عوامل منطقه ای
Download
Report
Transcript عوامل منطقه ای
+
1
بررسی توان بالفعل
وبالقوه توان معدنی
استان آذربایجانغربی
2
از نظر ساختاری این استان جزءوبخش ی اززون سنندج سیرجان وبخش بنام
ارومیه – پلدختر می باشد .
این زون دراثر حرکت قاره ای ( ) Duction Subسپر اورازیا به طرف
سپرعربستان ودرنتیجه باالآمدن تشکیالت دریا(گودال) تتیس ( منطقه زاگروس )
ایجاد شده است .این حرکت باعت زیررفتن بخش ی از تشکیالت قاره ای ومخلوط
شدن با نهشته های کف اقیانوس ی وذوب آنها وبیرون آمدن آنهامنجر به تشکیالت
آمیخته ای شده که بنام افیولیت ()Ophiliteو افیولیت مالنژ( Ophilite
)Melangeنامیده می شوند (.نقشه شماره یک قسمتی از این ساختار را نشان
می دهد ).
3
4
مهمترین وبزرگترین معادن فلزی از قبیل مس ،آهن ،سرب وروی ،کرومیت و کانیهای همراه آنها دراین
تشکیالت قرار گرفته اند .بطور کلی اهم معادن فلزی از قبیل مس سرچشمه کرمان ،کرومیتهای
اسفندقه فاریاب ،سرب و روی انگوران ،آهن همه کس ی همدان (اغلب معادن سنگ آهن )وطالی زره
شوران وآق دره ،درزون سنندج – سیرجان واقع شده است .
بطوریکه مالحظه می شود هنوز دراین زون کانی ساز ،معادن وپتانسیلهای ناشناخته ای وجود دارد که
نیاز به شناسائی است .دراستان آذربایجانغربی عالوه بر نهشته های زون فوق تشکیالت دیگری وجود
داردکه به دلیل شرایط تشکیل زمانی ونیز تغییرات حاصل از متامورفیزم منشاء معادن وکانیهای غیر فلزی
متعددی هستند .که بطور اختصار به بخش ی از این فرماسیون ها وآثار وتعدادی از معادن که دراین
تشکیالت قرارگرفته اند ،از قدیم به جدیداشاره می شود.
5
پره کامبرین و کامبرین (:) PRE-CAMBRIAN, CAMBRIAN
اغلب نهشته های این دوره از میکاشیستها ،آمفیبولیتها ،گنیسها ونیز گرانیت (گرانیت دوران)
تشکیل شده که دراین تشکیالت ومحل کنتاکت با آندزیتهای دوره الیگومیوسن آثار کانی سازی
فلزی مهمی تشکیل شده که از جمله معادن طالی زره شوران وآق دره ،سرب وروی شمال
شیخ لر وآثار آهن شمال اوچ دره را می توان نام برد .معدن مرمریت جلبر نیز درسازند باروت
کامبرین قرار گرفته است .
6
پرمین و تریاس ( :پرموتریاس ) PERMO-TRIASS
سازند روته ) ) Ruteh Formationیکی از فورماسیون های این دوره می
باشد که از تشکیالت آهکی وشیلی تشکیل شده ،دراثر تنش های متعدددوره
های گذشته به الیه های التریتی که معادن بوکسیت راتشکیل میدهند تبدیل
شده اند .که معادن چپو ،آلی بالتالو ،نوروزلو ،و بوکسیت بوکان دراین
سازند قراردارند .
7
ژوراسیک(:)JURASSIC
نهشته های این دوره مربوط به سازند شمشک() Shemshak Formationکه از
شیل ،ماسه سنگ به میان الیه زغالی می باشد که معادن زغالسنگ استان را تشکیل
می دهند .از جمله معادن قطار یدکلو ،جبکلو
کرتاسه وپس از کرتاسه (:) Post,Cretaceous
اغلب معادن گرانیت و سینیت های پیرانشهر مربوط به سنگهای آذرین این دوره می
باشند وآثار جیوه قره زاغ نیز درگرانیت وگرانودیوریت های دراین تشکیالت می باشد .
