Transcript نقدی بر تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت در ایران

‫نقدی بر تجدید ارزیابی داراییهای ثابت در ایران‬
‫*مصطفی دیلمیپور یکی از اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران‬
‫و عضو انجمن حسابداران رسمی آمریکا و با بیش از ‪ 40‬سال‬
‫تجربه کار حرفهای‬
‫باوجود پذیرفته بودن نظریه تجدید ارزیابی داراییها‬
‫اینجانب به دو دلیل اصلی با اجرای آن به ویژه تجدید‬
‫ارزیابی فزاینده داراییها مخالف هستم‪:‬‬
‫‪ .1‬اصل بنیادین محافظه کاری در حسابداری‬
‫‪ .2‬اصل بهای تمام شده تاریخی‬
‫هدف از تجدید ارزیابی داراییهای ثابت‪ ،‬ثبت بهای عادله‬
‫بازار آنان در حسابها و دفاتر حسابداری واحد تجاری است‪.‬‬
‫تجدید ارزیابی داراییها در تصمیمگیریهای سرمایه گذاری‬
‫سودمند است‪ .‬همچنین استفاده از بهای عادله بازار داراییها‬
‫در زمان مذاکره برای فروش آنها ضرورت مییابد‪.‬‬
‫در مدیریت مالی تجدید ارزیابی داراییها به منظور بیان‬
‫ارزش واقعی داراییهای سرمایهای یک واحد تجاری مورد‬
‫استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
‫انگیزهها و دالیل تجدید ارزیابی داراییها‪:‬‬
‫هرچند که تجدید ارزیابی داراییها در واحدهای تجاری متداول‬
‫است اما باید بین تجدید ارزیابی «درون سازمانی» یا‬
‫«خصوصی» داراییها و تجدید ارزیابی «برون سازمانی» یا‬
‫«عمومی» آنها که در گزارشهای مالی منعکس میشوند تمایز‬
‫‌هایی که از‬
‫‪ -3‬به منظور نشان دادن قیمت عادله بازار دارایی‬
‫‌ای ترقی و‬
‫تاریخ خریدشان‪ ،‬قیمت آنها به طور قابل مالحظه‬
‫‌اند‪.‬‬
‫افزایش ارزش پیدا کرده‬
‫‪ -4‬به منظور تجدید ساختار مناسب واحد تجاری‬
‫‪ -5‬به منظور صدور سهام جایزه به سهامداران فعلی‬
‫‌های ثابت در‬
‫‪ -6‬به منظور داشتن ارزش عادله بازار دارایی‬
‫‌های‬
‫هنگام فروش یا رویدادهای مالی مربوط به اجاره‬
‫‌ای‪.‬‬
‫سرمایه‬
‫‌ها یا‬
‫‪ -7‬هنگام اقدام واحد تجاری برای دریافت وام از بانک‬
‫‌های ثابت‪.‬‬
‫‌گذاری دارایی‬
‫موسسات تامین مالی با وثیقه‬
‫‌تواند به امکان دریافت‬
‫‌های ثابت می‬
‫‌گذاری مناسب دارایی‬
‫ارزش‬
‫مبلغ وام بیشتری منتج شود‪.‬‬
‫‪ -8‬به منظور کاهش نرخ اهرم عملیاتی یعنی نسبت بدهی به‬
‫حقوق صاحبان سهام‪.‬‬
‫‌های ثابت‪:‬‬
