Transcript Metody terapii behawioralnej w modyfikacji zachowań osób

BEHAWIORYZM
=> (z ang. behavior – zachowanie się) Jest to
kierunek w psychologii zajmujący się naukowym badaniem
obiektywnie dostrzegalnych zachowań człowieka i zwierzęcia
bez możliwości obserwacji zjawisk psychicznych
(np. świadomości).
Twórcą tego kierunku był John B. Watson, który w 1913 roku
opublikował swoje głośne dzieło, pt. „Psychologia z punktu
widzenia behawiorysty”.
 Według
behawiarostów
uczenie się jest
procesem prowadzącym
do względnie trwałych
zmian w zachowaniu
człowieka albo w
potencjale jego
zachowania.
 Obejmuje ono związek
bodziec - reakcja.
Behawioralne
teorie uczenia opierają się na dwóch
zasadniczych prawach:
Eksperymenty
nad warunkowaniem przeprowadził
jako pierwszy I. Pawłow.
Stwierdził on, że podanie psu pokarmu do pyska
wywołuje u niego wydzielanie śliny.
Reakcję tę Pawłow nazwał odruchem lub reakcją
bezwarunkową, ponieważ występuje ona bez uczenia
się, w sposób niezmienny, utrwalony dziedzicznie.
Dzięki warunkowaniu klasycznemu można uzyskać
reakcję wydzielania śliny na dowolny sygnał obojętny,
wystarczy tylko regularnie go powtarzać w
towarzystwie bodźca bezwarunkowego.
Procedura,
w której bodziec warunkowy, po
równoczesnym podaniu go z bodźcem
bezwarunkowym odpowiednią ilość razy, może
zastapić ten ostatni.
Desensytyzacja
to najczęściej używana
technika w terapii behawioralnej
Dotyczy tego, co dzieje się z pacjentem =
staje się coraz mniej wrażliwy na bodziec, który
wyzwala strach
Systematyczna
desensytyzacja oznacza, że
terapeuta stosuje określoną zasadę; tylko wtedy,
gdy osiągnie desensytyzację na jednym poziomie
lęku przechodzi do następnego poziomu.
Polega na podawaniu małej ,,dawki” czegoś, co
wywołuje strach pacjenta w czasie, gdy znajduje
się on w stanie emocjonalnego wyciszenia.
Celem
jest wytworzenie uwarunkowanej
odrazy w stosunku do zachowania, które
chcemy wyeliminować.
Polega na stosowaniu przykrych bodźców w
czasie wykonywania czynności, będących
przyczyną terapii, albo łączenie przykrych
bodźców z takimi, które zazwyczaj wywołują
zachowanie niepożądane.
Burrhus
Frederic Skinner =>
Jeden z najwybitniejszych psychologów na
świecie przedstawiciel behawioryzmu, rozwijał
teorię warunkowania instrumentalnego.
Polega na tym, że określone zachowania są
wzmacniane, czyli nagradzane lub karane. Nagrodą
może być np. uznanie społeczne, premia a karą np.
nagana. Zachowania nagradzane utrwalają się
i występują częściej, natomiast zachowania karane
występują coraz rzadziej, aż w końcu zanikają – czyli
nagrody są skuteczniejsze niż kary.

Są czymś, co następuje bezpośrednio po
pewnym elemencie zachowania i zwiększa
prawdopodobieństwo jego ponownego
wystąpienia.

Polega
na tym, że po danym zachowaniu następuje
rzecz przyjemna.
usuwamy rzecz nieprzyjemną
potęguje ono dane zachowanie i nie jest tym
samym co karanie


Pierwotne (jedzenie, picie)
Wtórne (pieniądze, żetony, gwiazdki)
Społeczne (pochwały, uwaga, uściski, pocałunki)
Stymulujące (zabawki, zabawy, interesujące
opowiadania)

Używamy tylko tego co dziecko naprawdę lubi na
tyle, aby chciało na otrzymanie tego pracować
Wzmocnienie powinno następować tylko po tych
zachowaniach, które są pożądane
Wzmocnienia powinny być stosowane bezpośrednio
po tym gdy dziecko zachowa się dobrze i w sposób
wyraźny


