ھستند.
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
-3پرسشنامه
الف-انتخاب موضوع سوالھا
(1توجه به متغییر ھايی که بايد اندازه گیری شود.
(2شاخصھايی که برای اين متغیر ھا مطرح شده اند.
(3حدس ھايی درباره ارتباط ھايی که متغیرھای مساله را به ھم مربوط می کند يا درباره
عواملی که ممکن است ارتباط ھا را تبیین کنند.
(4شیوه ای که آن داده ھا ،مورد تجربه و تحلیل قرار می گیرند.
(5شیوه تدوين و انجام پرسشنامه
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
ب -نوع سوالھا
(1پرسشھای اطالعاتی
(2پرسشھايی درباره فعالیت ھا
(3پرسشھای مربوط به قصد و نیت
(4پرسشھای دانشی
(5پرسشھای گرايشی ،جھتی ،اعتقادی
(6پرسشھای ارزشیابی
(7پرسشھای ساده
(8پرسشھای مرکب
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
ج -شیوه طرح سوالھا
(1پرسشھای بسته
(2پرسشھای باز
(3پرسشھای تلفیقی
د -جمله بندی سوالھا
(1از سوالھای نا مفھوم و مبھم پرھیز شود.
(2از سوالھايی که پاسخ گو را به پاسخ خاصی ھدايت می کند بايد دوری کرد.
(3از آوردن سوالھای پیچیده پرھیز شود.
(4سوالھای چند بعدی مطرح نشود.
(5از ارايه سوالھای منفی تا حد ممکن خودداری شود.
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
انواع داده ھا در يک پرسشنامه
الف ) داده ھای واقعی که به قلمرو شخصی افراد ،جامعه و سازمان ھا وابسته است.
ب) نگرش ھای ذھنی درباره واقعیتھا ،رويدادھا يا اشخاص.
ج) موضوع ھای گوناگون مرتبط با مساله پژوھش.
توصیه ھا برای تکمیل پرسشنامه
راھنمای دستورالعملھای مربوط به ھر بخش
راھنمای پاسخ به سوالھا
راھنمای ھدايت پاسخگو به مرحله بعدی
انواع ابزارھا و شیوه ھای گردآوری داده ھا
مقیاس ھا
•
مقیاس ھا عبارتھايی ھستند که در چارچوبی خاص تخصیص حرف يا نمره را برای
افراد ،نگرش و رفتارھای آن ھا فراھم می آورد.
•
ھر حرف يا نمره ای که منظور می شود نماينده میزان مالکیت فرد از آن چیزی بوده که
مقیاس مدعی اندازه گیری آن است .
انواع مقیاس ھا
) 1طیف بوگاردوس
اين طیف در مکتب شیکاگو به وسیله بوگاردوس ابداع گرديد و بعدھا از سوی جامعه
شناسان برای حل مسايل شھری و مھاجرت خارجی ھا مورد استفاده قرار گرفت.
معايب
)1امکان تاثیر پذيری از ارزش ھای خاص يک نفر
)2نابرابری فاصله ھا
)3عدم شناخت علت ھا ،شکل گیری نگرش
مزايا
)1امکان سنجش میزان جايگاه ھا
)2امکان سنجش موضوع ھای حساس
انواع مقیاس ھا
) 2طیف ترستون
شامل مجموعه ای از گويه ھا است که برای سنجش مفاھیم به کارھا می رود که از پاسخ
دھنده خواسته می شود که تمام مورد ھايی را که با آنھا موافق است مشخص سازد .امتیاز
ھر فرد به وسیله تعداد گويه ھايی که با آن موافق است تعیین می شود.
