Transcript پيشگيري و كنترل اضافه وزن و چاقي بخش ۱

‫واحد بهبود تغذیه شبکه بهداشت و درمان فالورجان‬
‫‪‬‬
‫غالبا به تجمع غير طبيعي چربي در بدن چاقي گفته مي شود‬
‫افراد چاق از نظر ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫درجه چربي اضافه ذخيره شده‬
‫‪‬‬
‫توزيع منطقه اي چربي در قسمت هاي مختلف بدن‬
‫‪‬‬
‫وجود بيماريهاي همراه با چاقي‬
‫متفاوت هستند‬
‫چاقی و اضافه وزن نتیجه عدم تعادل بين غذای مصرفی و فعالیت فيزیکی است‪ .‬چاقی‬
‫مسئله پیچیده مربوط به شیوه زندگی‪ ،‬محیط و ژن ها است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اضافه وزن به افزایش وزن به باالتر از مقدار استاندارد برای قد‬
‫گفته می شود‪.‬‬
‫چاقی‪ ،‬زیادی چربی بدن چه بصورت پراکنده در تمام و چه در‬
‫قسمتی از بدن است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در این چاقی تعداد سلولهای چربی افزایش می یابد‪.‬‬
‫تعداد اولیه سلولهای چربی بدن هر فرد به رژیم غذایی مادر در دوران بارداری و‬
‫تغذیه اولیه شيرخوار بستگی دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کالری اضافی در طول مراحل تکامل می تواند به شکل گيری و افزایش تعداد‬
‫سلولهای چربی منجر شود‪ .‬از آنجا که افزایش تعداد سلولهای چربی در دوران‬
‫بزرگسالی به سختی اتفاق می افتد‪،‬‬
‫‪‬‬
‫چاقی هایپرپالزیک دردوران کودکی آغاز می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در این چاقی‪ ،‬اندازه سلولهای چربی افزایش می یابد‬
‫‪‬‬
‫با دیابت‪ ،‬بیماريهای قلبی‪ ،‬پرفشاری خون و دیگر آسیب های متابولیک همراه است‪.‬‬
‫ً‬
‫ز‬
‫معموال تو یع چربی در این نوع چاقی در اطراف کمر بیشتر است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫این توزیع چربی ”الگوی چاقی مردانه یا آندروئید(‪” )Android‬‬
‫‪‬‬
‫بخش اعظم چاقی پایين تنه با هیپرپالزی (افزایش تعداد سلولهای چربی) اتفاق بیافتد‪.‬‬
‫از آنجا که کاهش اندازه سلولهای چربی نسبت به تعداد آنها ساده تر است‪،‬‬
‫ً‬
‫افراد مبتال به چاقی پایين تنه معموال سخت تر وزن کم می کنند‪.‬‬
‫هنگام کاهش وزن تنها می توان اندازه سلولها را کم کرد نه تعداد آنها را‪.‬‬
‫‪‬‬
‫همزمان افزایش تعداد و‬
‫‪‬‬
‫افزایش اندازه سلولهای چربی‬
‫‪‬‬
‫ً‬
‫هیپرپالزی‪ ،‬اساسا در نوزادان و کودکان رخ می دهد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫هیپرتروفی‪ ،‬در نوجوانان و بزرگساالن شایع تر است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫الگوهای موضعی ذخيره ی چربی‪ ،‬توسط وراثت کنترل شده و بين مردان و زنان‬
‫‪‬‬
‫متفاوت هستند‪.‬‬
‫ً‬
‫• عموما در پسران در دوران نوجوانی تجمع چربی زیر پوستی در تنه و‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در دختران در باسن و پایين تنه رخ می دهد‬
‫درنتیجه باعث تمایز ویژگی های الگوی چربی در بزرگسالی می شود‬
‫‪‬‬
‫چاقي مردانه (‪)android‬يا سيب شكل كه‬
‫قسمت عمده چربي در شكم ( ناحيه مركزي‬
‫بدن ) تجمع مي يابد‬
‫اين افراد بيشتر در معرض خطر بيماريها‬
‫بخصوص بيماري قلبي عروقي هستند‬
‫به دور كمر بيشتر از ‪ 102‬سانتي متر در مردان‬
‫چاقي شكمي مي گويند‬
‫‪ ‬چاقي زنانه (‪ )gynoid‬يا گالبي شكل‬
‫كه قسمت عمده چربي در قسمت هاي‬
‫محيطي ( عمدتا در باسن و ران ) تجمع‬