8
ترشیری (: )Tertiary
اغلب نهشه های این دوران مربوط به دوره الیگومیوسن بوده که از سنگهای آهکی ،ماسه
سنگ وکنگلومرا تشکیل شده واغلب معادن مرمریت استان خصوصا" شمال وشمالغرب استان (
بیش از 27مورد )که ذخایر چندین میلیون تنی راتشکیل داده اند .
عهد حاضر (کواترنری :)Quaternary
مهمترین معادن تراورتن استان از تکاب گرفته تا ماکومربوط به این دوره می باشد .که بیشترین
ضخامت رسوبگذاری را درقزل داغ ماکو قراردارند که ضخامت تراوتن به بیش از 80متر می رسد
.
9
سنگهای آذرین استان :Volcanic Rocks
اغلب معادن گرانیت اشنویه ،ارومیه ،نقده وتکاب از سنگهای آذرین منطقه می باشند .
سنگهای متامورف Metamorphic-Rocksاستان :
اکثر معادن سیلیس که بصورت رگه ای وبا خلوص باال دراین سنگهای متامورف استان قرارگرقته اند .از
جمله سیلیس حدر خوی
مجموعه افیولیت ها (:) Ophiolite Comolex
بطوریکه قبال" اشاره شد یکی از مهمترین مشخصه زون سنندج – سیرجان که بخش ی از آن بنام ارومیه
– پلدختر نامیده میشود وجود مجموعه افیولیتی می باشد .بدلیل ساختار تشکیل ،دراین نهشته ها منجر
به کانی سازی فلزات مهمی از قبیل مس ،سرب وروی ،کرومیت و فلزات همراه آنها صورت می پذیرد .که
در سنگهای اولترابازیک معادن کرومیت خوی ونیز آثار مس آغ داش و نیز آثار طالی خان گلی از آن جمله
است ( .برخی از معادن استان درنقشه 1:250000استان منعکس شده است) .
10
11
مهمترین عواملی که نتوانستیم از توان بالفعل استفاده و توان
بالقوه را شناسایی کنیم:
عوامل کشوری:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
12
اتکا به نفت
تحریمهای استکبار جهانی
قوانین
نداشتن استراتژی مدون برای تولید
نداشتن استراتژی معدن
نبود تکنولوژی وفنآوری برای اکتشاف ،استخراج و فرآوری
عوامل منطقه ای:
.1
.2
.3
.4
.5
.6
13
همجوار با کشورهای مختلف
دوری از بازار مصرف
عدم استراتژی استانی
اجرای سلیقه برخی از قوانین
کمبود نظارت عالیه دراستان
خود دستگاه اجرائی
عوامل کشوری:
-1اتکا به نفت :
اتکابه نفت که یکی از مهمترین شاید عامل درعدم رشد بخش معدن وصنایع معدنی وبطورکلی صنعت درایران می
باشد .با توجه به سود وهزنیه کم استخراج این ماده تاکنون وبازار مصرف زیاد واستراتژیک بودن آن دربرهه های
زمانی مختلف باعث عدم سرمایه گذاری درسایر بخش ها (معدن استثناء از آنها نبوده )شده است .بطوریکه این
امر باعث شده ،حتی تاکنون ماسطح زمین را درچارچوب استانداردهای بین املللی یعنی درمقیاس 1 : 20000نقشه
های زمین شناس ی اقتصادی نشناسیم .درحالیکه کشورهای توسعه یافته تا عمق 400متری زمین شان را شناسائی
نموده اند .با توجه بانیکه بعد از انقالب سعی شده از تک محصولی خارج شویم .زمانی که بخش معدن درساختار
نظام اداری کشور دیده شده بود اهمیت پیداکرده وتوانسته گام های موءثری برداشته ونقش خود را دراقتصاد
کشور نشان داده است بطوریکه اغلب صنایع معدنی از جمله فوالد مبارکه ،پودر آلومینای جاجرم ،آملومینیم
املهدی ،ذغالشوئی زرند وچندین طرح فلزی وغیرفلزی و مهمترین گامهای شناسائی توان معدنی مربوط به این برهمه
زمانی بوده است .