‫‌های تجدید ارزیابی دارایی‬
‫روش‬
‫‪ .1‬شاخص گذاری یا ‪Indexation‬‬
‫‌ضرب ارقام‬
‫‌ها از حاصل‬
‫در این روش تعیین بهای جاری دارایی‬
‫‌های ثابت به دست‬
‫شاخص در بهای تمام شده تاریخی دارایی‬
‫‌آید‪ .‬برای این منظور مثال در ایاالت متحده آمریکا از‬
‫می‬
‫‌های جاری بازار یا ‪Market Price (C P M) Current‬‬
‫‪ .‬قیمت‬
‫‌های ثابت در این روش به‬
‫ارزش جاری بازار اقالم مختلف دارایی‬
‫‌شود‪:‬‬
‫شکل زیر محاسبه می‬
‫الف‪ -‬ارزش جاری بازار زمین از طریق قیمت فروش اخیر قطعه‬
‫‌شود‪ .‬هر چند که برای‬
‫مشابهی از زمین در منطقه برآورد می‬
‫مزایا و معایب قطعه زمین مورد نظر برخی تعدیالت ضرورت پیدا‬
‫‌کند‪.‬‬
‫می‬
‫ب‪ -‬ارزش جاری بازار ساختمان از طریق دریافت نظریه یک‬
‫آژانس مسکن به همان روش مورد استفاده در مورد زمین برآورد‬
‫‌گردد‪.‬‬
‫می‬
‫‌آالت و‬
‫‌آالت و تجهیزات‪ :‬ارزش جاری بازار ماشین‬
‫پ‪ -‬ماشین‬
‫‌توان از طریق فروشندگان یا تولیدکنندگان‬
‫تجهیزات را می‬
‫آنها به دست آورد‪ ،‬اما با گذشت زمان به دلیل تعطیل شدن‬
‫‌آالت و تجهیزات در‬
‫بخشی از تولیدکنندگان برخی از ماشین‬
‫بازار موجود نیستند‪ .‬همچنین با گذشت زمان تغییرات در‬
‫‌آید‪ .‬در این‬
‫‌آالت و تجهیزات به وجود می‬
‫‌ها و انواع ماشین‬
‫مدل‬
‫‌ترین دارایی موجود‬
‫شرایط مقایسه دارایی مورد نظر با مشابه‬
‫‌تواند به عنوان مبنایی‬
‫در بازار اعم از نو یا کارکرده می‬
‫‌آالت و تجهیزات مورد استفاده‬
‫برای برآورد ارزش جاری ماشین‬
‫قرار‌گیرد‪ .‬بدین ترتیب که‪:‬‬
‫ تاریخ خرید‬‫ مقدار و میزان استفاده از دارایی مثال در یک نوبت کاری‬‫یا بیشتر‬
‫ نوع دارایی یعنی اینکه آیا دارایی ثابت استفاده عمومی‬‫یا خاص دارد‬
‫ برنامه تعمیر و نگهداری واحد تجاری‬‫ موجود بودن قطعات یدکی دارایی ثابت مورد نظر در بازار‬‫‌آالت وارداتی‬
‫به ویژه در مورد ماشین‬
‫‌آالت مورد نظر‬
‫ تقاضای آتی برای محصوالت تولیدی ماشین‬‫ اگر دارایی مورد نظر بخشی از دارایی ثابت بزرگتری باشد‬‫عمر دارایی بعدی جنبه حیاتی دارد‪.‬‬
‫‪ .4‬تجدید ارزیابی انتخابی ‪: Selective Appraisal‬‬
‫‌های‬
‫‌توان تجدید ارزیابی دارایی‬
‫تجدید ارزیابی انتخابی را می‬
‫‌های مستقر در یک محل خاص از‬
‫خاص در یک طبقه یا تمام دارایی‬
‫واحد تجاری تعریف کرد‪.‬‬