معايب
)1کاربرد دشوار
)2اثر گذاری نقش و تعداد داوران بر آن
)3نیاز به راھنماھای عمل
)4نیاز به مھارت برای تکمیل
انواع مقیاس ھا
مزايا
)1دقت زياد در تدوين منطقی سنجه ھا
)2ارزيابی توسط داوران بسیار
)3تعیین جای خاص سنجه بر روی پیوستار
)4فراھم بودن امکان شناخت غیر مستقیم در موضوع ھای حساس
)5فاصله ھای يکسان و پیوسته در پیوستار
انواع مقیاس ھا
)3مقیاس لیکرت
مقیاس لیکرت برای تحقیقات رفتاری بیشترين کارايی و استفاده را دارد .تدوين آنھا از
تدوين مقیاس ھايی که دارای فاصله ھای برابر نماست ،آسانتر است و در عین حال ھمان
اطالعات را به دست می دھد .
نحوه طراحی سنجه ھا در مقیاس لیکرت
مقیاس را می توان ھم به صورت 5واحدی وھم به صورت 7واحدی انتخاب کرد ،که
معموال آن را به صورت 5واحدی تھیه می کنند.
انواع مقیاس ھا
مزايا
)1سنجه ھا با ھمديگر ھماھنگ ھستند.
)2ھر سنجه به تنھايی اندازه گیری می شود.
)3نگرش ھا بر حسب میزان شدت آن ھا طبقه بندی می شوند.
)4ديدگاه ھا و نظر ھا از شیوه ھای مختلف شناسايی و سنجیده می شوند.
معايب
)1پديده بدون شناخت دلیل ھای آن توصیف می شود .
)2امکان شناخت صالحیت پاسخگويان وجود ندارد.
)3امکان اين قضاوت وجود ندارد که آيا باور و عقیده پاسخگوی موقتی است يا دائمی.
)4توجه چندانی به مطالعات پیشین و تعیین حوزه ھا و مالک ھای قضاوت نمی شود.
)5وجود خطای پاسخ ھای کلیشه ای پاسخگويان بدبین و يا خوشبین.
انواع مقیاس ھا
)4طیف گاتمن
اين مقیاس شامل مجموعه ای از گويه ھا است که درباره نگرش فرد نسبت به يک موضوع
است.
گويه ھا برحسب دشواری ،پیچیدگی يا ارزش وزنی مرتب می شوند ،موافقت (تايید) يک
گويه ،موافقت با ساير گويه ھای کم وزن تر را به دنبال دارد.
در طیف گاتمن ،ھدف نھايی تنظیم سنجه ھا ،کامال تراکمی است.
تحقق اين ھدف در عمل کار ساده ای نیست و پژوھشگر بايد به چند اقدام دست زند :
)1ابتدا چنان سنجه ھا را تھیه و تنظیم کند که رده بندی تراکمی داشته باشد.
)2سپس در يک پژوھش مقدماتی به منظور شناسايی دقیق جای سنجه ھا آنان را بر
روی نمونه انجام دھد و نتیجه ھا را روی مقیاس پیاده کند.
انواع مقیاس ھا
معايب
)1نبود امکان تبديل به يک مقیاس سنجش با فاصله ھای برابر
)2نیاز به تالش زياد
)3تاثیر پذيری شديد از ارزش ھا
)4فقدان پرسش ھای صالحیت سنجی
)5ابھام در میزان تاثیر گذاری حوادث ھمزمان در ديدگاه ھا
)6عدم امکان شناخت و اندازه گیری عوامل علی
انواع مقیاس ھا
)5طیف اوزگود
ھدف اصلی اين طیف ،شناخت و اندازه گیری تمايز معنايی می باشد.
در سال 1957اوزگود و ھمکارش در پژوھشی با نام (اندازه گیری معنا) درصد بر آمدند تا
در زمینه پاسخ ھای به دست آمده از شیوه پرسشنامه تفکر کنند.
انواع مقیاس ھا
تحلیل معنايی
اين مقیاس دو نوع کاربرد دارد :
)1اندازه گیری عینی خصوصیت ھای معنايی کلمه ھا و مفھوم ھا در يک فضای معنايی سه بعدی
)2به عنوان قیاس نگرش فقط در حوزه حسی مورد استفاده است.
