Transcript P6 - Przedszkole nr 6 im.
WIEK PRZEDSZKOLNY
Rozwojowy potencjał dziecka – jak go rozpoznać?
Opracowanie: Anna Kotas - psycholog
W
IEK PRZEDSZKOLNY JAKO OKRES PRZEJŚCIOWY
Określenie „wiek przedszkolny” wskazuje na główne zadanie, które stoi przed dzieckiem – przygotowanie się do pójścia do szkoły.
Wymaga to od dziecka osiągnięcia pewnej samodzielności.
Wiek przedszkolny jest fazą przejściową między życiem w ograniczonym środowisku domowym, a życiem w otwartym środowisku pozadomowym (głównie:szkoła)
Osiągnięciem wczesnego dzieciństwa było opanowanie wzorców działania w różnych sytuacjach (naśladowanie rodziców – opanowanie wzorców domowych).
Nowe sytuacje utrudniają jednak poprawne odtworzenie domowego wzoru działania.
Dziecko musi nauczyć się działać w sposób dostosowany do wymogów zmieniających się warunków działania.
Jest to czas związany ze: zmianą typu środowiska działania z zamkniętego na otwarte; zmianą mechanizmu działania dziecka z prymitywnych form działania na wyższe
KUSZĄCY ŚWIAT LUDZI I PRZEDMIOTÓW -
SPONTANICZNOŚĆ
Dziecko jest niezmiernie ciekawe świata. Przez większą część etapu przedszkolnego działa spontanicznie, ulega swoim pragnieniom, jeśli czegoś zechce, to chce tego od razu i często, bez zastanowienia, samo podejmuje odpowiednie działania, aby to osiągnąć.
Im bliżej 7 roku życia, tym częściej, zanim dziecko zacznie coś robić, w jego przeżyciu będzie się pojawiał tak zwany moment intelektualny – dziecko zacznie myśleć o tym, co przeżywa. Działania dziecka będą coraz mniej naiwne i spontaniczne.
R
OZWÓJ SPOŁECZNY
PRZEDSZKOLE = szansa na uspołecznienie działań dziecka.
Integrowanie się dzieci w grupę społeczną – socjalizacja Kształtowanie się jednostki w grupie, czyli proces dochodzenia do wzorów przeżywania, myślenia i działania w różnych sytuacjach.
TUTORING W wieku przedszkolnym dochodzi do istotnych zmian w społecznej sytuacji dziecka.
Szczególnie intensywnie rozwijają się u dzieci uczucia rówieśnicze.
Przedszkolak staje się stopniowo coraz bardziej gotowy do przebywania poza domem bez rodziców.
AUTORYTETY
RODZICE STAJĄ SIĘ DLA DZIECKA AUTORYTETAMI .
Przyglądając się rodzicom dziecko zauważa, że wiedzą oni i umieją dużo więcej niż ono. Mają oni, w opinii dziecka, niemal boskie moce. Z czasem stają się „wszechwiedząca wyrocznią”, jeśli czegoś nie wiedzą to dziecko i tak im nie wierzy- urastają do rangi postaci idealnych.
Do miłości, którą dziecko darzyło do tej pory rodziców, dołącza też szacunek i uznanie. Dziecko, które szanuje swoich rodziców, podporządkowuje się im, bezkrytycznie przyjmuje wolę rodziców i ich polecenia.
DZIECKO, KTÓRE CZUJE SIĘ WEWNĘTRZNIE ZWIĄZANE ZE SWOIMI RODZICAMI I DOŚWIADCZA TEGO, ŻE NIE POZWALAJĄ MU NA WSZYSTKO, NAWET JEŻELI DŁUGI CZAS BĘDZIE POZOSTAWAŁO POZA ICH BEZPOŚREDNIM WPŁYWEM, NIE ZAPOMNI O NAUKACH, NAKAZACH CZY ZAKAZACH. NIE TYLKO SAMO BĘDZIE SIĘ DO NICH STOSOWAŁO, ALE BĘDZIE TEŻ TEGO OCZEKIWAŁO OD INNYCH DZIECI.
ZABAWA – NAJWAŻNIEJSZA FORMA DZIAŁALNOŚCI
Zabawa sensomotoryczna, manipulacyjna Zabawa konstrukcyjna Gry z regułami wymagają akceptacji ustalonych zasad i respektowanie ich Zabawa na niby – stwarzanie wymyślonej sytuacji, dziecko: spełnia swoje najważniejsze pragnienia, rozwija się w niej społecznie, moralnie, emocjonalnie i umysłowo, wchodzi w rolę, uczy się odróżniać fikcję od rzeczywistości.