-2تحریم های اسکتبار جهانی :
به هرحال تحریم های استکبار جهانی وعدم انتقال تکنولوژی چه بسا سرمایه گذاری در بخش تولید ودرکنار آن
بخش معدن نقش داشته ودارد .
14
-3قوانین :
قوانین وآئین نامه های اجرائی که بنحوی با تولید سروکاردارند برخی متناسب با روند سرمایه گذاری وپیشرفت تولید نیست .
بعنوان مثال قانون کار و اموراجتماعی فعلی خود عامل بازدارنده درجهت تولید میباشد .با علم باینکه اگر واحد تولیدی وجود
نداشته باشد کارگری نیز مشغول بکار نخواهد ولی عمال" عملکرد این تشکیالت طوری است که منجر به تعطیلی واحد تولیدی
شده و سدی در برابر اشتغالزائی کشورمی باشد .برای اثبات این امر یک گزارش کارشناس اداره کارپیدا نمی شود که کارفرما را
مقصر نشناسد .ویا قانون مالیات برارزش افزوده (باتوجه باینکه مواد استخراجی ازمعادن محصول نهائی نبوده بلکه مواد اولیه
برای صنایع محسوب میشود لذا نباید ارزش افروزده تعلق گیرد بدین جهت چند سالی دریافت نمی شد درصورتیکه االن دوباره
%5از مواد استخراجی مالیات ارزش افزوده دریافت مینمایند) ،مقررات گمرکی و تعرفه های آن (در قانون صادرات و واردات
متأسفانه ماشین آالت سنگین جزو خودرو محسوب می شود و شامل مقررات ماده 102واردات خودرو میشود و یا با در
نظرگرفتن برخی شرکتهای داخلی که موتور و قطعات را از خارج وارد و مونتاژ نموده در نتیجه این ماشین آالت ساخت داخل
محسوب می شود در صورتیکه درکل حتی %30آن در داخل ساخته نمی شود فقط برخی از قطعات آهنی آن آنهم با کیفیت پائین
ساخته میشود ،مثل لودر و بلدوزرکه در نتیجه موقع وارد نمودن این نوع ماشین آالت تعرفه باالئی تعلق میگیرد ،).مصوبات
راجع به ارائه تسهیالت بانکی (تنها به نحوه اجرای بند 28قانون بودجه که بانکها را ملزم به عدم دریافت جریمه و دیر کرد نموده
اشاره مینمایم ) ،ارزش پروانه بهره برداری معدن بعنوان سند جهت وثیقه بانکی (درقانون معادن پروانه بهره برداری بعنوان سند
رسمی تلقی شده است درصورتیکه این پروانه درارائه تسهیالت مثل سند ملکی ارزیابی نمیشود ودرنتیجه درموقع دریافت
تسهیالت بانکی بعنوان وثیقه مورد قبول نمی باشد ،).اصل 44قانون ( بدلیل انفال بودن معادن مالکیت آن مشروط بوده ومثل
سایر کشورهای معدنی قابل فروش ویا بعنوان ارثیه محسوب نمی شود واین امر در جلب سرمایه گذاری خارجی ایجاد مشکل
مینماید بطوریکه این امر باعث شده تاکنون حتی یک مورد نیزدر بخش معدن شرکت خارجی وارد معامله نشده است ) ودرنهایت
نامتناسب عملکرد دولت دراجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها( کلیه مصوبات و دستورالعمل های طرح هدفمند کردن یارانه
ها مواردی که مربوط به خود دولت بوده درعرض 24ساعت به اجرا آمده درصورتیکه مربوط به تولید زمان بر بوده ودرنتیجه
منجر به تعطیلی ویا درشرف تعطیلی برخی از واحدهای تولیدی شده است ).