يک مقیاس تحلیل معنايی از سه عنصر تشکیل شده است :
)1مفھوم ،که بر حسب خصوصیت ھای معنايی و نگرشی خود مورد ارزيابی قرار می گیرد
)2جفت صفات حدی ،که اساس مقیاس را تشکیل می دھد
)3واحد ھای درجه بندی مقیاس که فاقد تعريف است
در اغلب مورد ھا بار معنايی کلمه ھا از سه عامل ناشی می شود :
ارزشیابی (مانند خوب – بد)
نیرومندی (مانند سخت – نرم)
فعالیت (مانند سريع – آھسته)
انواع مقیاس ھا
مقايسه زوجی
مزايا
پاسخگويان به ھنگام گزينش راه ھای ديگر را می توانند در نظر بگیرند.
به عنوان مثال :اگر قرار است مسايل شھرک سازمانی در يک استان محروم مورد مطالعه قرار گیرد،
سوال می شود :آب الزم تر است يا برق؟ آب آشامیدنی الزم تر است يا راه آسفالت؟
معايب
)1نگرش مورد سنجش شناسايی نمی شود و فقط رده بندی افراد از آن ھا به دست می آيد.
)2ابعاد مختلف شخصیت را مقايسه نمی کند.
)3در محدوده چراھا يا علیت وارد نمی شود و فقط تصوير سطحی از ديدگاه ھا مطرح می شود.
)4در صورتی که تعداد موضوع ھای برای مقايسه زياد باشد کار زيادی را می طلبد و نتیجه خوبی نیز به
دست نمی دھد.
انواع مقیاس ھا
طیف ترکیبی
ھر يک از طیف ھا قوت ھا و ضعف ھايی دارند ،برای دستیابی به يک طیف کامل :
)1تعداد زيادی گويه (تقريبا 150گويه) برای موضوع مورد نظر شناسايی شود.
)2بر اساس طیف ترستون(به کمک داوران) ارزش طیف و تفاوت بین چارک ھا ،برای ھر يک از گويه ھا
تععین می شود.
)3بھترين گويه انتخاب شود.
)4سپس گويه ھای انتخاب شده را بر اساس طیف لیکرت (با پنج امکان پاسخ) به عده ای پاسخگو داده
شود.
)5بعد از اظھار نظر ھای مرحله قبلی ضريب تفاوت گويه ھا تعیین گردند.
)6گويه ھايی که دارای بیشترين ضريب تفاوت ھستند انتخاب می شوند.
)7يک طیف يازده درجه ای (مانند طیف ترستون) در نظر گرفته شده و از بین گويه ھای باقی مانده
برای ھر يک از درجه ھای اين طیف ،تعدادی گويه مساوی ،برگزيده می شوند.
)8پس از اين مرحله ھا ،تعداد محدودی از گويه ھا که باقی می مانند .بر اساس طیف گاتمن به يک
عده پاسخگوی ديگر داده و پس از اظھار نظر ،احتمال خطا در بازنمايی گويه ھا محاسبه شود.
انواع مقیاس ھا
عیب ھای اصلی مقیاس
وقتی قرار است نگرش ھا سنجش شود ،پديده مورد تحقیق ديگر عینی و ملموس نیست.
اگر اصول علمی رعايت نشود ممکن است ھزينه ھای بسیار صرف شده اما داده ھای غیر
واقعی به دست آمده است.
وقتی قرار است تحقیقی در باب جايگاه فرد يا گروھی ديگر به عمل آيد فقط می توان
پرسید :آيا او آنھا را دوست دارد؟ اين سوال عامیانه است و پاسخ ھايش نیز دارای ارزش
بااليی نیستند .در يک سطح باالتر می توان از مقیاس ھا سود جست .مانند :نظر شما
درباره فالن فرد يا گروه چیست؟
اما مقیاس ھا نیز با دقت واقعیت ذھنی را اندازه گیری نمی کنند و اين امکان ھست که
پاسخگو از اظھار عقیده درست خود به مالحظاتی باز ماند ،از جانب ديگر ،معلوم نیست
کلمه ھا تا چه حد برد معنايی و عمق دارند.
انواع مقیاس ھا
به عقیده اوزگود ذھن ھر انسان ساختار خاص خود را دارد از اين رو کوشش ھايی در راه
شناخت با کلمه ھا ،سپس با عبارت ناقص و بعد از آن با عبارت کامل صورت گرفت.