‫مي يابد‬
‫‪ ‬اين نوع توزيع چربي نسبت به نوع‬
‫مردانه خطر كمتري را به همراه دارد‬
‫‪ ‬به اندازه دور كمر بيشتر از ‪ 88‬سانتي متر‬
‫در زنان را چاقي شكمي مي گويند‬
‫‪‬‬
‫تغذیه ای (دریافت بیشترانرژی)‬
‫‪‬‬
‫هورمونی (مصرف داروهای ضد بارداری و کورتونهاو‪)..‬‬
‫‪‬‬
‫وضعیت تحرک‬
‫‪‬‬
‫عوامل ژنتیکی‬
‫‪‬‬
‫وضعیت روانی‬
‫‪‬‬
‫تحقیقات تأیید می کند که ژنها (‪ %)۵٠-٧٠‬استعداد فرد را برای پیشرفت چاقی تعیين‬
‫می کنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ژن ها با ایجاد اختالالت زیر در چاقی سهیم هستند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪ .١‬اختالل یک یا چند مسير تنظیم کننده مراکز تغذیه‬
‫‪‬‬
‫‪ .٢‬اختالل مصرف انرژی و اندوزش چربی‬
‫‪‬‬
‫‪ .٣‬جهش های ژن لپتين و رسپتور لپتين‬
‫‪‬‬
‫• نقائص ی کوچک در بیان یا تداخل ژن ها می توانند به طور قابل مالحظه ای در‬
‫افزایش وزن یا توسعه عوارض مربوط به چاقی دخالت کنند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کمیت و کیفیت تغذیه مادر در طول بارداری‪ ،‬یا نوزادان در طول سال های اولیه زندگی‬
‫می تواند اثرات ماندگاری بر ژنوم نوزاد داشته باشد و عوامل خطر برای چاقی و سندرم‬
‫متابولیک در بزرگسالی باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• همچنين اثراتی که تغذیه روی ژنوم جنين می گذارد می تواند به نسل آینده ھم‬
‫منتقل شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫مطالعه ای نشان داد کمبود فوالت در طول بارداری و شيردھی و تغذیه با چربی باال‬
‫نوزاد در بعد از شيرگيری باعث قطع ترمیم ‪DNA‬و متیالسیون ‪DNA‬و بیان ژن‬
‫های مربوط به قطع ترمیم در مغز می شود‬
‫ممکن است نشان اپيژنتیک بگذارد که می تواند نسل آینده را مستعد کند و باعث اثرات‬
‫نامطلوب در طول زندگی بزرگسالی شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مطالعه ای در اروپا نشان داد که پلیمرفیسم ( )‪RS 2274908‬ژن‬
‫‪omentin‬وابسته به دریافت انرژی روزانه و ھمچنين دریافت پروتئين و‬
‫چربی روزانه است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• بنابراین دریافت انرژی روزانه ودریافت چربی و پروتئين با اثر روی پلیمرفیسم‬
‫ژن ‪omentin‬باعث چاقی احشایی می شوند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• کودکانی که تغذیه با شير مادر دارند سطح بیان ژن ھای‬
‫‪‬‬
‫( ‪SLC2A2 ،FASN ،PPAR‬آلفا‪INSR ) ،‬در سلول ھای خونی‬
‫‪‬‬
‫محیطی آنھا باالتر است و بنابراین سطح خطر پایين تری از اضافه وزن و‬
‫مقاومت به انسولين و دیس لیپیدمیا دارند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• اثرات محافظت کنندگی شير مادر در بیان این ژن ھا می باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫لپتين یک ھورمون پتیدی کوچکی است که از ژن ‪OB‬تولید می شود‪ .‬وظیفه‬
‫لپتين مهار اشتها و تحریک گرمازایی است‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• مطالعات نشان داده اند که کمبود لپتين و لپتين رسپتور باعث پرخوری‬
‫(کاھش مکانیسم سيری)‪ ،‬چاقی‪ ،‬ناباروری و تعدادی دیگر از ناهنجاری ھا می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫بیان باالی ژن ‪FTO‬با افزایش دریافت غذا و چاقی همبستگی دارد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫سروتونين‪ ،‬نوروپپتید‪ y‬و اندورفين در رفتارهای تغذیه ای تاثير دارند‪.‬‬