15
-4نداشتن استراتژی مدون برای تولید:
استراتژی مدونی (چشم انداز ) وغیر قابل تغیر توسط دولتهای مختلف برای رهائی از تک محصولی وجایگاه
تولید وجود ندارد ،بطوریکه درزمانهای مختلف توسط دولتهای مختلف جهت گیریهای متعددی برای رهائی
از تک محصولی صنعت صورت گرفته شده ومی شود .بانگرش به جایگاه تولید درکشور قوانین وآئین
نامه های سایر دستگاههای خدمات رسان برای تولید تدوین میگردد .متأسفانه تاکنون اغلب
دستگاههایکه برای تولید وبه خاطر تولید ایجاد شده اند درمقابل تولید قرارگرفته اند .این امر باعث
عدم رشد صنعت که معدن نیز یکی بخش ی ازآن بوده شده است .چنانچه تاکنون استراتژی مشخص ی
برای صنعت ومعدن علی تهیه وتدوین از سوی دولتهای مختلف هنوز آن راهبرد مدون برای کوتاه مدت
وبلند مدت قابل اجرابرای هرکابینه ای تدوین نشده است .
16
-5نداشتن استراتژی معدن :
تاکنون خط مش ی برای بخش معدن تدوین نشده که کلیه حرکتهای شناسائی وسرمایه گذاری درآن جهت
صورت گیرد .این استراتژی بخش معدن بایستی با درنظرگرفتن توان بالفعل و بالقوه ونیز خط مش ی های
کشورهایی که معدن یکی از مهمترین مولفه های اقتصادی بوده لحاظ گردد( ترکیه ،ایتالیا ،هند ،
برزیل واخیرا" افغانستان) .بعنوان مثال اگر نیاز این کشورها بدلیل عدم سنگهای تزئینی از نوع تراورتن
بوده بایستی خط مش ی ما نیز برمبنای این نوع سنگها باشد در غیر این صورت با مشکل مواجه خواهیم
شد .مثل سرمایه گذاری در امر سنگهای گرانیتی پس ازچند سال به تعطیلی کشیده شده است .لذا این
خط مش ی به ما نشان میدهد در چه زمینه و روی چه مواد معدنی بیشتر سرمایه گذاری نمایم .البته
وزرات صنایع معادن درصدد تدوین این امرمهم بوده است ولی تاکنون هنوز مصوب واعالم نشده والزم
بذکر است این استراتژی نیزمثل چشم انداز تولید باید غیر قابل تغیر با تغیر دولتها باشد .
17
-6نبود تکنولوژی وفنآوری برای اکتشاف ،استخراج و فرآوری:
نبود تکنولوژی باعث شده علی رغم شناسائی واکتشاف برخی از مواد معدنی بدلیل عدم
تکنولوژی فرآوری نتوانستیم از آنها استفاده نمائیم .بطوریکه عرض شد ما متأسفانه تاکنون
حتی سطح زمین را درمقیاس نقشه های 1:20000زمین شناس ی اقتصادی شناسائی نکردیم
.میتوان اذعان کرد اغلب ماشین آالت استخراجی وفرآوری کهنه بوده واز تکنولوژی بروز برخوردار
نمی باشند.این امردر نهایت ارقابت پذیری از این بخش را با مشکل مواجه می نماید.
18
عوامل منطقه ای :
.1همجوار با کشورهای مختلف :
یکی از مهمترین عامل منطقه ای که باعث شده دراین استان عالوه برموارد کلی کشور حتی
درمقایسه باسایر استانها از بابت صنعت ومعدن سرمایه گذاری آنچنانی صورت نگرفته
است ،شرایط جغرافیائی واستراتژیک وهمجواری با کشورهای مختلف می باشد .