عیب ھای اصلی چنین مقیاسی عبارت است از :
(1بعد توصیفی داشتن ،يعنی فقط واقعیت را در سطح می شناسند.
(2از استاندارد کردن موقعیت مطالعه در آنان خبری نیست و تکمیل يک پرسشنامه توسط
يک فرد معین در زمان ھای مختلف (کار ،استراحت )...نتايج متمايزی به بار می آورد.
(3از استاندارد کردن شرايط پیشین در آنان خبری نیست و طرز برخورد فرد يا پديده مورد
مطالعه در گذشته می تواند در انديشه اش تاثیر گذار باشد.
(4در طیف ھا ،بررسی عقیده ھا و نظر ھا بدون توجه به پژوھشگر صورت می گیرد.
طرح نمونه گیری
گزينش نمونه ھاي از داده ھاي كل جامعه بطور علمي و تصادفي و سپس استخراج داده ھاي
مربوط به اين نمونه و در نھايت تعمیم نتايج داده ھاي تحلیل شده به كل جامعه.
جامعه (جمعیت آماري))(POPULATION UNIVERSE
مجموعه واحدھايي كه حداقل در يك صفت مشترك باشند ،يك جامعه آماري را مشخص مي
سازند و معموالً آن را با Nنمايش مي دھند.
نمونه آماري )(SAMPLE
مجموعه اي از نشانه ھا كه از يك قسمت ،يك گروه يا جامعه اي بزرگتر انتخاب مي شوند ،به
طوري كه اين مجموعه معرف كیفیات و ويژگیھاي آن قسمت ،گروه يا جامعه باشد و معموالً
آن را با nنمايش مي دھند.
طرح نمونه گیری
نمونه گیری در پژوھش ھای کمی و کیفی
نمونه گیری در پژوھش ھای کمی و کیفی ،تفاوت دارد.
در پژوھش ھای کیفی در سه مرحله موضوع نمونه گیری مطرح می شود:
-1ھنگام گردآوری
-2به وقت تفسیر
-3موقع ارائه يافته ھا
فرايند نمونه گیری
انواع نمونه گیری
-1نمونه انباشته يا کومه ای
اين نوع نمونه ھا از نظر علمي بي ارزش ھستند زيرا شواھدي در دست نیست كه نشان دھد
چنین نمونه اي معرف جامعه است.
-2نمونه نظری يا قضاوتی
گزينش بخشي از جامعه كه اعضاي آن بر پايه داوري شخص پژوھنده مشخص مي شود.
-3نمونه گیری تصادفی
انتخاب بخشي از جامعه به گونه اي كه ھمه نمونه ھاي ممكن كه داراي تعداد ثابت ھستند
براي انتخاب شدن احتمال يكسان داشته باشند.
نمونه وقتي مي تواند مورد اتكا باشد كه بطور تصادفي از جامعة آماري گزينش شده باشد.
فرايند نمونه گیری
از تصادفي بودن برداشتھاي مختلفي مي شود:
.1يك نوع احساس ذھني است كه با فقدان ھر گونه نظم و نقشة از پیش انديشیده شده
مشخص باشد.
.2برابری احتمال بروز حوادث
.3اعمال و روشھايي كه استفاده از آنھا امكان پیش بیني دقیق حوادث مورد نظر را از بین
مي برد.
فرايند نمونه گیری
شیوه ھای نمونه گیری تصادفی
-1شیوه چرخ وار
-2شیوه شانس آزمايی
-3شیوه جداول اعداد تصادفی
فرايند نمونه گیری
انواع نمونه گیری ھدفمند
-1نمونه گیری برگزيده
-2نمونه گیری سھمیه ای (سیستماتیک)
-3نمونه گیری آسان (دم دستی)
-4نمونه گیری گلوله برفی
فرايند نمونه گیری
تعیین ساختار جامعه آماري و ويژگیھاي آن
معموالً ھر جمعیت آماري داراي مشخصات و ويژگیھاي مختلفي است كه در حكم شاخص
جمعیت مورد نظر مي باشد.
