Transcript Slide 1
1 کاهش کمیت و کیفیت محصوالت گیاهی بیماری های گیاهی ممکن است بر نوع گیاهان و صنایع یک منطقه اثر محدود کننده داشته باشد: بیماری بالیت شاه بلوط در آمریکا شمالی Cryphonectria parasitica بیماری مرگ هلندی نارون Ophiostoma ulmi زردی کشنده نخل نارگیل در اثر فیتوپالسما بیماری های گیاهی ممکن است گیاهان را برای انسان ها و حیوانات زهر آلود سازند: بیماری ارگوت چاودار و گندم Claviseps pururea بیماری ارگوتیسم بیماری های گیاهی ممکن است موجب خسارت مالی شوند: گونه های مقاوم به بیماری کم محصول تر و پر هزینه تر ،هزینه اضافی آفت کش ها و ادوات ،هزینه حمل و نقل و انبا داری و ... 2 سوختگی شاه بلوط 3 ارگوت غالت بیماری های واگیر دار: بر اثر آلودگی بوسیله نوعی بیمارگر بوجود می آیند که به سرعت در میزبان آلوده رشد و تکثیر یافته ،از گیاهان مبتال به گیاهان سالم بیشتری سرایت کرده و منجر به بروز همه گیری می شود. پارازیت (انگل): موجودی که روی سطح موجود دیگر یا درون آن زندگی و غذای مورد نیاز خود را از میزبان دریافت می کند. پارازیتیسم (زندگی انگلی) :کسب غذا از میزبان بوسیله انگل. انگل گیاهی :موجودی که با گیاه رابطه همزیستی نزدیک داشته و ماده غذایی الزم برای ادامه زندگی خود را از گیاه دریافت می کند. همزیستی ):(symbiosis گیاه میزبان و میکروارگانیسم به رشد یکدیگر کمک می کنند مانند باکتری غده ریشه حبوبات. توان نسبی بیمارگر در بیماریزایی ( :(Pathogenicityتوانایی بیمارگر در ایجاد اختالل در یک یا چند عمل عمده گیاه دانست. 4 پارازیت اجباری ):(obligate parasite بعض ی انگل ها شامل ویروس ها ،ویروئیدها ،مولیکوت ها ،برخی باکتری های سخت کشت ،نماتودها و قارچ های عامل سفیدک های پودری و کرکی و زنگ ها بیوتروف (زنده خوار) هستند و فقط بر روی میزبان زنده رشد و تولید مثل می کنند. پارازیت غیر اجباری ):(Non obligate parasites انگل هایی که قادرند بر روی میزبان زنده ،غیر زنده و انواع محیط های کشت زندگی کنند. .1ساپروفیت اختیاری ) : (Facultative saprophytesانگل هایی که بخش عمده دوره زندگیشان به حالت انگلی اند ولی در شرایط خاص بر روی مواد آلی بی جان زندگی می کنند مثل .Alternaria .2 5 انگل اختیاری ) :(Facultative parasiteانگل هایی که بیشتر اوقات بر روی مواد آلی مرده زندگی می کنند و نکروترف (مرده خوار) هستند ولی تحت شرایط خاص ی به گیاهان زنده حمله می کنند مثل Rhizoctoniaو .Fusarium برای ایجاد بیماری در گیاه سه عامل الزم است: گیاه میزبان حساس ،عامل بیماریزا و شرایط محیطی مساعد تغییرات عوامل گیاه :گونه یا رقم خاص مقاوم ،مسن یا جوان بودن گیاه ،ریخت ژنتیکی یکسان ،تراکم کاشت و ... پاتوژن :نژاد پر آزار ،جمعیت کم یا خیلی زیاد ،نیاز به ناقل ،دوره خفتگی و ... محیط :تاثیر بر رشد و مقاومت میزبان ،سرعت رشد ،ازدیاد و پر آزاری بیمارگر و پراکنش بیمارگر. 