متأسفانه درطول تاریخ مسایل سیاس ی واجتماعی و تنش های کشور های همجوار بخوی به
این استان اثر گذار بوده واین مسله درمیزان وجلب سرمایه گذاری نقش داشته است .حتی
مواقعی اگر هشیار نیروهای امنیتی نبوده ،مزر های این استان از حرکتهای سیاس ی
استکباردرکشورهای حایشه ای مصون نمی ماند .بدلیل مسایل متعددیکه دراین کشورها
دربرهه های زمانی مختلف وجود داشته به همین جهت این همجوار بودن بجای مزیت نسبی
بودن باعث مشکالتی نیز گردیده است .
19
.2دوری از بازار مصرف :
بازارمصرف اغلب واحدهای تولید استان درتهران وشهرهای بزرگ می باشد .این استان بدلیل دوری
از مرکز ونیز هزینه های حمل ونقل وعدم زیرساختها برای صادرات به کشورهای همجوار قیمت تمام
شده باالئی داشته ودرنتیجه واحدهای تولیدی از توجیه پذیر ی آنچنانی برخوار نمی باشند .
.3عدم استراتژی استانی :
عدم استراتژی تولید در استان باتوجه به استراتژی کشور و با در نظر گرفتن مزیتهای نسبی منطقه از
لحاظ توان بالقوه و بالفعل و موقعیت جغرافیائی منطقه:
سند چشم اندازی که بر اساس مزیتهای نسبی و موفعیت جغرافیائی و لحاظ قراردادن توان بالقوه و
بالفعل استان واستراتژی های کشورهای همجوار تدوین شده باشد بنظر می رسد برای استان تهیه و
تدوین نشده است معدن نیز از این امرمستثنی نبوده است .
20
.4اجرای سلیقه قوانین و آئین نامه های اجرائی در رابطه با تولید:
متأسفانه بدلیل بخش ی نگری توسط ارگانهایی که بنحوی با تولید سروکاردارند ،تولید کننده هاکه معدن نیز
بخش ی از آن بوده با مشکل مواجه هستند .درمواردی دستگاه اجرائی قوانین را به نفع خود تعبیر وتفسیر نموده
درجهت وحتی با صورتجلسات داخلی که مغایر با قانون بوده برای تولید خصوصا" معدن مشکالتی ایجاد
مینمایند که اغلب به تعطیلی واحد و کشاندن بهره بردار به دادگاه منجر میشود .بارزترین مشکل استان در
بخش معدن منابع طبیعی وآبخیزداری می باشد .بعنوان مثال براساس مجموعه قوانین منابع طبیعی( جنگلها،
مراتع ،بیشه های طبیعی بیابانی ،کویری) تهیه و تدوین دفتر حقوقی و بازرس ی سازمان جنگلها ومراتع کشور به
شماره 28آ 1379- 55044/346 –KMH 3129/از ص 647لغایت 625از قانون مصوب 1377درماده 25 ، 24
26 ،تکلیف منابع طبیعی و آبخیزداری را درخصوص مواد معدنی و نوع این مواد را بطور صریح و روشن
مشخص کرده است .بطوریکه درص 207ماده 5اهمیت بخش معدن را نشان داده بطوریکه صراحتا" دراین
ماده قید شده پروانه چرا را به جای دیگری منتقل خواهد شد و نحوه حقوق دریافتی را درماده 6ص 207
برای بازسازی مشخص کرده است .درصورتی که در این استان با صورتجلسه داخلی معادن را جریمه و بهره
بردار را به دادگاه معرفی مینمایند که خوشبختانه بدلیل نبود توجیه قانونی این صورتجلسه دادگاه حکم
براعت و آزادی را برای چندین مورد را صادر نموده است ولی در عرض این مدت معدن تعطیل بوده است .
21
.5کمبود نظارت عالیه دراستان:
عدم نظارت و هماهنگی بین دستگاههای اجرائی در رابطه با تولید:
متاسفانه بین دستگاههای اجرائی استان در تفکر ونگرش یکسانی دررابطه با تولید و در کنار آن معدن
وجود ندارد .بعنوان مثال می توان اختالف نگرش سازمان صنعت ،معدن وتجارت با منابع طبیعی و
آبخیزداری و یا اداره کار و اموراجتماعی وحتی گمرک را نام برد .این عملکرد مؤید عدم نظارت عالیه از
سوی متولی هماهنگ کننده یعنی استانداری می باشد که دراین مواقع بایدحکمیت کند .