ھر جمعیتي را با توجه به مشخصات و ويژگیھاي آن مي توان در يكي از ساختارھاي چھار
گانه مورد بررسي قرار داد و از ان نمونه گیری کرد:
فرايند نمونه گیری
الف -جامعه ساده :يکپارچگی جامعه آمار
جمعیت مورد نظر داراي ساختارھاي متجانس و
يكپارچه مي باشد و افراد آن در يك مشخصه يا
ويژگي غالب مشترك ھستند.
در چنین شرايطی بھترين روش نمونه گیری
تصادفی ساده می باشد.
فرايند نمونه گیری
ب -جامعه طبقه ای :وجود اليه ھا و طبقه ھای
گوناگون در جامعه آماری
ساختار جامعه اصلي ،متشكل از قشرھا و طبقات
گوناگون مي باشد به طوري كه ھر قشر و طبقه اي
از ديگر قشرھا و طبقات جدا مي باشد.
در چنین شرايطی بھترين روش نمونه گیری اليه
بندی ساده می باشد.
فرايند نمونه گیری
ج -جامعه سھمیه ای :وجود اليه ھا يا درصدھا در
جامعه آماری
ھنگامي كه ساختار جمعیت از قشرھا و طبقاتي با
نسبتھا يا درصدھاي معیني بوجود آمده باشد كه
اصطالحا ً آن را ساختار قشربندي نسبي مي نامند.
در چنین شرايطی بھترين روش نمونه گیری اليه
بندی نسبی می باشد.
فرايند نمونه گیری
د -جامعه آمیخته :ترکیبی بودن ويژگی ھا در جامعه
آماری
ھنگامي كه ساختار جمعیت از صفات و ويژگیھاي
متعدد و متنوعي شكل گرفته باشد كه نتوان صفات
بارز آن را براحتي تعیین كرد .در اين صورت
با ساختاري مختلط سر و كار داريم.
در چنین شرايطی بھترين روش نمونه گیری روش
ترکیبی يا خوشه ای می باشد.
فرايند نمونه گیری
مقايسه روش ھای نمونه گیری
فرايند نمونه گیری
اصول نمونه گیری
-1پرھیز از سوگیری درفرآيند انتخاب
-2افزايش دقت در کلیه مراحل
فرايند نمونه گیری
سو گیری (جھت گیری)
سوگیري در نمونه گیري به صورتھاي زير حاصل مي شود:
•
نمونه گیري با يك روش غیرتصادفي انجام شود.
•
چارچوب انتخاب شامل كلیه اعضاي جامعه نباشد.
•
مواقعي كه دسترسي به بعضي از اعضاي جامعه غیرممكن بوده يا برخي اعضا عالقمند
به ھمكاري نباشد.
•
ھیچ افزايشي در حجم نمونه قادر نیست عدم معرف بودن نمونه را اصالح كند يا
سوگیري ناشي از اين عدم كفايت فھرست را حذف كند.
فرايند نمونه گیری
عوامل موثر در تعیین حجم (اندازه) نمونه
الف -ھدف ھای پژوھش
ب -روش پژوھش و روش ھای آماری وابسته به آن
ج -امکان مالی و زمانی پژوھشگر
د -حجم جامعه
ه -شیوه کنترل متغیرھای ناخواسته
و -میزان تاثیر پذيری متغیر وابسته از مستقل
ز -میزان روايی و پايايی ابزار اندازه گیری متغیر وابسته
طرح نمونه گیری
-نکات اساسی در بکار گیری طرح نمونه گیری
-1تعیین حجم نمونه
-2روش انتخاب نمونه
-3براورد و تعمیم نتیجه ھای پژوھش به کل
طرح نمونه گیری
شیوه محاسبه حجم نمونه
-1از بین کلیه صفت ھای مورد پژوھش در نمونه مجموعه صفت ھايی که برای مشخص کردن پديده ھای
مورد بررسی مھم تر است انتخاب شود.