6 دوره بیماری ):(disease cycle در هر بیماری واگیر دار ،یک رشته وقایع مشخص پیاپی به وقوع می پیوندد که به ایجاد بیماری و تداوم حیات بیمارگر منجر می گردد. وقایع اصلی: تلقیح )(inoculatin رخنه )(penetration آلودگی )(infection گسترش بیماری )(invasion رشد و تولید مثل عامل بیماریزا )(growth & reproduction انتشار عامل بیماریزا )(dissemination or transmission بقا عامل بیماریزا )(over wintering or over summering 7 مایه زنی یا تلقیح ) :(inoculationبرقراری تماس اولیه بیمارگر با یک گیاه در محلی امکان آلودگی وجود داشته باشد. مایه تلقیح ) :(inoculumپاتوژن یا پاتوژن هایی که بر روی گیاه فرود می آیند یا به هر صورت دیگر با گیاه تماس برقرار می کنند مثل قطعات ریسه ،هاگ ها و اسکلروت ها ،ویروس ... زاد مایه ) :(propaguleیک واحد اینوکلوم از هر پاتوژن. انواع اینوکلوم .1اینوکلوم اولیه :پروپاگولی که زمستان یا تابستان به حالت نهفته زنده مانده و باعث شروع بیماری در بهار یا پائیز است Primary infection گویند .2اینوکلوم ثانویه :اینوکلوم حاصل از آلودگی اولیه را می Secondary infection 8 رخنه :(penetration):ورود عامل بیماریزا به درون میزبان گیاهی. جوانه زنی اسپور قارچ ،تفریخ تخم نماتد و ... .1نفوذ مستقیم ) :(direct penetrationاز راه مکانیکی و با ترشح موادی جهت از بین بردن بافت و سلول های گیاهی .2منافذ طبیعی :نفوذ قارچ ها و باکتری ها از راه روزنه ها ،روزنه های آبی و یا عدسک ها. .3نفوذ از طریق زخم ها :قارچ ها ،باکتری ها و ویروس ها از راه زخمهای طبیعی (ریشه های فرعی) نفوذ می کنند. 9 جانه زنی اسپور قارچ و نفوذ به بافت میزبان S:spore GT: Germ tube A: Appressorium H:Haustorium 10 آلودگی ) :(infectionتماس عامل بیماری با سلول ها و بافت های حساس و شروع جذب مواد غذایی است که اکثرا منجر به ظهور عالئم است. آلودگی نهفته ) :(latentدر این نوع آلودگی تا مدت ها بعد از تماس گیاه و پاتوژن عالئم ظاهر نشود. دوره تلقیح ) :(incubation periodفاصله زمانی بین تلقیح تا ظهور عالئم دوره کمون یا نهفتگی ) :(latent periodفاصله زمانی بین تلقیح تا تکثیر عامل بیماریزا. گسترش بیماری ) :(invasionرشد و گسترش عامل بیماریزا در سطح یا درون گیاه. .1رشد عامل بیماریزا در سطح مثل سفیدک های پودری و سفیدک های سطحی. .2رشد عامل بیماریزا در فضای بین کوتیکول و اپیدرم مثل عامل لکه سیاه سیب. .3 رشد عامل بیماریزا در درون میزبان رشد در بین سلول های گیاهی )(intercellular رشد در درون سلول های گیاهی )(interacellular 11 رشد و تولید مثل ):(growth & reproduction قارچها از طریق رشد میسلیوم در سطح یا درون میزبان رشد کرده و از طریق تولید مثل جنس ی و غیر جنس ی تکثیر می شوند ،نماتدها از طریق تخم ،ویروس و ویروئید از طریق همانندسازی و ... انتشار عوامل بیماریزا )(dissemination .1انتشار از طریق هوا ) :(airborneاسپور زنگ ها و بذر گیاهان انگل گلدار. .2انتشار از طریق آب :آب حاصل از آبیاری و باران عوامل بیماری درون خاک یا سطح اندام های گیاهی را منتقل می کنند. .3انتشار از طریق حشرات ،کنه ها ،نماتدها و :...انتقال ویروس ها ،ویرو ئید ،باکتری .4انتشار از طریق بذور و قطعات گیاهی .5انتشار توسط انسان 12 .1 .2 .3 .4 .5 .6 بقا عامل بیماریزا ) :(survivalبصورت میسلیوم ،اسکلروت و اسپور. بقا درون گیاهان چند ساله بقا درون بقایای گیاهی بقا در بذور یا اندام های تکثیری گیاهان بقا در علف هرز بقا در بدن ناقلین Soil transient بقا در خاک Soil inhabitant 13