-6خود دستگاه اجرائی :
متآسفانه درمواقعی رفتار و عملکرد خود دستگاه متولی بخش معدن منجر به رکود و یکی از عوامل
بازدارنده می شود .بهترین مثال برای این مطلب ارزش ی که خود دستگاه بر پروانه بهره برداری قائل
میشود است .پروانه ایکه توسط گزارش یک کارشناس لغو می شود دیگر چطور بعنوان وثیقه بانکی تلقی
شود .یا رفتار نظام مهندس ی معدن درمقابل بهره بردار .درقانون وفلسفه تشکیل این نظام بر حفظ
حقوق و سرمایه بهره بردار و ماده معدنی بوده است در صورتیکه عملکرد غیر از این می باشد .
22
اهم پیشنهادات :
.1
.2
.3
.4
.5
23
تدوین ابالغ استراتژی بخش معدن و جهت گیری آن با توجه به پتانسیلهای استان ولحاظ
قراردادن استراتژی کشورهای همجوار .
تدوین استراتژی مشخص ومدون برای استان با توجه با چشم انداز حداقل بیست ساله
کشور وبا درنظر گرفتن مزیتهای نسبی منطقه و پتانسیل های بالقوه وبالفعل ولحاظ قراردادن
استراتژی معدن .بطوریکه این جهت گیری برای کلیه مسئولین فعلی وآینده قابل اجرابوده وبا
تغیر دولتها تغیر نکند .
سوق دادن اعتبارات عمرانی ملی واستانی برای ایجاد زیر ساخت های الزم برای صادرات
محصوالت استان به کشور های همجوار .از قبیل راه وپایانه وغیره .
تدوین مقررات خاص گمرکی وغیره ،دراز مدت وقابل اجراء درجهت ایجاد تسهیل برای
صادرات تولیدات داخلی استان (باتوجه به مرزی بودن ).پرهیز از دستورالعملهای بدون
کارشناس ی وموءقتی وبطور کلی فل بداهه درکلیه ارگانهائیکه بخوی که با تولید سروکاردارند .
بطوریکه درقانون معادن نیز تأکید شده وجزوء وظایف حکومتی بوده شناخت تا مرحله
امکان سنجی پتانسیلهای بالقوه بخش معدن درچارچوب نقشه های 1:20000زمین شناس ی
اقتصادی با اولویت بندی بصورت طرحهای عمرانی وملی.
.6درچاچوب تفاهم نامه های با مشارکت بخش خصوص ی (تشکلها وغیره ) با کشور های همجوار
جهت همکاری درایجاد واحدهای تولیدی با توجه به امکانات وپناسیل موجود طرفین .
.7ایجاد مناطق آزاد اقتصادی جهت احداث واحدهای تولیدی با توجه به پتانسیلهای منطقه
وکشورهای همجوار.
.8ایجاد مشوق های خاص جهت جلب سرمایه گذاری درمنطقه .از قبیل معافیت مالیاتی ،
معافیت گمرکی ورودماشین آالت برای واحدهای تولیدی ،امکانات زیر بنائی آب ،برق ،گاز
،زمین وغیره
.9از همه مهمترهمسووهفکرکردن کلیه دستگاهی اجرای وخدمات رسان(ازقبیل کاروامور اجتماعی
،بیمه ،منابع طبیعی ومحیط زیست وگمرک وبانکها )......دراستان درراستای کمک به تولید
باکفیت با قیمت تمام شده پائینتر جهت صادرات .بطورکلی تولید را مقدس وکمک به تولید
کننده واقعی را وظیفه قلمدادنمایند.
.10نظارت وپیگیری عالیترین مقام استان یعنی استانداردرجهت تحقق اهداف تدوین شده .
24
25