‫‌گذاری بر مبانی مختلف با اصل‬
‫در نهایت این شیوه ارزش‬
‫یکنواختی مغایر بوده و روش تجدید ارزیابی مناسبی در نظر‬
‫‌شود‪.‬‬
‫گرفته نمی‬
‫‌های ثابت در سایر کشورها (ایاالت‬
‫تجدید ارزیابی دارایی‬
‫در ایاالت متحده آمریکا بر خالف بسیاری از کشورها که تجدید‬
‫‌های ثابتی از قبیل زمین و امالک را‬
‫ارزیابی فزاینده دارایی‬
‫‌ها نیست‪ .‬دالیل اصلی این‬
‫‌داند مورد عالقه بیشتر شرکت‬
‫مجاز می‬
‫‌های ثابت بوده‬
‫امر از یکسو‪ ،‬ارزیابی محافظه کارانه دارایی‬
‫و از سوی دیگر به منظور اجتناب از پرداخت مالیات اضافی بر‬
‫‌ای است‪.‬‬
‫اموال و سودهای سرمایه‬
‫‌چند در برخی دیگر از کشورها از جمله انگلستان‪ ،‬استرالیا‬
‫هر‬
‫‌خالف ایاالت متحده آمریکا تجدید ارزیابی‬
‫و هندوستان‪ ،‬بر‬
‫‌های عادله‬
‫‌های ثابت به منظور انطباق با قیمت‬
‫فزاینده دارایی‬
‫بازار مجاز شناخته شده است اما در این کشورها به موجب‬
‫قانون باید مبانی تجدید ارزیابی‪ ،‬مبلغ تجدید ارزیابی به‬
‫‌ها و سایر اطالعات افشا شوند‪ .‬همچنین‬
‫هر طبقه از دارایی‬
‫قانون پرداخت هرگونه سودی از محل اندوخته ایجاد شده در‬
‫‌های ثابت را (به‬
‫نتیجه تجدید ارزیابی فزاینده دارایی‬
‫استثنای استرالیا در شرایط خاص) ممنوع کرده است‪.‬‬
‫بنده به‌عنوان‌یکی‌از‌اعضای‌جامعه‌حسابداران‌رسمی‌ایران‌و‌‬
‫عضو‌انجمن‌حسابداران‌رسمی‌آمریکا‌و‌با‌بیش‌از‌‪ 40‬سال‌‬
‫‌ای‪‌،‬به‌طور‌شخصی‌با‌تجدید‌ارزیابی‌‬
‫تجربه‌کار‌حرفه‬
‫‌ها‌به‌دالیل‌گفته‌شده‌در‌پیش‌مخالفم‌و‌‬
‫‌های‌ثابت‌شرکت‬
‫دارایی‬
‫اجرای‌حسابداری‌تورمی‌در‌ایران‌را‌به‌دالیل‌وجود‌شرایط‌‬
‫‌کنم‪ .‬عالوه‌بر‌‬
‫اقتصادی‌و‌اجتماعی‌آن‌ترجیح‌داده‌و‌توصیه‌می‬
‫هم‌پیشگان‌با‌تجربه‌نگارنده‌به‌خوبی‌اشراف‌دارند‌که‌رکود‌‬
‫‌های‌آغازین‌انقالب‌‬
‫اقتصادی‌و‌تغییرات‌مالکیت‌و‌مدیریت‌سال‬
‫‌ها‌به‌دلیل‌زیان‌انباشته‌‬
‫سبب‌شده‌بود‌که‌بسیاری‌از‌شرکت‬
‫‌های‌‬
‫خود‌مشمول‌ماده‌‪ 141‬قانون‌تجارت‌شوند‌و‌این‌امر‌در‌سال‬
‫‌گیری‌آنان‌تبدیل‌شده‌است‪.‬‬
‫‌های‌وام‬
‫اخیر‌به‌مانعی‌در‌تالش‬
‫‌گیری‌از‌کارشناسان‌رسمی‌به‌‬
‫انجام‌تجدید‌ارزیابی‌با‌بهره‬
‫دلیل‌نقش‌عامل‌انسانی‌و‌نظری‌و‌ذهنی‌بودن‌آن‌الزاما‌به‌‬
‫‌شود‪ .‬نتیجه‌مستقیم‌انتقال‌مازاد‌‬
‫نتایج‌یکسانی‌منتج‌نمی‬
‫‌ها‌به‌حساب‌سرمایه‌موجب‌‬