Uczymy dziecko jedynie takich czynności, których
obecnie jeszcze nie umie
Metoda
-
podpowiadania - pomaganie dziecku w
wykonywaniu czynności, a następnie nagradzanie
go, gdy ją ukończy:
- podpowiadanie fizyczne (poruszamy kończynami
dziecka);
- podpowiadanie przez gestykulację (np. wskazanie
krzesła)
podpowiadnie werbalne (powiedzenie dziecku co ma
zrobić)
Łączenie
„od końca”- to opanowanie ostatniego
etapu, a następnie posuwanie się wstecz.
Modyfikacja
otoczenia – bywa pomocna dziecku w
nauce, gdyż stosujemy zmiany dotyczące
przedmiotów z otoczenia
Naśladowanie
– stosujemy
tu wszystkie metody, a
dodatkowo jeszcze
modelowanie –
demonstrowanie.
Wykonujemy czynność,
którą dziecko ma
odtworzyć, nakłaniamy je
do naśladowania oraz
nagradzamy wykonanie
Niepożądane
zachowania dziecka powinny być
zwalczane, ponieważ sprawiają kłopot otoczeniu,
nie sprzyjają nauce.
Stosujemy dwie metody: odbieranie dziecku czegoś,
co lubi, lub obdarzanie go czymś nieprzyjemnym.
Występuje,
jeżeli po wystąpieniu określonego
zachowania nie pojawiają się żadne konsekwencje,
które dotychczas utrzymywały to zachowanie.
Wygaszanie prowadzi do zanikania zachowania,
zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia tego
zachowania w przyszłości.
Polega
na odebraniu dziecku w następstwie złego
zachowania czegoś, co ma dla niego wartość.
Unieruchomienie polega na ograniczeniu dziecku
przez krótki czas swobody ruchów.
Restytucja i nazwiązka polegają na tym, że dziecko
musi odtworzyć sytuację, w której zachowało się
niewłaściwie, ponadto zrobić jeszcze coś
pozytywnego.
Wzmacnianie
Zachowań Alternatywnych – odbywa
się nie przez bezpośrednie atakowanie problemu,
lecz poprzez wyrabianie nowych pożądanych
nawyków.
Zmiana otoczenia – np. usuwanie przedmiotów,
które dziecko chce zniszczyć.
Ubieranie
i rozbieranie
dziecka.
Przy nauczaniu ubierania się stosujemy metody:
zachętę i wygaszanie, a także dzielenia zadania na
drobne etapy.
Naukę ubierania się należy rozpocząć od odzieży
luźnej i nieskomplikowanej.
Dziecko łatwiej uczy się nakładać odzież właściwą
stroną do przodu, gdy z tyłu doszyjemy dla
orientacji odpowiedni znaczek.
Lepiej jest uczyć ubierania się od okazji do okazji lub
tylko pojedynczych sztuk w danym czasie, niż w
ogóle zaniechać nauki.
Nauka
samodzielnego mycia obejmuje:
mycie rąk, twarzy, paznokci, zębów, głowy, a także
samodzielnego oceniania, kiedy trzeba się umyć.
Myjka,
ręcznik i szczoteczka do zębów dziecka
powinny się wyróżniać od podobnego sprzętu innych
domowników, aby mogło ono łatwo wybrać swoje
przybory.
Jeżeli
dziecko boi się kąpieli, można się uciec do
metody stopniowego przyzwyczajania, a więc
przechodzenia powolutku od sytuacji, która nie ma
nic wspólnego z kąpielą, aż do pełnej kąpieli
Nauka
oddawania moczu i stolca jest jednym z
najważniejszych zadań stojących już w pierwszych
latach życia przed każdym dzieckiem
Większość
dzieci uczy się kontrolować zwieracze
dzięki kombinacji naśladowania, obserwacji
zadowolenia lub niezadowolenia ze strony rodziców
oraz dzięki szczęśliwemu przypadkowi.
Najlepszą
metodą jest nagradzanie dziecka za
prawidłowe skorzystanie z nocnika oraz wstrzymanie
nagród, gdy dzicko zmoczy się lub zabrudzi bieliznę.
Polegają
one na: bardzo częstej kontroli bielizny,
podsuwaniu dodatkowej ilości napojów, częstym
wysadzaniu dziecka, intensywnym nagradzaniu za
sukcesy i łagodnych karach za niepowodzenia.
Nauka
jedzenia dostarcza zwykle dziecku dużo
radości, ponieważ dla większości dzieci jedzenie
samo w sobie stanowi nagrodę
Uczymy
dziecko stojąc za jego plecami.
Rozpoczynamy od potraw, które ono lubi.
Stosujemy metodę nagradzania, wygaszania bodźców
podpowiadających i łączenia etapów „od końca”
Krojenia nożem uczymy poprzez zabawy, zachęcamy
do wykonywania nim ruchów piłujących.
Są
jednym z najważniejszych elementów życia
dziecka. Oprócz tego, że uczy ona dziecko
pożytecznych umiejętności, jak przyjmowanie różnych
pozycji ciała, utrzymywanie równowagi i obrotów
ciała, poszerza wyobraźnię oraz stanowi zajęcie i
rozrywkę dla dziecka.
Za
pomocą zabawek.
Towarzyska (zabawa z innymi dziećmi).
Imaginacyjna (symboliczna)
Fobia
jest rodzajem lęku, który jest większy niż
niebezpieczeństwo, jakie dany przedmiot niesie za
sobą.
Najskuteczniejszą metodą terapii jest stopniowanie.
Stopniowanie
polega na ułożeniu hierarchii –
stopniowanej skali – dotyczącej przedmiotu
fobii.
Gdy pierwszy punkt przechodzi bez strachu,
przechodzimy do następnego.
Metoda
gwałtu stosowana jest wtedy, gdy nie można
posłużyć się stopniowaniem.
Polega ona na zaprezentowaniu sytuacji lękowej w
całej okazałości, ze wszelkimi, denerwującymi
okolicznościami i nie zezwoleniu dziecku na oddalanie
się lub inny unik.
Modelowanie
można stosować w technice
stopniowania jak i gwałtu.
Inna osoba przedstawia dziecku jakiś model
zachowania, pokazuje mu że się nie boi, może
to pomóc dziecku w opanowaniu lęku.
To
przemożne i nawrotowe konieczności wykonywania
pewnych niepotrzebnych działań.
Są bardzo zbliżone do fobii.
Dziecko z obsesją, zamiast unikać czegoś, wydaje się
zmuszone do wykonywania czegoś, do
przeprowadzenia jakiegoś działania.
Terapia
polega na zapobieganiu spełnienia
obsesyjnych rytuałów i równocześnie
przekonanie dziecka, że to nie prowadzi do
nieszczęścia.
Ewa
Borecka
Anna Baran
Monika Ojrzyńska