-2تغییرپذيری (پراکندگی ،واريانس و ضريب تغییرات) ھر يک از صفت ھای انتخاب شده بر اساس نکته
ھای زير مشخص می شود:
آمارگیری پیشین جامعه مورد پژوھش يا جامعه ھای مشابه آمارگیری آزمايشی فرض ھای معین درباره ساختار جامعه عملی کردن واحدھای نمونه در دو مرحله -3بر اساس فرمول ھا بین تغییر پذيری ،نوع نمونه و خطای مجاز برای ھر يک از صفات انتخاب شده،
حجم نمونه محاسبه می گردد.
-4بزرگترين حجم نمونه محاسبه شده به عنوان حجم اولیه نمونه انتخاب می شود.
-5حجم کلی جامعه مورد بررسی با جمع کردن تمامی حجم ھای اولیه نمونه که برای طبقه ھای جداگانه
جامعه محاسبه شده است تعیین می گردد.
طرح نمونه گیری
الف ) حجم نمونه ،برای بر آورد نسبت مورد نظر در جامعه
=pنسبت در جامعه
q=1-p
[ =aضریب اطمینان(]1-میزان خطا)
=eخطا
̅𝐪 𝐩 𝟐𝐚𝐳
𝟐
𝟐𝐞
ب ) حجم نمونه ،برای برآورد میانگین جامعه
بزرگترین مقدار −کوچکترین مقدار
𝟒
ج ) حجم نمونه ،برای تفاوت میانگین دو گروه
= 𝒙𝝈
𝟐
𝟐
𝒙𝒛𝒂 σ
𝟐
𝒆
= 𝐩𝐧
= 𝐩𝐧
𝟐) 𝐚𝐙( 𝟐 𝐒𝟐
𝟐
𝟐𝐃
= 𝐩𝐧
طرح نمونه گیری
ارزيابی يافته ھای پژوھش
-1روايی
• روايی محتوايی
• روايی نمادی(ظاھری)
• روايی مربوط به مالک
• روايی ھمزمانی
• روايی پیش بین
• روايی سازه
• روايی ھمگرا
طرح نمونه گیری
عوامل موثر بر روايی
عوامل موثر بر اعتبار بیرونی
الف :جامعه
-1کنش متقابل میان انتخاب آزمودنی ها و متغیر مستقل
-2کنش متقابل میان متغیر مستقل و ویژگی های آزمودنی ها
ب :اعتبار محیطی
-1توصیف و متغیر مستقل
-2توصیف و اندازه گیری متغیر وابسته
-3مزاحمت های ناشی از اجرای متغیرهای مستقل چهارگونه
-4کنش متقابل رخدادهای همزمان با انجام پژوهش و تاثیر متغیر مستقل
-5کنش متقابل میان زمان اندازه گیری و تاثیر متغیر مستقل
-6هوشیار شدن آزمودنی ها در اثر اجرای پیش آزمودنی و پس آزمودنی
-7تاثیر تازگی و غیر عادی بودن شرایط اجرای پژوهش و مساله توجیه کردن آزمودنی ها
-8زمینه اطالعاتی آزمودنی ها
-9رفتار پژوهشگر در جریان اجرای پژوهش
عوامل موثر بر اعتبار درونی
-1رخدادهای همزمان با انجام
پژوهش
-2اجرای پیش آزمون
-3وسایل اندازه گیری
-4بازگشت های ناشی از ابزار
آماری به کار برده شده
-5تفاوت های فردی آزمودنی ها
-6افت آزمودنی ها
-7کنش متقابل:
میان رشد و بلوغ روانی وجسمانی
میان انتخاب آزمودنی ها ورخدادهای همزمان با انجام پژوهش
طرح نمونه گیری
ارزيابی يافته ھای پژوھش
-2پايايی
روش ھای برآورد ضريب پايايی
الف -برآورد پايايی با شیوه بازآزمايی
ب -برآورد پايايی با روش شکل ھای موازی و ھمتا
ج -برآورد پايايی با روش ثبات درونی
طرح نمونه گیری
رابطه روايی و پايايی
طرح نمونه گیری
روايی و اعتبار و نیکويی برازش داده ھا