‫ناشی‌از‌تجدید‌ارزیابی‌دارایی‬
‫‌های‌‬
‫متورم‌شدن‌حساب‌حقوق‌صاحبان‌سهام‌شده‌و‌نسبت‬
‫‌کند‪ .‬پیشتر‌گفته‌‬
‫‌ای‌را‌به‌بازار‌سرمایه‌ارائه‌می‬
‫‌کننده‬
‫گمراه‬
‫‌ها‌در‌شرایط‌تورمی‌شدید‌به‌‬
‫شد‌که‌تجدید‌ارزیابی‌دارایی‬
‫‌شود‌که‌با‌اصل‌‬
‫‌ها‌منجر‌می‬
‫تجدید‌ارزیابی‌فزاینده‌دارایی‬
‫‌کاری‌در‌حسابداری‌مغایرت‌دارد‪ .‬نکته‌قابل‌توجه‌دیگر‌‬
‫محافظه‬
‫‌دارد‪:‬‬
‫‌نامه‪‌،‬ماده‪ 4‬آن‌است‌که‌اشعار‌می‬
‫در‌این‌آیین‬
‫‌های تجدید‬
‫«به منظور اصالح مبنای محاسبه استهالک دارایی‬
‫ارزیابی شده‪ ،‬هزینه استهالک دارایی به نسبت مازاد ناشی از‬
‫تجدید ارزیابی دارایی‪ ،‬به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی‬
‫تلقی نخواهد شد»‪.‬‬
‫‌نامه‌با‌بستن‌راه‌فرار‌مالیاتی‌واحدهای‌‬
‫گفتیم‌که‌این‌آیین‬
‫تجدید‌ارزیابی‌شده‪‌،‬حقوق‌دولت‌را‌در‌تحصیل‌مالیات‌از‌‬
‫به همین یک دلیل ساده نگارنده اجرای تجدید ارزیابی‬
‫‌ها را مغایر منافع و مصالح اقتصاد ملی‬
‫‌های ثابت شرکت‬
‫دارایی‬
‫‌داند و از آن دسته از دوستان و همکاران جوان‬
‫‌مان می‬
‫کشور‬
‫‌نامه به وجد آمده و به مجازان‬
‫خود که از تصویب این آیین‬
‫‌مندی از مزایای این‬
‫‌نامه توصیه بهره‬
‫استفاده از این آیین‬
‫‌کنم که دست نگهدارند و با‬
‫‌نمایند‪ ،‬خواهش می‬
‫‌نامه را می‬
‫آیین‬
‫شکیبایی این مطالب را بخوانند‪ .‬قطعا آنان نیز به مواردی‬
‫‌ام‪.‬‬
‫برخواهند خورد که شاید اینجانب از قلم انداخته‬
‫اگر وجود ماده ‪ 141‬اصالحیه قانون تجارت مشکل ساختار سرمایه‬
‫‌ها شده‪ ،‬یا آن را اصالح کنیم یا مدیرانی را به کار‬
‫شرکت‬
‫‌گیری از دانش‬
‫‌ها را با بهره‬
‫گیریم که زیان انباشته شرکت‬
‫نوین مدیریت کم کنند‪.‬‬
‫‌ شده حسابداری‪ ،‬با‬
‫در ضمن به جای به هم زدن اصول پذیرفته‬
‫استفاده از حسابداری تورمی اطالعات مناسب ساالنه را به‬
‫عنوان اطالعات تکمیلی در اختیار بازار سرمایه قرار دهیم و‬
‫بدین ترتیب از تکرار تجدید ارزیابی ساالنه یا تجدید‬
‫‌های زمانی سه یا پنج ساله مورد تجویز‬
‫ارزیابی در بازه‬
‫‌های پیش گفته جلوگیری‬
‫استاندارد ‪ 11‬حسابداری و صرف هزینه‬
‫کنیم‪.‬‬
‫در خاتمه به عنوان یک عضو شاغل در حرفه حسابرسی اقتباس از‬
‫‌المللی‬
‫استاندارد شماره ‪ IAS16‬هیات استانداردهای بین‬