DZIECIĘCE PRZYJAŹNIE
W wieku przedszkolnym obserwuje się taki rodzaj uczuć, który pozwala podzielić rówieśników, przede wszystkim własnej płci, na wrogów i przyjaciół.
Istnieje silna potrzeba bycia związanym z innym rówieśnikiem, ale przyjaźnie mają charakter tymczasowy.
Początkowo atrakcyjny jest ten rówieśnik, który ma dostęp do lepszych zabawek. Z biegiem czasu dzieci coraz intensywniej okazują sobie sympatię, odwzajemniają uczucia, wspierają się wzajemnie.
ROZWÓJ UMYSŁOWY –
DZIECKA MYŚLENIE
Dzieci w wieku przedszkolnym w stadium przedoperacyjnym: znajdują się Intensywnie rozwija się język i myślenie, Dominują egocentryczna mowa i myślenie , W percepcji i myśleniu dominuje centracja i nieodwracalność Myślenie słowne i intuicyjne .
P
RZEDSZKOLAK POZNAJE SIEBIE I SWOJE OTOCZENIE
Dziecko zdobywa wiedzę i praktyczne umiejętności.
Zachodzą zmiany w myśleniu i uczuciowości dziecka – stopniowo przestaje być skoncentrowane tylko na sobie.
Nowa wizja świata i siebie w nim - dziecko przezwycięża chęć działania wyłącznie w celu spełnienia własnych pragnień.
Rozwój teorii umysłu – rozkwit dziecięcych teorii umysłu, tj. spójnych koncepcji czy teorii przyczynowo wyjaśniających, które pozwalają przewidywać i wyjaśniać zachowania innych osób przez odnoszenie się do nieobserwowalnych stanów umysłu takich jak: pragnienia, emocje, wrażenia czy przekonania.
Rozwój fantazji i wyobraźni.
R
OZWÓJ EMOCJONALNY
Uspołecznienie uczuć – powstają pierwsze w pełni społeczne uczucia: Rozwój uczuć interindywidualnych – przywiązanie, antypatie i sympatie, Intuicyjne uczucia moralne, Regulacja zainteresowań i wartości, Wzrost samokontroli.
Duma, wstyd, poczucie winy, zazdrość, zakłopotanie – emocje te nie są tylko bezpośrednią reakcją na aktualną sytuację, ale są wynikiem uogólniania wielu wcześniejszych doświadczeń podobnego typu.
Dziecko lepiej rozumie emocje własne i innych, potrafi manipulować uczuciami innych (np. poprzez przytulanie się), dzieli się emocjami z innymi.
Wzrasta refleksja nad zachowaniem i emocjami, wzrasta zdolność do lepszego radzenia sobie z trudnymi emocjami.
Bazą dla socjalizacji emocji jest więź emocjonalna łącząca dziecko z rodzicami.
Każdy wiek ma swoje lęki – wydaje się, że dziecko musi w czasie swojego rozwoju przejść przez pewne fazy stanów lękowych. Dzieci boją się: wytworów swojej wyobraźni: ciemności, „czarowników”, potworów pod łóżkiem… takich rzeczy, którymi straszą je dorośli: tego, że ktoś ich zabierze, policjantów, starszych ludzi, obcych… nowych miejsc, nieznanych sytuacji, rozstania z rodzicami, odgłosów maszyn, burzy… Ucieczka przed źródłem lęku jest reakcją normalną. Lęk nie jest niczym złym i godnym potępienia. Nie wyśmiewaj dziecka , nie zawstydzaj, nie krzycz, nie zmuszaj do stawiania czoła lękotwórczej sytuacji, dopóki samo nie jest jeszcze gotowe.
Zrozum lęk dziecka , nie mów: „nie bój się” ale: „to rzeczywiście może być straszne”; towarzysz dziecku w lęku – „jestem z tobą”, ale nie upewniaj – nie szukaj potworów…
AGRESJA
Działanie podejmowane w zamiarze wyrządzenia komuś krzywdy lub zniszczenia przedmiotu. Agresja fizyczna
Wiek Od 2 do 4 lat
W szczytowym nasileniu
Wiek Od 4 do 8 lat
Zanika Agresja instrumentalna Cel agresji Okazje do agresji Rzadka w wieku 2 lat Wzrasta wraz z poprawą umiejętności językowych Skierowana na uszkodzenie lub pozyskanie przedmiotu, nie na bezpośrednie zranienie kogoś (INSTRUMENTALNA) Najczęściej jako reakcja na konflikt z rodzicami) Dominująca forma agresji Skierowana na zranienie kogoś lub jego uczuć (WROGA „ZORIENTOWANA NA OSOBĘ, WYUCZONA) Najczęściej jako reakcja na konflikt z rówieśnikami
Jak podają źródła (M. Kielar-Turska, 2007), w rozwoju dzieci agresja pojawia się wtedy, gdy zaczynają one rozumieć, że mogą być sprawcami czyjegoś smutku, niezadowolenia, a zarazem wtedy, gdy dziecko wie, co może uzyskać, pokazując, że samo jest niezadowolone.