‫‪‬‬
‫کاهش سروتونين و افزایش نوروپپتید ‪ y‬موجب افزایش میل به کربوهیدرات می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫رژیم حاوی تریپتوفان( تخم مرغ‪ ،‬شير‪ ،‬سویا‪ ،‬کنجد‪ ،‬بادام زمینی) در ميزان‬
‫سروتونين مغز موثر است و رژیم حاوی تریپتوفان پائين موجب کاهش سروتونين‬
‫ً‬
‫مغزی شده و متعاقبا باعث اشتیاق به مصرف کربوهیدرات می شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫نوروپپتید ‪ y‬در طی محرومیت از غذا افزایش می یابد و موجب افزایش اشتها به‬
‫غذا می شود‪.‬‬
‫سیستم اندروفين موجب افزایش اشتها و گرایش به غذاهای چرب و شيرین می‬
‫شود‪.‬‬
‫‪( CRF‬عامل آزاد کننده کورتیکوتروپين) بر اشتها موثر است و موجب کاهش‬
‫دریافت غذا می گردد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫در ورزش‪ CRF‬افزایش پیدا می کند و نيز در افراد افسرده و خیلی گرسنه نيز‬
‫این افزایش پدید می آید‪.‬‬
‫‪‬‬
‫لپتين‬
‫‪‬‬
‫محدودیت انرژی موجب کاهش سطح لپتين و گرسنگی اختیاری می شود‬
‫‪‬‬
‫رزیستين‬
‫‪‬‬
‫گرلين‬
‫‪‬‬
‫• یک پروتئين پالسما است که از سلول ھای بافت چربی تولید می‬
‫‪‬‬
‫شود‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• دارای ویژگی ھای حساس به انسولين و ضدالتھابی و سوخت و سازی‬
‫محافظت کننده می باشد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫• بر اساس یافته ھای مطالعه ای تغیير در پلیمرفیسم ژن آدیپونکتين با محیط‬
‫دور کمر باالتر و ‪BMI‬و فشارخون سیستولیک و دیاستولیک باال ارتباط داشت‪.‬‬
‫عادات‬
‫غذایی‬
‫فرهنگ‬
‫افسردگی‬
‫محیط‬
‫چاقی‬
‫فعالیت‬
‫بدنی‬
‫همراهی‬
‫خانواده‬
‫هورمون‬
‫ها‬
‫ژن‬
‫شیر‬
‫مادر‬
‫فضای‬
‫فیزیکی‬
‫اشتها‬
‫بیماریها‬
‫سابقه‬
‫فامیلی‬
‫اقتصادی‬
‫واجتماعی‬
‫ناامنی‬
‫غذایی‬
‫وزن تولد‬
‫تغذیه‬
‫سندرم‬
‫کوشینگ‬
‫هیپوتیرو‬
‫ئید‬
‫طبقه‬
‫اجتماعی‬
‫دیابت‬
‫بارداری‬
‫‪ .1‬وزن برای قد‬
‫‪ .2‬نمايه توده بدني“ ‪ Body mass index= BMI‬برای سن‬
‫‪ .3‬دور کمر‬
‫‪ .4‬چين پوستی عضله سه سر‬
‫‪21‬‬
‫‪23‬‬
‫‪‬‬
‫‪(WHO‬سازمان بهداشت جهانی)‬
‫‪‬‬
‫‪(CDC‬مرکز پیشگیری وکنترل بیماریهای آمریکا)‬
‫‪‬‬
‫‪(NCHS‬مرکز ملی آمارهای سالمت آمریکا)‬
‫‪‬‬
‫‪)International Obesity Task Force(IOTF‬‬
‫‪24‬‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن بین صدک ‪ 85‬تا ‪ : 95‬اضافه وزن‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن باالی صدک ‪ : 95‬چاقی‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن بین ‪1+‬تا‪ : Zscore 2+‬اضافه وزن‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن باالتر از ‪ : Zscore 2+‬چاقی‬
25
‫درکودکان ‪:‬‬
‫‪26‬‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن باالتر از صدک ‪ : 95‬اضافه وزن‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن بین ‪ 85‬تا ‪ : 95‬در معرض اضافه وزن‬
27
28
29
30
‫‪31‬‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن باالتر از ‪ : 25‬اضافه وزن‬
‫‪‬‬
‫نمایه توده بدن باالتر از ‪ : 30‬چاقی‬
‫‪32‬‬
‫بهار ‪93‬‬
‫ع ‪ -‬رزازی‬