Agresję często poprzedza FRUSTRACJA.
Niezaspokojone potrzeby powodują frustrację, lęk, złość. Samorealizacji Szacunku i uznania Miłości i przynależności Bezpieczeństwa Fizjologiczne Piramida potrzeb Maslowa
POTRZEBY PSYCHICZNE
Bezpieczeństwa Aktywności Poznawcza Samodzielności Kontaktu Przynależności Posiadania
Agresja modelowana – naśladowcza
Agresja naśladowcza występuje w wyniku oddziaływania określonych modeli zachowania się. Stanowi ona wynik mimowolnego naśladownictwa modeli agresywnego zachowania się, z którymi dziecko styka się w swym otoczeniu. Z reguły dziecko nie uświadamia sobie, że zachowuje się agresywnie, ani też nie zdaje sobie sprawy ze związku między własnym zachowaniem się a oddziaływaniem określonych wzorów.
CO ROBIĆ BY UNIKNĄĆ AGRESJI? JAK REAGOWAĆ ?
Rozwijać kompetencje społeczne, uczyć asertywności, tolerancji i empatii.
Tworzyć warunki do rozwoju poprzez możliwość aktywności, samodzielności, rozmowy i aktywnego słuchania.
Okazywać szacunek.
Tworzyć atmosferę życzliwości i przychylności.
Prezentować wzory prospołecznych zachowań w sytuacjach konfliktowych (modelowanie).
Zachowaj spokój, nie krzycz - tłumacz.
Nie bij! – w ten sposób uczysz agresji. Złap malucha za ręce, powiedz, że to boli i że tak nie wolno. Bądź konsekwentny.
Mów do dziecka krótko i konkretnie.
Pozwól dziecku ochłonąć. Rozmawiaj, gdy będziecie spokojni.
Nie zostawiaj dziecka samego. Nie każ za okazywanie złości, ale naucz dziecko radzić sobie ze złością.
O
ADAPTACJI SŁÓW KILKA
Adaptacja oznacza przystosowanie do nowych warunków, poradzenie sobie, zgodę na zmianę. Adaptacja dotyczy przede wszystkim Rodziców, ponieważ małe dziecko naśladuje i uczy się od nich. Obserwuje rodziców i powtarza ich zachowania,
gesty, miny, odczytuje mowę ich ciała – i naśladuje ją.
Jak pomóc dziecku w adaptacji?:
Nie przeciągaj pożegnania w szatni.
Nie zabieraj dziecko do domu, kiedy płacze.
Nie obiecuj nagrody.
Nie okazuj negatywnych emocji.
Kontroluj to, co mówisz.
Nie wymuszaj na dziecku, aby opowiadało o przedszkolu.
Pozwól dziecku na płacz – płakać zapewne będzie, to jest normalne.
Pozwól dziecku na zmianę.
Nie strasz dziecka przedszkolem ani panią wychowawczynią.
Zaproponuj dziecku zabawę w przedszkole. Poczytajcie książeczki.
Razem z dzieckiem przygotuj się do przedszkola.
Tłumacz dziecku, że reguły obowiązujące w przedszkolu są dobre.
W domu wprowadź zasady i pilnuj by były przestrzegane – to da dziecku poczucie bezpieczeństwa.
Odzwyczaj dziecko od pampersa, smoczka czy picia z butelki.
Ucz samodzielności.
Chwal dziecko, że dzielnie sobie radzi w nowej sytuacji. Wytłumacz, że dorośli również się denerwują gdy robią coś pierwszy raz.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!
BIBLIOGRAFIA:
„Psychologiczne portrety człowieka” red. Anna Izabela Brzezińska, Gdańsk: GWP, 2005 „Rozwój psychiczny dziecka” F. Ilg, L. Bates Ames, S. Baker, Sopot: GWP, 2010 Artykuły K. Wnęk – Joniec „Dziecko idzie do przedszkola – jak pomóc dziecku w procesie adaptacji” na: www.dziecisawazne.pl